Stukloopen
DE XIIIIJZERBEDEVAART
DE GOEDE SAMARITAAN
PUR0L
ini
29° JAAR. Nr 35.
KATHOLIEK NIEUWSNOTARIEEL- EN AANKONDIGINGSBLAD.
Eenige aspekten
van het wereldgebeuren
Italië. - Fascisme.
Nieuwe Werkmanswoningen te Poperinge
van Huid en Voeten
PUROL
Heel Vlaanderen aan den voet van het IJzermonument
Joe English op roerende wijze herdacht door 200.000 bedevaarders
ALLES Y00R VLAANDEREN, VLAANDEREN VOOR KRISTUS
ZONDAG 28 OOGST 1932.
WEEKBLAD! 35 CENTIEMEN.'
"DE POPERINGENAAR"
Uitgever
SANSEN-VANNESTE
POPERINGE
Telefoon N' 9. - Postch. N' 15.570.
Abonnementsprijs tot einde 't jaar:
voor Belgie per post 7,00 fr.
te storten op onze postcheckrekening
met volledig adres;
voor Frankrijk 14,25 fr.
voor andere landen 10,50 fr.
te zenden per internationaal post-
mandaat met juiste adres.
wmw
TARIEF VOOR BERICHTEN:
Kleine berichten per regel 1,00 fr.
Kleine berichten (minimum) 4,00 fr.
1 fr. toel. v. ber. met adr. t. bur.
Berichten op 1* bl per regel 2,50 fr.
Berichten op 2* bl. per regel 1.75 fr.
Berichten op 3' bl. per regel 1.50 fr.
Rouwber. en Bedank, (min.) 7.00 fr.
Te herhalen aankondigingen;
prijs op aanvraag.
Annoncen zijn vooraf te betalen
•n moeten tegen den Woensdag
avond Ingezonden worden. - Kleine
berichten tegen den Vrijdag noen.
Een reiziger kwam af van de hoofdstad
naar Jericho, hij moest door een streek
bekend om hare bandieten. Dat geweste
had een kwaden naam en 't was verdiend;
al menig reiziger werd er langs den weg
door de baanstroopers gepluimd. Hij ook
viel onder de roovers, werd een prop in
zijn mond gestopt, deerlijk toegetakeld,
daarna uitgeplunderd en eindelijk half
dood van de dreve weg naar den dijkkant
gesleept. Daar lieten ze hem liggen, bekla
genswaardig en alleen; ze gingen verder
den buit onder elkaar verdeelen, en dat
hun slachtoffer lamenteerde en van in
wendige en uitwendige pijnen kloeg, daar
«aten ze niet mee in.
Nu gebeurde het dat een priester aldaar
voorbijkwam al in zijn kerkeboek lezend,
en toen hij den gewonde zag, liet hij hem
liggen. Hij vroeg aleens niet: Waar doet
het zeer? En met een air van wat gaat
mij dat aan? ging hij zijn weg voort,
haastig, want hij was ergens verwacht te
gen 's noens; zoo stapte hij onverschil
lig. al voort ln zijn kerkeboek lezend, en
gemakkelijk de pijn verdragend... van een
ander.
Zegt 'niet: Shocking.
Deze priester was een van 't oud Testa
ment, geen navolger van O. L. Heer, geen
leidsman of predikant, enkel een offeraar,
d. L een die de beesten dood deed die
toen geofTerd werden, dus een slachter of
een beenhouwer, en die hebben niet veel
compassie doorgaans.
En even ook kwam een leviet met ver
lof, een seminarist van dien tijd, zoo een
bleeke Jonge heer met avanceerde gedach
ten en een regenscherm. Voor den eersten
keer kwam hij ln aanraking met de harde
levensrealiteit. Hij ook bleef niet staan bij
den bloedplas, misschien werd hij er aar
dig van, mogelijks daeht hij uit gemak
zucht: Ik ben geen brankardler of Cl-
bist.Hij voelde 't zeer niet en ging ook
voort, herteloos ln plaats van hertelijk.
Het was een Jonge bleeke heer met...
En eindelijk kwam een Samaritaan die
op reis was. HIJ zag den gekwetste, bekeek
hem goed; t is al veel dat men zijn
bermhertlge oogen opent voor andermans
leed. HIJ was niet hardvochtig. Eet ging
door zijn hert. HIJ betastte hem... Zou hij
nog leven?
