Ophitsingscampagne
De heerlijk geslaagde Meeting
van K.AJ. en V.K.AJ. te leper
Concentratie
of Concentraties
Vreeselijke Ontploffing
het Kamp van Brasschaat
Polygoon
D
De Memorie
vsm het Hart
Ook in Zuid West-Vlaanderen
strijdt de nieuwe Werkersjeugd
tot meer zedelijkheid
1 DE POPERINGENAAR
S SANSEN-VANNESTE I
iim
.10 BLADZIJDEN. - 40 CENTIEM.,
KATHOLIEK NIEUWSNOTARIEEL- EN AANKONDIGINGSBLAD. - VERSCHIJNT WEKELIJKS
EEN GROOT ÏNVALIED
KOLONIALE LOTERIJ
INTERNATIONAAL OVERZICHT
TREKKING DER 2« SNEDE 1937
winnen 100 frank:
v/innen 250 frank:
winnen 500 frank:
winnen 1.000 frank:
Winnen 2.5oo frank:
winnen 5.000 frank:
winnen 10.000 frank:
winnen 20.000 frank:
winnen 25.000 frank:
winnen 50.000 frank:
wint 100.000 frank:
wint 1 millioen:
Van een gebuur of vriend, zoo
Helpt ge ons.
ear zie vervolg hiernevens.
ZONDAG 2S FEBRUARI 1937.
g'l!!;!ll!!lll>ll!lllli!l!l!!li;!lll!!ll!lli!lll!ll!llllllll!!lllll!lllllilllllHIIIIII[lllillilil^
Uitgever: 3
POPER1NGE
g Telefoon Nr 9. Postch. Nr 155.70. g
ABONNEMENTSPRIJS
VOOR 1 JAAR (per post)
20.— fr. M
g Belgisch Kongo 40.fr. g
P Frankrijk 40.fr. g|
Alle andere landen GO.fr.
Medewerken zijn verantwoordelijk voor
hun artikels.
34J JAAR. - N 9.
H Binnenland
mwmw
TARIEF VOOR BERICHTEN:
Kleine berienten per regel 1.fr.
I Kleine berichten (minimum) 4.fr.
2 fr. toel. v. ber. m. adr. t. bur.
Berichten op l9 bl. per regel S.fr. j
Berichten op 29 bl. per rege! 2.50 fr. j
Berichten op 3" bl. per regel 1.50 fr.
Rouwber. en Bedank, (min.) 7.fr. i
Te herhalen aankondigingen»
prijs op aanvraag,
i Annoncen zijn vooraf te betalen.en
[moeten tegen den Woensdag avond
j ingezonden worden. Kleine be- i
j richten tegen den Donderdag noen.
De Fransche invalieden noemen
zich: «Les gueules cassées». Dit
woord kwam mij te binnen over
eenige dagen.
De stoet der groot-invalieden trok
voorbij: Verbroedering en ontvangst
op het stadhuis; tentoonstelling van
levenswrakken en menschenpuinen.
Lieden die blij zijn omdat ze levend
uit den abattoir kwamen van den
oorlog.
De vlaggen gingen voorop; daar
achter de blinde Delombaerde van
mijn regiment; eenige kreupelen en
gcbrekkelijken. Mannen ook in voi-
tuurfjes; anderen in auto.
Ellendige cortège, ontsnapt aan het
trommelvuur. En tocli .gingaa—di»
mannen met moed voort, de borst
vooruit, de borst vol decoratiën. De-
invalieden zijn niet allemaal gene
raals.
Wie is gre t?
Hij die geleden heeft.
De menschen op den trottoir kruis
ten door malkander, de eene ging
naar huis, de andere naar de 11 uur
Mis, de andere op café.
Ik hoorde een jongentje aan zijn
broeder vragen:
Wat is dat?
De oudste, zoo een knaap van 11-12
jaar, zei:
Hewel dat zijn mannen die binst
den oorlog een arm of een been af
geschoten werden.
Ik hoorde een heer zeggen tot zijn
madam: Zijn ze daar weer al?
De slachtoffers van den oorlog loo-
pen reeds in den weg van sommige
menschen.
Over achttien jaar was er meer be
langstelling en geestdrift. Onze red
ders werden overal toegejuicht. Foto
toestellen waren op hen gericht. En
nu zijn 't maar de kinderen meer die
blijven staan en het interessant vin
den.
Laat nog achttien jaar verder ver
strijken en als er nog van die oude
moustassen zullen overblijven en op
tocht houden, wat dan? Maar laten
wij liever daarover zwijgen. Wat een
wereld. De invalieden zullen allieht
moeten pardonvragen omdat ze
nog leven.
Na twintig eeuwen, niet twintig
Jaar, komt in elke kerk binst den Vas
ten een groot invalied terug, zonder
pose, en hij verhaalt bij monde van
zijn priester over zijn strijd en zijn
leed in den grooten slag tegen duivel
en hel. Die groote Lijder heeft nog
Iets te zeggen. Hij is voor ons een be
kend figuur.
Aio voor ccn oradcraockcoo-mmiassic
zal men de statistieken zijner woor
den opmaken.
Het volk komt, niet alleen kinders,
maar groote menschen, zakenman
nen, intellectueelen en arbeiders. El
keen stelt belang erin en wil nog
eens hooren wat hij lang reeds weet:
Het aandoenlijke passieverhaal.
Recht voor mijn woning is een
slachthuis. Maar daar worden geen
dieren gegeeseld, gekroond, gekruïsd.
