i
-1
28 Juli 1880.
1867.
w
de graanmarkt. Inschrijvingsprijs, 5 fr. ’sjaars; met de post 6 fr. Annóncen 20 ceulimen per regel.
3Se JtHjr
Kn
3
Veurne,
te voeren hebben voor de verdediging onzer
heiligste rechten, zullen wij geeue gelegenheid
laten voorbijgaan, even als Wij tot nu "gedaan
hebben, om de Belgische herders te verzoeken,
tegen degenen die zich bedtiegeh, die op hersen
schimmen bouwen, al de .evangelische zacht
moedigheid te gebruiken, zelfs wanneer zij ge
noodzaakt zouden zijn, krachtdadig weerstand
te bieden legen de dwaling.
Dóch Wij denken, Majesteit, dat de strijd
die in uw rijk ontstaan is niet zal kunnen ophou
den en dat de vrede er niet zal terugkeerca, dan
op het oogenblik wanneer men de noodlottige
oorzaak die den strijd deed ontstaan, zal hebben
doen verdwijnen. Elke bisschep zal, met welk-
danige gematigdheid en voorzichtigheid bij ook
te werk ga, bij het vervullen zijner herderlijke
bediening, zich altijd en onvermijdelijk in strijd
bevinden met den geest, de strekkingen en de
schikkingen die in strijd zijn met de leerstel
sels van de katholieke leering, en het is daarom
dat de bisschoppen, alhoewel verschillend van,
aard en karakter, het steeds eens en gansch tot
akkoord zijn geweest bij het bepalen der maat
regels, die genomen moesten worden 'om de
gevreesde gevolgen der nieuwe wet te bestrij
den.
Wij erkennen de ernstigheid der wanorde,
die door die gebeurtenissen in België is veroor
zaakt; Wij zijn er diep bedroefd' en bezorgd
over, doch Wij hopen nog dat dc mannen, die
de groote eer hebben de ministers van Uwe
Majesteit en de eerste raadgevers der Kroon to
zijn, van uit de hoogte van hun ambt de rootl-
wendigheden zullen zien, niet met de oogen van
een partijganger van een voorberaamd stelsel,
maar met liet oog op het welzijn van gansch de
natie, en dat zij alzoo zich mogen overtuigen
dal de staalsredene i, zooals recht is, voorschrij
ven spoedig eene wet in te trekken, die door
gcenc enkele noodzakelijkheid gevraagd werd
en waardoor een zoo groot getal onderdanen
Uwer Majesteit zich heeft beleedigd gevoeld.
De II. Vader voerde nog dezelfde taal in
eenen anderen brief aan Koning Leopold gezon
den, op 10 Mei van hetzelfde jaar. Na herinnerd
te hebben aan hetgeen hij in November var liet
vorig jaar geschreven had, over hel karakter der
nieuwe wet en over de handelwijze der bis
schoppen, ging zijne Heiligheid aldus voert
Hel schijnt zeer natuurlijk dat de pijnlijke
gevolgen van dien strijd moeten tcegesch reven
worden aan degenen die, zonder billijke rede
nen dc schoolwetten wijzigende, het zaad der
tweedracht tusschen het Belgisch volk hebben
geworpen, eerder dan aan degenen, welke uit
plicht van geweien zich in de noodzakelijkheid
iiebben bevonden de rechten der Kerk te verde
digen en het geloof te redden der zielen, die
am hunne zorg zijn toeverlrouwd. En hij
voegde er bij dat .de bisschoppen zich als ge
dwongen hebben gezien ernstige maatregels te
nemen, door de uiterste ernstigheid van het ge
vaar dat de zielen dreigde; door de strengheid
cn de gevoelloosheid van den strijd, door de
blijkbaar vijandelijke inzichten legen den gods
dienst, die de opstellers der wet hadden be
zield. Zooals blijkt uit verklaringen door dozen
in de Kamer gedaan, tijdens de beraadslaging
der wet, hadden zij enkel [en doel, de Keik en
het katholiek geloof in Belgie, op de meest af
doende wijze aan te vallen, eerder dan staats
rechten te eischen, die daarenboven door nie
mand waren overweldigd. Ondanks dit, ging de
11. Vader voort, hebben dezelfde bisschoppen
sedert dien lijd niet nagelaten, ton minste op
eenige punten, dc strengheid hunner gegeven
bevelen te matigen. Wij weten dal men in Let
bisdom van Mechelen en in nog- gndere. aan de
onderwijzers talrijke dispensaties beeft toeg'-
staan en dat men verzachtende maatregelen heeft
genomen, die geschikt zijn om hel kouflikt ie
verzachten en te verminderen. De raadgevingen
van don 11. Stoel hebbentot dien uitslag weinig
bijgedragen. Inderdaad, in die verschillende
omstandigheden, is bel uwe Majesteit niet onbe
kend, heeft de 11. Stoel raadgevingen gezonden,
POLITIEK OVERZICHT.
