HANDELSBANK
FONDSENEANK
- NOORDSTAR -
s
s
300 MILLIOEB
8
30 CENTIEMEN.
26 JAAR. - N' 18.
FEESTDAGEN DER WEEK.
MEI - BLOEIMAAND.
ILlijze lu oord en
Rerum MoVaram
ItiHUliDIGIffG van hit GEDENKTEEKEN te SLensiraete
Bezo k aan het IJzermonument te Diksmude
S
MAAKT DEEL
VAN DE GROEP
ter» der gi'Oïtsla
Kapitaal -eoncentratks
van
hst Vlaamsche land cn
ve rissenwöcrdigt ruim
i
8
3
I
S
8
ZONDAG 5 MEI 1929.
Abonnementsprijs
per Jaar:
Ia Suds 14 ft.
Ia '8 Laadi 16 Ir.
(per post;
Fraakrijki X6 fir.
Cpago S3 fr.
And*ra landen 54 fir.
TARIEF,
gjsiao BtricktsKi
1 ft. per reek;
minimumprijs oer
inlassching4 fr.
Posta'oonnenten in Belgie die van woonst I Notarieel-, Annoncen- en Nieuwsblad voor Poperinghe en Omstreken. Wie inlichtingen begeert over aankondi-
veranderen, moeten dit aangeven in 't post- gingen, wordt verzocht een postzegel voor
bureel dat hun bedrnnt, en met aan ons, Telefoon N' f. Uitgever t SANSEN-VANNESTE, Poperinghe. Postcheck N' 15.578. antwoord_bij z.jn schrijven te voegen.
Alle annoncen zljs
vooraf te betalen
en moeten tegen dea
Donderdag noes
ingezonden wordes
Kleine berichten
tegen den
Vrijdag noes.
TARIEF.
N otarieele
V erkoop inges
66 cent.
per gewone regel
Annoncen.
Prijzen op aanvrat»"
5 Z Vocem. H. Pius V, p. H. Britonus, b.
<5 M Kruisdag. H. Domintanus, bis.
7 D Kruisdag. H. Stanislas, bis en mart.
8W Kruisdag. Versch. van den H. Micnaël.
9 D O. H. HEMELVAART. H Gregorius.
10 V H. Antonius, bis. H. Job, profeet.
11 Z H. Francisc. Hiron., bel. H. Beatrix.
aREBssasaKiiasiÉ&sssgasBBSERaaBn
Het is een feit dat met de Kiezing
het een plicht is voor Katholieken
enkel voor katholieke lijsten te stem
men.
W ie voor Nationalisten, Liberalen,
Socialisten of Communisten stemt
blijft aan zijn plicht van katholiek en
van vlaamschgezinde te kort.
Hier komen de Nationalisten op als
katholieken elders niet, onder ander
in Oost-Y laanderen en Antwerpen
daar gaan ze samen met vrijzinnigen.
Dit zijn punten die nu te overwegen
zijn.
Moet het dan verwonderen, dat wij
len bodewijk Dosfel destijds in het
Vlaamsche Land aan de Katholieke
Ylaamsch-Nationalisten den volgenden
raad gaf
«In den Katholieken Y'laamschen
Nationalist kan men in abstracter
den katholiek en den nationalist
onderscheiden, doch in concreto
niet.
Hij heeft maar ééne ziel, maar
één wil, maar één stembriefje Zijn
beslissing' is ondeelbaar en moet
geleid worden naar een sterken
motief.
In katholiek opzicht staat de ka-
tholieke partij, alles saam ?eno-
men, dichter bij het katholicisme
dan om het even welke andere. Dat
moet den doorslag geven, hoe ook
het hart bloeden mocht, wat een
zwaar en pijnlijk offer het ook is
niet te stemmen voor een partij.
die in-godsdienstig opzicht niet be-
paald vijandig is en in VI. natio
naai opzicht een vokloender pro-
gramma heeft. Ken katholiek moet
toch het offer gewoon zijn aan het
eenig noodzakelijke
Verplicht de eerlijkheid niet ten
andere-te erkennen, .dat o.uder de
drie groote partijen de 'kathdheké
die het minst ver verwijderd
staat van het Roomsche ideaal
ook in Vlaamsch opzicht alhoe-
wel hoegenaamd niet voldoende
de minst slechte is, zoodat iedere
betrekkelijke, evenredige verster-
king van haar tegenpartijen, ook
in Vlaamsch opzicht, uiterst na-
deelig worden zou.
