het Hort Ophitsingscampagne De heerlijk geslaagde Meeting van K.A.J. en V.K.A.J. te leper Vreeseiifke Ontploffing 1Kamp van Brasschaaf PotygOOtf €©?i£©nfr<s!gi#i Concentraties ZONDAG 28 FEBRUARI 9:7. «DE HALLE Boterstraat, 17, 1EPER. .10 BLADZIJDEN. - 49 CENTIEM.. KATHOLIEK WEEKBLAD VAN IEPER INTERNATIONAAL OVERZICHT ¥31 EEN GROOT INVALIED KOLONIALE LOTERIJ TREKKING DER 2 SNEDE 1937 Ook in Zuid West-Vlaanderen strijdt de nieuwe Werkersjeugd tot meer zedelijkheid 7 Officieren gedood en een 12-tal gewonden Ziek ven verkoudheid! ampo daarlucht ga van epl De itosfe&crfc van ChateSet uitgefergnti Katholiek Weekblad van leper Bureel ■HBBK? 1 V. ABONNEMENTSPRIJS VOOR 1 JAAR (per poat) Bi: nenlnnd 20.fr. BcificcH Kongo 40.fr. a F «nkrijk 40.fr. 5 A'le andere landen 60.fr. g Itêégwtrhert tstn vrfinhtoordelitk voor =5 hun trtikels. iiüiiniüiiumi;; ,a 5' JAAR. N 9. 1 TARIEF VOOR BERICHTEN: M M Kleine berichten pe. regel 1.fr. S 2 fr. toel. r. ber. m. adr. t. bur. 3 Kleine berichten (minimum) 4.fr. g Rouwber. en Bedank, (min.'; 7.fr. D rukker-Uit perer SANSEN-VANNEST E, Poperinge Tel. Poperinge Kr 9 Postcheckrekening Nr 155.70 H Te herbalen aankondigingen: E prijs op aanvraag. £g 3Ë jj Annoncen zijn vooraf te betalen en I j§ moeten tegen den Woensdag avond E g ingezonden worden. Kleine be- s I richten tegen den Donderdag noen. 3 Min iimiimiüiiiiiii müiüiiiiiiiiiiriil Ur OJ PC De Fraasche invalieden noemen s'ch; «Les gueules cassées». Dit v. oord kwam mij te binnen over ee ige dagen. De stoet der groot-invalieden trok voorbij: Verbroedering en ontvangst c j het stadhuis; tentoonstelling van 1 ,-e vjwrakken en menschenpuinen. lieden die blij zijn omdat ze levend tien abattoir kwamen van den ï«- vlaggen gingen voorop; daar- ,er de blinde Delombaerde van mijn regiment; eenige kreupelen en gebrekkelijken. Mannen ook in voi- tuurtjes; anderen in auto. Ellendige cortège, ontsnapt aan het trommelvuur. En toch gingen die mannen met moed voort, de borst vooruit, de borst vol decoration. De invalieden zijn niet allemaal gene raals. V/ie is groot? Hij die geleden heeft. De menschen op den trottoir kruls- ten door malkander,- de eene ging naar huis, de andere naar de 11 uur Mis, de andere op café. Ik hoorde een jongentje aan zijn broeder vragen: Wat is dat? De oudste, zoo een knaap van 11-12 jaE.r, zei: - Hewel dat zijn mannen die binst den oorlog een arm of een been af geschoten werden. Ik hoorde een heer zeggen tot zijn m dam: Zijn ze daar weer al? Da slachtoffers van den oorlog loo- pen reeds in den weg van sommige menschen. Over achttien jaar was er meer be langstelling en geestdrift. Onze red ders werden overal toegejuicht. Foto toestellen waren op hen gericht. En nu zijn 't maar de kinderen meer die blijven staan en het interessant vin den. Laat nog achttien jaar verder ver strijken en als er nog van die oude moustassen zullen overblijven en op tocht houden, wat dan? Maar laten wij liever daarover zwijgen. Wat een wereld. De invalieden zullen allicht moeten pardonvragen omdat ze nog leven. Na twintig eeuwen, niet twintig jaar, komt in elke kerk binst den Vas ten een groot invalied terug, zonder pose, en hij verhaalt bij monde van zijn priester over zijn strijd en zijn leed in den grooten slag tegen duivel en hel. Die groote Lijder heeft nog iets te zeggen. Hij is voor ons een be kend figuur. Als voor een onderzoekscommissie zr.l men de statistieken zijner woor den opmaken. Het volk komt, niet alleen kinders, maar groote menschen, zakenman nen, intellectueelen en arbeiders. El keen stelt belang erin en wil nog eens hooren wat hij lang reeds weet: Het aandoenlijke passieverhaal. Recht voor mijn woning is een E'achthuls. Maar daar worden geen dieren gsgeeseld, gekroond, gekruisd. De groote Invalied die als God in ensch in onze plaats zich aanbood, en als vrijwilliger, om voor ons de slagen te krijgen en den genadeklop, trekt nog de sympathie en de bewon dering tot zich. De Held van Goên Vrijdag blijft een held voor alle tij den. Hij is de eenige verminkte die bij machte is om na zooveel eeuwen het geheugen te verfrisschen van een dankbaar menschdom en den zon daar te doen op zijn borst kloppen. Wie werd ooit zoo leelijk vermassa- creerd? En toch zoo schoon? Zijn Naam wordt met eerbied uit gesproken, zijn beeld in de huizen vereerd, zijn lijdensgeschiedenis niet door een passant vluchtig bekeken maar aandachtig aanhoord door me- diteerende zielen. Wie is groot? Hij die geleden heeft. Wie is de grootste onder de grooten? Kij die het meest leed. Godank, Hij is nog niet vergeten, Hij die zegde: «Als Ik zal verheven worden zal ik alle harten trekken tot Mij.Het is niet voor de parade. Ecce homo ziedaar den mensch. Hij steekt de hand uit en bedelt om wat liefde. A. B. MjnaeasaasBBBsisaEBBaaasaKe (>)<ii:!iii!iiiitiiuiimii!ifliiUiii!