Frankrijk. De zittijd der Kamers i> ge
sloten, en vele afgevaardigden hebben Parijs
verlaten, om zich met de kiezingen voor de
Departementsraden, welke den 1 augusti moeten
plan’s hebben, bezig te houden.
Alle de rechtbanken, welke de kwestie der
jestiielen te beoordeelen hadden, hebben hare
bevoegdheid bevestigd, en uur en dag bepaald,
om dc zaak in den grond te bepleiten.
Het ministerie eetie volstrekte nederlaag vóór
ziende, heeft aan de prefeklen bevolen, een be
sluit te nemen, waardoor bet onderzoek dor
kwestie aan het rechterlijk gezag onttrokken, en
aan de beslissing van een zoogenaamd hof van
geschillen overgelaten wordt.
ludien mén nu opmerkt dal dit hof bestaal uit
drie leden van den Staatsraad welke Sidert kort
grootendeels vernieuwd is, en drie leden van
hel verbrekingshof melden minister van jus icie,
als voorzitter, kan men gemakkelijk voorzien
wil zijn vonnis zijn zal.
Holland. De Tweede Kamer der Staten
Generaal heeft dezer dagen de wet gestemd,
waarbij de onderwijswet, van 1878, die tol nu
toe werkeloos was gebleven, in voege wordt
gebracht.
Even als de Belgische onderwijswet, verbant
die wet alle godsdienstig begrip uit hei program
der oflicieelc scholen.
Onnoodig te zeggen dat zoowel dc protestan
ten als de katholieken van Holland zich openlijk
vp'zetten tegen die poging tot vernietiging van
aile godsdienstig gevoel bij hel volk.
Wat is daaruit te leeren? Dal onze liberalen
niet rechtzinnig zijn wanneer zij het protpslan-
lismtis in de plaats willen stellen van den katho
lieken godsdienst. Zij houden alleen meer van
het protestantismus, omdat zij het gemak kei ijker
achten om te overwinnen, en omdat zij hel aan
zien als een eerste stap naar de vernietiging van
allen godsdienst.
De rechtzinnige protestanten willen daar ech
ter niet van hooren cn sluiten zich bij de katho
lieken aan, om zich tegen de noodlottige onder
wijswet te verzetten.
Bij koninklijk besluit van den 25 juli word m de
de wetgevende kamers in buitengewoon an zittijd bij
eengeroepen voor dinsd ig 3 Augssti.
breedvoerig, over hetzelfde onderwerp aan Z. M.
Koning Leopold II, in date 4 November, van dat
zelfde jaar. Alhoewel hij zich in dien brie! gene
gen toonde, de bisschoppen de gematigheid en
de kalmte aan te raden, zooals bij altijd gedaan
heeft, vei klaarde de 11. Vader dat hel voor hem
een heilige plicht was te verzetten tegen eene
wet, die erkend was als strijdende met de leer
stelsels en de rechten der Kerk en schadelijk
aan het geluk der zielen; hij beoordeelde waar
diglijk den iever dier waakzame herders, en
wees het echte middel aan om met goed gevolg
de opschudding weg te nemen die Belgie schok
te De binnenlandsche toestand van het rijk,
zegde alsdan Zijne Heiligheid, was het nog on
langs voldoende rustig en gunstig voor de ont
wikkeling van het godsdienstig, zedelijk en
politiek welzijn. De strijd der partijen, alhoewel
suns overdreven en gewelddadig, was in den
voorbijgaanden zegepraal der eene partij over
de andere, nog nooit zoover gekomen, dat hij
liet opperste geluk der zielen in gevaar bracht,
dat bestaat in bel geloof en de christelijke zede-
leer, in welker verlies de kristene gewetens
i o >it in ceni^e mate zullen kunnen toestemmen,
noch b rusten.
De voorzichtigheid en dc gematigdheid die
zoo eigsn zijn aan het Belgisch karakter, de
wijsheid der eerste bestuurders van hel land,
hebben altijd de noodlottige klippen weten te
vermijden, waartegen de machtigste stalen vroeg
of 1 al komen aanbotsen en zich verbrijzelen.
De vi ede is niet gestoord en de toekomst is
enkel begoun in dreigend te worden op den dag,
Wanner men de wet op het lager onderwijs
beeft 'gestellid en in voege gebracht, in vervan-
g ng der wet van 1842, die, hoe onvolmaakt zij
o >k was, evenwel door de bisschoppen was
aangenomen en loyaal nageleefd, omdat zij de
grondbeginsels waarborgde,
Men zou zich overigens niet kunnen ver
wonderen dal hel alzoo gebeuil in een katholiek
land, zoo als Belgie, wanneer men dezelfde
oorzaken Pruisen zoo diep ziel ontroeren, een
l-ud dat grootendeels protestant is, en er de
katho i :ken dwingen tot dien onbedwingbaren
w ers and, die door gansch de wereld bewon
derd wordt.
