PASCHEN Oorlog o# Vrede Paaschvreugde HERDERLIJKE BRIEF bij de sluiting van het H. Jaar Bezoekt leper's Handelsfoor van 18 tot 22 April 1935 yj9 KATHOLIEK WEEKBLAD VAN IEPER jkbsSm DE CONFERENTIE VAN STRESA ZONDAG 21 APRIL J93S. Zalig Paaschfeest IN DE KATHOLIEKE UNIE POLITIEKE KRONIEK STORT 13,25 FRANK WEEKSLAD: 35 CENTIEMEN. «DE HALLE» Katholiek Weekblad van leper Bureel: Boterstraat, 17, IEPER. ABONNEMENTSPRIJS VOOR l JAAR (per post) Binnenland 18,60 fr. delgisch Congo 85,tr. Frankrijk 35,— tr. Alle andere landen 55,— tr. jpitgéwn SAN SEN- YANNESTE, PofëHngS Tel. Poperingé N' fosteheckrekening N' 15.570, 3r JAAR. Nr 14. TARIEF VOOR EEBICHTENi Kleine berichten per regel 1.00 fr. Kieine berichten (minimum) 4,00 fr. 3 tr. toel. v. ber. met adr. t. bur. Berichten op 1* bi. per regel 2,50 fr. Berichten op 2* bi per regel 1,75 tr. Rouwber. en Bedank, (min.) 5.00 fr. ,Te herhalen aankondigingen: prijs op aanraag. Annoncen rijn Toornt te betalen en moeten tegen den Woensdag avond Ingezonden wordm. - Kleine berichten tegen den Donderdag noen. can al onze Lezers Heden is 't de dag van zegevierend klokgelui en vreugdezang over de wereld. Als een nagalm van het verleden, verkondigt de Katholieke Kerk aan menschen en volkeren het blijde nieuws, dat weleer weerklonk in den mond van de eerste getuigenHij is verrezen! Alleluia! En terecht mag de Kerk het uitjubelen, met het lied der zingende torens: Heer, Gij hebt U gewaardigd de geheele we reld te verheugen door de opstanding van uwen Zoon, onzen Heer Jezus- Christus. Andersdenkenden hebben schoon de Innerlijke- beteekenis en het geeste lijk karakter aan dit feest te willen ontzeggen. Paschen is en blijft een groote datum, een mijlpaal in de ge schiedenis der menschheid, steunend op ontegensprekelijke geschiedkundi ge getuigenissen en onweerlegbare fei ten. Voor alle geloovige harten is Pa schen de glorieuze verjaardag van de bezegeling onzer Verlossing, de blijde herdenking van Kristus' verheerlij king. Rristus overwon den dood. Hij voor spelde zijn lijden en dood, doch ook zijn verrijzenis. Hij had er zijn woord op gegeven wat en wanneer het ge beuren zou. Die voorspelling hebben zijn vrien den niet vergeten; zijn vijanden nog minder. Zij hebben er voor gezorgd dat Hij wel dood en begraven was,, en dat het graf in hunne macht bleef. En toen gebeurde het, bij de eer ste klaarte van dien Zondag morgen. De evangelische getuigen hebben ons niet beschreven hoe het doode li chaam van Kristus weer bezield werd en hervormd in heerlijkheid. Zij ge- gen wat zij hebben gezien, wat zij ebben waargenomen: eerstens dat net graf leeg was en hoe de wind seis lagen opgerold; en vervolgens dat de Kristus nog steeds leefde en nog wel in een lichaam, dat reeds deelde in de glorie, maar dat toch wel het zijne was. Ook de vijanden en Romeinsche wachters bij het graf hebben getui genis afgelegd voor de opstanding. Vol vrees en angst sloegen de wach ters op de vlucht en-gingen Berichten aan de Joodsche overheid wat er was gebeurd, nl. dat iemand wiens aan gezicht was als de bliksem en zijn kleed wit was als sneeuw uit den hooge was afgedaald, den zwaren sluitsteen van het graf had wegge rold, en daarop als een overwinnaar ging neerzitten. Na onderling overleg kregen de soldaten een ronde som gelds om dit verzinsel uit te strooien: Zijn leerlingen zijn Hem 's nachts komen stelen, terwijl we sliepen. Aldus naar het getuigenis van vrienden en vijanden staat het éér ste feit vast en zeker: het lijk is uit het graf verdwenen. Voor het tweede feit, de herleving van dit doode li chaam, heeft Kristus zelf gezorgd. Veertig dagen lang tot zijn Hemel vaart verscheen Hij in de meest ver schillende omstandigheden aan zijn apostelen en discipelen om ze, on danks hun ongeloovigheid, te over tuigen op gevoelige en tastbare wijze dat Hij werkelijk leefde na zijn dood, en uit de dooden was opgestaan. Kristus verrezen, ziedaar dan de groote, echt