I
I
1903.
6 April 188L
Dit blad verschijnt den Woensdag, onmiddelijk na de graanmarkt. Inschrijvingsprijs. 5 fr. ’sjaars; met de post 6 fr. Annoncen 20 centimon per regel. De
Btirne:.
I
i
20
17
deeldheid gezaaid tot in de kleinste dorpen en
alzoo oenen toestand verwekt die, met de kwij-
ning van handel, nijverheid en landbouw geene
schitterende toekomst voorspelt.
Hopen wij dat, in 1882, de kiezers geene
mannen meer aan ’t hoofd zuilen brengen die
zich meer met blinden partijhaat bekommeren,
dan met de zedelijke en stoffelijke belangen van
hel land.
3 y'- jafir
VEERWE,
April.
93; tarwe 1"
rogge
ouiu ii 18 97;
-blait-
oiin rkoolzaad
aardappelen
!b; id. eerste
a 0 3de
0
Biet Onderwijs.
Wij hebben heden machtig veel te strijden
tegen allerlei dwaalbegrippen en valsche leer
stelsels; doch onze ‘strijd tegen het onderwijs
zonder God, bekleedt ongetwijfeld voor bet
oogettblik de eerste plaats. Niets immers is
beter geschikt om haastig en onvermijdelijk
geheel de Maatschappij met handen en voelen
aan Je vrijinetzelarij, dat is aan den ondergang,
■over te leveren, dan hel jeugdige geslacht van
in de kinderschool afkoer en haal tegen Kerk
•en priester in le boezemen. Om dit doel te be
reiken en enkel hier om hebben onze
■liberale bestuurmannen de wet van 1879 ophel
lager onderwijn lol stand gebracht, en, omdat
■de uitslag aan hunne verwachting niet beant
woordde. zijn zij ze ter hulp gekomen door hel
baiebjk sclmol-onderzoek. Doch noch wet noch
onderrook is uil hunnen eigen koker geboren.
Zij zijn hierin de naapers geweest der sanscu
lotten van 93. Wij denken dat het goed is dit
his'.oviepunt in licht le brengen, omdat de
Belg zich dieper en dieper overiuige, dat alle
slechte waar, ons doorgaans om niet te zeg
gen altijd uit Frankrijk wordt overgezonden,
en diensvolgens, dal wij allen franschen in
doe I en wal er toe bijdraagt niet genoeg
kunnen tegenwerken. Ja, onze kleingeestige
liberalen die zoo gaarne voor groote mannen
doorgaan, zijn in deze zaak slechts de kinderen
■of beter de apen der fransche blaffers uit de
verlcdeue eeuw. Zelfs gansch hunne holklin
kende grootspraak waar zij ons volk zoeken
■dooi te leiden, hebben zij geput uit de ver
pestende bron der onsterfelijke grondbegin
sels van hel schrikbewind.
En inderdaad, als men de ware geschiedenis
■diet hachelijke tijden doorbladert, ziet men de
sansculotten ovetal driftig aan ’t werk om het
•ouderwijs goddeloos te maken of le venvereld-
lijlcn, zooals men nu zegt. De katholieke scho
len werden overal vernietigd, de priesters uit
het onderwijs vrebannen en de pastorijen lol
woning gegeven aan de tepublikeinsche ondcr-
wijaecs, Zij wisten immers zeer wel, die
•zorder broeken, dal bel volk fiun meestal
vijandig was, en zagen geen beter middel om
tie nieuwe orde van zaken te bestendigen dan
Int opkomend geslacht, door het onderwijs,
hunne dwaalbegripen van jongs af in te
planten. Doch, even als nu, ging het niet altijd
naar hunnen weiiscit. fn cenen brief van het
«lepartenumtebeslum aan <lc gemeenten, ge-
dagleeketid van den 7 Messidor jaar VI, dat
is den 23 Juni 1798, drukken de Sansculotten
hun spijt uit, dat de gemeentebeslmcn hunne
maatregelen nopens hel onderwijs niet in het
werk leggen, en de goede inzichten der
republiek niet ondersteunen. Ten einde eenen
beteien uilslag te bekomen en om liet volk
bang te makeu. stelden zij een school-onder-
zoek in. Van allen zoo luidt gemeld stuk
op de volgende vragen:
verwachten wij een klaar en duidelijk antwoord
1" Welke gepi keerde (godsdienstige) scholen,
opvoedingshuizen ot ponsionualen bevinden zich
in uw arrondissement?
