Veurise, 20 April 18SL
No 1905.
1
neer hij zei dat het liberal is mus een zandhoop
is die op geenen vasten grond staat, maar ge
durig draait en keert en vervliegt, gelijk den
hoogen blekker van Coxyde, die, zegt men, na
eenige honderdejaren inde zee zal begraven
zijn. Mochte het liberalismus ook, maar veel
eerder, lot geluk van de samenleving, zijnen
laatsten adem uitblazen, versmacht in den
poel waarin het wroetelt
vrij gedacht, waarom zouden de daden, die vol
gens dat vrij gedacht verricht worden, niet vrij
zijn, en waarom zulke dingen straffen? Indien gij
het eene toestaat, gij moet het andere toestaan.
En dat de geuzen niet uitkomen met te zeggen
dat zij maar de vrijheid van gedacht vereischen
in zake van godsdienst! Als zij dat vereischen
zijn zij verre genoeg, want als het den mensch
vrij staat Gods bestaan en Gods geboden te aan
veerden of te verwerpen, op wal is dan hel ge
zag van keizers en koningen gesteund; waar
hebben zij de macht gehaald te gebieden, en
welke plicht bestaat er dan voor dc menschen te
gehoorzamen God is de grondslag der samen
leving; het is Hij die alles geschikt en geregeld
heeft; als men beslaan van God, van eene
goddelijke zedenleer, van eene altijddurende
eeuwigheid mag loochenen, waarom zouden wij
alle lijdelijk gezag niet mogen van kante wer
pen, aangezien dal de oversten maar menschen
zijn gelijk de andere, en dat alle menschen ge
lijk zijn?
Gij ziet waar dat fameus princiep '(gedacht
is vrij, de maatschappij zou leiden!
Neen, het is ons niet toegelaten te peizen en
te gelooven wat wij willen; de geuzen zeggen
't anders, maar zij dooien! Ons gedacht is onder
worpen aan God, en niets mogen wij peizen dat
tegenstrijdig is aan Gods wetten en aan de wet
ten der H. Kerk. Waarom aan de wetten der II.
Kerk? Omdat Christus aan de H. Kerk,’t is te
zeggen aan den Paus, bisschoppen en priesters
gezeid heeft die u aanhoort, aanhoort Mij,
die u versmaadt, versmaadt Mij. Bijgevolg in
in zaken van godsdienst en zedenleer, wij moe
ten peizen gelijk de II. Kerk, ons onderwerpen
aan haar gezag, in een woord de Roomsche
katholieke leering aanveerden en niet eene
geusche leering, welke niets anders vóórtbren
gen kan dan de verbeesting van het menschdom.
Ééns zullen wij dan zijn met de II. Kerk, ééns
van gedacht, ééns van wil, ééns van streving;
daarin ligt de ware vrijheid hoe nader wij
zijn van onze moeder de II. Kerk, hoe vrijer wij
zijn; hoe verder hoe meer slave; want buiten
haar vindt men het rijk van den duivel, hel rijk
van dc geuzen, franemacons en andere dierge
lijke, en dit al is niet anders dan schijnheilig
heid, bedrog en slavernij
Ja, ’l liberalismus draait en keert naar alle
winden; hel is een stelsel zonder grond, eene
leering zonder vaste princiepen, krieéelt van
dwaasheden, tegenstrijdigheden en aardigheden
van alle slach en soorte! Men zou zeggen dat
die grrrroote volksvet lichters voor zend ing
hebben, de grenzen van de menschelijke dom
heid achteruit te schuiven! ’t Is waarlijk de
verkeerde wereld; en leefde filosoof Diogenes,
hij zou uil zijne houten ion springen, 'en al
gekken op zijn hoofd loopen, in plaats van op
de voeten, altijd wel te verstaan, indien het
gouvernement geenen commissaire spécial
zonde om hem te keeren
En welke zijn alzoo die aardigheden van het
liberalisums? Ilewel men moet niet verder gaan
dan zijn eerste zoogezeid grondprinciep, le
weten dat de mensch al mag peizen wat hij wil;
dwaasheid der dwaasheden! en 't is waarlijk
eene schande voor onze eeuw en voor ’l mensch
dom, dat zulke dommigheden, zulke- ezelachtig
heden hebben moeten afgekeurd en gedoemd
worden door de groote pauzen Gregorius XVI
en Pius IX, in hunne omzendbrieven en in den
Syllabus. ’k Vraag eens, moet dc mensch
niet peizen gelijk het behoort, volgens waarheid,
recht en reden? Moet hij niet wel peizen? Heeft
hij bet natuurlijk recht, slecht en verkeerd Ie
peizen? Maar, geachte lezers, pakt het nu eens
alzoo, wat zien wij? Pcist al wat gij wilt, bij
voorbeeld dat er geen God is, dal de mensch
voortkomt van de apen, gehjk Janson en Van-
derkindere beweerd hebben in de Kamers, dat
als de mensch dood is, alles dood is, gij blijft
volgens die mannen, goede en treffelijke libe
raal, gij hebt het natuurlijk recht dit te peizen;
maar hebt gij het ongeluk te peizen dat er een
God is, dat de instelling der Kerk goddelijk is,
dat de leering der H. Kerk de onfaalbare ware
leer isha! gij zijl een achteruitkruiper, gij
verdient niet meer van mensch genoemd le
wordenEn nogtans volgens ’t princiep van
’t liberalismus, gij hebt het natuurlijk recht te
peizen wat gij wilt! Zij zouden er moeten bij
voegen ja, uitgenomen van wel te peizen. Gaat
dit nu niet, geachte lezer, alle permissie van be
lachelijkheid en aardigheid te boven?