<iiiajiimiiiiimimi!iMii.>«fH»tt:iuuittiiiiiHii!»iiiiüiiiuiii;niiifniiii!»;iiff;in!i-iiimiiii:iii!i;!nni!;!i;i;ii:;;rmiitKii!i!iiii!iii:!tHii DE HAND VAN DEN BOOZE. Sedert enkele weken vernemen we door de dagelijksche pers, berichten die met groot misbaar in de wereld gezonden worden en de openbare opi nie in beroering brengen om telkens weer door de geïnteresseerde regee- ringen ten stelligste te worden gelo genstraft. Hier schijnt een booze hand aan het werk, die onvermoeid de gees ten vergiftigd, die paniek wil zaaier, en de oorlog schijnt te wenschen. Het euvel is des te erger, daar het be richten geldt nopens internationale vraagstukken die werkelijk bronnen van conflicten kunnen worden tus- schen verschillende landen. Hier blijkt de zelfde duistere macht aan het werk te zijn die het gerucht ver spreidde van de ontscheping van Duitsche troepen in Spaansch Ma rokko, gerucht dat naderhand van alle grond ontbloot bleek te zijn. Vóór den oorlog had het Marok- kaansch vraagstuk herhaaldelijk de spanning tusschen Duitschland en Frankrijk op de spits gedreven, zoo dat meer dan eens de oorlog dreigde los te barsten. Is het niet eigenaardig dat juist de reeks berichten begint met Marokko cis wilde men de voor- oorlogsche gespannen toestand iceer in het leven roepen en een nieuwe oorlog mogelijk maken. De andere berichten gelden de restauratie in Oostenrijk en het Dantzig-vraagstuk. HET HERSTEL VAN DE HABSBURGERS. Er is zeker geen vraagstuk dat zoo veel landen rechtstreeks interesseert dan de restauratie van de Habsbur- gers in Oostenrijk. De landen van de Kleine Entente, Tcheco-Slovakije, Roemenie en Yoego-Slavie; Duitsch land, Italië, Frankrijk en Polen zijn onderling verdeeld hieromtrent. In den laatsten tijd scheen tusschen de meeste der geïnteresseerde landen een zekere eensgezindheid te gaan hscrschen. Was deze eensgezindheid nu een doorn in het oog van een ze kere macht, en iverden daarom weer een reeks geruchten verspreid over het herstel van het koningdom in Oostenrijk? V/ij voelen veel neiging om het te gelooven. Eerst zou de Hear von Wiesner, een vertrouwens man van het Habsburgsche Huis, verklaard hebben te Londen dat er in Oostenrijk ean meerderheid te vinden is voor het herstel van het koninkrijk en dat het eenig beletsel komt vanwege het buitenland. Verder zou Goering te Rome ver klaard nebben dat Duitschland het herstel van de Habsburgers als een casus belli, als een oorlogsdaad zou beschouwen. We gelooven deze berich ten. doch de wijze waarop ze aange dikt werden en gecommenteerd wijst iveer op de bedoeling van ophitsing. Trouwens Duitschland en Rome heb ben achteraf beslist genegeerd dat er een zekere oneenigheid zou be staan nopens dat vraagstuk, of dat er een geschil op til zou zijn. Weer eens er is een grond voor moeilijk heden en dat wordt uitgebaat HET VRAAGSTUK. Het is algemeen bekend dat Duitsch land heel graag Oostenrijk zou op slorpen. Dat vormt het voorwerp van de Anschluss-politiek, die na den oorlog veel aanhangers telde niet het minst in Oostenrijk waar de aan hechting door de groote meerderheid gewenscht was. Het is het buitenland en vooral Frankrijk, dat zich hier tegen uit alle krachten verzet heeft. Geleidelijk heeft de toestand geëvo lueerd en al zijn er nog veel Anschluss- gezinden in Oostenrijk de meerder heid is gaan gelooven dat Oostenrijk toch zou kunnen zelfstandig leven en de herinnering aan de gelukkige voor- oorlogsche tijden, heeft de terugkeer van een Habsburgsche koning als een algemeene volkseisch doen opbloeien. Doch ook hiertegen verzetten zich zekere landen uit alle krachten en niet alleen Duitschland maar ook de landen van de Kleine Entente, bond genootschap dat geen andere ont staansgrond heeft dan het verhoeden dat ooit het koningdom in Oostenrijk zou hersteld worden. Immers Tcheco- Slovakije, Roemenie en Yoego-Slavie hebben hun ontstaan of hunnen uit breiding na den oorlog te danken aan het uiteenvallen van het Oosten- rijksch-Hongaarsch keizerrijk. Liever zagen ze den Anschluss gebeuren dan het herstel van de Habsburgers. Te gen de Anschluss is echter niet alleen Frankrijk gekant, maar thans vooral Italië, dat hierdoor dit land recht streeks zou grenzen ten Noorden aan Duitschland, dat later wellicht nog aanspraak zou