katholieke gebeurtenis, en het steunpunt van ons geloof. Is Kristus niet verrezen, dan is uw ge loof ijdel! roept terecht St Paulus uit. En met welke vreugde hebben de getuigen der opstanding, zelfs ten prijze van hun bloed, de blijde bood schap aan de wereld verkondigd! Het is ook de grondslag van onze Paaschvreugde. Wij weten en geloo- ven dat onze Verlosser leeft, dat Hij overwint en heerscht: Vincit, Regnat, ïmperat! isBsaiEBKgaaaiHiEsaasa&BisE Geschilderde Paascheieren. Gkïphas is tevreden: t Is einde lijk gedaan met Hem, Hij is van 't kruis niet afgekomen, Hij zal ook niet opstaan uit het graf. Hij is voor goed uit de voeten. Pilatus is ook niet kwaad dat dia man dood en begraven is; 't is een doorn uit zijn voet: «Dat had kunnen slecht afloopen; de zaak kon nog een aardige wending nemen, hadden ze mij aangeklaagd te Rome;... en dan die officieuse verzoening met Hero des, een diplomatieke trek, een moei lijke affaire die geklasseerd is, een schoone combinatie; al te zamen toch een goê bestuurlijke dag.Hij wrijft in zijn handen. Ja, er is wel nog een kleinigheid in zijn huishou den, zijn vrouw die bekijkt hem scheef om reden van haar droomen van zijn weigering, maar dat zal wel effen komen. Hij is zijn post niet kwijt geraakt, dat is 't bijzonderste;.., en dat ze aan tafel niet veel spreken, mijnheer en mevrouw, de meiden hebben dat nog bemerkt, dat gebeurt ook in andere familiën, en dat gaat ten andere niemand aan; dat is ten slotte ook herstelbaar. Waarom komt de doode niet uit zijn grafstede, waarom komt Hij zich niet toonen in de straten, waarom trekt Hij aan de bel niet, bij de kop stukken der Joden, binnentredend met een overwinnaarsblik: «Hier ben ik? Wat wilt gij van mij?». Ze zouden verschieten en er iets van blijven houden van 't verschot. De Heer doet niemand verschieten, dat ls ongezond ook voor zijn vijan den. En toch zouden ze Hem niet ge- looven, ze zijn van dat verstokte ras; al zou een doode weerkeeren, ze zou den 't feit in twijfel trekken: ofwel hij was niet dood, ofwel het is een schim dat zij meenen te zien. STRENG VERBODEN TE VERRIJZEN Ten andere de doode mag niet op staan, het verbod is gegeven, de ze gels zijn gelegd als door een deur waarder, de schildwachters hebben die strenge consigne: niemand in of uit het graf, niemand door te laten. Ze kunnen zoowel voor de zon een steen rollen, zegels leggen, soldaten posteeren met het bevel: Zon bou- geer niet, wacht u van op te staan morgen vroeg, we zullen een keer zien; zon, garde a vous! «Ja, we zullen 't een keer zienlacht de zon. Er zal vreugde zijn, Paasch vreugde. De zon zal zooveel moeite niet hebben om op te staan als Caï- phas, Herodes, Pilatus en alle andere late slapers, pm uit hun warme bed te komeri. De zon schijnt op haar Paasehbest, is niet gemilitariseerd en staat niet in positie voor hun grillen. De zon zal opstaan. Het zal dagen in 't Oosten. De zonne zal hen naar de mane zenden. verschijnt en verdwijnt als een god delijke vlinder laat ons (zonder te kort aan eerbied) zeggen. Hij speelt duikertje den eenen keer met Maria Magdalena die peinst dat ze den hovenier voor handen heeft, den anderen keer katjeduik met de discipels van Emmaüs die denken dat ze met een laten reiziger te doen heb ben. De Heer is verrezen, leve de vreugd! Hij verrijst niet eiken dag, 't moet geestig zijn te herleven, na uit den klauw geraakt te zijn van de dood. De vreugde van het verrezen leven brengt blijde verrassingen mede, de Verrezene wil ook anderen vervroo- lijken en nog eerst hen die droevigst waren. Zij die meest geweend hebben mogen nu het meest lachen als ze mogen voort vertellen: «Wij hebben Hem gezien. Na den storm bij de heilige vrou wen en een vlage van droefheid brengt altijd veel water komt de opheldering. DIE LEST LACHT Iemand die van de dood verrijst lean zich bijna niet inhouden van lachen; hij voelt door al zijn lede maten de welgezindheid van 't her