zoMtr Mg
HET NOTARIEËL EN NIJVERHEIDS ANNONCENBLAD
Nieuwsblad voor Poperingh en Omstreken.
5 der Muntherstelling
De bloem van bet Vrijboseb'
Apotheek Frans Van de Plas
Zondag 11» September 1921.
15 Centiemen.
18» Jaar. Nr 37.
v. :*:\7idt*rF0<:
MEUBELS
Alle
DRUKWERKEN
SanseiuVanneste,
□fir Den Zondag na
middag gesloten.
1 Jaar in Stad tehuis besteld.
buiten Stad met de post
Buitenland
6.50 fr.
8.00 fr.
10.50 fr.
Gasthuisstraat, 15, POPERINGHE,
/luukoiuligin^en
E. M0NCAREY'
SANSEN
20, Gasthuisstraat»
De moeder moet op
haar woorden letten
Leest en verspreidt "De Poperingheniar"
Bericht aan de landbouwers.
Uitgelezen zaaizaad op oorlogsschade.
Herdenking onzer Vlaamsche Helden te Steenstraete. Landelijk Economisch Congres
Hoe de gebroeders
Van Raemdonck
sneuvelden.
B»iu|ue <Ie Courtrai,
I>e Baiique de Courtrai te Poperingtie
gelast zich zoiuiei* kosten der verrichtingen van vernieu-
wing en uitwisseling der Kasbons 5 °/0 der Muntherstelling.
Wisseling van vreemde munten
Inning van intreslbriefjes
ALLE BANKVERRICHTINGEN
Oorlogss chade.
BUREEIiGEfllEF
Schoolgerief
Boekhandel
Speelkaarten
Zichtkaarten
Amerikaansche
bureau's
•Bureelmeubels
Meubslpapier
Linoleum
Toile Cirée
Bnrz.
bij
15, C^stbuissiraat,
POPERIrkuiiE^
GHENAAR
Voor aankondigingen der
proyjftcie Oost-Viaande;en
zLa" «enden tot
E. BUQUESNE Zoon,
Marnixstraat, 30,
GENT.
Telefoon 1669.
8 o it is
Drukkerij - Papierhandel,
postcheckrekening tlr 15570.
Berichten 50 cent. de regel. Notarieële berichten
50 cent. Rechterlijke Eerherstellingen en vonnissen
1 fr. 50 de regel.Rouwberichteri, niet boven de 10 re
ken 5 fr. Grootere herhaalde annoncen, prijzen
op aanvraag.
Alle annoncen zijn
vooraf te betalen en
moeten voor DEnvrij-
daq noen ingezonden
worden.
Stoelen
IJzeren Bedden
Matrassen
Sargien
Spiegels
Glas en Gleisch
Verlot
Menagegerief
Stoors
Gordijnen
Gemaakte
Bloemen
Rouwkronen
Geschenken
ENZ. ENZ.
bij
POPERINGHE
's Zondags gesloten.
Hoor ik een kind spreken, dan weet ik
ook hoe de moeder spreekt. De goede of
slechte uitspraak der woorden, de stemklank,
de manier van zich uit te drukken leert het
kind van de moeder. Het ziet heel juist toe
hoe de moeder de lippen beweegt, den
mond opent, en luislert zeer scherp naar den
toon harer stem, zoodat zijne spraak als een
echo van die der moeder klinkt. Daarom is
het van groot belang dat de moeder zich
steeds zuiver uitdrukke, doch het is nog van
meer belang dat zij acht geve op den inhoud
van hare taal.
De moeder is en blijft de eerste en beste
leerares harer kinderen. Wat zij hun geeft
tot aanschouwen en begrijpen blijft hen bij
en beïnvloedt hun later leven. De meeste
moeders spreken veel te weinig met hunne
kinderen, zij geven hun een speeltuig en laten
ze aan hun eigen over, het is nog zelfs te
veel moeite op hunne vragen te antwoorden.
Het gevolg daarvan is dat de kinderen on
wetend blijven en ook later in de school in
het leeren achteraan komen. Geette zorgen
noch bekommernissen, noch veel en lastig
werk mogen demoeder tegenhouden dikwijls
en veel met hare kinderen te praten... Zij
moet echter oppassen dat hare taal in geen
enkel opzicht kan verderfelijk zijn voor de
kinderen! Hebt ge misschien tot hiertoe
weinig op uwe tong gelet en u menige ruwe
uitdrukking gewoon gemaakt, dan moet ge
uit liefde tot uw kinderen eene andere spreek
wijze aannemen. Uwe taal weze immer
behoorlijk, zoowel als ge vriendelijk tot uwe
kinderen spreekt, of ze ernstig vermaant, of
ge hen looft en prijst of berispt en straft...