De eerste had geen pijn ln t hert, de
tweede had geen medelijden; de derde
voelde compassie. HIJ naderde in plaats
van zijn weg te vorderen, al had hij min
der tijd dan de twee eersten. Hij dacht
niet aan zijn tijdverlies maar aan het
bloedverlies van den evenmensch die daar
lag uitgeschud; hij vergat zijn eigen om
op een ander te peinzen, hij had een zoet
woord eerst. De gekwetste trok zijn oogen
open. Goddank, hij leefde nog! Dan
nam de Samaritaan zijn pulleken olie en
streek zacht over de wonden, hij legde
een eerste verband op de kwetsuren, kniel
de erbij, paste de eerste verzorging toe,
met zachte vingertoppen lijk een lnflr-
mlère, ln afwachting dat de doktor het
zou verbeteren; een beetje wijn en olie,
*t was de telnture d'iode van dien tijd.
Waar hebt gij pijn? vroeg hij zacht.
Overalwas het antwoord.
HIJ liet zijn werk niet ten halve.
Wees gerust, Vriend, maande hij aan,
t zal niks rijn, ik zal u op mijn peerd la
den.
HIJ deed het en ging zelf te voete. Ze
gingen naar de heiberg ginder In *t Ja
gershof
*t Is goed volk en een warme grog zal
tl deugd doen, man, om 't verschot ln te
spoelen. We zullen er welgekomen zijn,
*t ls een afspanning, de herbergier Is goed-
hertig, en de bazin mist het niet.
Door die woorden was de gekwetste al
opgeknapt.
De man die nu niet meer ln rijn bloed
baadde maar op een zacht bedde rustte, be
kwam heel en al, hU kreeg zijn kleur weer
en rijn hoop. De Samaritaan zat aan rijn
bedsponde lijk een riekedienster van 't
Rood Kruis, heel den nacht waakte hij,
vaagde nu en dan het zweet af van den
patiënt, gaf hem een slokje drinken, dekte
hem weer goed, toen hij zich door de koorts
bloot wentelde of woelde, rechtte hem
hooger, schudde het kussen op en vroeg
leder maal: Ligt gij zoo goed? Gaat
het al beter? Doet uw arm nog zooveel
pijn? Een gasthuisnon had het niet be
ter gedaan, zoo warm-koesterend was rijn
liefde.
Hoe gaat het? vroeg hij 's anderen
daags.
Merkelijk beter,kwam het er uit met
1UUA»»"—
een glimlach van dankbaarheid.
Goed geslapen?
«Ja, 't deed mij zulk een deugd.
Patron, hier! (en hij reikte goud
geld) gij zult dien mensch wel doen, hebt
gij het gehoord? En hij mag niets te kort
hebben, dat wil lk niet, verstaan? En als
gij daarmee niet toekomt, zet het op mijn
rekening, 'k zal 't effendoen in 't keeren,
patron.
Maar zeg mij eens mijn vriend, hoe is
dat zoo met u gegaan? Vertel me eens uw
avontuur. Waren het gemaskerde bandie
ten, had gij geen wapens bij?
Ja, dat ging allemaal zoo rap; ik viel
in een hinderlaag aan den omdraai van
den weg, en eer ik het wist, lag ik al op
den grond, ze hebben me gesteken en ge
slagen, lk riep om hulp, verders weet ik
niets meer juist... toen rijt gij gekomen,
als van den goeden God gezonden, lk
lag gebonden; heb dank duizendmaal, lk
kon niet roeren, aan u ben lk mijn leven
verschuldigd, anders had ik al lang den
rochel in de keel.
En uw peerd?
Mijn peerd ls weg geloopen of ze heb
ben het mee, die schobbejakken. Ze heb
ben me niet enkel uitgeschud maar ook
met slagen overladen. God weet waar ze
gevlucht zijn, ze houden zich schuil ln hun
roovershol ergens diep ln een bergspelonk
verborgen. Nogmaals, brave Mijnheer, her
telijk dank voor uw liefderijke zorgen,
was het van u niet geweest? Wat zal lk
u als wederjeunste aanbieden? Jammer
de dieven hebben mij niets gelaten. God
zal 't u looncn.
Had het parket moeten afstappen en
hem ondervragen, rijn dramatisch ver
haal zou even kort rijn geweest.
Wat zal mijn vrouw zeggen, verlegen
zal ze op mij wachten,sprak hij tot den
Samaritaan.
Verlaat u op mij, lk zal haar verwit
tigen en geruststellen.
Wat rijt ge toch goed voor mij.
Hij gaf de hand.
Auw! riep hij van de pijn. Alles trok
nog tegen en het was of rijn schoere uit
de neute was.
