Woensdag 7 September 1887
N' 36
Men schrijn in bij BONHOMME-RYCKASEYS, drukker-uitgëver, Zwarte Nonnenstraat, 4, te Veurne, en
i zijn gemoed en zijne oveitifg ng,
enz.
na- i
43° jaar
Dit blad verschijnt den Woensdag, onmiddelijk na de graanmarkt. Inschrijvingsprijs. 5 fr. 'sjaars; met de post 6 fr. Annoncen 20 centimen per regel. De groote letters
volgens plaatsruimte-Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. Een N' 15 cent. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 20 fr. het 100.
De Annoncen voor Belgie (ter uitzondering der Vlaanderen) en ’(buitenland worden ontvangen door het Office de Publicitè, Magdalenastraal, 46, te Brussel.
in de Postkantooren.
En ’t slechtste komt nu achteiH< oMi
a Zij zijn overtuigd dat den (sic) grond
H< t libcralsmus kan en
beschouwen als leering en
Plaatselijk.
Het Advertentie-blad schrijft sedert ce-
nigen tijd over de vrijheid
De leugens, de verwarring en de on
wetendheid die in zijne artikels voor
komen, zouden geheele boeken vragen
om te kunnen nauwkeurig en met orde
weerlegd woiden.
In ons laatste nummer hebben wij
reeds de valschheid van eenige zijner
lieweeringen doen uitschijnen, maar
daar het voortgaal in zijne boosheid,
kan hel nuttig zijn daarop wal weder te
keereu.
Wij herinneren ons, dal over zeven
jaren wij eenen artikel geschreven heb
ben op dezelfde sloffe, aan den welken
hel Advertentie blad nooit heeft geant
woord! Het zal nu misschien goeste krij
gen.
Wij geven dan de waie leer over de
menschelijke vrijheid.
Ï9e menschelijke vrijheid.
Wij weten het wel, geachte lezers,
voor eenigen van u zal liet misschien
wat lasting en moeielijic schijnen om te
begrijpen, maar wat wilt gij, wij moe
ten' toch in den grond «an de zaken
gaan, wij moeten de grondvesten leg
gen, en mogen niet balfwege beginnen
gelijk de geuzen. Zij zijn bevreesd van
den grond, omdat zij in hunne leetslel-
sels geen grond noch steun zien of ge
voelen, cn alzoo wat diep gaande, on
vermijdelijk moeten verzinken Ten
anderen, wij verhopen alles zonneklaar
te kunnen maken voor iedereen, door
de ophelderingen, toepassingen en voor
beelden, die wij misschien in verdere
behandelingen zullen voorstellen.
Wanneer God de sterren, planten
cn dieren schiep, heelt Hij ze onder
worpen aan den nooddwang, ’t is te zeg
gen aan de onwedersiranbare wer
kttigen of aandriften, door dewelke zij
nan de wetten der natuur gebootzamen
op eene noodzakelijke en werktuigelijke
wijze. Aldus beeft Hij met den mensch
met gehandeld Hij heeft de vrijheid
gegeven, die edele eigenschap, die hem
nis heer en meester aanstelt van zijnen
wil, om zich volgens de orde te richten,
aan de wellen zijner natuur te gehoor
zamen, en vrijelijk en zonder dwang
zijn einde te bereiken. Wij spreken
hiér van de vrijheid hoofdzakelijk aan
•den mensch, welke men den vrijen wil
noemt, en die tegenovergesteld is aan
den nooddwang. Men kan ze verklaren
als volgt het vermogen van te handelen
volgens keus, en van te kiezen tusschen
het goed en het kwaad.
Daar't woord vrijheid in verschil-
tige zinnen genomen wordt, en tot ver
wan mg biedt, is hel van aangelegen
heid te onderscheiden 1° de na
tuurlijke (physique) en de zedelijke vrij
heid; 2’ de ware en de valsche vrijheid; 3"
de natunreigene of van natuurrecht voort
komende (naturelle) en de burgerlijke
(civile) vrijheid.
De natuurlijke (physique) is de na
tuurlijke bevoegdheid van te willen en
van tc handelen hetgeen men wil, hel
goed gelijk het kwaad. De mensch heelt
volle vrijheid van te willen dit is
zijn vrije wil, waar wij van gesproken
hebben; maar aangaande de vrijheid
v*n hande'en van het besluit zijns wils
uit te voeren, hij heelt die slechts in
eene zeer nauwbepaalde maat. De ze
'lelijke vrijheid beslaat, niet in het ver
mogen van te handelen, maar in het
Hehl van te handelen, van te willen en te
handelen het is de bevoegdheid van te
maar eene wilde vrijheid, die van hel
kwaad en de wanorde,
3* In den voorwei pelijken zin (dans
Ie sens objectif) onderscheidt men de bur- - 7
gerlijke en de natuureigene (naturelle) j z’Jri- Geen
vrij ieid. Deze laatste is bet natuurlijk
recht van bet goed te doen, volgens den i
i 11
daden der Kerk te genieten en de hei-
moet men
als pcliliek-
i of legeeringslelsel
Hei Advertentie-blad wilt dat wij al
leenlijk hel Iiberalismus zouden be
schouwen als politiek stelsel, als staats
partij. en geenszins bet iiberalismus on
derzool en cn bestrijden als leering!