Verder is datgene ook wat ge met uwen man
bespreekt, in het bijzijn der kinderen, van het
grootste gewicht... 't Is in het vertrouwelijk
gesprek met uwen man, dan als ge niet op
de tegenwoordigheid van de kinderen let,
dat ge uwe geheimste gedachten en verzuch
tingen van uw hart, uwe verborgenste wen-
schen en verlangens openbaart. Schijnen de
kinderen bij zulke gesprekken ook verstrooid
en als geheel in hun spel verdiept, het mis
leide u niet; geen woord ontsnapt hun en
alles drukt zich diep in hunne ziel. Kleine
ketels hebben groote ooren zegt het spreek
woord en de ondervinding leert dat kleine
kinderen de woorden die rechtstreeks tot
hen gericht zijn, slechts half hooren en ras
vergeten, terwijl datgene zij vangen uil zulke
vertrouwelijke gesprekken der ouders, hen
bijblijft en beïnvloedt. Spreken de ouders
slechts over geld en genoegens, of hekelen
zij zonder verschooning de fouten hunner
medemenschen, dan kan men verzekerd zijn,
dat weldra de geest van het kind ook deze
richting volgt, terwijl integendeel zijn hart
licht ontvlammen zal voor al wat goeds en
edels is, voor liefde tot God en de menschen,
zoo het hoort uit de gesprekken zijner ouders
dat ook hunne harten daarvan vervuld zijn
Ministerie van Landbouw.
Het ministerie van landbouw beschiktover
aanzienlijke hoeveelheden uitgelezen zaai
graan van de beste tarwe- en roggesoorten
uit Duitschland en geleverd aan de landbou
wers als vergoeding voor oorlogsschade...
De prijzen zijn vastgesteld als volgt (Zak
ken medebegrepen
Tarwe, origineel 112 fr. de 100 kgr.
Tarwe, gewone uitlezing 95 fr.
Rogge, origineel 90 fr.
Rogge, gewone uitlezing 70 fr.
Origineel wil zeggen allerbest uitgelezen
zaad van zuivere afstamming met naam.
Gewone uitlezing. is gewoon goed ver
beterd zaad.
Het is eene buitengewone goede gelegen
heid om uwe oude ontaarde soorten te ver
vangen door beste uitgelezen soorten van
groote opbrengst en dan nog aan zeer voor-
deelige voorwaarden. Het gebruik van
uitgelezen zaaigraan is een der krachtigste
middels om uwe oogsten te vermeerderen
Landbouwers, om van de beschikbare
uitgelezen zaaigranen te bekomen kunt gij
u laten inschrijven, voor 20cnSeptember, bij
den heer J. De Boeckx, bestuurder van het
Centrum van Moto Cultuur, te Yper.
Mengelwerk van «De Poperinqhenaar». 37
'k Heb ze maar éénmaal
gezien, in levende lijve.
't Waste Avecapclle,in 't jaar
1916, toen hun regiment in
de puinen van Stuyvekens-
kerke zat, en 't onze de wa-
terzoinpe rond 't kasteel van
Vlcogne bewaakte, 't Was
op een triostigen voorjaars
avond, in het schemerduis
ter van die halfslukgescho-
ten kloosterschole bij de
Statie van A vecapelle. 'tWas
in den tijd dat de Yzer-ratten
en de zakjesvullers begon
nen staatsgevaarlijk te wor
den, omdat ze hun Vlaam
sche ziele niet wilden laten
vermoorden, en omdat ze de
Judassen van hun Vlaamsche
medepiotten niet wilden
worden.
De twee gebroeders Van
Raemdonck waren er ook
zulke. Ze waren beiden ser
geant in het 24' linie, 6° Kie,
en ze zouden liet vermoede
lijk nooit verder gebracht
hebben, omdat de sterren
hemel zoo moeilijk te berei
ken was, met een onbuig-
baren Vlaamschen nek.—In
de eerste Augusti-dagen van 1914 hadden
Edward en Frans Van Raemdonck de toe
stemming hunner ouders afgedwongen, om
te mogen vrijwilliger worden. En ze waren
opgetrokken, die tengere jongens van 18 en
17 jaar, om heldhaftig hun steke te staan in
den strijd tegen den meineedigen Duitscher.
Ze stonden hun steke, manmoedig ze vie
len voor België's vrijheid maar ook voor
Vlaanderens recht, en hun moeder heeft ze
nooit meer weergezien. Ze komen nu bidden,
de oude, troostelooze Vader en Moeder, op
het grafterpje van hun kinderen, op Zondag
18™ September, maar heel Vlaanderen zal er
bidden met hen, voor die en voor al de
Vlaamsche doode jongens en die daad van
erkentelijkheid zal schoon wezen.