kunnen maken op de Duitsche Zuid-Tyrolers, na den oor log Italianen geworden. Oostenrijk moet voor Italië zelfstandig blijven ten einde als bufferstaat te kunnen dienen tegenover Duitschland. Daar om is Italië niet gekant tegen een herstel van de monarchie in Oosten rijk. Over het Oostenrijksche vraag stuk waren Italië en Duitschland het echter eens geworden wellicht maar tijdelijk, maar in ieder geval hadden ze eert gezamenlijke werking ingezet die vooral gericht was tegen het com munisme. Daarom meenen we dat ge heel de ophitsingscampagne omtrent het Oostenrijksche vraagstuk het werk is van de Komintern of van- Sovjet-Rusland wat hetzelfde beiee- kent. Immers oneenigheid tusschen Duitschland, Italië en de landen van de Kleine Entente zou een ge iveldige verzwakking beteekenen van het anti-communistische front wat Rusland natuurlijk hartsgrondig wenscht. DANTZIG. En zoo is het ook met het vraag stuk van de vrijhaven Dantzig. Op het oogenblik dat Goering naar Po len gaat vertrekken wordt het nieuws verspreid dat Polen de vrijstad Dant zig zal afstaan aan Duitschland en dat Duitschland als tegenprestatie heelemaal zou afzien van de gang van Dantzig die Oost-Pruisen van het overige Duitschland scheidt. Welnu de tijden zijn nog lang niet rijp om zoo'n oplossing thans te bedingen. Daarbij noch Polen noch Duitschland zouden er vrede mee nemen, en de Duitsch-Poolsche vriendschap zou er zeker een flinke deuk door krijgen. En dat is juist de bedoeling van het gerucht, oneenigheid verwekken tus schen Polen en Duitschland ten ein de hunne gemeenschappelijke actie, vooral tegen het communisme gericht, te verzwakken. De bron van de ge ruchten zal waarschijnlijk ook de zelfde zijn als deze die zooveel ko- mentaar gewijd heeft aan het herstel der Habsburgers' in Oostenrijk en deze die de ontscheping van troepen in Spaansch-Marokko met zooveel herrie heeft verkondigd. DE STOKEBRAND. De stokebrand is heel zeker deze die overal binnenlandsche en buiten- landsche moeilijkheden verwekt en die uit die moeilijkheden voodeel wil halen: de Komintern of communisti sche internationale, die overal het communisme en de anarchie wil doen zegevieren. En we kunnen niet nala ten te wijzen op het verschijnsel, dat het communisme in dat opzicht de zaak van de internationale wapenfa brikanten behartigt, dus hetgene ze de anti-communisten verwijt. De op- hitsingscampanje is echter mislukt. Volkeren en individuen beginnen klaar te zien in het duistere spel van het communisme en van het socialisme dat er gemeene zaak mee maakt, en ze zijn op hun hoede. (Verboden nadruk.) ROSKAM. IBBS9BBBZBijilEESIZIBBBaBBBBBB3iIlflB3BBB99BBBSBSBEEBBSESBBBB3B3E] V/INNEN 100 FRANK: de biljetten eindigend op 9. WINNEN 250 FRANK: de biljetten eindigend op 32. V/INNEN 530 FRANK: de bilj.tteu eindigend op 82. WINNEN 1.000 FRANK: de biijetten eindigend op 092. WINNEN 2.500 FRANK: de biljetten eindigend op 512. WINNEN 5000 FRANK: de biljett n eindigend op 0225, 2980, 3317 en 1200. WINNEN 10.000 FRANK: de biljetten eindigend op 6589. WINNEN 20.000 FRANK: de biljetten eindigend op 37815, I'M 69, 24279, 22019 en 64G62. WINNEN 25.000 FRANK: de biljetten eindigend op 2C5G3, 34872, 52272 en 02135. VINNEN 53.000 FRANK: de biijetten eindigend op 71281 en 12069. WINT 100.000 FRANK: liet lot nummer 84824. WINT I MILLIOEN: het lot nummer 331525. ge zijt over ons blad tevreden: NA LEZING. SCHUIF IIET IN HANDEN VAN EEN GEBUUR OF VRIEND. ZOO I! PT GE ONS. DANK EROM. Te Brasschaat-Polygoon, gelegen ln het en wijl alle leerlingen rondom den mijn- j Noordelijk gedeelte der Provincie Antwer pen, bevindt zich een kamp waar regel matig legeroefenlngen worden gehouden en waar ook de vuurwerkschool regelmatig oefeningen houdt en proefnemingen doet. Het zijn officieren en leerlingen-officie ren dis ds lessen volgen van deze school en die dan ook behooren tot verscheid, ne regimenten van het land. Op het oogen- biik waren er 35 officieren die de lessen volgden, wijl de kursus ongeveer 15 maand duurt. Woensdag 11., in dsn namiddag, werden weer proefnemingen gedaan. De gedane oefening was de laatsts die moest uitgevoerd worden als bekroning van een bijzonders instructie. Gezien de groote hoeveelheid springstoffen (tona- liet) geschiedde de oefening onder leiding van een deskundig officier van de genie. Voor dtze cef-ning werd een mijn aange legd, op een metsr diepte, en hiertoe wer- tos werden niet minder dan 20 kgr. dy namiet gebruikt. Een lont werd eraan ge stoken, die normaal twee minuten mo st branden vooraleer de springstof