Toen de zieke aan de beterhand kwam
sprak de bermhertlge Samaritaan:
Ik moet mijn weg korten, zadel mijn
peerd baas, hard zal het moeten loopen,
ik moet binnen korten tijd op de markt
zijn te Jericho voor Handelszaken. Al voor
bijgaande zal lk ook het gerecht verwit
tigen. Ha! mochten de schoeliën uitko
men, ze verdienen opgehangen te warden.
Ja mochten ze hen bij de lurven pak
ken en dat ze mijn reistasch terug be
zorgen.
Kan lk nog iets doen voor u, mijn
beste? Ge moet mij niet sparen.
Mijnheer, u kan lk niet genoeg bedan
ken, ziehier mijn adres, lk zal u later
uitnoodigen als lk erdoor ben en u goed
onthalen, wees er verzekerd van.
Hier mijn adres. En hij gaf zijn
visiet kaart je af.
Hoe gij een Samaritaan, een vreem
deling, een gezworen vijand der Joden...
uw daad is onvergetelijk schoon. En wij
die dachten dat Samaritanen zwijnhonden
waren, slechter dan heidenen. Hadt gij
mij zoo bejegend als wij met uw stamge-
nooten plegen te doen, wij die u nooit
groeten. Gij hadt mij maar moeten laten
liggen als een dood. dier. Gij hebt naar
mijn paspoort niet gevraagd, ge hebt geen
scheidspalen geslagen tusschen de natio
naliteiten.
Ik heb slechts een gewonden broeder
gezien.
«Edele naastenliefde!
«We moeten allemaal malkander uit
den nood helpen.
En hij sprong ln den zadel en gaf rijn
rijdier van de spoor.
Laat ons hopen dat hij nog aantljden
kwam op de beurs van Jericho om goe
zaken te doen. En voorzeker dat de goede
God rijn schoon liefdewerk zegende met
een groote levering.
Wie van de drie was de evennaaste?
De edelmoedige Samaritaan die gehan
deld had zonder winstgevend doel en ver
dient als eere-voorritter en ouderdoms
deken der leeken-ziekendieners genoemd te
worden.
Die verplegers en verpleegsters rijn de
goede Samaritanen van onzen tijd die met
offervaardige toewijding en den sereenen
glimlach op de lippen, de weerzinwekkend
ste wonden verzorgen, met genegenheid
en geduld de lastigste en ondankbaarste
rieken bijstaan. A. B.
Zicht van een groepje Werkmanswoningen, gebouwd langs de Switch Road
door onzen Katholieken Volksvertegenwoordiger Dr Brutsaert, namens de Provin
ciale Maatschappij voor Goedkoope Woningen in Verwoest West-Vlaanderen.
In die 7 Woningen verblijven 32 kinders, klaar bewijs dat de Kroostrijke
Gezinnen er ruim hun aandeel in hebben.
Dr Brutsaert heeft nu de Stad verrijkt met 30 nieuwe woningen:
10 voor Bedienden lang de Maurits De Wulfstraat;
7 voor Werkersgezinnen langs de Maurits De Wulfstraat;
6 voor Werkersgezinnen langs den Steenweg op leper;
7 voor Werkersgezinnen langs de Switch Road.
Hulzen bouwen voor onbehuisden of slechtgehuisden, is voorzeker het schoon
de liefdewerk dat men kan stichten ten bate voor de minvermogende bevolking.
Wij wenschen er Dr Brutsaert hertelijk geluk om.
qn het Stukzitten bij Wielrijden,
Zonneslag en Dragen, verzacht
en geneest men met
Doos en 7'/zfrank.
In alle Apotheken.
Werd de invloed van rijn volgelingen
te sterk? Of, zooals altijd, kwamen er
twee tendenzen tot uiting: een gematigde
en een extreme? En wil hij aldus de
kans gunnen aan de jongeren? Wil hij
nieuw bloed of wil hij rich zelf verste
vigen? Eerstdaags weten we dit wel.
Terloops willen we hier nog bijvoegen
dat tot hiertoe het parlement, rijn groot
ste vijand, nog wel bestaat. Het waarom
zien we niet in.
Men vergeve ons ditmaal de weinige
samenhang ln ons overzicht. Doch we
hebben gemeend de meest karakteristieke
trekken weer te geven, omdat een ge
ordend overzicht over de duce ons veel
te wijd brengen zou.
In een slotartikel bekijken we het fas
cisme ab Staatsleer. HERWIG.
IH. - MUSSOLINI
Mussolini werd geboren den 29 Juli
1883 op een klein dorpje tegen de Apen
nijnen. Het kostte heel wat moeite aan
zijn moeder om van rijn vader, een
smid en strijdend socialist, de toelating
los te krijgen de kleine Benito naar een
kollege te sturen. De Jongen was een
geweldigaard, en tijdens een twist stak
hij een makker met zijn pennemes. Dich
ter op 16 Jaar, wordt hij wat later on
derwijzer, aan 56 lire (fr.) per maand.