De nieuwe Belgische wet op het onderwijs,
Sire, voorgesteld door mannen die weinig gun
stig zijn aan de li. Kerk en aan den katholieken
godsdienst, moest onvermijdelijk bel hart van
den Paus-koning mei eene groote bitterheid
vei vullen, hij die de bewaarder is der waarheid
en de verdediger der rechtvaardigheid. Zij
kent inderdaad hel gezag, door God aan de
bisschoppen gegeven over het godsdienstig en
z. dólijk onderwijs der jeugd; zij neemt het
godsdienstig onderwijs niet aan als grondslag
van het ondeiwijs des volks, zij heeft inte
gendeel, ten doel builen allen godsdienstige!)
invloed en alle godsdienstig bestuur, de toe
komende schoolmeesters te vormen, die vooral
doordrongen moesten zijn van de katholieke
ke s elsels. Tei^ gevolge der noodlottige grond
beginsels, waaruit zij ontstaan, zet die wet de
baan open, niet alleen thans, maar ook ir. de
toekomst, voor de ougeloovigheid en de be
dt rvcnlieid des harten, ei) dit in den schoot der
geloovige bevolking, die in de goede zeden is
opgevoed en door God is geplaatst onder den
koninklijken scepter van Uwe Majesteit.
Tegenover een zoo groot kwaad konden de
B'sschoppen niet zonder smart blijven, zij kon
den niet nalaten de stem te verheffen en te po
gen eenen dijk op te werpen tegen het gevaar
dat de zielen bedreigde, die aan hunne zorg
zijn toevertrouwd, en Wij zelven, gedwongen
te strijden tegen soortgelijke gevaren in Italië
en tot binnen de muren onzer pauselijke stad.
Wij hebben hun lol voorbeeld gediend, door
het openen van hoofdzakelijk katholieke scholen
voof de lecdeie jeugd en voor de jonkheid.
Nogtaus herinnerden Wij ons hel voor
schrift dei goddelijke liefde, ons door den
Zaligmaker geleerd, cn, wenschende den geest
r van te bewaren, zelfs in den strijd dien Wij
■Brieven van den Paus.
Gelijk wij woensdag gezegd hebben, heeft de
H. Stoel klaar en duidelijk bewezen dat M. Fiére
wetens en willens gelogen heeft, toen hij, ver
leden jaar, in de Kamer staande hield dat de
Paus on dc bisschoppen in oneenigheid waren,
aangaande de houding dezer la: tsieii tegenover
de ongelukswet op liet lager onderwijs.
Nic alleen was minister Fiére door den kardi-
jiaal-secrelaris Nina voorop verwittigd géworden
dat hij eene vnlsclie uitlegging gal aan de brie
ven van den II. Stoel, maar daarenboven wist
hij dat Je Paus eigenhandig aan koning Leo
pold II had geschreven, om van zijne Majesteit
da intrekking der ongelukswet te bekomen.
Het Memoran'hun, in zijn hoofdstuk VIII,
deelt uittreksels mede uit de brieven van Z. 11.
den Paus. Dit merkweerdig gedcelle van het
Memorandum luidt als volgt
Nogtans verlangde de H. Stoel levendig in
zijne apostolische bezorgdheid voor alle dc gc-
loovigen. dat Belgie zijne vroegere rust terug
kreeg. Met dal doel wendde hij, reeds in dc
maand Augusti 1879, vadei lijke pogingen aan
bjj Z. M. den Koning der Belgen, opdat men
de ooi zaak der bestaande beroerten zou
weggenomen hebben cn men de noodlottige
gevolgen zou Lebben voorkomen der wetten,
die onlangs op hel onderwijs waren gestemd,
welke, voegde Zijne Heiligheid erbij, diep en
met reden da gemoederen hebben geschokt
van alle de Belgische katholieken cp van de
genen, aan wien dc zorg hunner geestelijke be
langen is toeverlrouwd.
Doch de II. Vader schreef duidelijker en
Dit blad verschijnt den Woensdag, onmidflelijk na o
Rechlei lijke eerherstellingen 1 fr. Een nummer 15 cent. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 20 fr. het 400.
Men schrijft in bij BONHOMME-HYCKASEYS, drukker-uitgever, Zwarte Nonnehstraat, 4, te Veurne.
txtf
I
I
E^xtMQjgt^ga«maxv»;iyw