2° Welke zijn de personen, die deze gestichten
besturen?
3" Welke zijn de grondslelsels, de zeden en liet
talent dezer bestuurders?
4° Welken invloed oefenen die gestichten uit
op den openbaren geest?
5" Welke is hei getal leerlingen die de lagere
scholen bij wonen?
Men raadt genoeg met welk inzicht die
infynsitie verncht werd. Doch onze katholieke
dorpsbesturen lieten zich door die bedreigingen
niet afsebrikken zij hielden kop, omdat zij
wisten dat zulke school zonder godsdienst
leer, zonder gezag eh toezicht van den priester
bij hoi volk van ons land hoegenaamd niet
gewild was. Dil is zoo waar, dat de huisvaders
de openbare scholen ledig lieten staan, en liever
hunne kinderen zonder onderwijs zagen op
groeien, dan ze te zenden naar cenen republi-
Twee sisassB twee is vier*
Twee maal twee is vier; dal leerden wij van
jongs af als wij leerden cijferen in de schole.
Dal is eenc mathemalieke waarheid en nooit
iemand beeft ze kunnen of durven loochenen.
Nogtans zij is altemets lastig om hooren, bij
voorbeeld voor menschee die met eene masse
schulden slaan;’t ware somtijds beter voor hen,
ware twee en twee maar drie. Maar omdat dit
beter ware voor zulke gasten, die waarheid van
twee en twee zijn vier, blijft daarmee niet
min slaande, en hadde men nog zoovele schul
den le betalen, twee en twee zullen toch altijd
vier blijven en de schuldeischer zal hel niet
anders willen verstaan; en hij zal gelijk hebben,
want de waarheid is onveranderlijk. Welnu,
vele andere waarheden zijn er te vinden, waar
heden van onzen heiligen godsdienst, die men
schijnt te verwerpen naar beliefte, en die nogtans
waarheid zijn, alzoo wel als dal tweemaal twee
viere doet, waarheid is. Waarbij komt dal nu
dat men de eene waarheid verwerpt en de andere
voor goed houdt? De oorzake dier dwaling ligt
voornamelijk in ’s menschen gevoel, passien en
driften die willen meester spelen boven onzen
geest en ons afhouden van de waarheid, omdat
de waarheid omdeswille van de passien die wij
involgen, somtijds lastig is om aanveérdeu. Maar
omdat zij u lastig is, laat zij daarvooren van
waarheid te zijn en staat hel u daar voor vrij
deze waarheid le aanveerden ofte verwerpen?
Op verre na niet; bij voorbeeld Gij zult de
plichten van den huwelijken staat niet te buiten
gaan, zegt God; omdat dit gebod aan sommige
menheeren' tegensteekt, laat hel daar voren van
Gods gebod, van waarheid te zijn? Bij lange
niet! En omdat dil gebod aan sommige gèluite-
mantooide puppenhoofden lastig valt om le on
derhouden, wil dat zeggen dat zij dn gebod,
de waarheid mogen verwerpen en den huwe
lijken slaat te builen gaan? Ook niet. Neen, de
waarheid is één onverdeelbaar, en T is een ge
bod van God de waalheid le aanveerden Ik
ben de weg en de waarheiddie met Mij niet is,
is tegen Mij, en wee aan hem die tegen Mij is. Ja,
de waarheid van twee maal twee is vier is voor
sommigen gemakkelijker te aanveerden dan de
waarheid gij moogt de plichten van uwen staat
niet te buiten gaan: maar dat en doel niet aan de
kwestie, waarheid blijft waarheid, een en onver
deelbaar en de eene gelijk de andere moei als
waarheid aanveerd worden. Nu wat is de waar
heid voor ons, christenc menschen armen en
rijken, geleerden en ongeleerden? De waarheid
voor ons bestaat hier in dal wij als schepsels
Gods, Gods wille moeten volbrengen. Wat is
Gods wille? Dat wij Zijne geboden en die van de
II. Kerk onderhouden. Waarom ook de geboden
der 11. Kerk? Omdat Christus, die God is, en
die de macht heeft te gebieden, gezeid heeft aan
de apostels en alzoo aan linnhe opvolgers
gaat en onderwijst alle volkeren, die u vanhoort,
aanhoort Mij,, die u versmaadt, versmaadt Mij.