Hij had 40 bengels onder zijn hoede en
was strijdend socialist als rijn vadar.
Tijdens een verkiezing breekt hij een
stembus (waar er vervalschingen gepleegd
werden) en wordt uit het land gewezen.
Hij trekt naar Zwitserland en zal er de
zwartste armoe kennen. Hij wordt smid,
schilder, loopjongen, lastdrager, aarde
werker en last not least beenhouwersgast
te Genève.
Zoo waren Poincaré en lord Curzon
niet weinig verwonderd zekeren dag Mus
solini uit hun rangen te zien treden om
de hand te drukken van rijn vroegeren
baas.
Aan de Universiteit van Lausanne ver
werft hij het diploma van leeraar in de
Fransche taal.
Een avond is hij verplicht een rustoord
te zoeken onder een brug. Gendarmen
snappen hem en... hij wordt uit het land
gezet. Dit besluit moest in 1922 inge
trokken worden... toen Mussolini te Ge
nève toekwam per speciale trein.
Verbannen uit Zwitserland zwerft hij
in Tyrool waar hij medewerker wordt
aan verscheidene socialistische bladen.
Ook Oostenrijk verwijst hem uit het
land. En gelukkig, dank rij een amnes
tiewet, kan hij terug Italië binnen.
Hij richt een weekblad op: «De Klas-
sestrijd Staking breekt los te Fornoue.
Mussolini staat ln de eerste rijen. Den
arbeiders roept hij toe: Terug naar de
fabrieken of de revolutie, kiest».
Revolutie, revolutie schreeuwen de
stakers, trekken we naar de statie
In een nabije straat hooren ze paarden
getrappel, en meenende met de kavalerle
te doen te hebben, vliegen ze uiteen als
musschen.
Mussolini kende nu de waarde van de
massa.
Hij wordt hoofdopsteller van de Avan-
tl», socialistisch en republikeinsch.
Op 31 jarige ouderdom was hij een der
gezaghebbendste hoofden der socialisti
sche partij. En welk talent! De oplage
der Avantiverdubbelde op korten tijd.
Zijn redenaarstalent begeesterde de mas-
sas. En toch was het een zonderlinge
socialist: hij misprees zichtbaar al de
socialistische kopstukken, mannen van
het bedelen, van vernederende vergelij
ken, van postjes- en llntjesjagerij. En al
deze voormannen, vaderland- en ideaal-
loos, waren tegen de deelname van Italië
aan de oorlog. Wat, zich laten dooden
voor de bourgeoisie, nooit! Het va
derland ls een rijkemenschenidee.
Eerst de klassenstrijd, daarna de rest
De Jonge Mussolini, hij, was vóór de
oorlog.
En ln November 1914 wordt hij uit de
socialistische partij gestooten.
HIJ sticht de Popoio d'Itallaen on
derneemt een geestdriftige campagne vóór
de deelname van Italië. Zes maanden
later, den 24 Mei 1915, had hij zijn zin.
Vrijwilliger, wordt Mussolini ernstig ge
kwetst en gereformeerd.
In 1919 sticht hij het fascio, republi
keinsch en socialistisch, doch met een
vaderlandsche ondergrond.
Zijn verdere opgang tot in 1922 ken
nen we reeds.
Juist zooals Stalin had Mussolini een
druk en bewogen leven achter de rug.
Doch waar Stalln steeds in dienst stond
van de gedachte, stond de gedachte in
dienst van Mussolini. Dit loochent hij
trouwens niet, waar hij beweert: Ik ben
een voorlooper en geen volgeling».
Tien jaar reeds Is Mussolini dlktator.
In dien tijd heeft hij een solide staatstheo
rie te been gebracht. Hij heeft begrepen
dat ook hij niet eeuwig is. En wil het re
sultaat van zijn werk recht blijven, dan
diende een partij en een regiem gevormd
te worden. Wat dan ook geschiedde.
Op dit oogenblik telt de fascistische
partij 1.330.000 volwassenen, waaronder
136.000 vrouwen.
Zoo ls het thans ongeveer zeker dat,
moest Mussolini verdwijnen, het fascis
tisch regiem niet met hem zou tenonder-
gaan, alhoewel dient bijgevoegd dat er
in het fascisme een groot procent Musso-
lini-vereering aanwezig is.
Dat een mogelijke verdwijning van
Mussolini heelemaal geen begoocheling is,
bewijst het feit dat hij reeds zesmaal
het slachtoffer werd van een aanslag.