vuur zou vatten. De ontploffing moest plaats heb ben om bepaalde vaststellingen te doen. Het uur, bspaald voor de proefneming, was gekomen; alle voorzorgen waren ge nomen en allen verwijderden zich op 200 meter ver. Het moet dan ongeveer 2.50 u. zijn geweest. De lont werd aangestoken, maar na ds gewone twee minuten hoards men niets. Na 25 minuteh deed zich nóg geen ontploffing voor, alhoewel naar wordt beweerd, men de ontploffing had. gehoord van den detonateur. Eerst bsgaf zich de leider, met een gegradeerde van de genie, naar de mijn. Dan volgden de leerlingen en er werd gegraven naar de mijn. Toen men ongeveer 0,50 m. diep kad gegraven, put waren geschaard, deed de ontploffing zich voor met een vreeselijken knal. En kele. ongelukkigcn werden de lucht lnge- slingerd, 20 tot 30 meter ver, wij', er an dere ter plaatse bleven liggen. Vijf officieren werden op den slag ge dood, vrseselijk verminkt, bijna aan flar den gescheurd. Twaalf anderen werden gekwetst, meestal dragende schrikkelijke brandwonden. In allerhaast werden hun zorgen toegediend, maar twee hunner ga ven weldra den geest, zoodat er dus zeven dooden waren. De gewonden werden dan naar het Krijgsgasthuis te Antwerpen overgebracht. De ontbranding had een diepen put van 7 meter doorsnee gemaakt. Het gerucht der ontploffing werd wel 20 km. ver ge hoord. De vreeselijke ramp heeft begrijpelijker wijze groote verslagenheid gebracht. Woensdag avond nog heeft de Minister van Landsverdediging een bezoek gebracht aan de gekwetsten. De leider der oefeningen e,n zijn helper bevinden zich onder de zware gewonden. Een der slachtoffers werd 50 meter ver geslingerd. Door Generaal Denis werd een kommis sie aangesteld om de verantwoordelijkheid vast te stellen. Het gebeurde schijnt even wel onverklaarbaar. (Zie vervolg op 2* blad.) Dam po in den neus en Daoftpo inademen. Pot 10 £r.. Doos 3 Cf. In alle Apotbelxa. leper heeft iets verheugends beleefd!.,, Over onzen Westhoek kwam de groote dag, de dag van verbroedering en mal kander begrijpen, tusschen de afbiddende K-A.j. en V.K.A.J.-groepen en de wel denkende kristene werkgevers, die niet doof wilden blijven voor de diepgegronde aanklachten der arbeidersjeugd. Hier, op degen eigensten regenachtigen Donderdag avond, is 't of de dageraad van een nieuwe levensopvatting met krachtige stooten doorbreekt! Hier, in onzen Westhoek is op heden een fiere, reine, blije schare werkjongens en -meisjes rechtgesprongen met den ge- staalden eisch cm meer zedelijkheid in 't arbeidsmidden! Hier hangt in deze feestzaal over de honderden koppige menigte, een versche kiem, die 't schoonste van een volk, zijn jeugd, in deugd en eer tegen een vloed golf van laagste zedenverwildering in het eigen arbeidsmidden, wil ophelpen cm schoener, reir.er en werkwaardiger levens op te sporen, tot voorbereiding van het vervullen eener goddelijke roeping: in vaderschap, in moederschap, een gelukkig vreêvol kristen huisgezin ten doel! In dat versterkend teeken van jeugdige, onoverwinnelijke geestdrift, die over den lande aan 't groeien is, VEn meeting tot meeting, van aan de Hei tot aan de West- Zuidergrens, stond deze meeting van leper, van het jongste verbond der prach tige landelijke organisatie onzer Katho lieke Arbeidernfcjfrrf" Van in den vooravond was het reeds aan te zien in de omgeving der Groote Markt en in de St Jaco'osstraat, dat er iets bijzonders op gang was. Bij het inrijden der stad merken we verscheidene groepen Kajctters en Kajot- sters die, niettegenstaande het gure, natte weder, met blijde, opene gezichten, tucht vol en geestdriftig optrekken naar den Stadsschouwburg, waar de door hen zoo lang verbeidde vergadering te 8.10 uur begon. Groote en kleinere groepen vr n mannen en vrouwen, jongens en meisjes, arbeiders en burgers, allen verdringen zich in de omvangrijke, heerlijke zaai, waar de feest viering aanvangt. Onophoudend komen ui. alle richtingen van het zeer uitgestrekt en dicht bevolkte arrondissement, autobussen en gewone rijtuigen met belangstellenden aange snord. Reeds lang vóór het uur werd de zaal door de aanschui ende massa bezet; bussen van uit 't Oosten, bussen van uit 't Zuiden en 't Westen komen immer vervoegen... De streek van Poperinge is er goed vertegenwoordigd. De zaal zit bomvol. Er zijn bij de 1.800 aanwezigen, en een daverende: tricmf- marsch luidt den grooten avond in. Toen de leiders en leidsters der K.A.J. en V.K.A.J. met hun ontrolde, keurige ge- westvlaggen binnentreden, stijgt een on beschrijfelijk gejuich op, dat duren blijft tot dat allen op het podium post hebben gevat, waar, onder een reusachtig K.A.J.