Ik zag ze van dichtbij, dien Maart-avond
in '16, in die vuile school, toen we er samen
spreken kwamen over 't verraderlijk en on-
derduimsch bevechten van de Vlamingen in
't leger, die streden en stierven zonder
omzien. Hun dood heb ik niet van dichtbij
gezien. Toen ze op 26 Maart 1917 sneuvel
den te Steenstraete, zag ik 't drama uit de
'2° lijn, op de hoogte van Lizerne. 't Was een
vreeselijke nachtEr werd een aanval
uitgevoerd op de Duitsche stellingen, onge
veer 400 meters aan de overzijde van het
Yperiee-kanaal. Gaat ze bezichtigen, die
Duitsche abri's, nu nog, tusschen het veer
huis en de brug van Steenstraete, en tracht
u dan in te beelden wat een nachtelijke
stormloop, te midden een razend kanonvuur,
tegen een nest mitrailieuzen, te beduiden
had. Aan zoo 'n duivelswerk namen Edward
en Frans vrijwillig deel. Ze hadden besloten,
onderling, dat de eene niet zonder den andere
zou terugkeeren. Ze gingen in 't akelige
van 't geheimzinnige nomans land Edward
was links, en Frans rechts van de aanvals-
kompagnie. De kanonnen donderden, de
mitrailieuzen rikketikten, de vuurpijlen
vaarden over de lijven der struikelende jon
gens, die door het pinnekensdraad worstel
den. De abri's waren bereikt, de moorderij
was aan den gang, en de feldgrauen huilden
kamerad
't Moordenaarswerk was afgeloopen. Ed
ward Van Raemdonck had zijn deel gedaan.
Druipend van bloed kwam hij met zijn
gevangenen aan de noodbrug over 't kanaal
Gejaagd vroeg en taalde hij naar zijn broe
der. Niet teruggekomen 1 In de Duitsche lijn
gebleven De weergekeerde Edward vecht
zich uit de handen der makkers, die hem
willen terughouden: «ik moet Frans halen!»
Hij verdwijnt in den nacht, belicht door't
Duitsch weerwraakvuur, op zoek naar zijn
jongen broeder....
Nooit keerden ze terugDaar waren
Vlaming-vreters, bloedvijanden van al wat
Vlaamsch soldaat was, die reeds durfden
rondstrooien, dat de broeders Van Raem
donck naar den vijand overgeloopen waren
18 dagen nadien hebben onze nachtelijke
verkenners Frans en Edward teruggevonden,
dood in eikaars armen, nabij een obus-put,
aan den voet van een wilge, en voor het
vijandelijk pinnekensdraad. Onze Vlaamsche
kunstenaar Joe English zaliger van Brugge,
heeft ze alzoo uitgeteekend Ze lagen er naast
hun Waalschen makker, Aimé Fiévet van
Calonne. Het drama in den nacht, in het
Duitsch trommelvuur, moet gruwelijk ge
weest zijn Edward heeft de twee gekwet
sten, zijn broeder en den armen Fiévet,
gevonden hij heeft ze verzorgd, ze willen
meesleuren, hulp afgewacht, wie weet het?
Een Duitsche granaat heeft ze alle drie ver
moord, en Edward is gevallen als slachtoffer
van zijn opperste broederliefde... Alzoo zijr
die overloopers gestorven, ook voor de
vrijheid van DIE moedwillige leugenaars die
al wie Vlaming is verrader noemen.
Op 18cn September zullen wij knielen, te
midden puinen en distels en doornen, op het
graf der heldenbroeders Kerlinga.
Inschrijvingslijst.
Opbrengst der 1* lijst 22 fr. Tweede lijst: Het
toppunt der democratie In 't Westlandde fanfare van
Oostvleteren speelt den Vlaamschen Leeuw niet. Re
den 40 leden zijn ervoor1 is er tegen ?3 fr. Dank
in Vlaanderens naain 1 fr. Dankbare herinnering 5
fr.: Vliegt de Blauwvoet, storm op zee 1 fr. G.
Dewancker 2 fr. Omdat ik Vlaming ben 1 fr. Her
denkingvoor hun heldenmoed 1 fr. Aan Vlaanderens
gouw blijven wij getrouw, 6 vrienden 6 fr. De Vlaam
sche Vrienden 5 fr. Alb. Baert 5 fr. Vlaamsche
helden wees gegroet, g'hebt uwe Vlnanderensliefde,
met uw bloed geboet 3 fr. J. Dewittc 2 fr. Jer
Suffis 2 fr. Rust roest 5 fr. Eigen heerd, goud
weerd 2 fr. Groep Vlaamsche schilders 4 fr. Ar
me sukkelaar 1 fr. Die kiest, verliest 1 fr. Voor
onze Vlaamsche jongens 1 fr. Daar is maar een
land, dat mijn land kan zijn het groeit naar de daad,
en die daad is mijn 6 vrienden 6 fr. Een echte Po-
peringhenaar 0 fr 50 Opdat H. eer. viouwtje neme
1 fr. -- Vlaamsch bloed eischt Vlaamsch recht 2 fr
Vijf vrienden van Martienus en Symforosa 4 fr. 50
Opdat hun Idealisme voortleve onder de jongens l_fr.
Hoop op den oogst, O Vlaanderiand
te itoi
Het Kongres is uitstekend gelukt en zal
ongetwijfeld voordeelige vruchten afwerpen.
Eens te meer is in dit Kongres den heiizamen
invloed van den Boerenbond gebleken, in
den heropbloei der verwoeste streek.
De werking van den Boerenbond in de
verwoeste streek is begonnen, toen er nog
niemand dacfit aan het herstel van het front.
Onmiddelijk na den wapenstilstand weóVi
de geftisterden door dien bond alle noodige
inlichtingen verschaft; daarna begon de
fandontginning en vervolgens de heropbou-
wing en de voorschottenieeningen.