De gewezen Fransche Minister van Jus-
ticie, Paul Reynaud, tijdens een voor
dracht over het fascisme onderzocht ins
gelijks de hypothese van een aanslag
op de duce en kwam tot het besluit dat
dit misschien een tweede Serajevo kon
beteekenen. God gave het dat we derge
lijke katastroof geen tweede uitgave za
gen beleven.
De onlangs gestorven fijnzinnige lati
nist Marcel Boulenger gaf volgende schets
van Mussolini: de meest voorkomen
de mensch, met het gracieuze, innemen
de woord, met het hoffelijk uitricht. De
duce lacht zeer graag, alhoewel men dit
graag vergeet, vaak is hij zelfs zeer spits
vondig
Zoo pas verscheen van de hand van
Emil Ludwig Onderhoud met Mussolini
en daarin lezen we volgende appreciatie
van Mussolini over rijn mogelijke op
volgers.
Wat de diktatuur betreft, vervolgde
Mussolini, geloof lk niet dat er een duce
Nr 2 zal komen, en indien er wel een
kwam, dat Italië hem zou dulden.
Wie verdere details over Mussolini be
geert raadplege dan het werk van Paolo
Arano Mussolini vu de prés Musso
lini van dichtbij gezien
Wat ons betreft laat ons bondig resu-
meeren wat Mussolini voor Italië ge
daan heeft en zekerlijk nog doet.
Naar binnen bracht hij ongetwijfeld
orde door tucht en hiërarchie. Ook rijn
kunstprestaties nemen een voorname rang
in (en terloops weze hier gezegd dat de
diktator ook persoonlijk aan literatuur
doet en voor korten tijd zelfs een too-
neelwerk afwerkte)Voor alles heeft hij
steeds het oude en grootsche Italië voor
't oog. En de thans aan gang zijnde om
werking van Rome ls zeer zeker een
grootscheepsche architecturale poging.
Naar buiten geldt vóór alles het ver-
hoogen van het Italiaansche prestige, en
laat het ons niet verdoezelen, het naar-
voor-brengen van territoriale aanspraken,
gebaseerd op het feit dat Italië met een
te dichte bevolking geen uitweg weet.
Zeer korteling nu schudde de ducu en
kele van zijn leerlingen \'«.n rich af, om
ze te vervangen door Jongere elementen.
Het is klaar dat dit slechts een voor
wendsel is en de oorzaak dieper steekt.
Voor 't oogenblik zien we echter nog
niet duidelijk het waarom ervan.
Zie vervolg onderaan 2' kolom.)
Hoeveel bedevaarders waren er? Meer dan 200.009 zegt het Inrichtlngskomitelt; 120.000 zegt de Fransche pers van Brus
sel. Hier een hoek der dichtbezette vlakte tijdens de plechtigheden.
Zoo ls de Dertiende Ijzerbedevaart ge
komen. Hoog boven het vlakke land staat
daar die stoere toren, en rond dien toren
staat heel Vlaanderen in innig herdenken.
Joe English! Zijn grootsche stille fi
guur beheerscht de plechtigheid van deze
dagen. Zijn leuze «Ik dien!is een leus
voor heel Vlaanderen geworden en het
volk dat hij zoo lief had, staat nu voor
hem, zwijgend een. Zooals hij het steeds
gewenscht had, ls hier alles bijeengeko
men dat den naam Vlaamsch als een
eere titel beschouwt. Boven alle politieke
wrijverijtjes ls de Ijzerbedevaart een her
denkingsdag geworden, die heel Vlaande
ren samenbrengt. Gebogen staat ons volk
over het massagraf, ln de drassige IJzer-
gronden, deze droeve dagen der bede
vaart. Jaar na Jaar neemt het aantal be
devaarders toe, zoozeer dat het op het
oogenblik elk Vlaming al eens aan de be
devaart heeft deelgenomen.
OP ZATERDAG 20 OOGST,
VOORAVOND DER XIII® BEDEVAART
EEN INNIGE PLECHTIGHEID
Terwijl de stad al langzaam aan in een
feestroes komt, speelt zich in Kaaskerke
een innige plechtigheid af. Daar staat het
oud-ministers van Dievoet en Van Isa-
cker; twee cabinetsoversten; Mgr Van der
Meersch, vicaris-generaal van Brugge;
Michel English, de broeder van Joe, even
als de broeder van Firmin Deprez. Verder
zijn daar de Comlteitsleden, heeren Prof.
Daels, voorzitter; adv. M. De Bulckaert,
Cl. De Landtsheer, Jules Platteau, Sa
muel De Vriendt, enz.
