Sj
i
4
o
oc
cc'
I
Zij komen!
Dit is onverbeierlijk gesproken,
indien er nog schaamlrgi voel bij hen besla. t.
sommige steden! En dat moei
Int iyiamI k in/lorci rmvAPf l/Mi J
O libeutlisuius, waar leidi gij ons naartoe?
w
r e
"5
u
55
Ilc verplichtende dlselt.
Eertijds als wij de dwangmiddelen der discli-
Zijn doom
veroordeeld
Zitting
Maria, liuK
d nual 8 dm
Amey Krt
Revang. votj.
Doet, voor iït
Zitting vi’j
bakker te 51'
hebben recht gelijk de rijken van hunne kinde
ren het onderwijs te geven dat zij verkiezen, en
gij maakt van hunne armoede gebruik, ot liever
misbruik, om bun die vrijheid door de grondwet
Oetonieny, van Charleroi, loen hij aan minister
Van llumbccck zijn verslag over de geuze-
scholen van zijn kanion loezond
Officiöele onderwijzers, schrijn M. Deion-
teuy, schijnen de plaats van schoolmeester maar
Hlexing te Gent.
Den 26 October heeft le Gent, onder de algnmveno
onverschilligheid der bevolking, de kiezing voor oen
senateur plaats gehad. Weinig Gentenaren hebben
gewaarborgd te ontnemen! 3" Het doelwit der
instelling van den di-ch is .4/ de armen in
hunnenlichamelijkcn nood te helpen. Zonder imdei -
scheid van gevoelens ot opinie. En gij durft
schrijven de ofliciele school is de school der
dischgenooten? Aan de schandpaal! Woei legt
onze bewijzen als gij kunt. Wij komen we
der, niet op uwe redens, want ‘t zijn geen, maar
op uw voorwendsel
zich de inoeift
min kiezers ven
n cl waren er
bureel 10, ent,
per VandenkeiJ
met 17 "2 s^f
waren 117 "’I*1
Magere, uw
En noglansW
hare gazclicn.|i
gen om wel kj
Zelfs was nrj
expres van
te walkeren
de uitslag vaij
is!.... Er was*
stapelen n»fl
had nauwi-lijl'-
gevaardigd"
5 De/Wj
uitslag verW
gelen aande^
zich een air f
katholieken
het blad gek!
geheel vvrl
de geuzen i"!
geven, e
tober 10 I
voorsmaak
wachten 1
besteden tot hel lezen der groote sclnijveis; de
beste boeken voor hel opvoeden der kmders
kennen zij zelfs niet bij naam. Zij zijn al zoo rap
om de school te vei laten, als zij traag zijn om
de klas op lijd te beginnen.
Dal de school goed ot slecht ga, dal de leer
lingen vooruitgang doen ot niet, dal is hun al
onverschillig. Ook zijn de uitslagen die zij be
komen, in evenredigheid met hunne onver
schilligheid en hunne werkeloosheid. Strenge
maatregelen zullen moeten genomen worden
legen deze meesters, indien zij den weg, dien
zij ingeslagen hebben, niel verlaten, en indien
zij niel loonen mei daden dat zij verstaan boe
de opvoeding der kinderen gedurige, en volstan
dige zorgen cischl, zoo veel als zelfopoffering.
Ziedaar, ouders, wal een inspecteur van hel
vergeusd staatsonderwijs schrijft en peis! over
de geusche gemeentescholen.
Het is een opmerkzaam feit dal het lol lih-it >e nog
allijd de katholieke bladen zijn die de uitgebrvidstc
verslagen geven over hel schoolcnkw. st.
De geuzenbladen vergenoegen zich mei cene korte
opsomming, waarin zij de fe.len zoodanig ver
draaien, dal reeds verscheidene van die eerlijke pa
pieren klinkende terechtwijzingen hebben moeien
opnetnen.