De groote Invalied die als God-
mensch in onze plaats zich aanbood,
en als vrijwilliger, om voor ons de
slagen te krijgen en den genadeklap,
trekt nog de sympathie en de bewon
dering tot zich. De Held van Goên
Vrijdag blijft een held voor alle tij
den.
Hij is de eenige verminkte die bij
machte is om na zooveel eeuwen het
geheugen te verfrisschen van een
dankbaar menschdom en den zon
daar te doen op zijn borst kloppen.
Wie werd ooit zoo leelijk vermassa-
creerd? En toch zoo schoon?
Zijn Naam wordt met eerbied uit
gesproken, zijn beeld in de huizen
vereerd, zijn lijdensgeschiedenis niet
door een passant vluchtig bekeken
maar aandachtig aanhoord door me-
ditesrende zielen.
Wie is groot? Hij die geleden heeft.
Wie is de grootste onder de grooten?
Hij die het meest leed.
Godank, Hij is nog niet vergeten,
Hij die zegde: «Als Ik zal verheven
worden zal ik alle harten trekken tot
Mij.Het is niet voor de parade.
Ecce homo ziedaar den menseh.
Hi j steekt de hand uit en bedelt om
wat liefde. A. B.
ISaB^SflEBBBBBBBBBBBBBBBBBBBE
DE HAND VAN DEN BOOZE.
Sedert enkele weken vernemen 10e
door de dagelijksche pers, berichten
die met groot misbaar in de wereld
gezonden worden en de openbare opi
nie in beroering brengen om telkens
weer door de geïnteresseerde regee
ringen ten stelligste te worden gelo
genstraft. Hier schijnt een booze hand
aan het werk, die onvermoeid de gees
ten vergiftigd, die paniek wil zaaien
en de oorlog schijnt te wenschen. Het
euvel is des te erger, daar het be
richten geldt nopens internationale
vraagstukken die werkelijk bronnen
van conflicten kunnen worden tus-
lenén verschillende landen. Hier
blijkt de zelfde duistere macht aan
het werk. te zijn die het gerucht ver
spreidde van de ontscheping van
Duitsche troepen in Spaansch Ma
rokko, gerucht dat naderhand van
alle grond ontbloot bleek te zijn.
Vóór den oorlog had hetMarok-
kaansch vraagstuk herhaaldelijk de
spanning tusschen Duitschland en
Frankrijk op de spits gedreven, zoo
dat meer dan eens de oorlog dreigde
los te barsten. Is het niet eigenaardig
dat juist de reeks berichten begint
met Marokko als wilde men de voor-
oorlogsche gespannen toestand weer
in het leven roepen en een nieuwe
oorlog mogelijk maken. De andere
berichten gelden de restauratie in
Oostenrijk en het Dantzig-vraagstuk.
HET HERSTEL
VAN DE HABSBURGERS.
Er is zeker geen vraagstuk dat zoo
veel landen rechtstreeks interesseert
dan de restauratie van de Habsbur-
gers in Oostenrijk. De landen van
de Kleine Entente, Tcheco-Slovakije,
Roemenie en Yoego-Slavie; Duitsch
land, Italië, Frankriik en Polen zijn
onderling verdeeld hieromtrent. In
den laatsten tijd scheen tusschen de
meeste der geïnteresseerde landen
een zekere eensgezindheid te gaan
heerschen. Was deze eensgezindheid
nu een doorn in het oog van een ze
kere macht, en werden daarom weer
een reeks geruchten verspreid over
het herstel van het koningdom in
Oostenrijk? Wij voelen veel neiging
om het te gelooven. Eerst zou de
Heer von Wiesner, een vertrouwens
man van het Habsburgsche Huis,
verklaard hebben te Londen dat er
in Oostenrijk een meerderheid te
vinden is voor het herstel van het
koninkrijk en dat het eenig beletsel
komt vanwege het buitenland.
Verder zou Goering te Rome ver
klaard hebben dat Duitschland het
herstel van de Habsburgers als een
casus belli, als een oorlogsdaad zou
beschouwen. We gelooven deze berich
ten, doch de ivijze waarop ze aange
dikt werden en gecommenteerd wijst
weer op de bedoeling van ophitsing.
Trouwens Duitschland en Rome heb
ben achteraf beslist genegeerd dat
er een zekere oneenigheid zou be
staan nopens dat vraagstuk, of dat
er een geschil op til zou zijn. Weer
eens er is een grond voor moeilijk
heden en dat wordt uitgebaat.
HET VRAAGSTUK.
Het is algemeen bekend dat Duitsch
land heel graag Oostenrijk zou op
slorpen. Dat vormt het voorwerp van
de Anschluss-politiek, die na den
oorlog veel aanhangers telde niet het
minst in Oostenrijk waar de aan
hechting door de groote meerderheid
gewenscht was. Het is het buitenland
en vooral Frankrijk, dat zich hier
tegen uit alle krachten verzet heeft.
