N° 1825
Veurne, 8 October 1879.
juar
Dit blad verschijnt den Woensdag, onmiddelijk na de graanmarkt. Inschrijvingsprijs, 5 fr. ’sjaars; met de post 6 fr. Annonce» 20 centime» per regel.
Brugge, Gent,
$5
cieele scholen «an hel geeste'ijk tc ezicht ont
trokken zijn, en zij daardoor den leerling in
gevaar stellen geloof en zeden te verliezen, deze
scholen niet mogen bijgewoond worden; dat men
geene mag stichten; dat men ze niet mag besturen.
Alleen zou men des noods, en in geheel uit
zonderlijk geval, zijne kinderen naar de open
bare scholen mogen zenden, als er geen katho
liek onderwijs bestond, of als men dit laatste niet
kon bijwonen, zondereen aanzienlijk lijdelijk na
deel te lijden. In dit geval is de geestelijke over
heid rechter over den toestand.
Hel is dus verboden, zijne kinderen naar die
scholen te zenden, waar het gevaar van geloof
cn zeden te verliezen nabij is, en waar het niet
mogelijk is te bekomen dat dit gevaar verwij
derd zij, of door het gedrag van den onderwij
zer, of door de boeken die de kinderen gebrui
ken, of door eenige andere dergelijke reden.
Het is insgelijks vet boden de normale scholen
te volgen, waar de onderwijzers van den Staat
gevormd worden.
Mag een katholiek onderwijzer voortgaan
zijne bediening te vervullen in cene Staatsschool?
Be geestelijke overheid zegt Hij mag dal
niet, tenzij voor bijzondere reden eu onder zekere
voorwaarden.
Die voorwaarden zal de onderwijzer aan den
pastoor doen kennen, en aan hoogerhand zal
men daarover beslissen.
Er kunnen drie redenen zijn, en deze zijn de
volgende
1’ Als een onderwijzer, vrijgelaten van den
militairen dienst uit hoofde zijner function, nog
slechts «enigen tijd moet onderwijzen alvorens
definitief aan de conscriptie te ontsnappen;
2" Als een onderwijzer zoo oud is dat hij bin
nen kort zijn pensioen krijgt;
3" Als een onderwijzer geene ander school of
ambt kunnende vinden om zijn brood te winnen,
door zijn ontslag tc geven in de Staatsschool lot
armoe zou gebracht zijn.
De voorwaarden zijn
1’ Dat er in dezelfde school geen andere on
derwijzers zijn, die weigeren de hieronder ge
melde voorwaarden aan te nemen;
2" Dat er van den kant van den onderwijzer,
zoowel als van den burgemeester en raadsleden,
solicde redens zijn om te veronderstellen, dat
de nieuwe schoolwel niettegenstaande den
invloed van het schoolkomiteil van den Staat
/ettelijk niet zal toegepast worden, vooral niet in
wat betreft de zedeleer.
3° Dat de onderwijzer belcve zijne demissie te
geven, van den oogenbfik dat hij in de school
zou moeten aannemen wat door de geestelijke
overheid verboden is, bij voorbeeld gevaar
lijke boeken.
Dat hij geené directe pogingen aanwende, om
de kinderen in zijne school te trekken, als er
cene katholieke school op de parochie beslaat.
Dal hij geen onderwijs geve in den catechismus.
Om geestelijk onderwijs te geven, men ver
gde liet niet, is er cene speciale toestemming
noodig van droge de kerkelijke overheid.
Overigens, het is klaar en duidelijk dat de
makers van de nieuwe wet, voorlóopig den
schijn maar willen aannemep, de religie in de
scholen te onderwijzen.
Daardoor wil men de kinderen lokken cn
aan de ouders doen gelooven, dal de katholieke
scholen er cigOntlijk niet noodig zijn.
Kan een katholiek de bediening van inspec
teur der scholen aannemen?
De bisschoppen antwoorden Neen.
Indien zekere ouders, om booger gemelde re
denen, hunne.kinderen naai' de Staatsscholen
zenden, moeten zij oprechtelijk, zonder omwe
gen die redenen doen kennen, zooniet stellen
zij hun geweten.in gevaar.
Gaan hunne kinderen op eene ofiicieele school
als er geen katholieke is dan moeten zij
hunne kinderen ondervragen of doen ondervra-
gen over de lessen in die school gegeven; zij
moeten de boeken die gegeven worden onder
zoeken en hunne kinderen verwijderd houden
van de medeleerlingen, die gevaarlijk zouden
kunnen zijn voor geloof en goed gedrag.
