cd
roermakers zijn!... .Moetje stout zijn?..
Toen|nam de Hospjcenraad 'l besluit, die op
25 september ten uilvocr gebracht wierd.
schendc noch krenke
De ondergetekende. Leden van hel Armbestuur
Xotari*
Botert
of D: scb raad vat
die éenigen onii
Weldaad onlva|
gansclt vrij zijl
mesjes, te zeiiJ
vrije scholen of»
Zij verzekerd
•nooit aan ieniam
noch onttrokken
Cu. Cast
Vrij dDp
om 'r ure |l"
ter herbet o-
pbile Baeye.
Dit gebeulde dan in de maan. .Maar op onze
planeet, zien wij heden niets dan ten minsten
Indien onze lezers twijfelden ot er zulke
stouterikken op aarde beslaan, wij zullen
hun enkel zeggen, tot schande van die zulke
dingen durven schrijven en goedkeuren, dat dit
alle dage in alle geuzegazetten zoo klein of
groot, opgedischt wordt. Wel te verslaan nog-
lansdat dusdanige rimram door allen lezer die
niet smachtens dwaas en is, moet en zal gezon
den vvoidcn waar hunne logiek kans heeft te
lukken, ’lis te zeggen.., naar de maan!..
Wie wilde de Zusters weg?
1” Pieter Van Humbeeck, de Irancmaconsbaas
van Belgio.
2° Drie'zijner mouwvagers of sleppedragcrs,
dio achter een kruisken uit zijn 't zal een
schandekruis zijn drie mannen, waaronder
twee vreemdelingen, die willen de Veurnaars bij
den ncuze leiden.
3fl Tien of twaalf geuzen die dagelijks in
hunne slechte gazelle lezen Weg met de papen!
Weg met de religieuzen! die ten d»;ele uil boos
heid, maar grootendeels uit dommigheid, zulke
helsche. roep durven herhalen, zij die eens blij
de zullen zijn van op hun sterfbed door eenen
priester met God verzoend te zijn.
Ziedaar wie de Zusters willen builen steken;
en anderen zal men niet noemen. Bijgevolg, het
geen waar is voor Belgio, nopeus hel invoeren
der« ongelukswet op het onderwijs, te welen,
dat een zeer gering getal legen wil en dank der
overgroote meerderheid der Belgen, de priesteis
uit du scholen gebannen heeft, hetzelfde is waar
te Veurne, te welen, dal cone handvol geuzen
beramen en ten uilvocr brengen 'tgeen gansch
de bevolking, bijna zonder eene uitzondering,
alkeurl en doemt.
Vrijheid van Onderwijs.
Zondag is te Houlhem aangeplakt een soort
van bericht, dndcrtcokend door al de leden van
het Armbestuur, waarbij kenbaar en ruchtbaar
gemaakt wordt, dal al degene die in deze ge
meente door den disch geholpen worden, vol
komen wij zijn hunne kinderen te zenden waar
zij het begceren, naar de vrije of’ raar de
gemeenteschool.
Aldus zoude men moeten te werke gaan over
al, waar een eerlijk en treflc|ijt armbestuur
beslaat, en een burgemeester die geus is.
Zeker is het dat in vele zulke gemeenten jle geu-
zetiburgmeesters, legen wil en dank van d,en
dischraad, de ouders zullen bedekt en onderduim
dwingen hunne kinderen te zenden naar de
geuzeschool.
Daarom ts, het noodig voor allo armbesturen
van op hunne hoede te zijn en te waken dal
men, hunnen uaam niet leene, om eeneschandige
,ei) geussche dwingelandij te doen wegen op den
arme. Omdat zij niet en kunnen betalen zouden
zij daarom min vrij moeten zijn als deze die
kunnen bc'alen? Dat ware eene schande, en dat
roifit wrake, Er iiogtans dat gebeurt, hier le
Vetirne en elders.
Ziet hier dan, lezers, dat stuk, dal cere doet
aan degene, die’l geleekend hebben. Dal zijn
mannen dio hun recht verstaan en de vrijheid
van den arme willen eerbiedigen, die niet
gedongen dal men het recht van de behoefligeu
Dinsdaf
om 3 ure
woond doo-
dorpplaats
•»l»enb»»f
H.i-20^
Lekend otid1’1
'.37, gelegcl
Gebruik! p
fus-Ludovi11^
ding met d^*
'iv
v-
Men meldt v
Maandag a
vrije kalholid
Dc religieusen
het onderwijs
•was door hel
bet lokaal M
Herwijs gcve£,
lende, en ook
De vrije k»
den arme,
men eene ui*
een deel der I
De achtbar!
ter besebikkih
tholieken on*
de plaatse.