leven, de euphorie van een krach tige en onwankelbare gezondheid. Die van de dooden weerekeert kan vier kant zijn moordenaars uitlachen en hun de dood op 't lijf jagen. De en gels zelf lachen mee dien dag. Is er geen ironie in de engelen- stem! Kan een engel zonder monke len zeggen: Waarom zoekt gij een levende in de graven? Ook op het aangezicht van den Verrezen Christus zweeft zoo een lief lijk lachje, een fijne glimlach als bij iemand die zich verheugt omdat hij den slimste heeft kunnen bij 't vier zetten. De groote slimmerik, de reus achtige oolijkaard, de sinistre farceur der hel, de makabere clown van het verderf werd bedrogen en bij het vier gezet... der hel. Dat is het fijne van het fijne. A renard, renard et demi. «Nooit zal 't menschdom gelooven in een doodewas de thesis van Lucifer. Hij docd. alles dood. De wereld gelooft niet in een doode... Toch wel als hij weer levend wordt. En zoo wordt de verrijzenis een poets voor de dood, een weerwraak en een zegepraal, het fondament voor 't geloof aller tijden. De vijand wordt met zijn eigen wapens overwonnen, Goliath met zijn eigen zwaard ont hoofd. Paschen wordt voor den c 'vel een Calvarie. Hij is er razend om wanneer hij de alleluja's der engelen hoort weer galmen. Nog vijftig dagen en gij zult wat zien, de apostelen zullen beginnen te prediken aan de hoeken van de straten: «Wij heb'oen Hem weer le vend gezien, ja, gezien, met eigen oogen. Van nu af is zijn naam op aller lippen; van nu af, wordt Hij overal bemind. Satan zal vloeken en zweren: «Sau- lus, vervolg die eerste Christenen, snijd hun de keel door, steenig ze, allen, van de eersten tot de laat- sten. De verrezen Zaligmaker zal Saulus van zijn peerd slaan langs de kal- sijde naar Damascus, Hij zal zich eens toonen en spreken ais een Her levende en de vervolger zal in een mollegat kruipen, schcone spreken en zelf apostel worden. De duivel wikt (helaas) maar God beschikt (geluk kig). A. B. reaBSSsassisaaaesaszasaaaffiEtiaEaESBrssBEEaaasaasjsaBEssaHaa! VREUGDE Eau woord van God is zoo krachtig dat het én soldaten én zwaren steen én alles kan omverreblazen. God kon zeggen: «Ik ben hier nog. God kon zijn zegels leggen, en zijn handteeken geven: het mirakel. Dat is de schoonste dood: maar sterven om te verrijzen. De soldaten zullen de verrijzenis nog zekerder maken. Die in den hemel zetelt zal hen uit lachen. Ps 2. De verrezene lacht geheel de we reld uit, vrienden en vijanden. De verrezene is blij lijk een vrij gelatene uit het gevang. Links en rechts gaat hij zijn vrienden groeten. De Herlevende bij den aanvang van zijn groot verlof van 40 dagen ver toont een heilige speelschheid. Hij <i rn-ki* - fik;' GENERAAL CECE'JMNDK OP ZIJN DOODSEZD SS**»1#» jMgjl In Hongarie bestaat nog bet oude gebruik aan de kinderen geschilderde eieren als Paas cheieren te geven. Men ziet hier eene oude landbouwster aan 't versieren der Paascbeieren die ze dan naar stad gaat vétkoopen. isxS'-^iEszHBHtfUflUEaasisBaaa De Heer Poullet. voorzitter van de Ka tholieke Unie, is als dusdanig afgetreden daar hij lid is geworden van den Minis terraad. Het hoofdbestuur van de Katho lieke Unie heeft dan vergaderd en duidde aan als kandidaten voor het vooreitter- schap de HH. Carton de Wiart en Fr. Van Cauwelaert. Vier nieuwe bestuursle den werden meteen aangesteld. HENRICUS LAMIROY Doctor in de Wijsbegeerte, Doctor en Meester in de Godgeleerdheid, door de barmhartigheid Gods en de ge nade van den H. Apostolischen Stoel, BISSCHOP VAN BRUGGE, aan de Geestelijken en de Geloovigen van Ons Bisdom, zaligheid en zegen. Koning Leopold heeft een I.e.Uien groet gebracht aan bet stoffelijk overschot. j De lijkstoet voorbij het Graf van den Onbekenden Soldaat op weg naar St Gcedele. zijn beulen op het kruis, en die ons het gebod gaf ook voor onze vijan den te bidden, uitdrukkelijk heeft gezegd dat Hij niet voor de wereld zou bidden en dat Hij den wereid- schen geest heeft vervloekt. «Vae