Zoo dan, de waarheid voor ons. christene men
schen. bestaat, hier in dat wij ons als christenen
moeten gedragen, dal wij moeten verceenigd
zijn mol de H. Kerk met den Paus, de Bis
schoppen en de Priesters; dal wij katholiek en
geen geus mogen zijn. Dit is de waarheid; dit is
al zoo waar als dat twee maal twee vier is! Die
’t anders zeggen zijn leugnaars!
lïc Kaïnïev.
Dinsdag begon de beraadslaging over het
ILancISiouivcrs.
In Engeland is er kwestie van eene maatschap
pij te vormen, mei een kapiiaal van tien millioeu
franken, voor hel inrichten van eenen stoom-
booldienst lusschen Amerika en Europa voor
den invoer van het levend vee. Vier groote
stoomboolen, ieder van 4009 tonnen, zullen
daartoe gebouwd worden.
Indien dit ontwerp verwezenlijkt wordt, mag
men voorzien dal aan den landbouw in Belgie,
die reeds zoo diep beproefd wordt, eene nieuwe
en doodelijke slag zal worden loegcbracht.
Nu reeds gaat oc landbouw hier jaarlijks
achteruit en bevinden de boeren zich, ondanks
de schoone beloften der geuzerij, in eenen be
krompen toestand, zoodanig dal de landver
huizing naar Amerika van dag lol dag toeneemt
en eene wezenlijke plaag is geworden. En wal
zal het zijn als vier gioote stoomboolen hel over
schot van den rijken veestapel uil Amerika naar
onze gewesten zullen overbrengeti, om hier aan
lage spotprijzen verkocht le worden?
Eu wal doet hel ministerie om in dien toe
stand te verhelpen Deukt het er aan om bet
medelijdeusweerdig lol van den landboewer te
verzachten en de zware lasten die op hen druk
ken, te verminderen?
Verre van daar! Integendeel heeft het den
landbouwer ovei laden met lusten, bestemd voor
het betalen van 1” scholen zonder God of zon
der leerlingen, 2° van bet leger, dat gedurig
vermeerdert en jaarlijks meer jongelingen aai;
den boerenstiel ontrukt, om ze naar de kazern te
sleuren; 3° van versterkingen die millioenen
kosten en tol nicls dienen en voor meer andere
geldverslindende en nutlcluozc uitgaven.
En weel gij, landbouwers, wat men ant
woordt als onze vei tegen woord igers in de Ka
mers verbetering vragen van uwen toestand en
spieken van de verwoestingen door de over-
stroomingen veroorzaakt? Wel, men roept u toe
dal gij beter zoudet varen indien gij zoo dom
niet waart aan mirakels en aan godsdienst te gc-
looven; indien gij zoo verlicht waart den weg
der Kerk te vergeten om dien van de herberg in
te slaan en te leereu vloeken in plaats van bid
den.
Daarenboven het ministerie heeft haat en ver-
G april.
32
a
u 24 -
a 18 25
a -
a 13
27 3o
—- a 32
'leren deel der
en, hei brood
‘/2 kilo. SO
kcinschen meester. Het onderwijs had bij onze
voorvaders dan alleen waarde, wanneer het
gepaard ging met ernstige godsdienstleer. En
zij hadden gelijk de godsdienst alléén is de
eeuwige grondslag van alle huislijke en maat
schappelijke orde en zedelijke grootheid.