Verder beroepen zij zich op de proccsscn-verbaal
der kommissie, welke in den Moniteur verschijnen,
iw de verklaiingeii der
verklaring moet
i
geantwoord werd.
Viijdag aanslaande komen de school-inkwisiteurs
naar Veurne afgezakt, om eens te meer, le beslaligen
wal voor prachtige gevolgen de wel-Van llumbeeck
voort heeft gebracht in iiet katholiek Vlaanderen.
Ja. zij komen hier zetelen op Veuhic-markt, oin
de zoogezeide drukking der <i kleiikalrn le achter
halen; hier le Veurne, waar ue liberale disch-
mecsters zich openllijk roemen van hel vrij onder
wijs le bevechten; le Veurne, waar de flarden der
schaamtelooze proclamatie Desmei nog aan de mu
ren geplakt hangen; le Veurne, waar al wal van
ver of van bij afhangt van gemeente ofdi'ch. het
mes on de keel gelegd wordt, en waar men mei den
broodhonger bedreigt al wie roekeloos genoeg is om
le mcenen dal hij meester is over zijne kinderen.
Wij zijn nieuwsgierig cm te zien hoe Presteen
en consoorten hier zullen slaan kijken, wanneer men
hun de vrome dad< n van hunne Veurnsche vriendjes
zal voor oogen leggen.
Inlusschen wakkeren wij al onze vrienden aan, zij
ten minste, die feilen kennen, om zich bij den Pec-
I steen-tribunaal aan le bieden. Indien die mannen
hier gekomen zijn om de ware waarheid le hooren.
héwei, zij zullen ze hooren, in, wij l elooven hel
l,..„ U-i ..1
hun voorbeeld; wam, de ondervinding zal het be
wijzen na drie jaar normale school gedaan te
hebben, zullen er uil komen bedorven lol in
merg van de beenen! Ten anderen, zij zijn ge
heel dikwijls niet al te puik meer als zij er naar
toe gaan; men scharleT immers alles op wat men
ki ijgen kan, bijzonderlijk om er mainzels van te
blad, maar door een echt geuzenblad, geschre- maken; veel dat niel en deugl wordt meesteres
ven door vrijmetselaars, dus goede vrienden?
De pil zal hard zijn um slikken.
heeren voor oogen legden, 'l waren leugens!...
Maai nu zij bekennen hunnen dwang en zijn
er fier over en met recht; want, zeggen zij,
too inoet het zijn, omdat de officiële school de
school der dischgenooten is.
Dat is ten minste rechtzinnig gesproken,
maar schreeuwend, tergend! Welhoe1“ In onze
grondwet slaat geschreven Het onderwijs is vrij;
dal wil zeggen dat iedereen mag onderwijs ge-
ven, en dat iedereen zijne kindeis zenden mag
uaar hij wil; 2° De armen zijn burgers gelijk de
i rijken; alle Belgen zijn gelijk; bijgevolg de armen
reis en dochters zonder eer of' weerhouden? ’l En
Mijnheer
Zonden
w...
acho<»lopi>e0rf a.
geweigerd V*
HOiiTcrneur X
iulSZH in b'1*;
dut b behelp
in ,1c «ditM»1* j
geuzen van België met een afgunstig oog benij-
4
gen. Hewel, ziet hier welke rampzalige gevol
gen die
weeg gebracht hebben in
Volgens «ene
1 ebben er in dal hervormd land, drie millioen
drie honderd vijf en twintig duizend, en honderd I
zes en zestig per.-oonen verooideeld geweesi tot
bet gevang, waaronder 2,926,994 mannen en
399.172 vrouwen. In 1870, hel getal der ver
oordeelden tot zes maanden gevang en min be
liep lol 2,651 mannen en 203 vrouwen; in
1879, de vooruiigang der schelmstukken heelt
hel gelal veroordeelde mannen doen klimmen
lot 4859, en dal der veroordeelde vrouwen lot i
442. Deze vermeerdering is klaarblijkelijk het ge
volg van het nieuw giusch onderwijs! Inderdaad,
vóór 1870 telde men onder de gevangenen maar
445 mannelijke persoonen on 19 vrouwelijke
onder den ouderdom van 16 jaren, en in 1879,
«lil getal is geklommen tot 402 mannelijke en
vrouwelijke. Zoo in Italië, gelijk overal el
ders geusche scholen... kweekerijen voor 'l ge
vang!