mundo a scandalis»; «wee de wereld om hare ergernisen «de gene die het aandurft een van de kleinen te ergeren, die in Mij geloo ven, zou veel beter, met een molen steen aan den hals, in 't diepste der zee worden geworpen Zoo'n taal zal aan velen wellicht weinig modern voorkomen. Inderdaad zij geldt voor alle tijden en zal nog gesproken worden op het einde der eeuwen, zoolang men de leering van Christus zal prediken, met haar on veranderlijke voorschriften over men- schelijke waardigheid, heiligheid van 't huwelijk, eerbied voor vrouw en kind en diepe vereering voor het moe derschap, allen waarheden die den grondslag ten anderen uitmaken van alle beschaving. Zeer Lieve Broeders, de zaak is te klaar en vergt geen verder bewijs. Niet enkel de Kerk doch welke ge meenschap ook heeft alle belang bij, dat de eerbaarheid zou blijven be staan en eerbied zou blijven afdwin gen. Wie ziet echter niet in dat deze ergerlijke kleederdracht en handelin gen onvermijdelijk alle gevoel van zedigheid in de harten moeten uit- dooven en dat ze ook zonder twijfel daarop aansturen? En zoo wordt een begin gemaakt met het afbreken en het vernietigen van het huisgezin, dat de levende cel is waaruit alle gemeenschap be staat en de laatste toevlucht van het ontzag voor alle hoogere waarden. Zeer Lieve Broeders, klaarder willen Wij niet spreken over dit onderwerp, noch U verderen uitleg geven, die overbodig zou zijn en daarbij mis plaatst in het huis van God. Wij willen evenmin enkele drog redenen weerleggen, waaraan nie mand gelooft, ook niet diegenen, die er mede schermen. Met holklinkende spreuken en groote woorden, die even zeer tegen de ware wetenschap als tegen het gezond verstand indrui- schen, bewijst men niets tenzij hoe onbenullig en hoe gemeen de zaak is, die men wil verdedigen. Maar Wij beschouwen het als een zwaren plicht van Ons herderlijk ambt U te vermanen en U te waar schuwen tegen dergelijke zeden, die elk eerlijk mensch, ook van zuiver natuurlijk standpunt uit, moet af keuren en schandvlekken. Wij herinneren de ouders aan hun groote verantwoordelijkheid in dit opzicht en richten tevens een drin genden oproep tot de jeugd, die staat op het heerlijk Katholieke-Actieter- rein. Zij moeten weten, onze jonge lingen en jonge dochters, dat zij niet enkel de dure plicht hebben zich zelf te eerbiedigen, doch ook het onkreuk baar recht zich te doen eerbiedigen. Niemand mag er aanspraak op ma ken bederf te mogen uitstrooien, het zij op straat, hetzij aan het strand, waar de jeugd komt om haar krach ten te herstellen. Deze plaatsen be- hooren aan iedereen en op de eerste plaats aan de jeugd en aan de kin deren, die evenveel recht hebben op eerbied voor hun onschuld als op reine lucht voor hun gezondheid. Zeer Lieve Broeders, allen zult gij uw verantwoordelijkheid inzien, en allen, inzonderheid diegenen die eenig gezag uitoefenen, ze weten te dragen. Goddank, op vele goede parochiën zijn deze schunnigheden nog niet ge kend, doch gij weet allen ook dat de kinderen der duisternissen sluwer zijn dan de kinderen van het licht. Overal moet dus gewaakt worden en door ledereen. Wij vragen deze waakzaamheid vooral van onze ijve rige zielenherders; Wij vragen hun ook te bidden en te doen bidden tot dit inzicht. In alle kerken en kapellen van Ons bisdom zal, met het begin der aan staande Meimaand, de Rozenkrans gebeden worden tot ditzelfde inzicht en Wij smeeken onze goede en brave ouders er om het oud kristelijk ge bruik van het gezamenlijk bidden van den Rozenkrans, niettegenstaan de alles, te bewaren en moest het verloren zijn gegaan, het terug in te brengen en in eer te houden. Moge de goede God, door de voor spraak van Maria, de Moeder van onzen Verlosser, ons nog diep geloo- vig Bisdom beschermen en waken over de goede zeden van onze chris telijke huisgezinnen en de argeloos heid van onze kinderen. Gegeven te Brugge, den 10 April 1935. l23&BHflllHBH&S8naQS2S!3B39SSID9HHBHHC9H3EB£SBBSBXH53IHEinE