Doch zij bevinden zich altijd onder de zware ver
plichting van op eene andere wijze, in de katho
lieke opvoeding hunner kinderen te voorzien.
De verplichting der pastoors is niet minder
zwaar; zij moeten al doen wat mogelijk is te
doen;:om aan hunne parochie eene katholieke
school te verschaffen.
De ouders die nalaten hunne kinderen eert
christelijk onderwijs en opvoeding te geven;
die welke hen naar scholen zenden in welke de
zielen verloren gaan; die welke eene katholieke
school hebbende, ze toch, zonder afdocn'de
reden en voorzorgen, naar eene onzijdige school
zenden die ouders, als zij in hun gedrag vol
harden, kunnen de absolutie niet bekomen.
Dit is eene klaarblijkelijke afleiding van de
katholieke zedeleer. Evenmin kunnen de abso
lutie verwerven, de onderwijzers, die gevaar
lijke boeken gebruiken in de school, of aan
hunne leerlingen,voorlezingen doen uit boeken,
gevaarlijk voor geloof en zéden; ook niet die
genen welke zonder kanonieke instelling, dat is
zonder toelating (die niet kan verleend worden)
den catechismus onderwijzen.
In hetzelfde geval bevinden zich de leerlingen
in de ofiicieele normaalscholen, die zich gereed
maken voor de funclien van ondei wijzers, de
ouders van deze leerlingen en de professors
van deze normaalscholen.
Deze instruclien zijn onderteekend door den
aartsbisschop van Mechelen, Z. Em. kardinaal
Decharnps, de bisschoppen van
Namen, Doornik en Luik.
De Bisschoppen van België en de
geuzenwet op ’t Onderwijs.
Dezer dagen hebben de grooie gazetten de
vertaling medegedeeld van cenen brief over de
schoolkwestie, onder dagteekening van 1 sep
tember, door onze Bisschoppen aan de priesters
gezonden, welke brief praktische onderrich
tingen bevat aan de biechtvaders.
Dat belangrijk stuk is veel te lang om in ons
blad vertaald en opgenomen te worden. Den
kende nogtans dat het met vrucht zal gelezen
worden, geven wij er eenen uittrek van
In het eerste paragraaf, onze bisschoppen,
die tot nu toe met zooveel ijver als wettelijk
heid, de school beweging geleid hebben, roepen
nogmaals aan ons allen, priesters en wereld
lijken, toe: aan ’t werk! om onzen godsdienst,
het geloof en de zeden der jeugd aan den nood
lottige» invloed te onttrekken, waarmee wij
door de nieuwe schoolwel zijn bedreigd. Doch
even als in een voorgaande» brief aan de gees
telijkheid, herinnert deze, de priesters, dat zij,
vooral op den predikstoel, met voorzichtigheid en
gematigheid moeten spreken van hel oprichlen
on bezoeken der scholen. Evenmin zal men in
den catechismus aan de kinderen niet spreken
over de wet op het onderwijs, om dat die aan
vallen nutteloos zijnen men de gerechtclijkc
vervolging moet vree zen ’t geen in andere
woorden weggen wil, volgens ons, dat het on
verdraagzaam liberalismus op den loer ligt.
Men zal over stelsel van opvoeding in het
algemeen spreken enilH. Hoogw. de Bisschop
pen wijzen op de treffende woorden die de on
sterfelijke Pius IX schreef aan den aartsbisschop
van Freiburg, Mgr. Herman'. Die brief eindigt
met de volgende waarschuwende woorden van
2. II. Pius IX, sprekende over de scholen die
aan het geestelijk gezag onttroken worden
bat mex in onNsciENCiE de scholen, aan de katho
lieke Kerk strijdig, niet mag uijwooncn.
Zoo dus, zeggen onze bisschoppen, zijn die
scholen door zich zclvcn slecht en de kinderen
tnogen ze niet bijwonen, bij gevaar van zeden
of geloof te verliezen.
Hetzelfde wordt duidelijk gezegd door de
Congregatie van het II. Officie te Dome, in eene
inlichting over de scholen (1873) cn gericht aan
de bisschoppen van Nooid-Amerika de natuur
lijke en goddelijke wetten verklaren dat derge
lijke scholen, zonder geestelijk toezicht, niet in
•concientic door de kiuders kunnen bezocht wor
den.