Geleidelijk heeft de toestand geëvo
lueerd en al zijn er nog veel Anschluss-
gezinden in Oostenrijk de meerder
heid is gaan gelooven dat Oostenrijk
toch zou kunnen zelfstandig leven en
de herinnering aan de gelukkige voor-
oorlogsche tijden, heeft de terugkeer
van een Habsburgsche koning als een
algemeene volkseisch doen opbloeien, j
Doch ook hiertegen verzetten zich
zekere landen uit alle krachten en
niet alleen Duitschland maar ook def
landen van de Kleine Entente, bond
genootschap dat geen andere ont
staansgrond heeft dan het verhoeden
dat ooit het koningdom in Oostenrijk
zou hersteld worden. Immers Tcheco-
Slovakije, Roemenie en Yoego-Slavie
hebben hun ontstaan of hunnen uit
breiding na den oorlog te danken aan
het uiteenvallen van het Oosten-
rijksch-Hongaarsch keizerrijk. Liever
zagen ze den Anschluss gebeuren dan
het herstel van de Habsburgers. Te
gen de Anschluss is echter niet alleen
Frankrijk gekant, maar thans vooral
Italië, dat hierdoor dit land recht
streeks zou grenzen ten Noorden aan
Duitschland, dat later wellicht nog
aanspraak zou Jcunnen maken op de
Duitsche Zuid-Tyrolers, na den oor
log Italianen geworden. Oostenrijk
moet voor Italië zelfstandig blijven
ten einde als bufferstaat te kunnen
dienen tegenover Duitschland. Daar
om is Italië niet gekant tegen een
herstel van de monarchie in Oosten
rijk. Over het Oostenrijksche vraag
stuk waren Italië en Duitschland liet
echter eens geworden wellicht maar
tijdelijk, maar in ieder geval hadden
ze een gezamenlijke werking ingezet,
die vooral gericht was tegen het com.-
munisme. Daarom meenen we dat ge
heel de ophitsingscampagne omtren
het Oostenrijksche vraagstuk het
werk is van de Komintern of van
Sovjet-Rusland wat hetzelfde betee-
kent. Immers oneenigheid tusschen
Duitschland, Italië en de landen
van de Kleine Entente zou een ge
weldige verzwakking beteekenen van
het anti-communistische front wat
Rusland natuurlijk hartsgrondig
wenscht.
DANTZIG.
En zoo is het ook met het vraag
stuk van de vrijhaven Dantzig. Op
het oogenblilc dat Goering naar Po
len gaat vertrekken ivordt het nieuws
verspreid dat Polen de vrijstad Dant
zig zal afstaan aan Duitschland en
dat Duitschland als tegenprestatie
heelemaal zou afzien van de gang van
Dantzig die Oost-Pruisen van het
overige Duitschland scheidt. Welnu
de tijden zijn nog lang niet rijp om
zoo'n oplossing thans te bedingen.
Daarbij noch Polen noch Duitschland
zouden er vrede mee nemen, en de
Duitsch-Poolsche vriendschap zou er
zeker een flinke deuk door krijgen.
En dat is juist de bedoeling van het
gerucht, oneenigheid verwekken tus
schen Polen en Duitschland ten ein
de hunne gemeenschappelijke actie,
vooral tegen het communisme gericht,
te verzwakken. De bron van de ge
ruchten zal waarschijnlijk ook de
zelfde zijn als deze die zooveel ko-
mentaar gewijd heeft aan het herstel
der Habsburgers' in Oostenrijk en
deze die de ontscheping van troepen
in Spaansch-Marokko met zooveel
herrie heeft verkondigd.
DE STOKEBRAND.
De stokebrand is heel zeker deze
die overal binnenlandsche en buiten-
landsche moeilijkheden verwekt en
die uit die moeilijkheden voodeel wil
halen: de Komintern of communisti
sche internationale, die overal het
communisme en de anarchie wil doen
zegevieren. En we kunnen niet nala
ten te wijzen op het verschijnsel, dat
het communisme in dat opzicht de
zaak van de internationale wapenfa
brikanten behartigt, dus hetgene ze
de anti-communisten verwijt. De op
hitsing scampanje is echter mislukt.
Volkeren en individuen beginnen klaar
te zien in het duistere spel van het
communisme en van het socialisme
dat er gemeene zaak mee maakt, en
ze zijn op hun hoede.
(Verboden nadruk.) ROSKAM.
IBBBBBflEBBBBBBBBflBEBBBBBBBflB
de biljetten eindigend op 9.
de biljetten eindigend op 32.
de biljetten eindigend op 82.
de biljetten eindigend op 092.
de biljetten eindigend op 512.
de biljetten eindigend op 0225, 2980,
3617 en 1200.
de biljetten eindigend op 6589.
de biljetten eindigend op 37815,
99169, 24279, 22019 en 64662.
de biljetten eindigend op 265S3,
34S72, 52272 en 02135.
de biljetten eindigend op 71281
en 12069.
het lot nummer 84824.
het lot nummer 331525.
IBlBBBRBflBBBEBBBflBBBBBBBBlülB
GE Z1JT OVER ONS BLAD TEVREDEN!
NA LEZING, SCHUIF HET IN HANDEN
DANK EiUDJ.
7 Officieren gedood en een 12-tal gewonden
Te Brasschaat-Polygoon, gelegen in het en wijl alle leerlingen rondom den mijn-
Noordelijk gedeelte der Provincie Antwer
pen, bevindt zich een kamp waar regel
matig legeroefeningen worden gehouden en
waar ook de vuurwerkschool regelmatig
oefeningen houdt en proefnemingen dcet.
.Het zijn officieren en leerlingen-officie
ren die da lessen volgen van deze school
en die dan ook behooren tot verscheidene
regimenten van het land. Op het oogen-
blik waren er 35 officieren dia da lessen
volgden», wijl de kursus ongeveer 15 maand
duurt.
Woensdag 11., in den namiddag, werden
weer proefnemingen gedaan.
Da gedane oefening was de laatste die
moest uitgevoerd worden als bekroning
van een bijzondere instructie. Gezien de
groote hoeveelheid springstoffen (tona-
11 st.) geschiedde de oefening onder leiding
van een deskundig officier van de genie.