Zeer Lieve Broeders, Op het éinde van dit Heilig Jaar zal te Lourdes een triduum worden gehouden, waarlijk eenlg in de ge schiedenis der H. Kerk en, op een gansch bijzondere wijze, tot nog toe nooit gehoord, zal het woord van God worden verwezenlijkt: «Van het opstaan der zon tot haar ondergang is mijn Naam groot onder de volke ren. Onze H. Vac'.er -de Paus heeft im mers toelating gegeven om gedurende de laatste dagen van het Jubeljaar der Verlossing, het heilig misoffer op te dragen, aan de grot der Verschij ningen, dag en nacht, zonder onder breking, vanaf D nderdag 25 Apr;l aanstaande, te 4 uur namiddag, tot hetzelfde uur van den volgenden Zondag. Van alle landen en streken der gansche katholieke wereld zullen de bedevaarders naar dit gezegend oord komen toegestroomd, om door de voorspraak van de Moeder van onzen Verlosser, van God af te smeeken heil en vrede voor onze ontredderde wereld, met al haar kommer en wee; vergiffenis voor de zondaars; hulp voor alle ongelukkigen en licht voor alle verdwaalden. V/ij vragen met aandrang, Zeer Lieve Broeders, dat gij U aan deze uitzonderlijke verheerlijking van het werk onzer Verlossing zoudt aanslui ten, door betrouwvol gebed, vurige H Communiën en 't godvruchtig bij wonen der H. Mis: Wij herinneren ook de Eerw. Heeren Pastors aan de onderrichtingen, die zij daarover ont vangen hebben. Laten wij dus al deze inzichten van onzen H. Vader aanbevelen aan Jezus en Maria en vurig bidden allen sa men, in vereeniging met al de leden der H. Kerk, over de gansche wereld verspreid, in vereeniging vooral met onze broeders der H. Fartebonden, die 't geluk zullen hebben dezè groot- sche plechtigheid te Lourdes bij te wonen, opdat de Heer zich over ons zou ontfermen. sing, Zeer der Verlossing, Zeer Lieve Broeders, doet ons met droefheid nadenken over al het ergerlijke, dat ook wel elders gebeurt, doch op meer schan delijke wijze nochtans bij ons, aan de kust. Dat menschen, die zich zelf voor heidenen uitgeven, een kleederdracht en gewoonten aannemen en doen aan wat ze noemen nieuwere kuituur, al heeft die ook meer gelijkenis met het bederf van het oude heidendom en de zeden van onbeschaafde volkeren, dat kunnen Wij nog begrijpen. Die handelen logisch, in dezen zin dat zij leven volgens hun denkwijze, maar reeds nu, zonder dat zij het self wellicht inzien, boeten zij voor hun goddeloosheid, zooals de H. Pau lus het schrijft in zijn brief aan de Romeinen. Zij hebben immers, zegt de Apostel, den waren God wel kunnen kennen, doch hebben Hem niet willen erken nen; zij hebben verkozen het schep sel te dienen en te aanbidden en daarom werden zij overgeleverd aan de begeerlijkheid van hun bedorven harten en zijn zij slaven geworden van hun laagste driften. Wat Wij echter niet verstaan is dat christenen, die dezen naam toch wil len dragen, die inderdaad gedoopt zijn en vrijgekocht ten prijze van het bloed van den God-Mensch; die daarbij de leering kennen van Christus, met haar zware verplichtingen in dit opzicht; die zelfs aan den communiebank ko men nederknielen en die toch dur ven diezelfde kleederdracht en ge woonten aan te nemen! Zien zij dan niet in dat zij zoodoende hun waar digheid van kind Gods verloochenen en meteen de heiligheid onteeren van de katholieke Kerk, waaraan zij blij ven toebehooren? De leering van Christus en van de H. Kerk is met zoo'n handelwijze niet overeen te brengen. Het woord van den goddelijken Meester is immers duidelijk en geldt zoowel voor we- reldsch genot als voor geldzucht: Niemand kan twee meesters die nen. Wij weten daarbij dat de zacht zinnige Zaligmaker, die nog bad voor De Conferentie van Stresa behoort ook reeds tot het verleden. Na langdurige be sprekingen tusschen de verschillende Staatshoofden en Ministers van Buiten- landsche Zaken van Engeland, Frankrijk en Italië, werd Zondag 1.1. een akkoord bereikt en daarop zijn de onderhandelaars vertrokken