Wij geven deze wijze woorden, ge
schreven door iemand, die boven alle
verdenking staat, ter overweging aan
deze Katholieke Ylaamsch-Nationalis
ten, die nog nuchter en zelfstandig
kunnen denken.
SEBBBBBSUBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBI
Op 15 Mei 1891 liet Z. H. Paus
Leo XIII een wereklbrief verschijnen
over den toestand cler werklieden.
Rerum Novarum dat waren de eer
ste woorden van dien brief.
Deze richtte zich tot werkgevers en
werknemers en gaf elk de noodige
aanwijzingen om beter verstandhou
ding tusschen de klassen te brengen en
beter levensvoorwaarden voor de wer
kers te bekomen. Kr wordt gewezen
op élks plichten en elks rechten en de
oplossing gezocht in menschlievend-
heid en eerlijke rechtveerdigheid.
Al de katholieken der wereld houden
dit als een heugelijk feit en herdenken
jaarlijks op 15 Ylei de verjaring van
het verschijnen van dien wereldbe
roemder! brief.
Om de groote beteekenis van dit
schrijven en ook om'de heerlijke ge
volgen ervan, heeft het Algemeen
Christen Vakverbond van Belgie be
slist elk jaar, rond 15 Mei, een Rerum
Novarumfeest in te richten. Dit feest
heeft dit jaar op vele plaatsen, ook te
Poperinghe, plaats" op O. H. Hemel
vaart, op 9 Mei aanstaande.
Op dien dag worden er zoowat over
al godsdienstige plechtigheden, betoo
gingen, bijeenkomsten en vergaderin
gen gehouden.
Rerum Novarum werd niet uit
sluitend voor de werklieden geschre
ven. Al wie geen werkman is kan er
menige lessen en nuttige raadgevingen
in vinden. Om die reden en ook uit
sympathie voor den georganiseerden
Christen Werkersstand, sluiten zich
gewoonlijk bij deze plechtigheden per
suiien aan, die eigenlijk niet tot den
werkersstand behoor en.
Het R e r u m-No va r u m - feest weze
een hulde aan Z. H. Leo XI11, den
Paus cler Werklieden, en ook een hul
de aan al wie zich bekommert en me
degewrocht heeft tot het inrichten
van de maatschappij op christelijken
grondslag.
Het woord van den grooten
heeft, Goddank, niet geklonken m de
woestijn. De werklieden, de christene
werklieden hebben zich dankbaar ge-
Kond. Met een geest van opoffering
die te bewonderen is, met een taai ge
duld en met ijzeren koppigheid hebben
zij handen uit de mouwen gestoken om
onzen christen werkliedenstand in te
richten naar den geest en de letter van
Rerum Novarum, en nieeteen naar den
wcnsch van Z. H. den Paus. Beziet nu
maar eens die machtige vereenigingen
van christene werklieden die alom tot
stand gekomen zijn. Onderzoekt maar
eens van dichtbij de prachtige inrich
ting van het Christe Vakverbond met
al zijn vertakkingen. Gij, menschen
van jaren, vergelijkt eens den toestand
der werklieden van over 40 jaar met
dezen van nu. misschien kunt gij het
verschil aan uw eigenzelf gevoelen,
't Is zekerlijk .groot. En dat is,, om
andere vereenigingen om hetgeen zij
gedaan hebben niet te naar te spreken,
toch grootelijks aan Rerum Nova-
rum liet woord van Z. H. den l'aus,
te danken.
Ja. het zaad, dat over 38 jaar te Ro
me uitgestrooid werd, is gekiemd tot
kloeke planten. Het is gij, werklieden,
die thans de vruchten ervan oogst.
Daarom is het' maar juist en redelijk-
dat alle werklieden en in het hijzonder
alle christene werklieden een heilige,
dankbare vereering gevoelen voor den
Paus van Rerum Novarum, voor Z. H.
Leo XIII.
K,n toch! Ja, het is jammer zulks hij
het Rerum Novarum feest te moeten
zeggen, toch heeft de Pauselijke We
reklbrief groote vijanden: deze die
hem bestrijden, deze die hem niet ken
nen en deze die hem vervalschen.
Dat de Socialisten Rerum Xovarum
een kwaad hart toedragen en hem be
strijden, dat valt nogal te begrijpen.
Het eerste deel van Rerum Novarum
bewijst wijd en breed hoe de oplossing-
van het vraagstuk niet moet gezocht
worden bij de Socialisten. De Socialis
ten gevoelen de kracht van het zware
wapen dat uit Rome over hen gekomen
is en dat vroeg of laat hen noodge
dwongen zal neervellen.
