Een woordje over de Inquisitie
door de Zweep.
Zij moei bankroet.
Bemint elkander
Stadsnieuws.
hel gebied van 'slands onafhankelijkheid
en van wederzijdsche verdraagzaamheid.
De bloedplakkaten werden afgeschaft,
heigeen aan de vervolgingen der her
vormden een einde stelde; en de katho
lieke godsdienst werd legen de gewelde
narijen der Calvanisten beschermd. Dal
heilig vreêverbond van Nederland
was, eilaas, van geen langen duurde
godsdiensthaat ontvlamde weldra op
nieuw; de Pacificatie, noch de religie
vrede mochten vruchten dragen... Het
noorden vocht zich vrij en bekleedde
weldra in Europa eene eervolle plaats
het zuiden viel onder het spaansche juk
terug, werd het slagveld der Europeesche
mogendheden, en ons land verkankerde
als de zetelplaats van armoede, bijgeloof
en onwetendheid.
Zie daar in korte woorden, doch veel
te onvolledig, de gruwzame feilen die
aanleiding gegeven hebben tot de Pacifi
catie van Gent, wier drijhonderdste ver
jaardag Vlaanderens hoofdstad zoo heer
lijk vierde. Het liberale Gent brengt hulde
aan de «Christelijke Verdraagzaamheid
en de klerikale partij is er gloeiend
kwaad om.
Welke les
In de buitengemeenten prediken de
pastoors dat alles wat man in de slechte
koeken en de slechte gazetten van de
inquisitie vertelt, leugens zijn dat er in
de XVIe eeuw geene andere beulen zijn
geweest dan de geuzen en geene andere
slachtoffers dan de katholieken. Die
bevestiging is natuurlijk evangelie voor
de boeren die overigens zich wel zullen
wachten de doodzonde te begaan van
zoogezegde slechte boeken of slechte
gazetten te lezen.
In de steden is echter de laak niet even
gemakkelijk. Aan de kwezels durft men
dezelfde taal in de preekstoelen wel voor
houden, maar de dagbladen moeten nood
zakelijk behendiger zijn voor hunne
lezers, die er toch iels meer van weten,
ware zulk verloog wal al te grof.
De Bien Public heeft, na rijpe over
weging, eindelijk de volgende uillegging
gevonden
De inquisitie, zegt hij, Ifïeftja beslaan,
maar de rol. die zij gespeeld heeft, is ten
volle onschuldig. Die rol bepaalde zich
hierbij, dat de inquisiteurs een onderzoek
deden naar het geloof van iederen bur
ger, en bij het wereldlijk gerecht alle
degenen aanklaagden, die zij bevonden
met ketterij besmet te zijn. Zij waren,
zegt de Bien Public, voor het gerecht
van dien tijd nagenoeg wat de wetsdoc-
toren zijn voor het gerecht van heden.
Zij waren gelast met de vaststelling van
den geestelijken toestand der lieden, ge
lijk de weisdoctoren heden den lichame-
lijken toestand onderzoeken. Ziedaar
alles
Nemen wij een oogenblik aan, dat
inderdaad de leden van het heilig officie
geene andere rol hebben gespeeld dan
degene van speurhonden, om ketters na
te jagen en aan hel gerecht over te leve
ren, nog zouden wij niets aan de rede
neering van onzen confrater verstaan.
Is de hond, die het wild opjaagt en het
overlevert aan zijn meester, die het,
door gebruik van zijn wapen, ter neer
velt, min dan de meester deelhebbend
aan die dood
Als de rechtbank van het heilig officie
cenen burger wegens ketterij had ver
oordeeld, was hij feitelijk ter dood ver
wezen dat wilde, dat vereischte de
inquisitie, en dit is zóó waar, dat de
priesters niet alleen de rol van rechters,
maar ook die van beulen vervulden.
W as het in de gerech'tzaal der inquisitie
niet dal de onmenschelijkste pijnigingen
werden opgelegd aan degenen die niet
wilden bekennen dat ze in betrekkingen
leefden met den duivel Was het niet
in eenen stoet van priesters in kerkelijk
gewaad en gerokte monnikken, dat de
veroordeelden naar de openbare plaats
werden geleid, waar hen de martelingen
en de dood verwachtten Het aansteken
der brandstapels was veel min een akt
van het burgerlijk gerecht, dan een aki
van het katholiek geloof, een auto da fe.