uit het mooie stadje Stresa, gelegen aan de Lac Majeur, langs welke oevers ook Locarno gelegen is. De besprekingen werden eenigzins ver gemakkelijkt doordat Duitschland onder wijl had bekend gemaakt dat de Duitsche Regeering toch bereid zou kunnen gevon den worden tot het onderteekenen van een niet-aanvalspakt met de buurstaten maar geen verplichting op zich wil nemen militair tusschen te komen bij een geschil tusschen andere landen en hulp te bieden aan het een of ander land. Stippen wij hier aan dat weinig of geen conferenties gehouden sedert den oorlog zoo verblijdende uitslagen hebben gele verd als thans deze van Stresa. Deze uit slagen deelen wij hier bondig mede. Engeland en Italië treden het Fran- sche rekwest bij dat Ingediend werd bij dsn Volkenbond tegen de eigenmachtige Duitsche herbewapeningen; Engeland, Frankrijk en Italië wenschen zoo spoedig mogelijk het tot stand komen van een Oostelijk pakt; Op 20 Mei e. k. zal een conferentie ge houden worden te Rome waar de ver scheidene Donaustaten zullen uitgenoo- digd worden alsmede enkele andere mo gendheden voor het sluiten van een Do- naupakt; Onderhandelingen zullen onverwijld ge voerd worden tot het sluiten van een luchtpakt dat geen bilaterale verdragen zal uitsluiten; Een gedachtenwisseling zal plaats heb ben tot regeling der herbewapening van Oostenrijk, Hongarije en Bulgarije; Engeland, Frankrijk en Italië zullen so lidair blijven in de vraagstukken welke nog moeten voorkomen; Er. -'r.nd en Italië hebben opnieuw plechtig de waarborging bevestigd van het Locarnopakt; De kwestie van de onafhankelijkheid van Oostenrijk zal bepaald te Rome be vestigd worden. Duitschland zal ook uit- genoodigd worden tot de komende be sprekingen te Rome. De wensch werd eveneens geuit dat Duitschland terug zou keeren tot den Volkenbond. De bekomen uitslagen werden in het algemeen in alle landen en kringen zeer gunstig onthaald en de hoop wordt ge koesterd dat ze veel zullen bijbrengen tot het bestendigen van de wereldvrede. Duitschland zal met leede oogen aanzien dat Engeland zich heelemaal akkoord ge steld heeft met Frankrijk en Italië en zal nu wel een toontje lager zingen. i Iedereen was blij te vernemen dat de conferentie van Stresa een werke lijke opluchting beteekende. De hee ren Mussolini, Flandin, Laval en Mac Donald werden het in zooverre eens dat ze voortaan geen verdere kuren van Hitier meer zouden duldenzon der een gezamenlijk en scherp tegen offensief. Spijts het lyrisch optimis me van vele kranten uit vele landen is het volstrekt voorbarig thans reeds de vredesidee als een werkelijkheid te beschouwen. Momenteel beteekent Stresa een opklaring, in dezen zin dat onmiddellijk oorlogsgevaar gewe ken is, en dit mag aanzien worden... als een Engelsche overwinning. Wie in de laatste tijden de Fran- sche pers inzag en ook de Fransche radioberichten afluisterde is ten stel ligste overtuigd dat Frankrijk niet zou teruggeschrokken zijn voor een oorlog. Dit hoeft ten andere geen nadere verklaring. De Franschen weten pertinent goed dat dit hun laatste kans is tegen Duitschland. Laten ze deze kans on gebruikt, (wat waarschijnlijk is) dan hebben ze in een nabije toekomst de middelen niet meer om zich tegen Duitschland te weren. Het gezochte monsterverbond met Rusland ligt in deze lijn, en dit wordt het publiek voorgehouden onder het motto krij- gen we Rusland niet aan onze zijde, dan kiest het Duitschland Hoe on zinnig deze voorstelling van feiten ook wezen moge (omdat Hitier nu eenmaal van Rusland niet WIL en niet KAN) toch wordt ze het publiek aldus goedgepraat. Een militair Fransch-Russisch ak koord (dat misschien einde dezer maand te Moskou geteekend wordt) is een vloek tegen de kuituur, die echter voor Frankrijk een wanhoops poging is om zich in de toekomst te handhaven. Het oorlog- of vredesprobleem is immers veel eenvoudiger dan alge meen gedacht wordt. Hei is geen lan den- of volkenprobleem, maar