Andere voorbeelden van de vruchten der nieu
we onderwijsstelsels
Een groot lietdad’gheidsgeslichl door den
Paus gebouwd, voor jonge leergasten, hel
apostoliek geslicht St. Michiel, is geheel en
gansch ten kwiste gegaan door de mannen die
bel bestieren sederl’t jaar 1870; de zaken zijn
zooverre gekomen, dat de besturende commis
sie geraadzaam gevonden heelt, aide leerlingen
weg te zenden die hel ongebondig en schandig ge
drag hunner meesters kenden Om hel gerucht
dier maatregels in le houden, heelt men die leer
lingen willen paaien mei beloften en geschen
ken, op voorwaarde dat zij niets zouden ver
men! hebben; maar lioudi de ionge vast van
reeds halfbedoiven jongens; het gerucht loopt
in 't openbaar, en de gazetten staan er vol van.
Mochten wij vertellen wat sederl tien jaren wij
ook al tieten gebeurd te zijn hier in de middel
bare scholen en de atheneums van Belgie met
meesters en meesteressen en onder de leerlingen!
Er heelt daar ook over cenige weken, gelijk
hier in Belgie, een onderwijzerscongres plaats
gehad, waarin de goddeloosheid de eersle
plaats bekleedde. Men heeft daar ook openllijk
durven verklaren dat er in de lagere scholen
van geen godsdienst meer sprake mag zijn, gelijk
of de godsdienst niet noodzakelijk ware om het
hert te vormen, en om de driften in te toornen!
De boom overal dezelfde zijnde, moei natuur
lijk ook overal dezelfde vruchten voort brengen:
Italië, dank aan den rooi uitgang in de godde
loosheid, gaai ook mei zeer rasse schreden
voort in de zedeloosheid en de losbandigheid;
en bier in ons België wat zullen onze officiële i
geusche scholen and' rs opbrengen dan slechte ke- I
zullen noch de meesters noch de meesteressen
zijn d'o de kinders tot eer en de^igd zullen op-
wekken door hun woord en bijzonderlijk door I
Do liberale vooruitgang^?!) In Italië!
Iedereen weet wal de vrijmetselaars, hoofd
mannen der liberalen, veivicht hebben in Italië,
bijzonderlijk tien jaren van hier vooreerst de
schandige looveiij der (’auzelijke Staten, dan
\ei volgingen van allen aard legen de bisschop
pen en de priesters, vcrdujving der kloosterlin
gen en aanslag hunner goederen, vergcuzing ot
vergoddifloozmg van hel onderwijs, uitputting 1
•der steden en gemeenten duur de ongehoorde
lasten, gedoogzaam he id en toegevendheid voor i
al wat godsdiemst en zeden aam’Lndt, beschimpt voor dc ^kkelaars Goed gesproken,
en bespot; nu alles, uitgenomen recht en lud Dn is onvei beiei lijk gespio en, i
Men noemt dat al politi.ke, geachte lezers, en kf ,,n‘l (de'‘ Brusselsen blad dat
vooruitgang in de politieke, vmnudgang die onze ze8l <{OCh kat holte* le ztjn m pOliltek noch in
.geuzen van Belgie met een afgunstig oog benij- I iel1^)
den en van langs om stipter beginnen na le vol-
officiële statistieke of optelling.
I lokt hebben.
dal eindelijk ook de gemeeiilcbe-
de gemeenteonderwijzers de nede- j
rige dienaren en slaven der muuiiuiuiOedvis
niel.moeien zijn. doch niets geeft minder gelrou
Om de waarde le kennen eener
men welen hoe zij uilgelegl werd, 't is le zeggen
’er geantwoord werd.