Voor deze oefening werd een mijn aange
legd, op een meter diepte, en hiertoe wer-
toe werden niet minder dan 20 kgT. dy
namiet gebruikt. Een lont werd eraan ge
stoken, die normaal twee minuten morst
branden vooraleer de springstof vuur zou
vatten. De ontploffing moest plaats heb
ben om bepaalde vaststellingen te doen.
Het uur, bepaald voor de proefneming,
was gekomen; alle voorzorgen waren ge
nomen en allen verwijderden zich op 200
meter ver. Het moet dan ongeveer 2.50 u.
zijn geweest. De lont werd aangestoken,
maar- na de gewone twee minuten hoorde
men niets. Na 25 minuten deed zich nog
geen ontploffing voor, alhoewel naar wordt
beweerd, men de ontploffing had. gehoord
van den detonateur. Eerst begaf zich de
kider, met een gegradeerde van de genie,
naar de mijn. Dan yolgden de; leerlingen
en er werd gegraven naar de mijn. Toen
men ongeveer 0,50 m. diep had gegraven,
put waren geschaard, deed de ontploffing
zich voor met een vreeselijken knal. En
kel® ongelukkigera, werden de lucht inge
slingerd, 20 tot 30 meter ver, wijl er an
dere ter plaatse bleven liggen.
Vijf officieren werden op den slag ge
dood, vreeselijk verminkt, bijna aan flar
den gescheurd. Twaalf anderen werden
gekwetst, meestal dragende schrikkelijke
brandwonden. In allerhaast werden hun
zorgen toegediend, maar twee hunner ga
ven weldra den geest, zoodat er dus zeven
dooden waren. De gewonden werden dan
naar het Krijgsgasthuis te Antwerpen
overgebracht.
De ontbranding had een diepen put van
"7 meter doorsnee gemaakt. Het gerucht
der ontploffing werd wel 20 km. ver ge
hoord.
Da vreeselijke ramp heeft begrijpelijker
wijze groote verslagenheid gebracht.
Woensdag avond nog heeft de Minister
van Landsverdediging een bezoek gebracht
aan de gekwetsten.
De leider der oefeningen en zijn helper
bevinden zich onder de zware gewonden.
Een der slachtoffers werd 50 meter ver
geslingerd.
Door Generaal Denis werd een kommis
sie aangesteld om de verantwoordelijkheid
vast te stellen. Het gebeurde schijnt even
wel onverklaarbaar.
(Zie vervolg op 2« blad.)
IBEBBBBBBBSBB9SBBBK&BBBBBE5BBB
Ziek vars verkoudheid 1
Dam po in den neus en DanJpo inademen.
Pot 10 ftu. Doo« 3 Ér. - In alle Apotheken.
ampo daar lucht fle op!
leper heeft iets verheugends beleefd!
Over onzen Westhoek kwam de groote
dag, de dag van verbroedering en mal
kander begrijpen, tusschen de afbiddende
K.A.J. en V.K.A.J.-groepen en de wel
denkend© kristene werkgevers, die niet
doof wilden blijven voor de diepgegrond:
aanklachten der arbeidersjeugd.
Hier, op dezen eigensten regenachtlgen
Donderdag avond, is 't of de dageraad van
een nieuwe levensopvatting met krachtige
stooten doorbreekt!
Hier, in onzen Westhoek is op heden
een fiere, reine, blije schare werkjongens
en -meisjes rechtgesprongen met den ge-
staalden eisch om meer zedelijkheid in
't arbeidsmidden!
Hier hangt in deze feestzaal over de
honderden koppige menigte, een versche
kiem, die 't schoonste van «en volk, zijn
jeugd, in deugd en eer tegen een vloed
golf van laagste zedenverwildering in het
eigen arbeidsmidden, wil ophelpen om
schooner, reiner en werkwaardiger levens
op te sporen, tot voorbereiding van het
vervullen ©ener goddelijke roeping: in
vaderschap, in moederschap, een gelukkig
vieêvol kristen huisgezin ten doel!
In dat versterkend teeken van jeugdige,
onoverwinnelijke geestdrift, die over den
lande aan 't groeien is, van meeting tot
meeting, van aan de Hei tot aan de West-
Zuidergrens, stond deze meeting van
leper, van het jongste verbond der prach
tige landelijke organisatie onzer Katho
lieke Arbeidersjsucjjj,.
Van in den vooravond was het reeds
aan te zien In de omgeving der Groote
Markt en in de St Jacobsstraat, dat er
iets bijzonders op gang was.
Bij het inrijden der stad merken we
verscheidene groepen Ka jotters en Kajot-
sters die, niettegenstaande het gure, natte
weder, met blijde, opene gezichten, tucht
vol en geestdriftig optrekken naar den
Stadsschouwburg, waar de door hen zoo
lang verbeidde vergadering te 8.10 uur
begon.
Groote en kleinere groepen vr.n mannen
en vrouwen, jongens en meisjes, arbeiders
en burgers, allen verdringen zich in de
omvangrijke, heerlijke zaal, waar de feest
viering aanvangt.
Onophoudend komen uit alle richtingen
van het zeer uitgestrekt en dicht 'bevolkte
arrondissement, autobussen en gewone
rijtuigen met belangstellenden aange
snord. Reeds lang vóór het uur werd de
zaal door de aanschur ende massa bezet;
bussen van uit 't Oosten, bussen van uit
't Zuiden en 't Westen komen immer
vervoegen... De streek van Poperinge is
er goed vertegenwoordigd.