De theologanten van den tijd rede
neerden overigens niet gelijk de theolo
ganten van den Bien Public. In alle
hunne schriften beijveren zij zich om te
bewijzen dat de ketters moeten verdelgd
worden dat dit werk aangenaam is aan
God en dat geene martelingen te sterk
zijn om voor de afschuwelijke zonde der
ketterij te boelen. En zij beriepen zich
op het voorbeeld van God zeiven die,
hiernamaals, alle de ketters eeuwiglik in
de vlammen der hel zal doen branden.
Waarom, vroegen zij, zouden de keilers
gedurende hun leven ongestraft moeten
blijven mogen de priesters, vertegen
woordigers van God op deze aarde, niet
handelen gelijk God zal handelen in de
toekomst
Zou de Bien Public wel durven be
weren dat die redeneering mank gaat
aan logiek
Den draadjes-winkel van 0. L. V.
van Dadizeele gaat leelijk om zeep Zij
is van God en de menschen, die voor
een duit verstand bezitten, verlaten De
kwakzalvers, afstroopers en menschen-
foppers, die sinds zooveel jaren op de
schandelijkste wijze hel dom en onwe
tend volk het geld afpersen, moeten over
den muur
Zondag laatst dachten wij dat dekatho-
lijke domkoppen uit het Joden kwartier
te Kortrijkals jaarlijks met vcr-
scheide honderden al luidop biddende,
naar Dadizeele zouden gegaan zijn. Nu,
wij hebben met verwondering en groot
genoegen gezien, dat de Overleijenaars
ook beginnen klaar te zien, en voldaan
zijn van die verfoeielijke klerikale come-
die, want gansch de groep bestond slechts
uit 18 geestelijken en broederkens, en
daarbij een twintigtal uitgezochte en uit
gekochte schapekoppen, die eene groole
wassen kaars en 2 lantaarns droegen om
aan de draadjes-verkoopster op te offeren.
Wij hebben ook bemerkt dat er geen
der kopstukken bij waren die vroeger
zoo veel hebben gedaan om die propere
bedevaarten te doen lukken, en zeiven
met de bende medeliepen.
God zelve heeft getoond dal al die
dweeperijen hem beginnen te vervelen,
want hij heeft het hier en te Dadizeele
doen regenen en donderen dat den duivel
te laat kwamen lerzelver tijd heeft hij
te Gent schoon weder gemaakt om dat
den stoet der Pacificatie zou kunnen uit
gaan, waarlegen vader Clement en gansch
de fanatieke zwarte bende met zooveel
verachting bulderen.
P. S. Dit artikels was reeds ge
schreven, toen ik vernomen heb dal er
Dinsdag twee mirakels te Dadizeele ge
beurd zijn. Tegen Zondag toekomende
zal ik onderzoeken wat voor een schel
merij er nu uitgevonden is.
(Westvlaming)
Nu gaat het een leventje worden van
suiker en zeem zegt het Weekblad
Neen de menschen waren nog niet ge
noeg verdeeld, er belooft verbetering te
komen.
Nu gaan wij klerikale suiker en libe
rale kaneel, godvruchtige ruikolie en
vrijdenkerssnuif gaan krijgen. Koopt
wat, koopt wat, wie wil Mariakoffij,
Sl-Jozefspruimen, Xaveriaansche mede-
cijnen. Ei ei die nieuwe slokkebran-
den van verdeeldheid onder de men
schen zijn uitgevonden door eenen ka
pucijn, pater Ludovicus, en de geheele
klerikale drukpers juicht erbij toe.
Op het congres te Bordeaux heeft die
pater geloofd zijne toehoorders te moeten
onderhouden over de volgende gewichtige
kwestie
Weet gij, zegde hij, waarom onze
vijanden zegepralen
En daarop antwoordde hij
'T is omdat de katholieken de fortuin
maken van vele lieden die niet katholiek
zijn.
En daartegen heeft de pater en middel
gezocht om dien droevigen staal van
zaken te doen ophouden. Hij stelde voor
overal eene lijst op te maken van de,
handeldrijversnijveraars. hotelliers,
meesters en werklieden die zich katho
liek toouen, en van nu voortaan zich
maar bij die kristelijke menschen te
gaan gerieven.