- teeken, tegen lichtgrijzen achterwand, een schaar jeugdige Kajotsters. in fleurig tenu, plaats nemen. Feestelijk staan de vlaggen in al hun bonte kleurenpracht tegen den achtergrond en schijnbaar, symbolisch, onderschragen zij het wit- roode Kajotters-emblema. Sterk in v:r- trouwen spreken de scherproode wand- spreuken, die overal in de zaal rondhan gen, een geheel programma uit: «Trouw aan Kristus, Kerk en PausEn een machtigen oproep: Door een nieuwe ar beidersjeugd naar nieuwe arbeid rrsfami- lies en «K.A.J., strijdt voor de belangen der arbeiders! Onder de vooraanstaande aanwezigen bemtrken wij: Z. E. H. Vermaut, Deken van leper; E. H. Dejonghe, Proost der K.A.J.E. H. Socquet, Bestuurder der Vakschool; E. H. De Busschere, Bestuur der der II. Familie; E. H. Sobry, Dioce saan Opziener; E. H. Dsvos, rustend Pas toor; E. H. Van Isacker, Almoezenier der St MartinusPadvinders; E. H. Dela- notte, Pastoor van St Jacobs; De E.E. H.H. Onderpastoors Van Ryckeghem, Be stuurder der Burgers- en Middenstands- jougd, Sap en De Coninck. Daarbij nog E. H. Verbouwe, Proost der KA.J.-afdee- ling Poperinge; E. H. D'Hoore, Onderpas toor op St Jan te Poperinge; eenige E.E. H.H. Professoren aan het Bisschoppelijk Kollege: van leper en Poperinge. Ock nog: H. Deleu, Voorzitter der K.V.V. van het arrondissement leper; H. Bollingier, Provincieraadslid; H. Delahaye en H. Van der Mersch, beide Schep:nen der stad; H. Pattyn, Gemeenteraadslid; H. Lomrnez, Bestendig Afgevaardigde; de HH. Burge meesters van Wervik en Geluwe; Juffr. Cornille, Katii. Gemeenteraadslid; en nog veel andere vooraanstaande personalitei ten uit leper en omliggende parochies. De muziek speelt. Bij plechtig zin gen van De Witte Vlagontrollen zich statig de Provinciale, Arrcnaiss:menteek en overige gewestelijke vlaggen. Door 1.800 aanwezigen wordt nu stil en innig het treffend Kaj ottersgebed gebeden. Onmiddellijk daarop zet de Propagan dist van het Verbond leper, Heer Jer. De lombaerde, de meeting in. Spreker heet allen welkom om hun zoo talrijke op komst; voor zoo volle zaal had hij nog nooit gestaan; neen, zoo talrijke: opkomst was er bij alle middens in leper nog nooit te zien geweest. In pakkende taal hangt hij een tafereel cp van wat de K.A.J. tn de V.K.A.J. ge daan heeft... en nog steeds doet voor de jeugdige arbeiders. Beurtelings handelt hij over de vete diensten: plaatsing, w.rk- loczenkamptn, betere toestand in het ka zerneteven, zie'rcndienst, enz. Daar vooral bracht de KA.J. redding. Doch bovenal wij'st spreker op deze stugge en diepere vorming naar ziel en lichaam, die de groo te taak is van deze jeugdbeweging, waar van Z.E.H. Kan. Cardijn de groote bezie ler blijft. Heer Delombaerde eindigt met een warmen oproep tot alle aanwezigen om de K.A.J. op te he!p:-n in wat ze blij ven zal: In wederzijdsche minne, voor U 't beste en voor ons, onze leuze, ons doel op uw aller vertrouwen gebouwd. De muziek gaat op; jeugdig, frisch en krachtig, 't Kristen Volkslied weerklinkt uit honderden monden. Nu volgt EEN SCHRIJNENDE AANKLACHT uit de ziel der nationale leidster der V.K.A.J., Mejufïer Rosa Van Saelen, die verklaart het woord te voeren in naam der duizenden jonge arbeiders en ar beidsters. Spreekster vraagt de toehoorders haar met den geest .eens te willen vergezellen in gezelschap van een 14-jarig meisje dat voor 't eerst het fabrieksleven intreedt. Ge ziet, ge hoort en ge leeft er c.. schun nigste tafereelen mee, zoo verklaart zij, en ge staat daar als nieuwelinge, als jong meisje, dat werken moet en zoo weinig van de wereld en, nog niets van het am bacht afweet. Wordt ze het wat gewoon, ze durft het aan reeds een vraagje te stel len, maar de omstaanders nemen alles dubbiizinnig op; ze houden met het blo zende meisje den gek; omwille van zijn reine openhartigheid wordt het verweten door mannen die liét Zelfs nog niet kent! Ook andere, private feiten die zich in werkplaatsen voordeden, en de wantoe standen in fabriek'n schril aantoonen, stelt Mejuffer Van Salen ons voor oogen, dit om te bewijzen hoe moeilijk het voor jonge werkers en werksters is, om in groote fabrieken rein te leven. Spreekster klaagt de gruwelijke onzedelijkheid aan in werkmiddens, waar elk jaar over heel het land een 60.000 nieuwelingen hulpe loos ingeworpen worden, waar het meer dan heldhaftigheid eischt om niet meê te doen en niet meê geslingerd te worden in de draaikolk van een ploertig leven, en waar de jeugd dan tenslotte toch in moet om te