Eerst ln den namddag worden de lijken
overgebracht naar de rouwzaal te Kaas
kerke, ln de nabijheid van het kerkje. Die
overbrenging geschiedt in alle stilte.
Langs een smal paadje wordt kist na kist
weggedragen.
Buiten een paar Comlteitsleden ls er
niemand bij, maar in den namiddag gaan
veel bedevaarders naar da rouwzaal, om
er in alle stilte een gebed te komen stor
ten. Het ls geen der officieele plechtig
heden van de Yzerbedevaart, maar juist
door het intieme karakter van deze waar
dige doodenhulde krijgt rij een treffende
beteekenis.
EEN VRIEND VAN JOE VERTELT
Met andere leden van het Comiteit tref
fen we hier den boezemvriend van Joe
English aan, Samuel De Vriendt, een kun.
schoon en nu komt Vlaanderen naar rijn
dooden. Een stoet die geen einde neemt.
Trein na trein, autobus na autobus, als
het licht ln de lucht ternauwernood ont
waakt ls, gaat de tocht van uit alle hoek
jes van het Vlaamsche land beginnen.
Daar ls geen dorpje, geen vlekje dat
rijn bedevaarders niet heeft vandaag. Dit
ls Iets ontzaglijks. Heel een volk staat op
als een man en gaat naar de stille plek
aan den IJzer.
Alle wegen hebben Zondag uit heel den
lande duizenden en nog vele duizenden
Vlamingen naar Diksmuide geleid.
Zondag, van in de vroegte, werd Dik
smuide als 't ware overrompeld: 24 bij
zondere treinen met de gewone treinen, het
maximum trafiek op de spoorlijnen, welke
naar Diksmuide lelden; 20 bijzondere
trams; ontelbare autocars, autos en ka-
mlons stortten heele drommen deelne
mers ln de stad, terwijl nog vele duizen
den uit den omtrek te voet of per velo
kwamen.
De eerste treinen gulpen hun inhoud uit
op de staties van Diksmuide en Kaaskerke.
Drommen volk nemen de straten ln, drom-
jnen waaraan geen einde meer komt. Vóór
de eerste groepen het grasveld aan den
IJzer hebben bereikt, voeren andere trei
nen weer nieuwe aan.
Ge riet geen straten meer in Diksmuide.
Het rijn slechts menschenkoppen waar-
tusschen-in hulzen staan en de onafzien
bare rij autobussen, waarop alle plaats
namen van Vlaanderen te vinden rijn,
eindigt niet. Het grasveld begint vol te
raken. Telkens en telkens moet door
de microfoon er op aangedrongen worden
dat het volk opschuift. Meer dan eens ls
het verkeer gestremd.
Een overweldigende aanblik: 200.000 be
devaarders! We herinneren ons niet ooit
een dergelijke volksmassa gezien te heb
ben als daar aan den voet van den IJzer-
toren. Een koppenzee, heel het grasveld
over. Waar de weg voorbehouden is voor
den lijkstoet, langs den ijzerboorden, op
de brug, moet het volk blijven staan en
ver er voor zelfs op den heuvel van den
bloemmolen, aan den overkant van den
stroom. Ontelbaar is dat zwijgende volk.
Aan den voet van het Gedenkteeken werd de H. Mis gelezen door E. H. English,
broeder van Joe English. Niets is indrukwekkender dan de stilte en ingeto
genheid van de 200.000 bedevaarders tijdens de goddelijke diensten. Vlaanderen
is en blijft godsdienstig.
stille kerkje, nieuw als alles hier aan de
boorden van den zwaar geteisterden
stroom, maar vol ontroerende wijding, en
daar staan ook voor het altaar de zeven
kisten der IJzerhelden, met een zwart en
goud rouwfloers omkleed en overdekt met
bloemen: Renaat De Rudder, de gebroe
ders Raemdonck, Joe English, Firmin De
prez, Bkans Kuster, Hubert Willems,
Frans Van der Linden. Ze komen rusten
in den grond, waarin ze gewroet hebben,
waarop ze gestorven zijn met allemaal hun
onbereikte Idealen.
De plechtige lijkdienst door Z. E. H.
Pastoor Vinckx opgedragen, krijgt eene
groote beteekenis, als we de rijen afzien
van hen die neergeknield liggen in dit
nederig kerkje. Al wat vooraan staat in
de Vlaamsche rijen, is hier: Ministers
Heyman en Sap; Staatsminister Fr. Van
Cauwelaert, burgemeester van Antwerpen;
De IJzertoren met het monument Joe En
glish dat Zondag ingehuldigd werd.