Nu, in den loop van hel enkwesl is hel meer dm
steld, welke deze niel verslond
laars, die maar rdleen hunne handen hebben tot
midd£l bestaan, is do verachtelijksto
verdrukking
Wal zullen onze dischheeren zeggen van dal
komplitncn'je, hun toegezwaaid doorgeen
klerikaal of langgerokto schrijvers opgcsield
i.l 1 - I kl...l i
se. zooals meisjes van kleine kroegjes die reeds
twee drie jaren gezwierd hebben, en gelopen
met soldaten in sommige steden! En dat ir""1
cene bekentenis. 1 Ol,dc w;jzen' E"dalmoet kindersopvoeder)!
M. lierman, van Pelit-Rechain,ofliciele school
opziener, hecfi op hel enkwesl le Doihain, de
volgende verklaring afgelegd
Overal waar de steun (Tis te zeggen de
dwang) der gemeentebesturen ons ontbreekt,
worden onze scholen weinig of niel bijge-
vvoond.
Dus,
geuzcscholon, zij bekennen het zelven.
Goed gesproken.
De liberale associatie van Gent heeft onlangs
hel geluk gel.ad den grooten baas van liet in
wendige, Bloeder Bolin, ie hooren spreken
Hel volk wil met. zoo smak hij, dal de pries-
zonder dwang gcene leerltngcn in de ,eI.s hel p,z;lg hvbben over onze bestuur-
lijke zaken. Neen, voegde hij er bij, hel
gouvernement van den Koning mag hel gou-
veruemem van den Aartsbisschop van Meche-
len met zajn. Neen, de vertegenwoordigers
van T volk (seualeurs, representanten, piovin-
ciale raadsleden) mogen de lasthebbers der
Bisschoppen niel zijn. - Neen, de gemeeme-
besturen en de gemeenteonderwijzers mogen
de nederige knechten der pastoors niel zijn!
(Uufen hij zweeg
Gord gesproken, wierd er geschreeuwd en ge
bulderd lot Gent.
En de geuzengazetten herhaalden heel rechtzin-
jptUACH. - t ---
bil is onveibeierlijk gesproken, inderdaad! 1 ?l’ ?e za 'a.n aaH z,Jn Gni l^anilerood
Maar is dil Let «'edachl der eeuzerij wilden- '(r hun"e “'entuue oogen t dom unkonum,
Jiaai is oit i.u_ „ommin uu_ gcuzuij, wij_ucn_ Indien er r.og schaamlep voel Lu h< n besta. I.
zcgl noch katholiek le zijn in politiek noch i
ook net gouvernement niel mag zijn van den
Grootmeester der francnun'onslogie van Belgie;
dal, de seualeurs en de vulksvertegenwoordi-
gers o< k de lasthebbers niel mogen zijn van de I
zoogezeide vênérables ot eerweerdigen der i
logic, en,
sturen en
rige dienaren en slaven der moorlelbroeders
niel moeten zijn. doch niets geeft minder getrouw .L
Ziedaar, voegt de National erbij, wal meester getuigen weer dan die processcn-veibaal.
Bolin, de doctrinair vergelen heelt te zeggen, en C 2. __.2_ L.
wal zonder iwijtel geen to< juictiing zou uiige- 1
i lokt hebben. Dal is hel gedacht van den Na- i wa^ er gevraagd en wat
i tional. llii had het beter gezwegen, niel waar? «wj. ire.v...»«,19,l,11i)m um
1 ||i| had ook beter gezwegen niel waar, dm ufli- eens g.-beurd dat aan de gelmge cene vraag w. rd g.-
i r n i u steld, welke deze niet veisloiid cn waarop ucn hvin.
I cieele inspecteur van hel geuzenouderw.js M. na lang aarzelen, c. n ja of nren afpeiste.