De zaal zit bomvol. Er zijn bij de 1.800
aanwezigen, en een daverend® triomf-
marsch luidt den grooten avond in. Toen
de leiders en leidsters der K.A.J. en
V.K.A.J. met hun ontrolde, keurige ge-
westvlaggen binnentreden, stijgt een on
beschrijfelijk gejuich op, dat duren blijft
tot dat allen op het podium post hebben
gevat, waar, onder een reusachtig K.A.J.-
teeken, tegen lichtgrijzsn achterwand, een
schaar jeugdige Kajotsters, in fleurig
tenu, plaats nemen. Feestelijk staan de
vlaggen in al hun bonte kleurenpracht
tegen den achtergrond en schijnbaar,
symbolisch, onderschragen zij het wit-
roode Kajotters-emblema. Sterk in ver
trouwen spreken de scherproode wand-
spreuken», dia overal in de zaal rondhan
gen, een geheel programma uit; Trouw
aan Kristus, Kerk en PausEn een
machtigen oproep: Door een nieuwe ar
beidersjeugd naar nieuwe arbeidersfami
lies en «K.A.J., strijdt voor de belangen
der arbeiders!
Onder de vooraanstaande aanwezigen
bemerken wij: Z. E. H. Vermaut, Deken
van leper; E. (H. Dejonghe, Proost der
K.A.J.; E. H. Socquet, Bestuurder der
Vakschool; E. H. De Bus«chere, Bestuur
der der H. Familie; E. tH. Sobry, Dioce
saan Opziener; E. H. Davos, rustend Pas
toor; E. H. Van Isacker, Almoezenter der
St MartinusPadvinders; E. H. Dela-
notte, Pastoor van St Jacobs; De E.E.
H.H. Onderpastoors Van Ryckeghem, Be
stuurder der Burgers- en Middenstands-
jciugd, Sap en Ds Coninck. Daarbij nog
E. H. Verbouwe, Proost der K.A.J.-afdee-
ling Poperinge; E. H. D'Hoore, Onderpas
toor op St Jan te Poperinge; eenige L'.E.
H.H. Professoren aan het Bisschoppelijk
Kollegei van leper en Poperinge. Ook
nog: H. Deleu, Voorzitter der K.V.V. van
het arrondissement leper; H. Bollingier,
Provincieraadslid; H. Delahaye en H. Van
der M»ersch, beide Schepenen der stad;
H. Pattyn», Gemeenteraadslid; H. Lommez,
Bestendig Afgevaardigde; de H.H. Burge
meesters van Wervik «n Geluwe; Juffr.
Cornille, Kath. G»emeenteraadslid; en nog
veel andere vooraanstaande personalitei
ten» uit leper on omliggende parochies.
De muziek speelt. Bij plechtig zin
gen van De Witte Vlagontrollen zich
statig de Provinciale, Arrondissementeele
•en overige gewestelijke vlaggen. Door.1.800
aanwezigen wordt nu stil en innig het
treffend Kajottersgebed gebeden.
Onmiddellijk daarop zet de Propagan
dist van het Verbond leper, Heer Jer. De
lombaerde, de meeting in. Spreker heet
allen welkom cm hun zoo talrijke op
komst; voor zoo volle zaal had hij nog
nooit gestaan; neen, zoo talrijk® opkomst
was er bij alle middens in leper nog nooit
te zien geweest.
In pakkende taal hangt hij een tafereel
op van wat Ue K.A.J. en de V.K.A.J. ge
daan heeft... en nog steeds doet voor de
jeugdige arbeiders. Beurtelings handelt
hij over de veie diensten: plaatsing, werk-
loozsnkampen, betere toestand in het ka
zerneleven, ziekc.idienst, enz. Daar vooral
bracht de K.A.J, redding. Doch bovenal
wijst spreker op deze stugge en diepere
vorming naar ziel en lichaam, die de groo
te taak is van deze jeugdbeweging, waar
van Z.E.H. Kan. Cardijn de groote bezie
ler blijft. Heer Delombaerde eindigt met
e:»n warmen oproep tot alle aanwezigen
om de K.A.J. op te helpen in wat ze blij
ven zal: In wederzijdsche minne, voor U
't beste en voor ons, onze leuze, ons doel
op uw aller vertrouwen gebouwd.
De muziek gaat op; jeugdig, frisch en
krachtig, 't Klisten Volkslied weerklinkt
uit honderden monden.
Nu volgt
EEN SCHRIJNENDE AANKLACHT
uit de ziel der nationale ieidster der
V.K.A.J., Mejuffer Rosa Van Saelen, die
verklaart het woord te voeren in naam
der duizenden jonge arbeiders en ar
beidsters.
Spreekster vraagt detoehoorders haar
met den geest eens te willen vergezellen
in gezelschap van een 14-jarig meisje dat
voor 't eerst hst fabrieksleven iiff—:dt.
Ge ziet, ge hoort en ge leeft er cis» schun
nigste tafereelen mee, zoo verklaart zij,
en ge staat daar als nieuwelinge, als jong
meisje, dat werken moet en zoo weinie
van de wereld en nog niets van het am
bacht afweet. Wordt ze het wat gewoon,
ze durft het aan reeds een vraagje te stel
len», maar de omstaanders nemen alles
dubbrlzinnig op; ze houden met het blo
zende meisje den gek; omwille van zijn
reine openhartigheid wordt het verweten
door mannen die het zelfs nog met',kent!
Ook andere, private feiten di® zich in
werkplaatsen voordeden, en de wantoe
standen in fabriek n schril aantoonen,
rielt Mejuffer Van Salen ons voor oogen,
dit cm te bewijzen hoe moeilijk het voor
jong® werkers en w®rkst-irs is, om in
groot® fabrieken rein te leven. Spreekster
klaagt d® gruwelijke onzedelijkheid aan
in werkmiddens, waar elk jaar over heel
het land een 60.009 nieuwelingen hulpe
loos ingeworpm worden, waar het meer
da»n heldhaftigheid eischt om niet meê te
doen en niet meê geslingerd te werden
in de draaikolk van een ploertig leven, en
waar de jeugd dan tenriotte toch in moet
om te gaan werken voor haar eigen be
staan, voor familie, ouders of huisgezin.