gaan werken voor haar eigen be staan, voor familie, ouders of huisgezin. Spreekster verklaart verder den eed af te leggen op de trouw die haar Kajotsters in haar stellen om nooit of nooit maar één zaak te verwaarloozen die tot meer zedelijkheid, tot meer reinheid en echte zedenadel in het arbeidsmidden kan bij brengen. Op het einde van haar spreekbeurt richt ze het woord tot alle niet aan geslotenen: «Strijdt met ons meel», tot de vaders en moeders, tot de werkgevers en patroons; en een smeekbede tot de openbare machten om doeltreffende wet geving, opdat het Paschen worde, dit is: Verrijzenis van den nieuwen arbeiders stand Daverende toejuichingen beamen de volle instemming van het publiek op deze striemende en pakkende uiteenzetting. Als intermezzo hooren wij thans het koorlied: Wij Kajotstersvan op het podium meesterlijk uitgevoerd onder de leiding van Mejuffer Van Saelen. Heerlijk dreunt dan ook door de zaal het slot: Wij zijn de fiere, de reine, de blije; schaart U bij ons! Een telegram van den stichter en be zieler der heerlijke Kajottersbeweging, Eerw. Heer Kan. Cardijn, wordt afgelezen en opgewekt toegejuicht. Het luidt: Zeer spijtig, belet, wenseh grootsten bijval voor meeting tot verheffing van Arbeiders stand Hem wordt dan ook in naam der aanwezigen volgende boodschap van hulde en trouw toegestuurdMeeting leper; 1809 aanwezigen zweren trouw en volledige gave van zichzelve bij de Paasch- actie voor de volledige hernieuwing van het arbeidsmidden Nu komt DE SYMPATHIEKE VOORZITTER dsr Landelijke Centrale, Jef De Schuyf- feleer, aan 't woord. In jeugdige en geestdriftige taal, die letterlijk het publiek in ademlooze span ning houdt, in een taal van geloof, hoop en liefde, van stralend optimisme, zet hij den nieuwen eisch uiteen van deze nieuwe jeugd, die hare goddelijke roeping volgen wil. Wie had durven bewerenzegt spreker, dat, toen we over enkele jaren in de kortwoonsten van Laken begonnen, we nu voor zoo verheugende feiten van propvolle zaten, met begeesterde, over tuigde toehoorders, zouden komen te staan. Men zou spreken van een mirakel in 1Ë37, maar neen, we staan voor de ver blijdende werkelijkheid... we gaan voor uit ter verovering van onze K.A.J., die in de jeugd indringt en ze onbetwistbaar meesleurt, aldoor ons programma heen, naar het goddelijk verhe :n: de edele werkjongen; het edele werkmeisje. Geen slavernijen, geen dierenbehandeling, geen machines, maar een edel werkvolk willen we zijn, edel op ons zelf en tegenover gelijk wie. Als we heden de straten onzer groot steden doorfladderen, vallen ons onweer staanbaar op do menige filmstar «-re producties, in alle mogelijke en onmoge lijke houdingen voorgesteld. Maar wat brengt het ons bij! Nog nooit hebben de opvattingen over de vrouw op een zoo laag zedelijk peil ge staan als nu. Wij echter, we zien daar niet naar om; wij durven een meisje eer lijk-vrank in de oogen kijken, we bezien ze niet met oogen die in hst vlresch door dringen. neen, onze oogen dringen dieper door naar het hart toe, waar we in het ZIE VERVOLG HIERNEVENS. Iedereen kent de eerste concentra tiepoging. Ze beoogde en beoogt de hergroepeering der in partijen ver splinterde katholieke krachten en ook het aantrekken der niet-katholieken die niet vijandig staan tegen den godsdienst. Deze specifiek Vlaamsche concentratie vertrekt van het wezen lijk bestaan der Vlaamsche Volksge meenschap en betracht door middel van het samenwerken aller klassen het nationaal-Vlaamsch leven zoo ruim mogelijk te verzekeren ln den Belgischen Staat. Deze concentratie breekt in Vlaan deren allerwege baan, en zoo ze tot hiertoe nog niet verder uitgroeide, mag er toch niet uit het oog verloren worden dat ze gestadig diep op de geesten inwerkt en vele menschen regelmatig voorbereidt tot wat er de een of an dere dag zeker komen moet, nl. het eendrachtig optreden van alwie het katholiek geloof als de grondslag van het menschelijk leven aanziet, van alwie overtuigd is dat Vlaanderen een onbetwistbaar recht heeft om zich zelf te besturen, van alwie inziet dat er enkel orde mogelijk is wanneer de vijandigheid tusschen de onderschei dene klassen vervangen wordt door een wezenlijke samenwerking. Zij die hiertegen opwerpen dat de oplossing van het Vlaamsche pro bleem de aftakeling beteekent van Belgie moeten toch aardig opkijken wanneer een socialistisch Minister, met name Spaak, een federalistisch Belgie voorstaat. Dit getuigenis kan toch allerminst verdacht voorkomen. Er is echter in de jongste dagen een nieuwe concentratie in voorbereiding. Ze