Volgend jaar op 20 Oogst wordt het
standbeeld der Gebroeders Van Raem-
donck eveneens aan den voet van het
Reuzen-IJierkruis geplaatst.
stenaar als Joe, die met hem in de ge
weldigheid van den oorlog stond, die zijn
portret, schilderde, daar aan het frant.
Samuel De Vriendt vertelt ontroerd:
Donderdag hebben we de zinken kist
van Joe opengemaakt in Steenkerke, en
hij lag er nog zoo schoon zooals hij er
voor twaalf jaar is ingelegd. Slechts de
wangen van zijn bleek gelaat wat ingeval
len, rosblond rijn haren, gevouwen de
magere handen, rustig ln zijn vroegtijdi-
gen dood. Wij, rijn vrienden, hebben hem
teruggevonden zooals hij van ons ls weg
gegaan,
HET STOERE MONUMENT
Zooals geblokt staat de toren.geplant ln
den IJzergrond, met het fiere: A. V. V. -
V. V. K. In top het IJzerkruis van Joe
English, het IJzerkruis van heel Vlaan
deren, het IJzerkruis van ons heldenvolk,
gegroeid uit den grond w ,arin hun lijken
liggen als zaden, waaruit dien toren en
zijn bedevaart gesproten zijn. Rond zich
heeft hij het Vlaamsche volk samenge
trokken en jaar na jaar staat hier de on
afzienbare massa in stilte rond den toren
en den schat dien hij in zich houdt.
Donker de kripte achter de ijzeren hek
ken, de kripte. met de vernielde IJzerkruis-
Jes en gruwelijke fotorGa, Vlaming,
daar binnen, stil en denk eens aan de
velen die hier rondom u liggen, en Ja,
daar boven langs de smalle trappen of
met de lift, als de muren onder u wegzak
ken, met de kleurige glasramen, en sta
daar boven en zie het IJzerland, dat een
land van Ijzeren mannen was.
Velen hebben gebruik gemaakt van de
gelegenheid. Heel den Zaterdag namiddag
en avond ls het volk aangeschoven om
den toren te bestijgen, die tot II ure open
was voor bezoek.
Uit de stad blijft een gedurige stroom
van bedevaarders komen naar 't IJzermo
nument, en er loopt geen mensch hier of
hij draagt de bedevaartkaart met de beel
tenis van Joe English.
Rond 9 ure ls een geweldige drom volk
verzameld aan den voet van den toren, of
zit ln het gras langs den IJzer. En dan
gloeien de machtige lampen aan. Onder
de donker gemarmerde lucht verheft rich
de stoere reus, zilver, onwezenlijk, en de
donkere letters: Alles voor Vlaanderen,
Vlaanderen voor Christus, gloeien als een
beeld ln den nacht, en ginder, achter de
noodbrug, staat het eenzame Christ! Kruis
donker ln stilte.
OP ZONDAG 21 OOGST
DE GROOTSCHE DAG
GEESTDRIFTIGE, DOCH ORDELIJKE
STEMMING
Zingend en opgewekt meestal gaat de
weg tot het monument van waarboven Nele
ringt: De hoogdag van Vlaanderen! Dit
is de Hoogdag! Even ls een regenwolk in
den prillen morgen door de lucht getrok
ken, maar de soa vaagt aldra den hemel
En daar boven wuiven vlaggen kleurig.
Wie dat niet gezien heeft, kan het zich
niet voorstellen reiken Indruk die massa
maakt. De tucht die er hèerscht is voor
beeldig.
Tot na de H. Mis nog, die om 11 u.
begint, stroomt gedurig volk toe, maar
kan geen plaats meer vinden, en daar te
midden dat strenge monument, als ver
eenzaamd tusschen 't beweeg der hoof
den, wapperen de wimpels daar boven on
der het kruis.
Twee honderd duizend bedevaarders ver-
eenigd in herdenken, in stilte, in tucht
gebogen over de lijken d.r ljzerhelden.
Rond den toren liggen de kransen aan
gebracht door zoovelen, door heel de we
reld: een kroon van de English ex War
riors van de Fransche Oud-Strijders;
van Ierland, met Keltische opschrift; van
de Waalsche Oud-Strijders; van de
Amerikaansche Oud-Strijders; van de
Deutsch Kriegsbeschaedigton en tallooze
kransen en garven uit Vlaanderen zelf.
DE OPENLUC 'TMIS
Innige oogenblikken! Twee honderd dui
zend menschen in gebed vereenigd! Fier
mag de IJzertoren de s Alles voor
Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus
dragen, want hier staat Vlaanderen voor
Kristus in ontroerende stilte. Twee hon
derd duizend menschen en het zwijgen
daarover aangrijpend grootsch. Daar is
geen geluid, geen beweging ln die massa.