En geen wonder! De bisschoppen van Ameri
ka doen door aanhalingen zien, hoe verderfe
lijk het onderwijs zonder godsdienst in Amerika
gewerkt heeft. Dé onverschilligheid in zake van
godsdienst, wint meer en meer veld, de zeden
bederven meer en meer, en wij zien in ons land,
zeggen de bisschoppen van Amerika, tot zelfs de
kleinste kinderen verkankeren.
Ook de bisschoppen van Holland hebben niet
•opgehouden het onderwijs zonder godsdienst
te veioordeelen. In 186G reeds spraken zij
de veroordeeling nit van dergeüjk onderwijs,
maar dees jaar ook zegde Mgr. Scliaepman, ge-
steud op Home
Laat u niet misleiden door die welke bewec-
ren dat de onzijdige school niet op de volledig
st ste wijze door uwe geestelijke overheden vtroor-
dce'd is. Wij vcrooideeleu haar en keuren
haar af, altijd cn overal, als gebrekkig, onvol-
doende en ontbloot van dcu hoofdzakclijken
grondslag van alle wezenlijk onderwijs.
Dc bisschoppen van Ierland hebben in hunne
vergadering gehouden te Maynoolh, in 18(»9, cn
te Dublyn, in 1871. de scholen zonder direkt
geestelijk toezicht afgekeurd en veroordeeld.
Alzoo, veroordeeld door den Paus van Rome,
dat is de Kerk, cn dien ten gevolge door de
bisschoppen.
Wat minister Van Humbeeck
en M. Olin van de nieuwe wet op hot
onderwijs zelve gezegd hebben.
Niettegenstaande al de beloften van den ge
meenteraad van Veurne en van de geuzegazet-
ten, en van de omzendbrieven der ministers en
van sommige onderwijzers, wij houden staan
dat het godsdientig onderwijs uit de ofiicieele
school is gebannen; en tot preuve en bewijs
daarvan, ziethier, lezers, wat M. Van Hurabeeck
zelve, die aartsgeus, gezeid heeft of geschreven,
in de zoogezeide redens die hij heeft bijge
bracht om zijne geuzenwet eenen schijn van
reden te geven.
T Zijn zijne uitdrukkelijke en letterlijke woor
den die wij opnemen uit de Documents par-
Icmentaires 1878-1879, bl. 115, 2J' kolon4l',
regel.
....Daarbij het wetsontwerp is geheel en
gansch in overeenstemming met de wetten
der Katholieke Kerk, die geen ander godsjjien-
stig onderwijs aanveerdt, tenzij hetgeen gege-
ven wot dt door de priesters of dienaars der
Kerk, of ten minste onder hun toezicht. Deze
zending kan ónmogelijk niet tcevertrouwd wor
st den aan een wereldlijke persoon, die daartoe de
ktrkehjke bemachtiging niet bekomen heeft, zou
te der aanstonds de kerkclijkc overheid te doen
opstaan en hun daartegen te verzetten en
aanstonds zulke lee.ing 'en deze die zulk on-,
derwijs geven te vei oordeelen.
Toont dat niet klaar gelijk dc zonne dat alle
godsdienstig onderwijs in die scholen verbod,en
moet zijn. De liberale ministers zijn daar vol
komen van overtuigd, eu al wat men nu daar
tegen zegt, is bedrog en valschheid.
Eu verder, op bl. 115, kolom zegt hij nog.
Ware T wel verstaanbaar dal de Slaat mati-
nen zou aanstellen eu onderhouden, die de
leerpunten en geloofspunten zouden verklaren,
uitleggen en heredcnecren, met gevaar vim
als ketters gehouden eu aanzieti te Worden.
Is hel mogelijk van het godsdienstig onderwijs
bloot te stellen aan de vermaningen en be-
rispitigen der kerkelijke overheid en aldus
het gouvernement om zoo te zeggen npodza-
Het tweede gedeelte van die onderrichtingen
is even belangrijk als het eerste.
Hel 11 handelt over het btjwoónèn der scho
len. Eerst wordt bepaald, dat aahgezien de ofli-
Rechlei lijke eerherstellingen 1 fr. Een nummer 15 cent. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 20 fr. het 100.
Men schrijft in bij BONHOMME-RTCKASJCYS, drukkeruitgever, Zwarte Nonnenstraat, 4, te Veurne.
f
l
K o
2-^? fri—l 110—f—
M jiix— -M—m——mm—mmmmimmw^ jHf^uMMMMMMMi 11 r» «irrerr