Beschouwen wij nu hunne daden. In Frank
rijk, stellen zij eene wet voor, om de klooster
lingen uil heiland te verbannen; die wet wordt
niet gestemd, maar al met eens, die wet be
staat reeds, zeggen zij, en zij bestormen de
kloosters en jagen de paters builen! Is dat niet
aardig?
De menschen die hier in ons land een rond
sommetje gegeven hebben aan den dischwaven
waren treffelijke katholieken. En nu, 't zijn juist
de katholieke armen die hunne christelijke plich
ten vervullen, die van het genot dier weldaad
beroofd worden! Is dat niet'aardig?
Voor de rampzalige oorlogswetvan Pieter
de kwakzalver, was de katechismus, volgens de
geuzen, een slechte boe'k die in de lagere
scholen op geener wijze mocht aangeleerd wor
den; en nu, wat zien wij? De onderwijzer* moe
ien, niettegenstaande hel stellig verbod der
geestelijke Overheid, den katechismus geven in
diezelfde scholen, en zij krijgen er nog 100
frank voor; en doen zij hel niet Pier de "kwak
zalver zet ze af Is dal niet ’t aardigste van de
wereld
- Hedendaags worden er mannen aangesteld,
niet meer om de plichligen op te zoeken, maar
Liefhebbers van aardige dingen!
De wereld is eene aardige parochie! Zij staat
gelijk op sprieten, en met oenen niet ligt zij
onderste boven. Op zekere tijdstippen liggen
aide volkeren, ligt iedereen in ’t geweld;’t is
een rumoer en gewoel van al de bliksems! Die
staat van zaken bestond reeds ten tijde van den
filosoof Diogenes, die in eene houten ton woon
de. Op zekeren dag dat hij geheel de wereld
in rep en roer zag, kroop hij uit zijne ton, en
ging ze wentelen den berg op en neêre, zeg
gende dat, als iedereen zoo bezig was, bij alleen
niet kon stil zitten! En als hij op zijn sterf
bed lag, tniek hij zijn testament, en belastte
zijne omstaanders dat men hem, dood wezende,
niet op den rug, gelijk anderen, maar op zijnen
buik leggen moest om hem te begraven, en gaf
dit voor reden wij leven nu in de verkeerde
wereld zeide bij en ik hoop dal ze nog eens
zal draaien, en dan zullen al de anderen op
hunnen buik liggen, en ik op mijnen rug!
Moest Bara minister geweest zijn in dien tijd,
hij zou voorzeker hel testament gebroken hebben
uil reden van algemeen belang en zeer
haastig oenen commissaire spécial gezonden, -
■al ware 'l maar een kindermeissen geweest,
om Diogenes eene andere zijde te geven, en
te keeren naar de mode!
Indien de wereld hedendaags geheel en
gansch onthutst is, en in verrwaring ligt, die
toestand is toe te schrijven aan de groote revo-
lutiesekle onzer eeuw, aan hel liberalismus, 'lis
gelijk onder welken naam hel voortkomt.
Onze eerste koning Leopold had gelijk, wan-
Dit blad verschijnt den Woensdag, onmiddelijk na de graanmarkt. inschrijvingsprijs. 5 fr. ’sjaals; met de post 6 fr. Annoncen 20 centimen per regel. De
groote letters volgens plaatsruimte. Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. Een N' 15' cent. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 20 fr. het 100.
De Annoncen voor Belgie (ter uitzondering der Vlaanderen) en 'l buitenland worden ontvangen door het Office de Publicitê, Magdalenaslraat, 46, te Brussel.
Men schrijft in bij BONHOMME-RYCKASEYS, drukker-uitgever, Zwarte Nonnenstraat, 4, te Veurne.