Spreekster verklaart verder den eed af te
leggen op de trouw die haar Kajotsters
in haar stellen om nooit of nooit maar
één zaak te verwaarloozen die tot meer
zedelijkheid, tot meer reinheid en echte
z®denadel in het arbeidsmidden kan bij
brengen.
Op het einde van haar spreekbeurt
richt ze het woord tot alle niet aan
geslotenen: «Strijdt met ons meel», tot
de vaders en moeders, tot de werkgevers
en patroons; en een smeekbede tot de
openbare machten om doeltreffende wet
geving, opdat het Paschen worde, dit is:
Verrijzenis van den nieuwen arbeiders
stand
Daverende toejuichingen beamen de
volle instemming van het publiek op deze
striemende en pakkende uiteenzetting.
Als intermezzo hooren wij -thans het
koorlied: «Wij Kajotsters» van op het
podium meesterlijk uitgevoerd onder de
leiding van Mejuffer Van Saelen. Heerlijk
dreunt dan ook door de zaal het slot:
Wij zijn de fiere, de reine, de blije;
schaart U bij ons!
Een telegram van den stichter en be
zieler der heerlijke Kajotterstoeweging,
Eerw. Heer Kan. Cardijn, wordt afgelezen
en opgewekt toegejuicht. Het luidt: Zeer
spijtig-, belet, wenseh grootsten bijval voor
meeting tot verheffing van Arbeiders
stand». Hem wordt dan ook in naam
der aanwezigen volgende boodschap van
hulde en trouw toegestuurdMeeting
leper; 1300 aanwezigen zweren trouw en
volledige gave van ziohzelve bij de Paasch-
actie voor de volledige hernieuwing van
het arbeidsmidden
Nu komt
DE SYMPATHIEKE VOORZITTER
der Landelijke Centrale, Jef De Schuyf-
feleer, aan 't woord.
Iri jeugdig® en geestdriftigs taal, die
letterlijk hst publiek in ademlooz® span
ning houdt, in een taal van geloof, hoop
en liefde, van stralend optimisme, zet hij
den nieuwen eisch uiteen van deze nieuwe
jeugd, die hare goddelijke roeping volgen
wil. Wie had durven bewerenzegt
spreker, dat, toen we over enkele jaren
in de kortwoonsten van Laken begonnen,
we nu voor zoo verheugende feiten van
propvolle zalen, met begeesterd®, over
tuigde toehoorders, zouden komen te
staan. Men zcu spreken van een mirakel
in 1937, maar neen, we staan voor de ver
blijdende werkelijkheid... we gaan voor
uit ter verovering van onze K.A.J., die In
de jeugd indringt en ze onbetwistbaar
meesleurt, aldoor ons programma heen,
naar het igo-ddelijk verbs n: de edele
werkjongen; het edele werkmeisje. Geen
slavernijen, g®en dierenbehandeling, geen
machines, maar een edel werkvolk willen
we zijn, edel op ons zelf en tegenover
gelijk wie.
Als we heden de straten onzer groot
steden doorfladderen, vallen ons onweer
staanbaar op de insnige filmstar -re
producties, in alle mogelijke en o»nmoge-
lijke houdingen voorgcs»tcld.
Maar wat brengt het ons bij! Nog
nooit hebben de opvattingen over de
vrouw cp een zoo laag zedelijk peil ge
staan als nu. Wij echter, w® zien daar
niet naar om; wij durven een meisje eer
lijk-vrank in de oogen kijken, we bezien
ze niet met oogen die in het vleesch door
dringen,-neen, onze oogen dringen dieper
door naar het hart toe, waar we in het
Iedereen kent de eerste concentra
tiepoging. Ze beoogde en beoogt de
hergroepeering der in partijen ver-
splintérde katholieke krachten en ook
het aantrekken der niet-katholieken
die niet vijandig staan tegen den
godsdienst. Deze specifiek Vlaamsche
concentratie vertrekt van het wezen
lijk bestaan der Vlaamsche Volksge
meenschap en betracht door middel
van het samenwerken aller klassen
het nationaal-Vlaamseh leven zoo
ruim mogelijk te verzekeren in den
Belgischen Staat.
Deze concentratie breekt in Vlaan
deren allerwege baan, en zoo ze tot
hiertoe nog niet verder uitgroeide, mag
er toch niet uit het oog verloren worden
dat ze gestadig diep op de geesten
inwerkt en vele menschen regelmatig
voorbereidt tot wat er de een of an
dere dag zeker komen moet, nl. het
eendrachtig optreden van alwie het
katholiek geloof als de grondslag van
het menschelijk leven aanziet, van
alwie overtuigd is dat Vlaanderen een
onbetwistbaar recht heeft om zich
zelf te besturen, van alwie inziet dat
er enkel orde mogelijk is wanneer de
vijandigheid tusschen de onderschei
dene klassen vervangen wordt door
een wezenlijke samenwerking.
Zij die hiertegen opwerpen dat de
oplossing van het Vlaamsche pro
bleem de aftakeling bèteekent van
Belgie moeten toch aardig opkijken
wanneer een socialistisch Minister,
met name Spaak, een federalistisch
Belgie voorstaat. Dit getuigenis kan
toch allerminst verdacht voorkomen.