Wat min verstaanbaar en meer lie
droevend is, dat is het niet kennen, de
groote onwetendheid en onverschillig
heid van vele christene, katholieke
menschen tegenover Rerum Xovarum.
Daarbij komt nog dat zulks gemakke
lijk tot vijandelijkheid overslaat.
Christene Werklieden, de Paus
spreekt in zijn Wereldbrief over uw
rechten, uw recht van vereeniging, ar
beidsloon en arbeidsduur, enz. I)ie kent
gij misschien. Maai" kent gij Kok uwe
plichten die Rerum Novarum u voor
schrijft? Uw godsdienstplichten, uw
maatschappelijke plicht van deel te
maken van christene vereenigingen,
uwe beroepsplichten in betrek met uw
patroon, uw wérk, enz. die zoudt gij
toch ook moeten kennen.
Bazen, patroons en al wie in de
christene maatschappij een rol te ver
vullen heeft, aan allen schrijft de Paus
klaar en duidelijk, met zachte worden,
de plichten voor die hij te onderhouden
heeft, om den naam van Christen
waardig te kunnen dragen.
Hoe dikwijl worden de christene
werkliedeninrichtingen niet verkeerd
beoordeeld en dat juist bij gemis aan
kennis van Rerum Novarum. Weten
de menschen die met misprijzen of met
minachting over de christene werklie-
denorganisaties spreken, dat zij mis
doen en den stel li gen wil van Christus
Plaatsvervanger dwarsboomen. Hoe
dikwijls worden onze christene werk
lieden niet samen in een zak gestoken
met Socialisten en Communisten. En
men klopt er op dat het stuift en. ja,
dan meent men dat het vaderland ge
red is.
Zou het de plicht niet zijn van al
wie eenige leiding in de Maatschappij
wil nemen, eens grondig en zoo nauw
keurig mogelijk den wereldbrief Re
rum Xovarum te onderzoeken? De
uitslag zou de moeite loonen.
De derde vijanden van Rerum No
varum zijn dezen die den wereldbrief
vervalschen.
M ie de werklieden in organisaties
vereenigen en zulks doen buiten de
Kerkel. Overheid om en tegen hunnen
wil in en daarbij zeggen dat zij op Re
rum Novarum steunen, welnu die ple
gen eenvoudig aanslag op Rerum No
varu m.
In het eerste deel dat spreekt over
de taak der Individuen, handelende
over cle inrichting en werking der ar
beidersvereenigingen spreekt Z. H.
Mus,
Het gedenkteeken. gewrocht door den beeldhouwer Maxime Real del
Sarte en den bouwkundige Robert Rourin. Het verwekt in heel zijn afgrij
selijkheid den stikgasoorlog en bestaat in een groote granieten zuil, op wier
voorzijde een soldat tegen een kruis staat aangeleund; hij heeft zijn keel
met heide handen omgrepen en is ten prooi aan verstikking. Onder hem lig
gen twee soldaten hijgend snakkend aar adem, stervend, vergiftigd door de
doodende gassen.
Generaal Gouraud, militaire gouver- Daarna voerde de heer cle Brocoue-
neur van Parijs, vertegenwoordigde ville, minister van Land verdediging,
het Kransch gouvernement en hield het woord in het Kransch en in liet
daarbij een roerende aanspraak, waar- Vlaamsch.
in hij den slag van Steenstraete her- Veel volk woonde de indrukwekken-
dacht en wees op de oiepé beteekenis de plechtigheid hij en tal van Kransche
van het monument, en op zijne beurt en Belgische militaire en burgediike
zijn vloek uitsprak voor dergelijk overheden waren aanwezig. Ken macht
oorlogsmiddel als de giftgassen zijn, van bloemen werd voor het monument
dat menschen aanvalt zonder verweet: opgestapeld. Ten slotte defileerden de
en dat, eens den oorlog gedaan, nog deelnemende maatschappijen en het
steeds traag moorden bedrijft. volk.
ESHBBBBBSBflBBBSaBBSIBlIHflBBRBBBftBBilMBBSBBBflBBBHBBBflHBHBBflBflBII
Zondag namiddag had te Steenstrae
te cle inhuldiging plaats van het ge
denkteeken opgericht ter nagedachte
nis der slachtoffers van den eersten
duitschen aanval hij middel van s;ik-
gassen.
We gaven verleden week het ge
schiedkundig overzicht dier gruwelijke
dagen van 22n April tot 4p Mei Pd 5,
alsook programma der feestelijkhe
den, van Zondag.