begon feitelijk toen de liberale Indépendance Beigeaangekocht werd door de omgeving van Minister- President Van Zeeland, en als een orgaan van nationale concentratie voor den dag kwam. De volgende stap werd door Minis ter Spaak gezet. In een sensationeel Interview verklaarde hij dat het so cialisme moest herzien worden in een geest van nationale samenwerking. Veertien dagen daarna kwam ook de socialistische Minister De Man uit zijn schelp om zich nagenoeg solidair te verklaren met zijn collega Spaak. Enkele Brusselsche jonge Katholie ken die in de omgeving van onzen Premier vertoeven' lieten aldra hoo ren dat deze socialistische credos wel door naar het hart toe, waar we in het wat nieuws brachten en de mogelijk heid schiepen van een groote partij te stichten die alle partij kleuren zou omvatten. De derde noot werd door Oud- Minister Hymans gespeeld, die des tijds als Minister van Buitenlandsche Zaken verre van Vlaamschgezind was. Deze liberale voorman vond ook veel goeds in de socialistische bekeerlin gen. Enkele jonge liberalen volledig- den de serie om te verklaren dat ze er bij moesten wilden ze niet uitge sloten te worden en zonder invloed vallen. Ook Minister Rubbens, een Vlaamsch minister, vond de uiteenzetting van zijn collega Spaak bijster interessant en misschien wel interessanter dan de concentratiepogingen van zijn Vlaamschen vriend de Heer Verbist. Hiermee krijgt dus deze tweede concentratiepoging een gedaante. So cialisten bliezen den hoorn en libe ralen en sommige Katholieken volg den. Het vertrekpunt is wel het on- tBSSlSlESSSBaaXSBEB&SESESBaSi derlijnen waard. Socialisten willen Katholieken tot zich halen onder den mantel der gematigdheid. Met de li beralen erbij wordt het dus een TOE GEVING aan de Katholieken. De Vlaamsche concentratie vergt allereerst het volledig ontp!„oiïngs- recht van het katholiek geloof en wil zich breed aanstellen tegenover an dersdenkenden. In dit vertrekpunt ligt een hemels breed verschil. Eenerzijds een welwillende houding jegens de Katholieken maar zonder waarborgen voor een integraal uitle ven der katholieke gedachte. Anderzijds volledig-katholieke houding (hout .rdie niet MAG ver minkt worden) met een ruime ver draagzaamheid voor niet-katholieken. In dit opzicht biedt de Vlaamsche concentratie ALLE waarborgen en de Belgische slechts GEDEELTELIJKE. Maar ook inzake Vlaanderen is het vertrekpunt grondig verschillend. De Vlaamsche concentratie i3 aller eerst bezorgd om het lot van eigen volk, en wil voor dit lot alle mogelijke zekerheid. De andere concentratie heeft de Belgische eenheidsstaat als uitgangs punt, en op Minister Spaak na, zal dus ook het federalisme verwerpen. Welnu het verleden is er om te be wijzen dat Vlaanderen zich immer aan half werk zal mogen verwachten. Zoolang Brussel en Wallonië volledige medezeggenschap in alles behouden, zal er weinig degelijks in huis komen. Voor wat het samenwerken der klas sen betreft is er ook in deze laatste concentratiepoging nog heel wat duis ters. Ministers Spaak verklaarde im mers verleden Maandag voor den Al- gemeenen Raad der Socialistische Par tij dat hij het klassenstrijdprinciep nog niet opgeeft. Dit ook geeft ern stig stof tot nadenken. En wat nog meer ongerustheid ver wekt is het planisme. V/ant ten slotte zullen menschen met een socialistisch verleden steeds meer en meer aan sturen op het overdragen van alle macht op den Staat. Deze heeft nu al veel te veel hooi op zijn vork, en zal op den duur tot een alles-op-slor- pend monster gedijen. In plaats van een gezonde decen tralisatie, ln plaats van een vrij ont wikkelen van het gemeenschapsleven onder de waakzaamheid van den Staat, brengt deze tweede concentra tie ongetwijfeld een almachtige, hard vochtige Staat, die zich zelf tot op persten redder opwerpt en aldus allo vrijheid smoort. Aldus teekent zich de toestand af. Velen droomen van een machtig socialistisch - liberaal - katholiek blok ten einde de oppositie machteloos of onmogelijk te maken. Het valt nu te bezien wie zich in deze concentratie zal opsluiten. Voor ons, katholieke Vlamingen, is de keus niet moeilijk. Beter dan een tweede rangsrol te vervullen in een kleurlooze en systeemlooze Staats partij is het menschen var. eigen stam samen te brengen die vrij en onverminkt de totale uitleving van onzen godsdienst waarborgen. Menschen die in hetzelfde huis wo nen moeten het voortreffelijker ge daan krijgen dan anderen die voor de gelegenheid wel eens een onschul dig etiket opsteken, maar die toch nimmer de diepe zin van het