Aan den voet van het monument staat
op een nederig altaar de broeder van Joe,
E. H. Michlel English, gereed om het H.
Offer op te dragen, bijgestaan door twee
Paters van Scheut.
Ontoerend ls het dien priester, het even
beeld van Joe, daar te zien staan, voor
heel Vlaanderen, om met rijn volk deze
H. Mis op te dragen, vror Joe en rijn
vrienden, die naast hem rusten. Velen on
der het volk wordt de ontroering te mach
tig, als de priester de Heilige Hostie boven'
rijn hoofd verheft.
Inderdaad: Vlaanderen voor Kristus!
Nogmaals vereenlgt zich de massa in het
gebed, voorgebeden door E. P. Callewaert,
die na het Onze Vader en het Wees Ge
groet, de psalm van Rodenbach het volk
voorzegt.
De heer Juul Platteau, na voorlezing
te hebben gegeven van telegrammen toe
gekomen van achttien Paters van Scheut,
vertrokken naar China; van de leerlingen
van het H. Graf van Turnhout en van de
leeraressen, brengt hulde aan den voor
zitter van het bedevaartcomiteit, Prof.
Daels, die hoewel hij zelf van geen hulde
weten wilde, toch zal moeten luisteren
naar deze woorden. HIJ onderlijnt de vele
verdiensten van dezen voorvechter en
brengt ter kennis dat de beeltenis van
Prof. Daels voor eeuwig prijken zal in den
IJzertoren en wanneer dan de voorzitter
even het verhoog bestijgt, breekt, ondanks
alles, ondanks alle voorschriften, een da
verend applaus los, een welverdiende hul
de!
DE OVERBRENGING DER LIJKEN
Een droeve stoet van verheven beteeke
nis. De stoet der 7 IJzersymbolen, nadert
traag, simpel, geen groote woorden, geen
schetteren van muziek, slechts orgelto
nen. Dan de biddende priester, na den
stoet. Verder zwijgen over de massa.
Voorop, boven de hoofden der menschen,
zijn de wuivende vaandels, (een 200 tal),
een lange rij kleurig ln de felle zon maar
alle omstrikt met een zwart floers.De stoet
zelf is roerend van eenvoud. Acht of zes
stoere Vlaamsche hengsten, voor eiken
wagen, een simpele huifkar, met de kist
op twee stroobussels, gedekt door een kruis
van stroo. Zoo gaan ze naar hun laatste
rustplaats de acht IJzerjongens, terwijl
heel hun volk er rond staat en bidt.
De huifkarren stoppen beurtelings voor
den IJzertoren. De dragers allen mede
strijders der gesneuvelden, tillen de kisten
uit de wagens en dragen ze in de crypte.
Zoo worden de zeven kisten onder den
kruistoren geplaatst: Renaat De Rudder;
Joe English; de gebroeders Van Raem
donck samen in eene kist; Firmin De
prez; F.-ans Kusters, Hubert Willems en
Frans Vander Linden.
Boven de crypte prijkt het opschrift:
Fier liggen hun lijken
Als zaden in 't zand.
Hoop op den oogst
O! Vlaanderland! -
Indrukwekkend was de stoet der zeven lijkwagens, elke wagen getrokken door acht
of zes paarden, die de zeven lijkkisten vervoerden van de kerk van Kaaskerke
naar het IJzerkruis. De zeven wijt te wagens oud Vlaamsch gebruik nu nog
gebezigd in Vlaanderen voor de begravingen te lande micken diepen Indruk in
deze roerende plechtigheid. Langs den weg werd voor de gesneuvelden gebeden
en menig traan werd weggevaagd bij de herinnering aan de droeve tijden en
de lieve dooden.
Eikendeen zal wel gedacht hebben aan
over spreekt ln zijn
Traagzaam trekt de witte wagen
door de stille straten toen,
en 't ls weenen, en t ls klagen
dat ze bin' de wljte doen!
Btap voor stap, zoo gaan de peerderi,
traagzaam, treurig, stille en stom,
•n ze kijken, rf 't hun deerde,
dikwijls naar hun' Meester om;
den wijttewagenwaar Guldo Gezelle
Kerkhofblommen
Traagzaam rijdt en rolt de wagen,
treurig door de strate voort,
en 't is krijschen en 't ls klagen,
dat men o-.der 'i dekzeil hoort.
Stap voor stap _oo gaan de poerden,
ziende naar hun' Meester om;
stap voor stap, Isof 't hun deerde,
traagzaam, treurig, stille... en stom!