Veel frausche oud s. rijders, tot uit
het diepste van Krankrijk waren afge
komen en eene afdeeling fransch voet
volk en een fransch muziek, henevens
een belgisch luisterden flink het feest
op.
Z. M. de Koning had voorgenomen
deze inhuldiging'bij te wonen, doch <»p
het laatste oogenblik was hij door on
passelijkheid belet en moest zich laten
vervangen door zijn stafofficier, ge
neraal' Swagers.
se he Generaals,
onder ander
lége rover ste
Talrijke ander belgi-
waren ook aanwezig,
generaal De Ceuninck,
der belgische afdeeling
die in 1915 rond Steenstraete was
Uit de streek was cle toeloop ook
groot.
Xa.een gebed door den Eerw. Heer
Barrandon, krijgsaalmoezenier vin cle
155' fransche legerafdeeling, warden
de tragische dagen van April-Mei 1915
herinnerd door M Héricourt, Voor
zitter van het inrichtend komiteit
Xa: plechtige wijding van het ge
denkteeken door K. P. Barrandon, nam
de heer Pecceu, burgemeester van
Zuydschoote op wiens grondgebied
het gedenkteeken staat dit in bewa
ring en sprak hiérbij volgende rede
die door alle aanwezigen
juicht werd.
uit
hevig toege-
De wijding van het Gedenkteeken
door E. H. BARRANDON
De Burgemeester van Zuydschoote,
M. PECCEU,
tijdens zijn aanspraak.
Leo XIII klaar genoeg om zich te
doen verstaan.
Het is echter duidelijk, dat men
naar de godsdienstige en zedelijke ver
volmaking als naar het voornaamste
doel moet streven, en dat door dit doel
de geheele inrichting der vereenigin
gen moet worden beheerscht. Anders
zouden zij ontaarden tot een ander
karakter, en zouden zij niet veel beter
zijn dan dat soort va-n vereenigingen,
hetwelk met den godsdienst in het ge
heel geen rekening pleegt te houden.
Gevoelen degenen, die zich aan het
hoofd stellen dezer nieuwere wek lie
den vereeniging, zich sterk genoeg om
aan de werklieden de godsdienstige en
zedelijke vervolmaking te schenken
waarvan Rerum Novarum spreekt?
En dat zonder de hulp van geestelijke
raadgevers?'Of zouden de Bisschop
pen bij twee geheel verschillende groe
pen afgeveerdigden moeten benoe-
(Vervolg 2e blad, boven Pol. Overz.)
Generaal COURRAUD aan 't woord.
Aan het Komiteit der Oud-Strijders
van het 418" regiment Fransch
Voetvolk.
Mijnheer de Voorzitter,
M ijnheeren,
In tegenwoordigheid van den Af
gevaardigde van Z. M, den Koning
uer jiclgyn dien we hier onze hulde
en onwrikbare trouw betuigen
en in tegenwoordigheid van gene
raal Gourraud die onze gevoelens
van bewondering gelieve te aanvaar
den, gaan wij, Burgemeester, Sche
penen en Gemeenteraadsleden van
/.uydschote, in naam der Gemeente,
de plechtige verbintenis aan, te wa
ken over de bescherming en het
onderhoud van dit gedenkteeken,
opgericht ter eere van de eerste
slachtoffers der Duitsche aanvallen
met stikgassen, ter eere van al de
soldaten zoowel Fransche als Bel
gische die bezweken in den roem
rijken slag van Steenstraete-Lizerne
en ter eere in 't bijzonder van de
gesneuvelden van het 418e regiment
kransch voetvolk dat hier ter plaats
den eersten schok te verduren had
in die akelige en verwoede duitsche
aanvallen. Dit prachtig gedenktee
ken waarop cle beeldhouwer M. Real
del Sarte, met de medewerking van
bouwmeester M. Bourin het vrij
makend offer van onze heldhaftige
soldaten zoo levendig-waar beeft
voorgesteld met het in verhand te
stellen met het heilig teeken onzer
verlossing, zal voor ons en onze na
komelingen een treffende les blijven
van moed, zelfopoffering en vader
landsliefde.
Mijnheeren, wij zijn U van harte
dankbaar dit gedenkteeken te heb
ben opgetrokken op het grondge
bied van onze gemeente. Al de
Zuydschotenaren zullen het met
eerbied bejegenen en 's avonds als
ze. in hun heropgebouwde haard
steden een gebed prevelen voor hun
dierbare afgestorvenen, zullen zij
ook de dooden van Steenstraete in
dachtig' zijn, alsmede die van Het
Wit Kruiscn van den beruchte»
Redan en den grooten veldheer
Foch die toen waakte over het lot
ei de vrijheid van dit Vlaamsch ge
west dat hij lief had.