Zeer goed en opdat de inkwisiteurs
niet al te veel werk zouden hebben,
raden wij hen aan de negociantcn uit te
noodigen hunne magazijnen te versieren
met eene geloofsbelijdenis als uithang
bord.
Op die wijze zouden de voorstanders
der hervorming van den kapucijn, zich
op hun gemak kunnen verzekeren dat
zij geene ketters zullen Verrijken.
Eens dit gebruik ingevoerd, zullen de
liberalen van hunnen kant dat ook doen.
Wat de handelaars betreft die geloven
dat het beter is onafhankelijk te blijven
deze zullen nalaten op die wijze hunne
magazijnen te versieren terwijl degenen
die oordeelen van hel gedacht van ieder
een te moeten zijn. op hunnen gevel
twee uithangborden volgens de mode
zullen plaatsen.
Op die wijze zal men zich katholieke
suiker, liberale kaneel, katholieke-libe-
rale sigaren kunnen verschaffen en al de
goesten zullen voldaan zijn.
Maar zoo die kluchten al te gaar ge
schikt zijn om te doen lachen en de
voorbijgangers te vergeestigen bij de
kleuren van al die aangeplakte overtui
gingen waarlijk de ontwerpen van pa
ter Ludovicus hebben ook hunne droe
vige zijde.
Men zal hier en daar een negociant
kunnen ruïneeren, waar de katholieken
oppermachtig zijn en tot troost, voegt
de goedhartige pater er bij. de maat
schappij van Vincenlius zal eene almoes
geven aan de geruïneerden.
Inderdaad alsdan zou het congres van
Bordeaux zegepralen maar daar waar de
katholieken in minderheid zijn, wat zou
er gebeuren
Van weerzijden zou men mogen ver
huizen om van honger niet te sterven.
Christus heeft gezegd Bemint
elkander en doe aan anderen niet
wat gij niet zoudt begeeren dat u
- geschiede.
O heilige leêringen wal is er van u
geworden
Ziehier wat men den 9 september uil
Dinant aan den Echo du Parlement
schrijft
De correspondent van een brussclsch
dagblad schreef, eenige dagen geleden,
ter gelegenheid der feesten van de Pacifi
catie van Gent, dat de katholieke dag
bladen de Inkwisitie loochenen en be
weren dat zij nooit in België bestaan
heeft. Wij willen tot de XVIe eeuw niet
opklimmen om te bewijzen dat zij bestaan
heeft, maar wij zullen doen zien dat zij
heden nog in ons land beslaat, en dat de
hedendaagsche navolgers van Torque-
mada en van den hclschen Bodriguez,
voor wat het uilvinden van torturen
betreft, aan hunne voorgangers niets te
benijden hebben. Maar daar het wereld
lijk gerecht nog niet teenemaal afstand
gedaan heeft van zijne macht ten voor-
deele van de heilige macht der geestelijk
heid, en daar het de toepassing der
mondsloten, der nijptangen, van het
gloeijend ijzer, enz., enz., zoude kunnen
kwalijk nemen, heeft men al die moord
tuigen voor het oogenblik door de zede
lijke tortuur vervangen.
Dinant heeft heden het droevig voor
recht een dier tooneelen te moeten doen
kennen die het menschelijk hart tot in
zijne laatste vezels ontroeren. Het spijt
ons dat onze pen ter hoogte onzer ver
ontwaardiging niet is om hetgene wij te
zeggen hebben te verhalen.
Een brave werkman van het Sl-
Pieterskwartier verwekte door zijn ge
drag de bewondering van al degenen die
hem kenden. Hij was het voorbeeld dei-
eerlijkheid en der zelfsopoffering, en had
het zoo weten aan boord te leggen dat
hij, met de hulp zijner werkzame huis
vrouw, van eenen geringen dagloon kon
leven,zonder schulden te moeten maken.
M-aar het ongeluk was in hel huis
dier eerlijke lieden geslopen. Van hunne
negen kinderen hadden zij er acht. nau
welijks eenige jaren oud. zien sterven.