I h..i.w>i..iiv van C.luirleioi. loen im aan minislei \yal in(,n j(| j)el pró^jj-vdbaalMun steil
hel op alsof er niets gevraagd was en geeft de vraag
van den voorzitter als de verklaring door den ge
tuige, uit eigen beweging, gedaan.
tMeestal de getuigenissen, tegen de priesters ge-
mêegeiiomen te hebben, omdat zij niets anders j richt, komen voorl van de ciikwesteurs zelve, die
kosten of bekwaam waren te verrichten, om hun a;“' geujehe getuigen, waarvan zij zeker waren, ge-
Inood le winnen. Zij verslijten in vermaken j vraagd hebben
.noeteu gf ^^sennoeeen
De getuige, een vijand van den pastuor, m lar die
le dom is om iels legen hem uit te vinden, kuikl mei
voldoening ja, op at die vragen <n de voorziller
roepl uit
Schrijft op
Daarentegen, wanneer ccn katholieke geinige
wezenlijk verpletterendefeil>-n legen eenen geus aan-
brengt, dan zt gl de voorziller
Wij zullen dat niet aanlcekenen;'l is een feil
dal geen het minste belang heeft.
Otwel. als hel eene logenstr.ifling geldl
De vorige getuige heell bevestigd dat de feilen
i echt zijn. Hij is zooveel vertrouwen waard als gij.
Wij zullen geene melding maken van die logenslraf-
fing.
En aan zulke processen-verb ial zonden wij geloof
moeien echten, liever dan aan de verslagen der dag
bladen, die geheel de zittingen, mei vragen en ant
woorden, meededen
En welke zijn nu die feiten, ten laste der priesters,
welke hel enkwesl volkomen bewezen beeft!
Geene andere dan dal zij, op hel eerste woord der
bisschoppen, vol iever de hand aan hel werk hebben
geslagen en in cenige maanden lijds het katholiek
onderwijs hebben gesticht; dal zij vervolgens in alle
omstandigheden hun gedrag hebben geschikt
volgens de onderrichtingen welke zij van de bisschop
pen hebben ontvangen, in één woord dal de geeste
lijkheid een bewonderenswaardig bewijs heell gele
verd van hare gehechtheid aan hare kerkvoogden en
van de onverbreekbare eenheid welke lusschen hel
bisdom en de priesters bestaal en wat de geuzerij
ook doen moge allijd bestaan zal.
Wij Iwijlelcn er aan of hol deze uitslag was, wel
ken de grafmakers van hel katholiek geloof zich voor-
gesleld hebben te bereiken.
om
M
Cd
A
•J5 C»
E
<3
4/
O i
I ril «ndf»e*
louden f,eC'
plicht j-r
«onver lj
in bet J
worden li»d,r
«ouden
ul de
Oi l
prij«dn li<,
p.;ril lud 1 I f
nooit loeft
mrn tich tf
tans in o"xC ,(j
11 ,i
.O.d.nBX
te docil ,n
Hr'«t'
tcr.-n. e« j
rati schnnl'",
.„o.,Ii- rnr^j,
het nirt
De
ni roln met J
(.eipmlen ft'
«r(;cn»U "idf U
luider 'St
H<ihr«mp.
<le b.ie •cb-’jl
tiel l.d I
w.rrn om
ccmmissWe
De Rroot»
u/u’CflS’. ,ji
liet i.eu-'U
grrnrenlrbc* ,fl
neoren
die
peilt »elcl
flrboren t,n
b,u mu
drnkken!
(let <cr»w d
derwijze
«te der be^** ,1
inunr hrt
de rechl>ó,nl^
>IUU< UI. „v. «v. ~..j, ...j
VVI, *ltl UICI «VirkU l clliipr.ui >pv V 1 W
zoogezeide politieke en vooruitgang te
11 dal ongelukkig land
''ISILUJ-J