Zietdaar, Belgen, hoe uwe voorouders han
delden tegen het goddeloos onderwijs der
Sansculotten, en zoo ook moet gij doen tegen
het onderwijs onzer hedendaagsche moorlel-
broeders. Zij hebben door hunne Krachtdadig
heid hun geloof staande gehouden en hel u
ongeschonden overgezet; dezelfde taak hebl
gij heden te vervullen jegens uwe kinderen.
Wederstaat met hand en tand aan het moortel-
onderwijs, verdedigt uw geloof tegen alle
slinksche maatregelen; en, om des te beteren
uitslag ie bekomen, verdedigt ook en bemint
uwe moedertaal. Vele Belgen, zelfs eenige on
derwijzers begrijpen bet belang hiervan niet,
en dit is grootelijks te betreuren. De taal is
een machtig schild tegen liet bederf. Wie er
een nieuw bewijs van wil, raadplege maar de
statistiek der bevolking van onze katholieke
scholen. Waar slaan zij in vollen bloei? Waar
Ireureu zij? Zij bloeien in al de streken waar
men vlaamsch spreekt, en treuren in tegen
deel in al de andere. Wij zeggen bet vlak af
de school waar onze taal niet ernstig aangeleerd
en op de eereplaats gehouden wordt, is voor
ons geene goede school, omdal zij onzen volks
geest laat verbasteren en rijp maakt voor de
fransche slavernij. Immers de taal is de ziel
der Natie, ja, zij is de Natie zelve. Neemt men
de ziel weg, dan verdwijnt de Natie van het
aardrijk.
groote letters volgens plaatsruimte. Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. Een Nr 15 cent. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 20 fr.' het 17)0.
De Annoncen voor Belgie (ter uitzondering der Vlaanderen) en 'tbuitenland worden ontvangen door het Office de PufiuciTË, Magdalenastraal, 46, te Brussel.
Men schrijft in bij BONHOMME-HYGKASEYS, drnkker-uitge.ver. Zwarte Nonnenstraat, 4. te Veurne,
t
«Ht ln>»<3
nachts nnn-
aan. 'Zij,
in de b 'st n
Z<: onder*
tui g. n <g<l'
°'ui In it in 11
i’ii mon i, o’
-e relist .rdig-
kt. 1). ri’ke
s druk kin;' <p
'"I run zwakte
J in )nt bin-
;ijn duf n de
ion I co k nn.
1« n ein In est,
r<ar m ecriige
0:>g<vng van
gcvob.t eftjlü
te vergiifb
njn lue tali l
ns Wordt Lij
arren neemt
kl p« opslaat,
luizi ling; h j
zij e hu,<1 i’
i>h-t u i>. <i
o gen k' j;r.
■orlt, ..rh-i»u
n donker van
'ooilza.ikt het
te geven; die
Inn eins een
itigen sih.V'k
loor h Li ik im-
ten zi< ke ><<v
'oor de oogen
M n idlnl i m
ien zich benr-
)en deide oer
O'ni d.ura.in
zi h dikyij
'ragen; eemge
’e bcbandeld,
rte.-ing, soin-
z-> maar niet
Klingen heeft
rd- ’O' n bei ft
set of Roots
■7’ diroap der
11 geneest.
e to. r ernstige
I' r volksklasse
-Sg<: uilkoui-
Me zorg wordt
een afwend
«vallen.
te l.ouden.
kr Seigal ia
'^renneg,
1 April 1881)
0 n». 5 02’,
'“'««lend, shmn
'*4*Tci», Eesten.
•rke, 5 55 7 41
*Me). 7 35’
U 00, 3 08,
!S’ 11 39, 3 40
'“el 3 C6’ 7 12,
Betiwel,
7 oo eip
7
Pres.
15<np.,: 2 40
tl 3C’ 1 44.
*23 (2 50, 8 52
18, 4 37, 5 20,
12 8, 3 45,
8 00.
t 52. 6 28.
•1, 1 27, 5 40,
12 35, 4 40,
ui i~ irrr i a - -
0