Dal is onmogelijk; wam een politiek
stelsel is niet iets dat in de lucht hangt,
maar iels dat steunt op leeringen en
philosopliieke princiepen, en de ï'landre
libérale redeneerde goed in haren zin als het
zij over tijd schreef Et is geen kwes
tie van alleenlijk de katholieke politiek
te bevechten, maar den
godsdienst die er de grondsteen van
is.
Alle politieke stelsels steunen
t'iui lijk op leeringen. op philosopliieke B (...v
princiepen. Over T Iiberalismus, in den onder hunne stappen zinkt, en dat de
a van
liberale gazetten en andere schriften,
wat het Iiberalismus is, onder opzicht
van leering bijzonderlijk eene goddelooze
en eene zedelooze leering, meer of eene
sekte en alhoewel T Advertentie blad
tegen dal woord sekte opkomt,
't verklapt nogtans zijn zelven, als het
schrijft Kon hij (de Veurnaar) ons
tot twist brengen op godsdienstig ge
bied, hij zou hel gemakkelijk hebben, om,
alhoewel zonder zending, ons de eene of
andere ketterij te wijten.
Vermits 't Advertentie-blad niet durft
spreken van ’t Iiberalismus, als leering
beschouwd, zullen wij daar niet verder
op steunen vandaag; alleenlijk zullen
- -
Gazette, een liberaal doctrinaire, T is te
onze
de aarde ingesteld. De burgethjke
vrijheid is deze die door de wetten van
den Staal verleend wordt, 't zij icn voor-
deele van Let goed, T zij ten voordeele
van het kwaad.
Daar is onze leer over de vrijheid,
en dat de geusche grooie verstanden
nu kamen, om, el ware ’t maar een
punt van onze gezegden te bestrijden en
ie wet b'gg'u.’dai zij aide geestver
mogens hun r hersenpannen en hun
ne breiitbeseflingen t’hoope schartelen,
dat de schrandere ginien van ’t geu
zenblad, nu dagen nachtwerken, wij
verzekeren bet, zij zullen er niet in ge
lukte i! Wij spieken stout, maar wij
S| reken waarheid!
»\\ij moeten er nog bijvoegen, dat
indien zij ons willen tegenspreken en
leknibl elen, het van nu af is dat zij
beginnen moeten, ’t is de valschheid on-
zer princiepen die zij moeten doen uit-
schijnen indien zij kunnen; ’t ware iir-
mers onredelijk, onze gevolgtrekkingen 1
later te komen aar.v; Den, ten ware men
zoude kunnen bewijzen dat zij niet
juiste, wel afgeleid en logiek zijn!
Al Ions, geuzen, leert maar wel uwe
losse!
Wij hebben dikwijls reeds de geheel
belangrijke maar ook kluchtige redens
uitgedaan, om dewelke, volgens bet
Advertentie blad, de kiezers zouden moe
ten stemmen tegen de katholieken en
voor de liberalen.
Wij zullen er eenige herhalen volgens
T Advertentie blad, maar onze lezers mo
gen niet te veel lachen.
1° Ter gelegenheid van de laatsten
Te Deum, in plaats van te vergaderen in
de benedenzaal van hel stadhuis, heeft
de vergadering plaats gehad in de boven
zaal! Is een.
2“ De heer voorzitter van den recht
bank en de heer arrondissements com
missaris gingen op hunne plaats niet!
Is twee.
3° De stadhuismannen zijn na den Te
Deum de kerk uitgegaan en buiten de
deur blijven staan, tot dat de Braban-
gunne udgespeeld wasIs drie.
4* Tijdens de processie de oude
B s-chop Faict bevond zich in de bla
kende zon en vaagde gedurig de drup
pels zweet af, die hem langs het aan
gezicht rolden Is vier.
5° Tijdens de kermis, het gemeenie-
bes-uur heeft toegelaten van houden te
doen loopen in de groote hitte! Is
vijf.
Onze lezers kenden die redens, die
natuurlijk veel indruk op hen gemaakt
hebben, en het onwederroepe'ijk besluit
bij hen hebben doen bestaan van voor
de liberalen te stemmen!
Sedert twee weken hebben zij nog
andere redens ge'ouden! ’k Vraag u
Over zes of zeven jaren heelt M Ollevier,
I dd. Burgemeester, eene verorden ng
uitgegeven ten einde de burgers te be-
schelmen tegen de razernij der honden,
en 'l Advertentie blad vond dat onberis
pelijk en wij hebben hel nooit beknib
beld; maar nu in gelijke omstandigheid
'I. De Haene doet hetzelfde, en aan-
J. Lj moeten legen de ka-
Die het niet gelooven wil, leze deze
reken letterlijk uit ’t Advertentie blad ge-
1 Is het waar dat d’heer Oile-
vier eenen arrêlé genomen heeft over
de honden, is dit hoegenaamd geen re
den omdat d’heer De Haene hetzelfde
moest doen Knoopt dat nu aan
een met zakkeband
Maar op dal puntje moeten wij nog
ecus eene valschheid, eene bedriegerij
van hel Advertentie blad doen bemerken
hel vraagt indien de processen die
min talrijk zijn als over zes jaar als-
Laal ons nu een weinig dalen van dien
hoogen berg, waarop het Advertentie
blad metal zijne drogredenen en dwaas
heden ons gedwongen heelt te klimmen,
en spreken wij van zaken waarin het
Advertentie blad sedert eenige weken
zoo kluchtig is!