Er is echter in de jongste dagen een
nieuwe concentratie in voorbereiding.
Ze begon feitelijk toen de liberale
Indépendance Beigeaangekocht
werd door de omgeving van Minister-
President Van Zeeland, en als een
orgaan van nationale concentratie
voor den dag kwam.
De volgende stap werd door Minis
ter Spaak gezet. In een sensationeel
Interview verklaarde hij dat het so
cialism.'; moest herzien worden in een
geest «an nationale samenwerking.
Veertien dagen, daarna kwam ook
de socialistische Minister De Man uit
zijn schelp om zich nagenoeg solidair
te verklaren met zijn collega Spaak.
Enkele Brusselsche jonge Katholie
ken die in do omgeVing van onzen
Premier vertoeven lieten aldra hoo
ren dat dese socialistische credos wel
door naar bet hart toe, waar we in het
wat nieuws brachten en de mogelijk
heid -schiepen van een groote partij
te stichten, di* alle psrtiikleuren zou
omvatten.
De de» de noot werd door Oud-
Minister Hymare, gespeeld, die des
tijds als Minister van Buitenlandsche
Zaken verre van Vlaamschgezind was.
Deze liberale voorman vond ook veel
goeds in de socialistische bekeerlin
gen. Enkele jonge liberalen volledig-
den de serie om te verklaren dat ze
er bij moesten wilden ze niet uitge
sloten te worden en zonder invloed
vallen.
Ook Minister Rubbens, een Vlaamsch
minister, vond de uiteenzetting van
zijn collega Spaak bijster interessant
en misschien wel interessanter dan
de concentratiepogingen van zijn
Vlaamschen vriend de Heer Verbist.
Hiermee krijgt dus deze tweede
concentratiepoging een gedaante. So
cialisten bliezen den hoorn en libe
ralen en sommige Katholieken volg
den. Het vertrekpunt is wel het on
derlijnen waard. Socialisten willen
Katholieken tot zich halen onder den
mantel der gematigdheid. Met de li
beralen erbij wordt het dus een TOE
GEVING aan de Katholieken.
De Vlaamsche concentratie vergt
allereerst het volledig ontpiociïngs-
recht van het katholiek geloof en wil
zich breed aanstellen tegenover an
dersdenkenden.
In dit vertrekpunt ligt een hemels
breed verschil.
Eenerzijds een welwillende houding
jegens de Katholieken maar zonder
waarborgen voor een inte graal uitle
ven der kath-Met» gedachte.
Anderzijds ®n volledig-katholieke
houding (hoadi g die niet MAG ver
minkt worden) met een ruime ver
draagzaamheid voor niet-katholieken.
In dit opzicht biedt de Vlaamsche
concentratie ALLE waarborgen en de
Belgische slechts GEDEELTELIJKE.
Maar ook inzake Vlaanderen is het
vertrekpunt grondig verschillend.
De Vlaamsche concentratie is aller
eerst bezorgd om het lot van eigen
volk, en wil voor dit lot alle mogelijke
zekerheid.
De andere concentratie heeft de
Belgische eenheidsstaat als uitgangs
punt» en op Minister Spaak na, zal
dus ook het federalisme verwerpen.
Welnu het verleden is er om te be
wijzen dat Vlaanderen zich immer
aan half werk zal mogen verwachten.
Zoolang Brussel en Wallonië volledige
medezeggenschap in alles behouden'
zal er weinig degelijks in huis komen.
Voor wat het samenwerken der klas
sen betreft is er ook in deze laatste
concentratiepoging nog heel wat duis
ters. Ministers Spaak verklaarde im
mers verleden Maandag voor den Al-
gemeenen Raad der Socialistische Par
tij dat hij het klassenstrijdprinciep
nog niet opgeeft. Dit ook geeft ern
stig stof tot nadenken.
Sn vat nog meer ongerustheid ver
wekt is het planisme. Want ten slotte
zullen menschen met een socialistisch
verleden steeds meer en meer aan
sturen op het overdragen van alle
macht op oen »Staat. Deze heeft nu
al veel te veel hooi op zijn vork, en
zal op den duur tot een alles-op-slor-
pend monster gedijen.
In plaats van een gezonde decen
tralisatie, in plaats van een vrij ont
wikkelen van het gemeenschapsleven
onder de waakzaamheid van den
Staat brengt deze tweede concentra
tie ongetwijfeld een almachtige, hard
vochtige Staat, die zich zelf tot op
persten redder opwerpt èn aldus alle
vrijheid smoort.
Aldus teekent zich de toestand af.
Velen droomen van een machtig
socialistisch - liberaal - katholiek blok
ten einde de oppositie machteloos of
onmogelijk te maken.
Het valt nu te bezien wie zich in
deze concentratie zal opsluiten.
Voor ons, katholieke Vlamingen, ls
de keus niet moeilijk. Beter dan een
tweede rangsrol te vervullen in een
kleurlooze en systeemloose Staats
partij is het mensehen van eigen
stam samen te brengen die vrij en
onverminkt de totale uitleving van
onzen godsdienst waarborgen.
Menschen die in hetzelfde huis wo
nen moeten het voortreffelijker ge
daan krijgen dan anderen die voor
de gelegenheid wel eens een onschul
dig etiket opsteken, maar die toch
nimmer de diepe zin van het leven,
van ons leven, zullen begrijpen.
IBBSBBBBBBBBBBBBBBBBflBBBBBBBBBlBflBBiaBBSMHBgBBEBaBBBHBflBBB
meisje d:» moeder van» morgen ontwaren;
de vrouw van ons eigen kinderen die een
God kennen en van Hem dagelijks zullen
hooren spreken én door vachr én door
moeder. Luid wordt spreker door de
gansche zaal toegejuicht.