Mijnheeren. nog een woord enkel,
om in den Heer Graaf de St Saud,
al de weldoeners onzer vluchtelin
gen te groeten en te bedanken. Tal
rijk zijn cle familien uit Zuydschote
en omliggende, die in Frankrijk tij
dens de rampspoedige oorlogsjaren
milde gastvrijheid en een eerlijk
bestaan gevondeiv. hebben. Aan al
die weldoeners onze welgemeende
dank.
Nam. den Gemeeutcr. v. Zuydschote
De Burgemeester: Rcmi PECCU.
Het inrichtingskomiteit cler Jaar-
lijksche Vlaamsche Bedevaart naar
den Ijzer had Zaterdag de heeren
juryleden, de technische raad, komi-
teitsleden en de persleden uitgenoo-
digd tot eene bijzondere samenkomst,
om belangrijke bijzonderheden te ver-
nemci} en enkele zaken van onderge
schikt belang te regelen, in verband
met cle voltooiing van het 1 Jzemonn-
ment van Heldenhulde te Diksmttide.
Deze samenkomst nam aanvang met
een lunch, in het gasthof Casino te
Dixmuide.
Tijdens deze werd het woord geno
men door M. Juliaan Platteau, om
eerst de afwezigheid te betreuren van
zijn geliefden voorzitter van het Ko
miteit, Dr Prof. Kr. Daels, die nauwe
lijks is opgestaan uit eene zware ziek
te en thans stilaan zijne bezigheden
herneemt. Spreker brengt hulcle aan
de aanwezige leden der pers, die het
komiteit onschatbare diensten bewijst,
in zijne zoo moeilijke als grootschc
taak. Spreker brengt hulde aan M. La-
gae, beeldhouwer, Van Ayerbeke,
bouwkundige, De Bondt, ingenieur,
Gebroeders I)e Tandt, ondernemers,
Prof. Verdonck cn M. De Landt sheer,
secretaris, om de onvermoeibare én
blijvende medehulp bij het oprichten
van den IJzertoren. Vooral M. De
Landtsheer was het voorwerp eener
geestdriftige toejuiching, omdat ieder
een weet, dat in hem het grootschc
ra@rwerk vereenigd is der gansche
inrichting en ook omdat iedereen weet
hoe hij zich steeds weet te onUrekkea
aan de verdiende gelukwenschen.
Spreker doet een dringende oproep
opdat alle krachtinspanningen aange
wend worden, ten einde het gansche
voltrekken van den IJzertoren moge
lijk te maken.
Na het eetmaal werd een bezoek
gebracht aan het IJzermonument,
waarop de Leeuwenvlag, in den killen,
snijdenden wind fladdert en bijwijlen
zweept, (Zie Photo hierboven).
De aanblik van deze reuzenmassa
steen, reeds 35-40 meters hoog. is som
ber, indrukwekkend en machtig in zijn
eenvoud. Door twee trappen komt men
boven op den toren nu 'zijn er reeds
360 trappen in cle op- en nederdaling.
't Geheel is nu 36,50 m. hoog. De
grondvesten zelf bevatten 12 kelder
kamers. het gelijkvloers 10 gew.one
kamers. In den IJzertoren zijn reeds
140 geredde heldphhulde-zerkjes en
4 leeuwenplaten ingemetseld.
Zeven verdiepen zijn aangelegd, nog
drie moeten er bijkomen.
De totale hoogte moet 52 meter
worden. De kruiskop zal voorzien zijn
van galmgaten, om er later een bron
zen klokke te hangen.
Bij het beklimmen van den toren
vindt men op elke verdieping eene ka
mer, waar verschillende heldenhulde-
zerkjes zijn ingemetseld.
Bovenop den toren is het vergezicht
eenig; heinde en ver ontwaard men de
torentjes cler nieuwgebouwde kerkjes
t"allen kant verspreid tusschen de rij
ke weiden, over de kalme vlakten van
het W'est-Ylaamsche.
Kene bronzen klok, van meer dan
1 meter doorsnede bij de opening en
800 kilos wegende, zal, in het bovenste
deel van den toren, dat een kruis zal
vormen, gehangen worden. Daar on
deraan, langs twee zijden, bronzen
zoodat de klok normaal op
galmgaten,
IB
H
Intrede van Generaal Gourraud en Minister de Broqneville.
5 BBBBBBBBBBBBBBHBBBBBBBBBBBBBI
a
3
8
J