Die werking kan in de volgende cijfers
vastgesteld worden: 47 miljoen frank voor
schotten: 10,000 hektaren grond hersteld;
30 tot 40 hektaren bosch ontgind of herplant;
ruim 150 kilometers waterioopen herlegd;
talrijke voorloopige barakken opgericht
vele halfbestendige woonsten gebouwd; wat
de bestendige heropbouw ottrett, deze worot
iGilijk. geuuwkt tioor cl* volgenile cijfers
o hoeven; 24 werkmanswoonsten, 10'-'
huizen.'
Onze lezers zullen ongetwijfeld met genoe
gen de prachtige rede vernemen, in de derde
afdeeling uitgesproken door E. H. De
Jaegher, landbouwleeraar te Poperinghe
Heden geven wij het eerste deel
1. Herstelling van den grond.
De oorlogsschade aan den landbouw kan In twee
soorten gedeeld worden, vooreerst schade door het
leger zelf veroorzaakt in het front- en operatiegebied,
door brand van huizen, diefstal en plundering, om
woeling van den grond door het grof geschut, ver-
sterkingswerken, loopgrachten, vllegpleinen, parken
en militaire verbindingswegen ten tweede, schade
veroorzaakt in het bezette gebied door het duitsche
burgerlijk of militaire beheer, dat door opeischingen
en dwangmiddelen poogde den landbouw uit te putten
en het economisch leven te verlammen.
Ongehoord zwaar was dus de taak-onzer Regeering
om den landbouw te doen herleven, na die schrikke
lijke ramp die West-Vlaandercn geteisterd had, en die
het grootste deel van Midden-Vlaanderen tot een
afzichtelijke woestijn herschapen had, waar granaat
kuilen, vernielde loopgrachten, pinnekensdraad, stuk
geschoten dekplaatsen, lijken van menschen en dieren
een vreeselijken warboel uitmaakten. Hoe zou onze
landelijke bevolking terugkeeren, daar voor haar geen
huizen noch schuilplaatsen overbleven, daar de meeste
wegen onberijdbaar waren, daar veel waterioopen
versperd waren, naast zooveel stinkende waterpoelen
ten allen kante
Het West-Vlaamsch gebied waar het oorlogsgeweld
woedde, omvatte in 1914 ongeveer 128.000 hectaren
landerijen, waarvan er een aantal gespaard bleven in
de kantons Veurne en Rousbrugge; het overige gebied
werd verwoest, bet zij geheel en gansch langs den
Ijzer, de IJperlee, en rondom IJ per (63.000 hectaren);
het zij gedeeltelijk op den buitenkant van dit grondge
bied (60.000 luctarenj Op die uitgestrektheid van
128.000 hectaren 'woonde er in 1914 eene landbouw
bevolking van ongeveer 123 000 zielen, in de gansch
verwoeste streek, en van 140.000 zielen in de gedeel
telijk verwoeste streek. Er stonden daar voor den
oorlog 66.450 landelijke woonsten, waarvan er 38.900
ten gronde vernield werden en 16.000 grootelijks
beschadigd werden.
Thans zijn minstens 136.000 menschen teruggekeerd
in de halfverwoeste frontstreek, en 100.000 in de gansch
verwoeste streek doch er valt op te merken dat veel
landelijke bedrijven niet hernomen zijn door de vroe
gere pachters, maar door rijkgeworden landlieden van
het oostelijk deel van Vlaanderen, ot door enkele
bedrijvige, kroostrijke gezinnen van elders, die hier
wilden een nieuw bestaan vinden deze ingewekene
landlieden die de plaats van uitgewekene boeren of
werklieden ingenomen hebben, zijn wel ten gelalle
van 18 000. Zelfs indien al de woonsten heropgebouwd
waren, zouden al de geteistrrden, die nog in andere
streken van België of in Frankrijk verblijven, geen
onderkomen in de herstelde frontstreek vinden.
En nochtans het meestendeel van die vluchtelingen
snakken geweldig, om naar hun geliefde geboortedorp
terug te koeren.
Over den toestand van de teruggekeerde landlieden
van de frontstreek willen wij vooral handeles, dewijl
de toestand der landbouwers van het achterwaarts
brengt ter kennis der houders van Kasbons 5 der Muntherstelling uitkeerbaar den 31
December 1921, en welke begeeren de uitbetaling hunner titels te bekomen, dat, volgens
de wet van 30 Juli 1921, de bons moeten nedergelegd zijn tusschen 10 en 24 Oogst 1921,
ten einde van een bijzondere stempel bekleed te worden.
De Minister van Geldwezen is gemachtigd om Schatkistbons met vijf ten honderd in
trest 's jaars te beginnen van 1 December 1921 en uitkeerbaarden 1 December 1926, uit
te geven, tot het beloop van het noodige kapitaal om de Bons der Muntherstelling die
niet binnen het vastgestelde tijdverloop zouden nedergelegd geweest zijn, te verwisselen.
De houders zullen, ten tijde der verwisseling recht hebben op de betaling van:
1") eene premie in geld, vertegenwoordigende vijf ten honderd van het nominaal kapi
taal der verwisselde Bons der Muntherstelling;
2ü) den koepon van 1 December 1921 tot deze Bons behoorende.