Is het niet wraakroepend dat ons Lands
bestuur er nog niet toe komt de eer onzer
jeugd te beschermen in de fabrieken.
Wie de bloemen in stadsparken bescha
digd» wordt gestraft, en dagelijks wordt
onze arbeidersjeugd straffeloos door
schunnige praat besmeurd en zedelijk ten
onder gebracht.
We willen ons 'brood verdienen, maar
dat stoffelijke alleen brengt geen geluk
bij; vaders en moeders hier aanwezig,
hebt Ge reeds niet meer geleden door het
zedelijk ten onder gaan uwer jonge zoons
en dochters in de fabriek, dan om soms
een bete brood te kort.
Meer reinheid, zedelijkheid en hoop op
God brengt rust en geluk in de arbeiders
gezinnen
Hij richt zich vervolgens tot de werk
gevers, tot de openbare besturen en tot
de volwassen arbeiders, en eischt zooveel
eerbied voor de jonge arbeidster als voor
d;» schoonste, rijkste en machtigste prin
ses. Met een smeekbsde: dat de arbeids
midden niet langer meer krotten, pest-
holen, kro:»gen zouden zijn, maar heilig®
tempels, waar ook de machine een cantiek
zingt tot den Almachtigen Goddelijken
Arbeider, God zelf, en met ern blijde uit
zicht op de groeiende wereld d»er K.A.J.,
met een berosp op alia takken van Ka
tholieke Aktis, vervolgt hij zijn aangrij-
p®md betoog met de woorden van Berten
Rodenbach
't Verleden leeft in U,
Het heden hoopt op U,
De toekomst straalt voor U,
God zij met U
En het wordt een diep-aangrijpend be
toog, wanneer men al die jeugdige wer
kers en werksters, die allen de»n harden,
moeilijken strijd om eer en deugd voeren,
met geestdrift hun ladder hooren beant
woorden, waar hij hun met gevoelde over
tuiging toeroept:
1Kajotter» en Kajotster», mag 't ar
beidsmidden en 't arbeidsleven ons iets
ontnemen van onze rechtmatige fierheid?
En fier maar zeker wordt door allen
geantwoord een door het lichaam zin
derende
Neen!
van onze reinheid?
Neen!
van onze hlijlceid?
Neen!
Wie vormt er die nieuwe arbeids-
jeugd, die fiere, die reine, die blije?
Wie bouwt er den nieuwen arbeiders
stand
Wij!
Wie strijdt mee voor een schoonen
arbeidersstand?
Wijl
Vooruit <n ten strijd! Tegen al wat
ons diepste wezen besmet. Wie strijd
mee?
Wij!
Tegen slechte lezing, tegen d-'-bel-
zinnige liedjes, tegen gemeene f
Strijdt ge mee?
Ja!
Om meer menschw-wdigheid, om
meer zedelijkheid in het e Hsmidden.
Strijdt ge mee?
Ja!
Vaders en moeders, mannen en
vrouwen, katholieke - aktie - .jeugd, gij
wilt dat uw kinders zouden zijn, en
uw verloofde, en gansch de jeugd van
den arbeidersstand, fier, rein, blij... Strijdt
ge mee met ons, cm een sterker geslacht,
om een reiner volk, om eeuwig geluk voor
den arbeidersstand? Strijdt ge mee?
Ja!
Nu vraagt de spreker dat alle arbeiders
daar aanwezig van morgen af meer dan
ooit zouden streven tot veredeling der
jonge werkers en werksters in de arbeids-
middens.
Daarmee, overschreeuwd door een
stormachtige ovatie, sluit de sympathieke
leider zijn heerlijke, dicpaangevoelde
spreekbeurt... gedurende dewelke de gan
sche zaal hem aan de lippen hing.
Een kort en ingetogen gebed en 't Ka-
jotterslied«H»arop, Ka jotters, fier en
blij'», dreunt krachtig door d® zaal.
He»t is gedaan
Onder feestelijk opwekkende muziek
loopt de zaal leeg!
En morgen, niet meer aarzelend, maar
fier, en recht op het kwaad af, gaat ze,
de mooie Jeugd van Vlaanderen, omver
kegelen wat ze vroeger vréesd®. We willen
het; de nieuwe Jeugd eischt het: Ons
moet meer recht om reinheid geworden!
Inderdaad, een nieuwe Jeugd strijdt op
leven of dood, maar met zegezekerheid!
En we hebben het aangevoeld, geheel ons
hart gaat naar U, schcone Jeugd van
Vlaanderen, omdat gij in U, strijdend aan
't bouwen zajt, in U de werkersjeugd, een
schoon Vlaamsche Volk!
(BEBBBBIEBBBBBBBBBBBiSSBBBaBB
i© "ëmMkwh
van snigegsrand
Vrijdag nacht, 19 dezer, werd de hoofd
kerk van Chatélet door brand vernield.
De kerk had drie torens, waarvan de
hoogste 70 met'/r hoog was. 't Is in deze
hoogste toren dat het vuur uitbrak. On
derpastoor Nijpels kon, dank een heldhaf
tig gedrag, de H. Vaten redden.
Alleen» deerlijk gehavende mur:n zijn
overgebleven van de eens zoo mooie kerk,
•snincd .rayaia »g'g tree pftMS'Saoq.
Ds schade wordt berekend op z:ven
millioen frank. Men denkt dat de brand
veroorzaakt werd door kortsluiting in liet
mekanism®, waardoor de klokken worden
bewogen»