een kultuurvraagstuk. Hitier stelt het scherp en onom wonden. Germanendom contra latij- nendom. Het is niet van vandaag dat de strijd uitgevochten wordt tus schen de latijnen en de germanen. Het is tot hiertoe een strijd van eeuwen geweest, en het kan nog een strijd van eeuwen worden. Beide kui turen aanzien zich als de essentie der naar de suprematie. Harmonie tus schen de twee is van tijdelijken, van voorbijgaanden aard. Het kan trou wens niet dat ze allebei juist het machtsevenwicht in Europa houden. Steeds moet de balans ten gunste van de een of de andere overslaan. En uit deze onevenwichtigheid mag geen de finitieve vrede verwacht worden. Waar onmiddellijk na den oorlog het latijnsch element aan de over hand bleef, heeft men voldoende kun nen inzien hoe het reageerde tegen over het germaansche. Het was om weg, om de vernieling, de machte loosheid, de onschadelijkheid ervan. Ook het latijnendom overtrad het Versailles-verdrag. Tegenover een ontwapend Germanië stelde het een gewapend Latinië, in de hoop het overwicht te bestendigen. Doch juist wanneer het Germaansch element bijna afgemaakt scheen, ont waakte het zoo virulent, zoo geweldig, zoo driftig dat enkele jaren voldoende waren om het evenwicht te herstel len. Edoch Germaansch is synoniem van geweld, van drift, van oerkracht, zoodat het steeds de juiste maat te buiten gaat. Er wordt gesproken van de onbeschaamdheid, de driestheid, de brutale durf van Hitler in het ne men van beslissingen. Volkomen be grijpelijk. Harmonie, evenwichtigheid, wellevendheid zijn niet van germaan- schen oorsprong. Wel zal Hitier po gen romaansch te doen om de over zijde te bevredigen, maar dan komt opeens het instinkt boven, en wordt alles weer buitensporig. Dat het werkelijk een strijd van beschavingen is en niet een strijd van land tegen land blijkt overduide lijk uit de houding van Italië en En geland. Fascisme en demokratie zijn water en vuur. Duizenden en duizenden de- mokraten zijn bereid te vechten, en doen het soms ook, tegen de opkomst van een fascistisch regiem. Fascisme is diktatuur, dwang, verdrukking, kortom alles wat afschuwelijk is (ze kere organismen maken Mussolini af met de schuchtere bekentenis dat... hij wel wat goed gedaan heeft). Onder de hoofden echter der poli tieke verdeeldheid en der verblinding ligt de bodem, de sterke, oergezonde grond, en die blijkt voor Italië en Frankrijk dezelfde te zijn. Fascisme en demokratie zijn slechts vruchten van eenzelfde grond: de la- tijnsche. Tegenover Germanië zijn de kul- tuurbelangen van Frankrijk en Italië identiek. En beide landen hebben dit in de laatste zware tijden zoo goed begrepen dat de demokratie arm aan arm met het fascisme de strijd aan bindt. Als vorm (diktatuur) en als vrucht (fascisme) is Italië toch op Duitsch land gewezen, waar vorm en regiem daaromtrent dezelfde zijn. Doch bo ven de strijd van fascisme en demo kratie hangt de strijd tusschen de kuituren. En welke strijd de voor naamste is bewijst het samengaan van Frankrijk en Italië. Oppervlakkig bekeken is dit een monsterverbond, in werkelijkheid is het een logische kuituurverstandhouding. Ook de houding van Engeland ver plaatst de strijd op zijn werkelijk terrein. De Franschen begrijpen nooit de inschikkelijkheid van Engeland tegenover Duitschland. Aarzelingen, toegevingen, vriendelijkheden, ge schipper vanwege Engelschen teil overstaan der Duitschers vinden geerl genade te Parijs. En toch als men bedenkt dat de Angels en Saksers de Bretoenen uit Engeland verdreven en zich later vermengden met de Noor mannen die met Vikingerbloed in het lijf liepen, dan weet men dat Engeland NIET van Zuidersche her komst is. En zoolang Duitschland geen dwaasheden uithaalt als in 1914, zal Engeland steeds remmend werken op de Latijnsche aspiraties. Wanneer vóór en na Stresa de oor log geen werkelijkheid is, mag er van een Engelsche overwinning gespro ken worden. Op zich zelf schijnt het