leven, van ons leven, zullen begrijpen. meisje da mosder van morgen ontwaren; de vrouw van ons eigen kinderen die een God kennen en van Hem dagelijks zullen hooren spreken én door vad:r én door moeder. Luid wordt spreker door de gansche zaal toegejuicht. Is het niet wraakroepend dat ons Lands bestuur er nog niet toe komt de eer onzer jeugd te beschermen in de fabrieken. Wie de bloemen in stadsparken bescha digd wordt gestraft, en dagelijks wordt onze arbeidersjeugd straffeloos door schunnige praat besmeurd en zedelijk ten onder gebracht. We willen ons brood verdienen, maar dat stoffelijke alleen brengt geen geluk bij; vaders en moeders hier aanwezig, hebt Ge reeds niet meer geleden door het zedelijk ten onder gaan uwer jonge zoons en dochters in de fabriek, dan om soms een bete brood te kort. Meer reinheid, zedelijkheid en hoop op God brengt rust en geluk in de arbeiders gezinnen! Hij richt zich vervolgens tot de werk gevers, tot de oprnbare besturen en tot de volwassen arbeiders, en eischt zooveel eerbied voor de jonge arbeidster als voor di schoonste, rijkste en machtigste prin ses. Met een smeekbede: dat de arbeids midden niet langer meer krotten, pest- holen, krorgen zouden zijn. maar heiligs tempels, waar ook de machine een cantiek zingt tot den Almachtigen Gcddelijken Arbeider, God zelf, en met e?,n blijde uit zicht op de groeiende wereld der K.A.J,, met een beroep op alle takken van Ka tholieke Aktie, vervolgt hij zijn apngrij- pend betoog met de woorden van Berten Rodenbach 't Verleden leeft in U, Het heden hoopt op U, De toekomst straalt voor U, God zij met U En het wordt een diep-aangrijpsnd be toog, wanneer men al die jeugdige wer kers en werksters, die allen den harden, moeilijken strijd om eer en deugd voeren, met geestdrift hun leider hooren beant woorden, waar hij hun met gevoelde over tuiging toeroept: Kajotters en Kajotiters, mag 't ar beidsmidden en 't arbeidsleven on; iets ontnemen van onze rechtmatige fierheid? En fier maar zeker wordt door allen geantwoord een door het lichaam zin derende: Neen! van onze reinheid? Neen van onze blijheid? Neen! Wie vormt er die nieuwe arbeids- jeugd, die fiere, die reine, die blije? Wie bouwt er den nieuwen arbeiders stand? Wij! Wie strijdt mee voor een schoonen arbeidersstand Wijl Vooruit en ten strijd! Tegen al wat ons diepste wezen besmet. Wie strijd mee Wij! Tegen slechte lezing, tegen dubbel zinnige liedjes, tegen gemeene praat. - Strijdt ge mee? Ja! Om meer menschwaardigheid, om meer zedelijkheid in het arbeidsmidden. Strijdt ge mee Ja! Vaders en moeders, mannen en vrouwen, katholieke - aktie - jeugd, gij wilt dat uw kinders zouden zijn, en uw verloofde, en gansch de jeugd van den arbeidersstand, fier, rein, blij... Strijdt ge mee met ons, om een sterker geslacht, om een reiner volk, om eeuwig geluk voor den arbeidersstand? Strijdt ge mee? Ja! Nu vraagt de spreker dat alle arbeiders daar aanwezig van morgen af meer dan ooit zouden streven tot veredeling der jonge werkers en werksters in de arbsids- middens. Daarmee, overschreeuwd doos: een stormachtige ovatie, sluit de sympathieke leider zijn heerlijke, diepaangevoelde spreekbeurt... gedurende dewelke de gan sche zaai hem aan de lippen hing. Een kort en ingetogen gebed en 't Ka- jotterslied: Har op, Kajotters, fier en blijdreunt krachtig deer de zaal. Het is gedaan! Onder feestelijk opwekkends muziek loopt de zaal leeg! En morgen, niet meer aarzelend, maar fier, en recht op het kwaad af, gaat ze, de mooie Jeugd van Vlaanderen, omvcr- kegeten wat ze vroeger vreesde. We willen het; de nieuwe jeugd eischt het: Ons moet meer recht om reinheid geworden! Inderdaad, een nieuwe Jeugd strijdt op leven of dood, maar met z: jazeker held! En we hebben het aangevoeld, geheel ons hart gaat naar U, schoone Jeugd van Vlaanderen, omdat gij in U. strijdend aan 't bouwen zijt, in U de werkersjeugd, een schoon Vlaamsche Volk! IBBBBBBBBBB3B0SS3BBB3TB2B3BB Vrijdag nacht, 19 dezer, werd de hoofd kerk van Chatelet door brand vernield. De kerk had dr e torens, waarvan de hoogste 70 mst:r hoog was. 't Is in deze hoogste toren dat het vuur uitbrak. On derpastoor Nijpels kon, dank een heldhaf tig gedrag, de H. Vaten redden. Alleen deerlijk gehavende muren zijn overgebleven van de eens zoo mooie kerk, •sninBj u>> J3|3!d ss uw pft&oSaoi De schade wordt berekend op ze vei. millioen frank. Men denkt dat de brand veroorzaakt werd door kortsluiting in het mekanisme, waardoor de klokk u worde» bewogen.

HISTORISCHE KRANTEN

De Halle (1925-1940) | 1937 | | pagina 1