Dit is genoeg om eene moeder zinneloos
\au droefheid te maken. Ook hadden zij
hun overlevende kind grenzeloos lief. en
er is geene opoffering welke die brave
werklieden zich niet getroost hebben om
hem de leergangen van het gemeente
kollegie te laten volgen en hem een
grondig onderwijs te geven.
Een ander ongeluk kwam het huis
gezin treffen de vader lijdt sedert lang
aan eene ziekte die niemand spaart. De
periodieke aanvallen der kwaal hebben
zijnen sterken lichaamsbouw onder
mijnd, en de geneesheer heeft de arme
vrouw bericht dat eene droevige ont
knooping te vreezen is.
Een priester wordt geroepen Hij
biecht den zieke, terwijl, in de aanpalen
de kamer, moeder en zoon in de diepste
droefheid verslonden lagen. Welhaast
komt de priester de ongelukkige vrouw
halen en leidt hij haar bij haren man.
Vrouw, zegt hij, uw echtgenoot
zal welhaast zijnen laatsten adem geven.
Ik heb zijne biecht gehoord en ben be
reid hem de absolutie te geven, maar op
eene voorwaarde dit is dal gij mij hier.
aan de sponde van den stervende, belooft
dat uw zoon. na de vacantie, naar het
gemeente kollegie niet meer zal terug-
keeren en dat gij hem naar hel kollegie
van Belle Vue zult zenden. De absolutie
is te dien prijze, en zoo gij dit weigert,
is niet alleenlijk uw man, maar zijt gij
zelve en uw zoon ook eeuwig verdoemd.
Het is vertroostend te mogen zeggen
dat. zoo het menschelijk hart somtijds
zwakke oogenblikken heeft, het somtijds
ook eene groolsche krachtdadigheid aan
den dag weet te leggen.
Nooit Mijnheer, riep de vrouw
uit, het hoofd oprechlende als om de
droefheid en de beleediging die haar
onderdrukten, te trolseren. Zoo gij hier
geene andere zending hebt dan mijnen
zoon voor uwe scholen te koopen, dan
moogt gij u van hier verwijderen.
«Jaag hem van hier, zegde de arme
zieke, zich met moeite op zijn bed rech
tende.
Als gij de absolutie wilt hebben,
weet gij ten welken prijze gij mij dezelve
moogt komen vragen, hernam de zwarte
man. henen gaande en de deur met ge
weld toeslaande.
En de geburen zagen hem, den
drietip in den hals, met groote schreden
vertrekken.
Onderlusschen had men eenen -an
deren priester [geroepen. Hij ook biecht
den zieke en zegt dat hij de absolutie
's avonds zal komen geven. Hij ook
dringt er op aan dat de jongeling uit het
gemeente kollegie getrokken en naar
Belle Vue gezonden worde. Hij wil
zelfs, alvorens te vertrekken, de boeken
welke daar op eene plank lagen, door
snuffelen. Het zijn de prijzen en de
schoolboeken van den leerling. Maar deze
plaatst zich fier voor hem en verbiedt
hem dezelve aanteraken. Aan zulk eenen
weerstand weinig gewend, is de tweede
zwarte man zooals de eerste vertrokken.
Hij is zijne absolutie niet komen bren
gen en de zieke is, zegt men, nu vast
besloten zonder dezelve te sterven.
En men zegt dat het heilig-officie
nooit in België bestaan heeft
P. S. Op het oogenblik dat wij dezen
brief sluiten, vernemen wij dat de han
delaars in absolutie den duim gelegd heb
ben. Zij hebben zich, na drie dagen
overweging, uit eigen beweging aange
boden, en den zieke berecht.
Yperen, den 23" September 187<>.
Akadcmie. - Zondag 1" October, juist ten
11 ure 's morgens, zal de inschrijving der nieuwe
leerlingen plaats hebben.
Om aangenomen te worden, moet men ten
minste twaalf jaren oud zijn, kunnen goed lezen
en schrijven en de kennis der vier hoofdregels
der rekenkunde bezitten.
Degene die zich zullen aanbieden zijn verzocht
mede te brengen een schrift dat getuigt van hunne
bekwaamheid en afgeleverd door eenen onder
wijzer; daarenboven zullen zij een examen moeten
ondergaan gelijkvormig art. 4 van het reglement.