normaal dat steeds maar de krijg terzij ge schoven wordt. Wanneer men echter bedenkt dat in de toekomst de groei van Germanië misschien alle kans aan. Frankrijk ontnemen zal, dan wordt het duidelijk dat het opgeven van die éénige kans, die nu nog be staat, een reusachtige beteekenis krijgt. Om. die kans, om het evenwicht tusschen Latijnen en Germanen te bestendigen, wordt er gepoogd de Sla vische ziel van Rusland aan de La tijnsche harmonie te koppelen onder vorm van een militair verbond. Deze vloek tegen de kuituur moet vroeg of laat verkeerd uitvallen. Japan en China beteekenen een gevaar voor de toekomst. En de Rus sische ziel, al weze ze nog zoo kom- munistisch is er geen Westersche. is zelfs geen Europeesche. Er mag dan ook gevreesd worden dat wanneer het gele gevaar zich in beweging stellen zal, verbonden opgegeven en omge zwaaid zullen worden. Latijnen en Germanen zouden dit nu reeds moeten begrijpen. Katholi cisme en protestantisme verzoenen, hereenigen onder één scepter, hoe onoverkomelijk dit ook schijnen mo ge, is misschien de éénige redding én van Europa én van zijn beschavin gen. Wat zes eeuwen gescheiden werd, hoeve hereenigd, wil de vrede aan Europa verzekerd worden, en wil ons werelddeel de noodige kracht vinden om zich te weren tegen het Oosten. Juist omdat Luther germaan was, schiep hij het protestantisme. Al blijkt dus de germaansche ziel essen tieel in zich zelf gekeerd, toch be wijst de Roomschheid van Vlaande ren, dat ook het katholicisme met. de germaansche kuituur te verzoenen is. Tot hiertoe heeft elke inzinking een redder geleverd. Het is als een historisch axioma dat wanneer He nood het ergst is, steeds de redding opdaagt. Wanneer het ooger.blik komt dat er bestaansgevaar dreigt voor een der twee Europeesche kuituren, of voor alle twee tegelijk, mag er mis schien gehoopt worden op de komst van hem die de twee zielen tot elkaar brengt. Dien dag zal er vreugd zijn in het huis van God. Gebeurt dit niet dan wacht ons een strijd op leven en dend tusschen de twee onverzoenlijken die Europa beheerschen. Een strijd met of zonder wapens, maar een bittere strijd tot de overheersching. Europa is een kultuurland met godsdienstig en ondergrond. Katholiek Latijnendom en protestantsch Ger manië staan tegenover elkaar. Ze hoeven neven elkaar te staan. Uit het Oosten waait een wind met gods dienstig fanatisme en een verbazende volkskracht. Dit schijnt ons de ondergrond van het oorlogs- of vredesprobleem, ook al wijzen tal van onmiddellijke fei ten op sommige tegenstrijdigheden. Wie van op de top van een berg naar het dal blikt, verliest details. De groote lijnen schijnen des te duide lijker. Alles hangt af van den ge zichtshoek. Sedert Versailles heeft Europa reeds veel Stresa's beleefd. Al heeft het tot hiertoe nog niet geregend, toch is de horizont steeds zwaar bewolkt. Kon- ferenties en verdragen zijn vertwij felende pogingen der menschen om een krater gesloten te houden, maar zoolang ze een voor een onder de grond graven om de vuurberg van lava te voorzien, kunnen noch mogen we geen rust vernachten. Wat regeeringshoofden in volle dag licht en in schitterende paleizen be slissen wordt 's nachts sinister ge wroken en te niet gedaan. Vrede bepleiten en oorlog bereiden is de tragiek van dezen tijd. Tegen over de hypnotische kracht der kui tuur blijken de menschen machte loos. Niet een diltator wordt venvacht maar een stralende Christusfiguur Hoe men ook in deze materialisti sche tijd de godsdienst loochene. toch blijkt hij de sleutel van mensch en volk. Chassez le naturel, il revient au galop. (Verboden nadruk.) Herwig. [E»RSSKBÏ.Y*:?I3M5SïaSSai!?l'3B op postcbeck 15.570 van Sansen-Vanncjte, Popermge, en van nu tot einde jaar wordt on» blad U wekelijks per post besteld. Voor Frankrijk 25,S0 Belg. franken; voor Amerika 40,70 frank, op te sendee per internationaal postm&ndaat.

HISTORISCHE KRANTEN

De Halle (1925-1940) | 1935 | | pagina 1