"Mmrm-imr■■■mui—n i -
oogst, O Vlaanderiand 1 fr. - Een
Vlaamsche Oud-strijder 1 fo - De drukkersgasten van j gelegen operatie- of elappengebied eenlgzlns ook er
r>_ mede overeenkomt.
Seffens na den wapenstilstand stelden de eerst
terugkeerende landlieden zich aan het werk om de
landerijen te vereffenen, waarop zij een woonste zou-
Dc Poperinghenaar 3 fr. Herinnering aan 't
lichaams- en zieielijden van vele soldaten 10 fr.
V. O. S. Crombekeö fr. Familie Denys Crombeke
5 fr. Kemmel 1 fr. Tezamen 110fr.
2c Aigemeene bedevaart naar de graven
van den Yzer.
Op Zondag 18 September 1921.
PROGRAMMA.
den optrekken en ook, In hef zweet huns aanschijns,
hunne voedingsmiddelen opdoen. Aizoo in 1919 heb
ben zij op hun eigen initiatief reeds 14.000 hectaren
vereffenden op I Juni 1920 waren er ongeveer
40.000 hectaren hersteld en beplant of bezaaid dit
reuzenwerk hadden onze noeste ontginners volbracht,
het meest aangemoedigd door de premies of beloo-
11 uur: Bijeenkomst aan de Brug van Steenstraete, ningen, welke het Ministerie van Landbouw toekende
waarna Optocht naar het Oraf der Gebroeders. i tot een bedrag van 50 o/o der onkosten met een veran-
11 1/2 uur: OPENLUCHTMIS in de Yzervlakte.derlijke maximum van 200 tot 800 fr. per hectare
Gelegenheidssermoen door E. H. Vanneste. volgens den staat van verwoesting. Zoo kregen zij in
BLOEMENHULDE door Vlaamsche meisjes. I1UL-'gelde reeds 6 945.535 fr. Reeds in 1919 hadden de
DE der schoolkinderen van Zuidschote. Voordragen hoerengilden, door tusschenkoinst van het Landbouw-
van Den Aanval waarin de Gebroeders sneuvelden verbond, aan de landgebruikers planlaardappelen,
door M. O. Dambre. - Liederen van de Dood, van evenals zaaigraan, zaaitarwe en zaallijnzaad bezorgd.
Frans, door Juf. O. Michielsens. Toespraken. - Vlag
genhulde.
Een bijzondere tram zal uit Steenstraete
naar Yper vertrekken rond 2 30 uur.
3 uur: TeYpcriVicioria Palace), aigemeene vergade
ring. Sprekers M. M. Prof. Dr Fr.Daels, E P.Calle-
waerf, Dr Jer. Leuridan, Ward Hermans, Advokaat
L. Scheere, Berten Pil, enz.
7 uur: GEBROEDERS VAN RAEMDONCK-
AVOND, melde medewerking van M. JullaanPlatteau,
Juff. G. Michielsens, Mevr Joe English, enz.
door A. HANS.
Maar ik heb een zending aan de stad.
Ge kunt ze morgen doen.
Ge weet niet welke verantwoordelijkheid
ge op u neemt
Geen andere dan die aan mijn orders.
Roep een officier.
Dat is niet noodig want een officier
heeft mij zelf die orders gegeven. Niemand
de stad binnen, wie het ook zij. Zoo dat is
klaar. Om vier uur... Eer niet. En ge moet
uw lantaarns uit doen.
Waarom?
Voor de vliegers, mijn ziele! Moeten
wij hier eenige bommen op onzen kop krij
gen. Of wat eiers uit een Zeppelin! Doe
zeere uw lichten dood of ge krijgt moeite.
De Vuist gehoorzaamde.
Zoo ge belet mij binnen te rijden, her
nam hij.
Toe, zaag nu niet! We kunnen daar
over niet blijven spreken.
En aan de Meenenpoort buiten de
vestingwerken, die aan een roerig verleden
herinnerden, moest mijnheer De Vuistblijveu
wachten. Even staarde hij over 't donkere
land Wat gebeurde er ginder? Het lag daar
zoo vol geheimenis. De kasteelparken en
bosschen verborgen nu den vlammenschijn.
Maar wat zou het morgen zijn? Werd dan
de oorlog ontketend over West-Vlaanderen,
het gewest aan de zee?
Het donkere land! Ginds had De Vuist
zijn mannen in de steek gelaten, hij die zich
met zoo veel verwaandheid als hun aanvoer
der opgedrongen had. Maar aan hen dacht
hij niet.
Ginds ook vertoefde nog zijn vrouw,
Godelieve, die hij liefde en trouw beloofd
had. En 't scheen hem een verlichting dat zij
achtergebleven was.
Daar lagen zijn landerijen met hoeven en
hij was er meer bekommerd om. Maar land
kon men toch niet verwoesten.
Zoo mijmerde De Vuist in zijn auto. Hij
steeg uit en stapte wat heen en weer.
De nacht was toch nog huiverig. En zoo
traag kroop hij voorbij.