Eicel'
Zijn door de1
veroordeeld
Zitting van
huisvrouw IL,r.
boet, voor eerr'
Despegel 0»
Zarren, lot
Beauprez, en 10
Acsacrt l’lu
Lombartzyde.
ontvreemding
Dcbaene SM
maal 1;> dagen
diefien.
Abeelc Rosa
ster te Veurne»
zuster.
Zitling van o
houwers zoon n
gevang en 5 Ij
voor 3 aan
Vc»*
Bij koninkli
F. Dequidl b'A
Baloev tot w?
'Bij j
(ember, is er
gericht te b-
- Bij kot"
Loon Verlig
bediening^11
Gonslaniii|,’l'
(tosl-Vlaaiid;
de T Sereh1''
aanveerd ij’
Het ja»
zal de maao^
mils de ecl;
zal T kort 111
Sterrekuttdif^
driemaal in
zou het gevjj
Woon
Moet je stout zijn?
Een dief drong eens, bij uachle, in heihuis
van eenen braven burger, en begon maar zoo
stillekens al wat hem onder de handen kwam,
van l kostelijkste eerst, binnen le palmen. Op
eens, koml onzx; fmiger wakker, grijpt den dief
bij den nek, doet hem bel gestclene uil de zak
ken halen cji stampt hem de duur uit.
Gij zoudl zeker gaan peinzen dat de dief, blij
genoeg van er zoo goedkoop van af te zijn, hel
op een dralken zou gezet hebben recht naar huis
om zijn schande en spijl te verduiken? Wel,
lezer lief, gij zijl deerlijk mis. Deze dictie ge
beurde immers in eene stad gebouwd inde
maan, en ’t schijnt dal de maenebewooners dit
geheel anders verslaan. In plaats dan van te
gaan loopen, bleef de buitengesiampie Cartou
che aan de deur van onzen burger, riep eene
geheele menigte rondom hem, en begon daar
linksen rechts den man te Schelden en te ver
wijten, zoodanig dal er eindelijk een uil het
bijgcsiroomdè volk vioeg wat er gaande was.
Denkt eens riep onze annexeer uit, d ik ben
y> daar in dit huis gegaan mei de beste inzichten
van de wereld. Wel is waar, ik hadde mijne
zakken gevuld met het beste van zijn huis;
maar het was uil louter genegenheid voorden
man; voor mijne oogpullen hadde ik in zijn
huishouden iets willen of durven veranderen.
En peist ne keer brave menscheii* dto lompe-
rik, die domper, die vijand van 't licht, weet
niel van den vooruitgang, is dom en stout ge-
noeg om mij aan de deur te smijten! Boepl
dat geen wrake?
Daar waren daar onder die Mancbe.wootiers
toch! eenige mannen 'die vonden, in hun eigen,
dat de burger misschien wel eenigszius gelijk
kon gehad hébben, en dat de dief slechter had
kunnen varen. Maar bel schijnt dat in de maan
ook,: er woorden bestaan waarmede men liet
volk kan verdraaien. Ook mei dat de manemau-
nen die woorden van licht» én «vooruit
gang hoorden, ze wierden lijk lielooverd, én
ze riepen Ja, dal roept wrake! en ze besmeten
den bestolen burger zijuo deur mei modder, en
ze maakten hem uil voor oenen dwingeland,
die niemand lot de braafste dieven loc
niet vrij en liet en de gemaligsle onder
hen spraken reeds van den domper een pro
ces aan te doen, en hem eens le loeren wat het
is van de vrijheid van eenen eerlijken, treffe-
lijken burger te schertden. En de menigte nam
hel arme slachtoffer van de dweepzucht
denjdiefop hunne schouders cu droegen hem
in triomf naar het stadhuis
Liberale bezorgdheid, of liever bedriegerij.