DE VRIJHEID VAN DENKWIJZE:
’t Gedacht is vrij, of iedereen mag peizen
on golooven wat hij wil!
Dit deu ntje hoort men hedendaags veleop de
straal, op den trein, in de herbergen in de trot-
toirbladjes, gelijk ons Advertentie-blad, overal
wordt hel als princiep, als gangbare munte
aanbevolen. Alzoo komt het, niet zelden men
schen te hooren zeggen «Ja, de pastoor heeft
ons goed de waarheid voor oogen geleid, maar
dal kan ons niet schillen, wij zullen daar-
w voor ons leven niet veranderen; ’t staat ons
y> toch vrij, te gelooven en te peizen wat wij
willen. Ja, zulke redeneeringen hoort men
■dikwijls en nogtans zij zijn valsch; want zeggen
dat iedereen mag gelooven en peizen wat hij
wil, is ten eerste eene groote leugen en ten
tweede eene groote dommigheid.
’l Is ten eerste eene groote leugen; want
houden staan <i.?t het gedacht vrij is, is alzoo
vele of zeggen dal het gedacht aan geene wetten
onderworpen is, en dat het ons vrij staal goed
- ot kwaad te peizen. Ei.’ wel, dat is eene groote
misse; wantons vei'Staud en onze wil, alhoewel
zij niet kunnen gedwongen worden gelijk een
peerd door zijnen meester, zijn nogtans niet
vrij te weiken gelijk zij willen. Geheel de
mensch trouwens is van God geschapen, zijn
lichaam alzoo wel als zijnen geest; bijgevolg,
zijn versland alzoo wel als zijnen wil hangen af
van God, en het is den mensch niet toegelaten
zijn versland en zijne geestvermogens le ge-
biuiken tegen de wetten van God.
Welnu, God heeft zijne wetten gegeven en fï;j
geeft ze nog alle dage door zijne II. Kerk; gij
zult, zegt God tot den mensch uwen lieer en
God dienen en Hem niet vergrammen noch door
woorden, noch door werken noch door ge-
peizen. En verders zegt Hij nog qUi non cre-
diderit condemnabitur die niet geloofd zal
hebben, zal veroordeeld worden; in andere
woorden die niet zullen gelooven wat Ik ver
openbaard heb en wat Ik door mijne Kerk
voorenhoudc, deze zullen veroordeeld worden.
'Zoo, dat het ons vrij siondet te gelooven en
te peizen wat wij willen, waarom zoude Christus
dan die geboden geven en dezen veroordeelen
die anders peizen als Hij of als Zijne Kerk?
Neen, wij mogen met peizen of gelooven
wat wij willen, maar in zaken van godsdienst,
wij moeien peizen gelijk de II. Kerk, en ons
gedacht onderwerpen aan haar onfaalbaar
woord; doen wij het niet, wij zullen ver
oordeeld worden; ’lis Christus zelve die het
gezeid heelt.
Dc vrijheid van denkwijze dan, welke de
geuzen overal uitbazuinen, is eene groote leu
gen, maar ten tweede is ook eene groote
dommigheid.
En inderdaad. Dal iedereen mochte peizen en
gelooven wat hij wil, wal zou er van.de wereld,
geworden? Een kind zou mogen peizen van zijne
ouders dat bet slechte menschen zijn; een knecht
zou mogen peizen van zijnen meester dat het een
ryian is, een soldaat van zijnen kapitein dal liet
een bloedzuiger is; de arme menschen zouden
mogen peizen dat dc rijken het recht niet heb
ben al dat geld en goed te bezitten; een burger
zou tnon mogen peizen dat de burgemeesters,
koningen en keizers lboedlionden en maar een
kogel weerd zijn.
Gij ziet, met zulk een princiep gaan wij regel
recht naar de revolutie, naar hel communismus,
het eocialismus en nihilismus; want indien het
waar is dat iedereen mag peizen wat hij wil, hel
volgt natuurlijk dat iedereen mag bandelen naar
beliefte, aangezien de mensch maar handelt vol
gens zijn gedacht, 't Is alzoo dat de bedorvene
zoon, vooraleer met bet zwoerd zijn vaders heil
te doorbooren, het eerst overpeisd beeft; 'lis
a zoo dal een diof, vooraleer te stelen, het eerst
bedacht beeft, en 't is ook alzoo dat de nihilis
ten vooraleer keizers en koningen in de lucht te
schieten, hot eerst gïldig overwogen hebben.
Nu, indien die gasten vrij zijn van le peizen wat
zij willen en dat zij maar handelen volgens lr,in
n
DE VEU