Eindelijk werd het Oosten rood. De nieuwe
dag rees. Wat zou hij brengen?
Mag ik nu binnen vroeg Louis aan den
strengen burgerwacht.
Nog een half uur... En dan brengen
wij u naar den staf.
Naar den staf?
Ja, zeker! Die moet onderzoeken,
waarom gij midden in den nacht op de bane
zijt.
In 1920 kregen zij als premie in natuur 1.800.000 kg.
plantaard,ippeltn900.000kg.zaairogge, en 1.350.000k.
zaaitarwe, 28.300 fruitbooinen en 56.400 kg. graszaad.
Wie zou kunnen denken dat dit premiestelsel, dat zoo
krachtdadig den landherstel vooiuitbracht, aan enkele
volksvertegenwoordigers zou mishagen, alsof het niet
noodig was die moedige ontginners ter hulpe te komen,
die ongehoord veel moeite hadden om zich zaad- en
plantgoed aan te schaffen. Van een anderen kant had
de Regeering verzekerd dat de Rechtbanken van Oor
logsschade ofwel de bestuurlijke diensten spoedig die
kosten zelf van landherstel zouden vergoeden aan die
werkers van het eerste uur, dewijl de reeds toegeken
de premies alleenlijk een beloonlnguitmaken, die geen
aftrek is van hun vergoeding voor oorlogsschade.
Op het einde van 1920 stelde het Ministerie van
Landbouw bijzondere schattingscommissies in,'die de
uitgevoerde werken van landherstel zouden schatten
en zoo de verschuldigde sommen zouden vaststellen
van Januari 1920 af hebben die commissies, regelmatig
in elke gemeente van de frontstreek zetelende, kunnen
het bedrag van voorschotten voor uitgevoerde werken
vaststellen, en hunne uitspraak laten goedkeuren door
de bevoegde besturen. Evenwel na acht maanden
hebben de meeste landlieden de beloofde voorschotten
voor uitgevoerde werken nog niet ontvangen, alhoewel
al de bundels sedert lang aan het hooger bestuur
werden overgemaakt. Landbouwers die twintig, der
tig hectaren vereffend hadden, en vijftien, twintig en
meer duizend frank uit hun eigen zak uitgegeven heb
ben, trokken tot nog toe geen cent eigenlijke vergoe
ding voor landherstel.
Daarenboven dient ook in acht genomen dat met
recht en reden, die voorschotten van landherstel
toekomen aan den pachter, die zelf al de werken van
vereffening uitvoerde en al de kosten afdroeg.
Maar daartoe is de volmacht of toestemming van
den eigenaar van doen. Weigert een baatzuchtige
eigenaar die volmacht aarr zijn pachter te geven, de
uitbetaling van het voorschot blijft hangen.
Onderstellen wij dat de eigenaar reeds een eindvon
nis bekomen heeft, en dat hij de vergoeding reeds
ontvangen heeft buiten de wete van den pachter als
de pachter nu voor de landelijke commissies een
voorschot voor uitgevoerde werken vraagt, dan staat
hij bitter teleurgesteldHetzelfde bedenkelijk lot staat
dien pachter te wachten wiens eigenaar verzuimd
heeft de beschadiging zijner landerijen in te dienen bij
de Rechtbank voor Oorlogsschade.
Wel is waar heeft Mijnheer Boereboom. Bestuurder
van den bijzonderen dienst van Landbouwherstel,
onlangs verklaard dat er geen vonnissen in zulke
zaken ten voordeele der eigenaars zullen uitgesproken
worden, zonder eerst den pachter te verwittigen bij
aldlen den eigenaar aan dezen geen volmacht verleend
ha(l.
Doch laten wij onderstellen dat een eigenaar hals
starrig weigert aan zijn pachter procuratie te geven,
gaat de zaak dan maanden en jaren moeten aanslepen
(ot dat zijn huismeester tot beter gevoelens komt
Behoort er niet een wettelijke maatregel getroffen op-
dat in alle geval die voorschotten zouden toekomen
aan den pachter die het werk verrichtte?
j Reeds waren er 40.000 hectaren door het eigen ini
tiatief onzer onvermoeibare pionniers vereffend, toen
de Regeering toeliet contracten of overeenkomsten
aan te gaan wegens het herstelllen der gronden, zoo-
j danig dat de schade zou onmiddelijk bestatigd en gc-
schat worden, en dat de werken zouden spoedig
vergoed worden. Alhoewel de eigenaars en de pachters
in den beginne de voordeden dezer kontrakten niet
in acht namen, zijn er toch langzamerhand 3.925 zulke
overeenkomsten gesloten over de gansche frontstreek
werden er reeds rond de 20 000 hectaren hersteld door
middel van die kontrakten van Landbouwherstelling.
Eer hij het werk aanvangt, kent de geteisterde het be
drag der vergoeding dat hem toekomt; en, daar men
de dadelijke uitbetaling der onkosten belooft, stelt hij
zich onverpoosd aan het werk.