Over eenige maanden als wanneer men in de
Kamer over de gewichtige zaak van het onder
wijs handelde, waren er daar twee geuscl’.c
voïksverlegenw-oordigors, -twee scrujmleuzc on
getwijfeld, die durfden verklaren co die trach
ten te bewijmn dat de catechismus een slechte
en gevaarlijke boek was in de handen der kin
deren en dut die boek in plaats van de goede
zeden aan te leeren aan de jeugd, maar go;d j
was om de kinderen te bederven. Aaluurlijk dat i
al de liberalen van bun gedacht wafetl en dal
Pieter. Van .Humbeeck, om de kindiren van Bel
gië zuiver en zonder vlek le bewaren, meer dan
•ooit zich v-erplichlgevoelde van de jiriestcrs nut
hunne slechte boeken uil de school le jagen.
Hoe komt hel dan, zegt de Journal d'Anvers,
dal de kberalcmeu hun meester, Van Humbeeck,
aan hoofd, gedurig herhalen: dat er niets ver
anderd is in de school etj waarom zeggen en her
zeggen zij godin jg dat de calcHilusuilis geleerd
wordt gelijk le voren?
Moet men daaruit niet Ircsluilen dat zij wetens
en willens de kinderen door slechte boeken
•trachten le bederven, of liever dal al hunne
piaat niets anders as dan leugcuitml en l>c-
driegerij?
zoo aardig is? Daar komt eene wet die bij bur
ger en werkman beweerl het beste én hel kos
telijkste dal zij hczillen jiamelijk de ziel van
hunne kinderen weg te nemen en te an-
nexeerett.
De l;ewon<lcraai s dezer dievenwet spannen
al hunne macht te zamen, om de kinders te onl-
looveti aan hel geheiligdste en bel oudste rechl
dat er bestaathet rechl van den vader over
zijne kinders. Disclimeesteis en siadhuisbazett
leggen hun geradbraakt vlaamsch en hersens
bijeen, ze loopen rond en ze driegen, en ze bc-
looven, en zij spuwen vuur en vlam. Indién
gij de ziel van tw kind aan oxs niet geeft, zegt
de eene, geen brood meer voor u en voor uwe
familie! L:w kind of uw leven! En wan
neer zij alzoo al bunnen invloed, al hunne macht
ggbruikl en misbruikt hebben; wanneer zij ge
waar worden dal niettegenstaande hunne belof
ten en hun driegen, het vrije geweten van het
volk sterker is dan hunne macht; wanneer zij
zien dat het katholiek volk, dal de ouders op
staan tegen de tergende wet, liewel, wal ge
beurt er? Ja. het zijn de katholieken, roepen die
huichelaars, het zijn de katholieken die de men-
schen verblinden en verdreigen; de katholie
ken, die de vrijheid aan burger en werkman
benomen; katholieken die revolulionnairen, op-
*t Is dan volbracht!
De oude christelijke scholen der zusters An-
niiiicialen zijn scholen geworden zonder (B‘d
De nieuwe wet-Vmi Ihnnluvel;, dolver van
'l katholiek geloove, de brutale meerderheid van
drie tegen IWee in den llos/deeiiraad, do barasehe
rechtsgeplogendhcid hebben 't stuk gepleegd,
legen de wet van God, de wet en 'l rechl der i
II. Kerke, en ja legen de gezonde reden en al
•wal er nog oveiblijft, bij barbaren zelf, van
menschel ijk gevoelen.
Hoe diepe is onze vaderstad gezonken! Hoe
is Veinne afgevallen en v< rnederd
Maar mat ons eerst de zaak voor oogen log
gen. gelijk of zij gebeurd is.
Sedert dat Be Hoon, De Brinurere en I’mi-
staeu de meerderheid uitmaken van de llospiccn
onzer stede, staal hef liefdadig gesticht der
zusters Annuncialen deerlijk in den weg. Veur
ne was ten achteren voor de bp\oedinge der
vróuwen! De .vrouwen, dochters en meisjes
waien ’le dihaehtig te Veurnevoor onze Hos-
pieeheerée, dat moest worden veranderd!....
En ’l zou veranderen!.... En de vervolging be
gon. 1
Maar wat gedaan? De scholen waren in orde;
de meesteressen, hoewel minnen, waren be
kwaam en geleerd, zelve ge<liplomeeid, de
dochters, rijkeen arme, beminden hunne meeste
ressen en bleven ze voor 't meestendeel gfcnp-
gen, zelve achter hunne schooljaren!...
Wat gedaan?