Die uitbetaling zou rap moeten gaan, daar de
Staatskommlssaris enkel de overeenkomst na te zien
en te waarmerken heeft. Ais de werken degelijk uitge
voerd zijn, zou de kontrool van den dienst van land
bouwherstel moeten volstaan om dadelijk de verschul
digde sommen Ie laten verheffenen, zooniet in eens,
ten minste in enkele snel aclitereenkomende poozen.
Hoeveel pachters zijn er niet die, volgens het kontrakt
A, sedert weken cn maanden, hun zaai- en weiland
hersteld hebben, en die geduldig en ongeduldig wach
ten op de vastgestelde vergoeding?
Niettegenstaande het voordeeiig kontraktenstelsel
bleef er veel land omwoeld liggen, omdat de onkosten
van herstelling te groot zouden zijn, of dat de noodige
werkkrachten daartoe ontbraken.
Ingevolge de wet van 15 November 1919, heeft het
Ministerie van Landbouw op zich genomen in blok de
landerijen, op staatskosten, te herstellen, als zij te
lang zouden verlaten liggen Verschillende onderne-
Ge peinst toch zeker niet, dat ik spion
neer.
Den dag van vandage moet ge niemand
vertrouwen
De Vuist had toch ook zoo tot zijn mannen
gesproken. En wat zou er met de Romme-
lare's gebeurd zijn moesten ze eens geen fa
milie van den kommandant geweest zijn.
De Vuist kon wel niet anders dan zich ge
laten schikken in het onvermijdelijke. Dei
oorlogstoestand had de vrijheid beperkt, des
gewone wetten en reglementen geschorst.
Eindelijk mocht de heer van Schoonvelde
vertrekken. Een burgerwacht met 't geweer
in de hand nam fier naast hem plaats als
bracht hij een Duitscher binnen. Jammer,
dat er nog zoo weinig menschen te been
waren. Het bureel van den staf was bijna!
verlaten en weer moest De Vuist geruimen j
tijd wachten. Eindelijk kwamereen bevoeg-;
de officier, die dadelijk den gevangene her
kende. Na een kort, vriendschappelijk
gesprek, mocht De Vuist gaan. Deze zei niets
van zijn ernstig nieuws, want hij wilde zelf
den schijn vermijden, dat hij voor den vijand
vluchtte.
Er heerschte nu meer beweging in de stad
De Vuist reed naar een herberg, waar hij
dikwijls kwam. Hij plaatstezijn auto op de
binnenplaats en ontbeet daarna haastig.
Dan ging hij te voet heen. Hij bleef voor
een kleine, nette woning staan en belde aan.
Een dienstbode deed open en liet hem on
middellijk binnen zonder iets te zeggen. Hij
was hier dus een gewone bezoeker.
Is de Jufvrouw al op? vroeg Louis.
Juist. Zij is in de eetkamer.
Goed I
Louis ging er heen.
GijWelk een verrassing, en dat reeds
's morgens... gij durft! riep een jonge, be
vallige dame in 't Fransch. Louis kuste haar
en zei dan:
Ge moet met mij vertrekken.
Is er slecht nieuws?
Ja... de Duitschers zijn niet ver meer.
Onmogelijk... Mijn gazet en ze wees
naar een Fransch blad schrijft, dat alles
goed gaat.
Leugens 1 Ik heb ander nieuws en het
is de waarheid. Vandaag kunnen de Boches
te leper zijn.
Dus gij zijt al weg van Schoonvelde.
Ik ben hier met mijn auto.
En zij... uw boerinnetje?
Die blijft liever ginder.
Bij de koeien van haar vader.
En ik vraag niet beter, 't is nu oorlog
en alles is toegelaten, en zoo gaan wij samen
op reis.
Waar heen?
Eerst naar Oostende. Ik heb aan mijn
boerinnetje, zooals ge haar noemt, wijs ge
maakt, dat ze me te Brugge zal kunnen
vinden maar zezaler mij te vergeefs zoeken.
Gij, Henriette, zijt nu mijn vrouwtje. Maar
we mogen niet talmen. We moeten seffens
weg, want ik wil geen onaangename verras
singen.
Zoo haastig I Doch 't is goed hoor I Ik
verveel me dood in dit begijnhof dat Yper
heet. Deoorlog brengtonstochnogeengeluk.
Dat we samen zijn.
Natuurlijk! Hoe braaf dat ge om mij
komt. Ik zal u nu nog meer beminnen.
En de deerne, die wel schoon gekleed was
maar verdorven van karakter was, en feite
lijk grof van manieren, sprong De Vuist om
den hals.
Hebt ge veel in te pakken? vroeg de
jongeman, die zijn schandelijk gedrag niet
gevoelde.
O, neen... wat toiletten, en juweelen.
Geen overlast 1 We koopen en nieuwe
Mij bestt Een valies maar hoor...
Haast u I Ge weet nooit wat er gebeurt.
Dus naar Oostende?
Ja. Als we willen, kunnen we dan naar
Engeland over steken.
O, ja. Een prachtige reis! In haar af
schuwelijk egoisme voelde ze niets van Bel-
gie's drama, niets van al de zware offers op
de bloedige slagvelden, niets van de onrust
'en de angsten in zoo menige woning, wanr
t de zoon of zelfs de vader ten strijde was ver
trokken. Ze kende slechts haar eigen genot
rners hebben alzoo tot heden achttien duizend drie
honderd zeventig hektaren hersteld.
Wanneer de landbouwers op deze herstelde landen
terugkeeren bekomen zij gratis eene eerste beploeging
met traktor, evenals de herstellers met kontrakt deze
gunst bekomen. Wij vragen ons af waarom diezelfde
gunst niet toegestaan word aan de pachters, die uit
eigen initiatief hun land vereffenden?
Daarom drukt de derde afdeeling, de vol
gende wenschen uit
1. Voor wat betreft de schadevergoedingen toege
kend voor herstel der verwoeste gronden dienen
a) De achterstallige betalingen der herstellingskosten
van landerijen, door persoonlijk initiatief gedaan, en
over wier bedrag eene technische commissie reeds be
slist heeft, bespoedigd te worden.
Er dient alleszins aan de belanghebbenden mede
gedeeld ie worden, en dat aan ieder van hen afzonder
lijk, waarom de betaling uit blijft.
Deze maatregel dient genomen te worden om aan
den pachter die ten voordeele van den eigenaar en van
den Belgischen Staat gronden hersteld heeft met eigen
geld, en die aan dit herstel in de meeste gevallen ge
heel zijn beschikbaar geld gebruikt heeft, toe te laten
na te gaan waaraan het liegt dat deze betaling uitblijft.
Zij moeten ook desnoods de noodige voetstappen
kunnen aanwenden om de moeilijkheden uit den weg
te ruimen die de betaling beletten.
b) De achterstallige betalingen dienen zoohaast
mogelijk vereffend te worden voor hen die met den
dienst voor herstel een kontrakt aangingen volgens
hetwelk zjj de verwoeste gronden aan een forfaitairen
prijs te vereffenen hadden.
cAlle geteisterde landbouwers en eigenaars wier
grond verwoest werd dienen op den zelfden voet ge
steld te worden voor wat aangaat het beploegen door
den dienst voor motocultuur.
De gronden die in blok, op initiatief van den Staat
verheffend werden, worden inderdaad kosteloos be
ploegd door hoogergenoemden dienst. Het ware recht
vaardig deze maatregel uit te breiden ook ten voordeele
van hen die hunne gronden verhelfenden op eigen
initiatief of met kontrakten met den Dienst voor
Herstel.
2. Sommige eigenaars van verwoeste gronden waren
of zijn in de onmogelijkheid hunne aanvraag voor
schadevergoeding in te dienen of hebben zulks ver
waarloosd. Vreemde eigenaars van Natlonaletelten
met dewelke geen overeenkomst bestaat wegens
schadevergoeding (Luxemburg, Holland, enz.) hebben
het recht niet schadevergoeding te eischen voor de
verwoeste gronden.
Het ware echter onrechtvaardig moesten de pachters
die zulke gronden op eigen initiatief en met eigen
geld, hersteld iiebben, deze herstellingen en uitgaven
niet vergoed zien. Het zou in deze gevallen aan de
pachters moeten toegelaten worden op eigen naam
schadevergoeding te eischen bij de Rechtbank van
Oorlogschade. De Rechtbanken zouden zulke gevallen,
ook na datum, moeten aanveerden, en aan de belang
hebbende pachters de hun toekomende vergoeding
toekennen.
In de laatste zitting der Scheidsrechterlij
ke Kommissies werd de schade op len Augusti
1014, als volgt vastgesteld voor de hierna-
vermelde geteisterden
VLAMERTINGHE.
Duflouck Camille
Vercaigne Xavier
Meerssenian Auguste
Deraeve Achille
Bollengier Charles
Clarebout Désiré
Vandevyver Jules
Struyve Jules
DICKEBUSCH.
Tamboryn Eugénie
BRIELEN.
Dieusaert Cyrille
690-
2 025
660—
1655—
530
3855
1380—
10830—
7150
440
dat ze ook smaken wilde te midden der aige
meene ellende. Ze had gespot met al die
bedrukten, welke hier te leper bij het van
licht stralend beeld van Onze Lieve Vrouwe
van Tuine om ontferming kwamensmeeken.
Louis wachtte ongeduldig. Hij stapte in de
kamer heen en weer.
Och, hij had Godelieve reeds lang bedro
gen est zijn belofte op het gemeentehuis, en
die voor het altaar, toen het goedgeloovig
meisje naast hem knielde, waren meineeden
geweest.
Na de twist op dien morgen bij de eerste
oorlogsgeruchten had hij weer liefdegeveinsd
en hij was dan eenigen tijd voorzichtiger en
sluwer geweest. Maar zonder onrust of
wroeging dacht hij nu aan zijn vrouw, die
hij zoo vreeselijk laf in allerlei gevaren
achter liet.
Spoedig was Henriette gereed.
Laat de meid dat valies naar de herberg
brengen, zei Louis. Ik zal het daar in mijn
auto zetten. Gij, wandelt den weg naar Dix-
mude op. Vervolgt.
Opvolger van S. VANDEN BERGHE,
Bertenplaats, 8, (Kleine Markt),
- POPERINGKIE,