Ha!'t Is gevonden. De Zusters schikten de
prijsdeeling allecne, gelijk bel rechten betainc-
lijk is; zij deden de uilnoodigiiigen, en’l was
(ie geestelijkheid die er alsdan aan 'l hoofd
stond. De burgemeester en schepenraad en had
den er in vele jaren hunne neuze niet bijgcste-
ken! llewcf die scliole hangt af van de llospi-
ceu en is zoo goed als stadsschole, dus ’l is
aan ons, zeiden de Stads- en llospicenradcn,
van de prijsdtelinge voort le zetten en te schik
ken Zoo’gépeisd. zoo gedaan! He ja, wij zullen,
peisilen ze, en zeiden ze ook wel zeker, wij zul
len tie Zustertjes moe maken.
Ja! ‘k zit ze nu nog komen de burgemeester
BehjegLel, die voorbij is, schepen ülievier, die
keajk te ouderwet pen aan de geestelijkheid? het nog i
Bat ware legen zijne weerdigheid?
Is dat niet tastbaar en duidelijk? T Gene de
•Bisschoppen zeggen, dat heelt Van Humbeeck
•zelvè eerst gezetd, maar nu titel meer, le welen
dal volstrekt en hoegenaamd geen godsdienstig
•ouderwijs in de Staats ot geuzcschoien mag noch
kan gegeven worden.
Eu M. tfliii is niet min klaar, in zijn verslag
0\cr hel wrl.'Odtwr'i'p, in de Kamers gelezen.
Zoo s|Me<iki bij over Lel art. 4.
Dit art. tl laat liet godsdienstig onderwijs
over aan dé «familie en aan de dienaars der
verschHJige religiën.
Del oninoemt aldus aan den Slaat hel recht
en de plicht van in de lagere scholen den
godsdienst le ondeei wijzen.
Deze zending zou aan geen wereldlijke
persoon locvertrouwd worJen, zonder dat
deze, de tcelniing heelt bekomen der gees-
lelijkheid ei)t.
En daar zouden nu nog onderwijzers cu gcu-
zegazeileii en geuzegemeenicraden houden
slaan dat er kan of mltg godsdienstig onder-
wijs geleerd worden in de Slaat-sscholen?
is, en schepen Dcprey, nu Kolinsche
commissaris in de plaatse van den alleszins tref-
fclijken en onberispbaren beer Bicswal, ja,
’k zie ze nog kornet; op een gendarmestap, bui
len ’t klinken der sporen, en brutaal de drie
eerste plaatsen rielner: tegen alle.recht en be-
tame-lijkbeid, de eerw. heer deken der christen
heid van Veurne achteruitgestoken, en zij presi
deerden op den trap van den autaurzij, Be-
baeghcl, Ollevieren llepivy!!..
DAl was ’t eerste!
’l Was img iets te koel, de Zusters leeden en
zwoegen. Dus nog een slaptje verder; zij zullen
missebien bezwijken!
De prijzen die door dc Zusters tot hiertoe
zelve gekozen en geschikt waren, moesten nu
door M? Dc Hoon en de Hospicenraad vnsfge-
steld zijn, en ’twierd gedaan!
Dc levfrns der heiligen wierden verwezen, dc
gestichtige en christelijke werkjes verwezen cu
andere onverschillige, om niet meer te zeggen,
in de plaatse gestoken ouder het toezicht van
De Hoon. De Zusters leeden niel zonder tegen
spreken;'maar ze leeden en bleven.
Zij bleven en ’t was te veel!
Nu kwam de wel Van Humbeeck op. Dc Hos-
picenlu eren, 'takkoord met destadsheeien, klak
ten de hi nden. .Nu 't is gedaan met de Anuun-.
«ciafen! nu moeten zij weg!
Maar zij bleven, spijts de tergingen van den
ouden Gongreganisl van 't kollegte die hun dik
wijls giiig gaan grommelen samen met den
klapmeulen Gaal gij nog niel weg, is dood
zonde \an nog lesse te geven in uwe scholen.
De Zusters bleven en peisden Doodzonde,
mijnheer, doodzonde, dat gij meer op dood-
zonde gèpeisd bad en ernstig, gij zoudl gij geen
nunueplager geworden zijn, noch geuzejager
1 dei zielen, spijts uw doopsel en opvoedingej...
Zij bleven!
Nogtans zij moesten weg!
ra
Ann den Arme van lloulheiw.
-- ■Bill --
1 CS
-- «■«■I l, m -