Maar eerst iels dat niet kluchtig en
is, in ’t Advertentie blad, iets dat schrik
verwekkend is, en dat voorzeker al de
katholieken zal doen beven! Houdt uwen
asem op, menschen, en leest
De aanstaande gemeemekiezing is
op handen. Nieuws!!
De kleiikalen gevoelen hoe zij dooi
de burgerij minacht en vetfoeid w >r-
den! Van eigen, vermits de halve
i dozijn ijzerbijters ook de 1 maken van
de burgerij, en peizeu dal zij geheel de
burgerij uitmaken!
Zij weten hoe hunne braid agenda
en kleingeestige regeertngswijze de al-
gemeene afkeur en tnisroegdheid ver
worven heeft!! O ja, boe haat
dragend! En onder een katholiek
gouvernement, omhr een k-itholiek se-
delijk bestuur, krijgen zij libe alen jaa
lijks minstens 17,000 frank voor een I
ouderwijs dat zij ONS onderwijs
noemen, alhoewel zij geen cer.l uil ei-
gen giletbeurze er voor betalen, noch M. Lc imene uc
voor meesters, noch voor meesteressen, I stonds de kiezers r
noch voor interest en onderhoud van tholieken stemmen
gebouwen en andere toebehooi ten! Nog
meer zij krijgen hulpgelden voor li-
berale sociëteiten die aan hunne plich- j troKken
ten te kort blijven, en om zoo te zeggen
t haatdragend sta lsbesimr uit
lachen!! Geen een liberale stad-b a ib'e
is door het sledelijk bestuur gedwongen
ol verplicht ietsje doe i dat sn ijdt tegen
e> z.
kiezers eene daverende buis aan de
der klerikale lijst zullen opofferen!!
Indien de liberalen hier spraken met
overtuiging, wij zouden ze in hunne be
goocheling en schoone droomen laten
En waarom niet?De davering zal al hard
genoeg zijn voor hen den dag der kie-
zing en zij zullen ijzer genoeg moeten
bijten achtei na, en wij zouden mensch-
lievend genoeg zijn om ze nu nog in
dat betooverend en begeesterend ge
dacht te laten! Maar met overtuiging
spreken zij niet, en van nu af voelen zij
reeds dat hunne davering hen zal belet
ten van den dag der ktezing zelfs een
gerust tukje van den noene te slapen.
Zij hebben hel ten anderen verdiend;
want lang genoeg hebben zij gerust ge
slapen, terwijl de burgers ai beidden en
zwoegden, terwijl de verstootene ar
men zuchtten en weenden, terwijl de
stadskasse uitgepul wierd, en de open
bare gebouwen van stad en disch ver
vielen
IS
vrijheid. Deze laatste is bet natuurlijk
waren godsdienst te leven, al de wel- I vojg geen gevangenissen
daden der Kerk te genieten en de hei-
lige wellen te onderhoude.-i, door Jesus- 1 p
Calisius, den óppersten wetgever, op dan, of zuil gij ons nog eens bet ver-
,J maak, liet waar vermaak verschaffen van
U te zien achteruitgaan, of te krinkelen
rond de kwestie, gelijk palingen op den
handelen volgens keus in alles wat eerlijk nen en in den anderen zin genomen,
en geoorloofd is. Gelijk men ziet de ze- hebben wij voel geschreven, en nog
delijke vrijheid is beperkt door de orde niet langer geleden of vijf zes weken
en de wet; zij is besloten in den kring hebben wij getoond door uittreksels
der geoorloofde zaken. Zoohaast eene
daad strijdt tegen de orde, men kan ze
wel willen en uilerlijk verrichten, maar
niet op eene geoorloofde zedelijke wijze
alle menschen zijn vrij van het kwaad
te doen, van de gerechtigheid te schen
den; maar niemand heeft het recht van
die vrijheid misbruik te maken.
2° De ware vrijheid veronderstelt de
orde en de wetzij oefent haar uit bin
nen de palen van het eerlijke tn het yoede.
Hare vijanden zijn de driften, die den
wil lot tiet kwaad aanzetten. Hoe groour
meesterschap er de mensch over beeft,
hoe meer gemak hij heeft om wel te
doen, hoe meer hij vrij is en meester -------
van zich zelven. De valsche vrijheid wij zeggen dat over drie weken nog, la
is de onafhankelijkheid en de ongebon- zz~ !;L_. mm. V.VUHHIU11U,
dtndluid, beslaande in zich vrij te ma- zegden gematigd!!! blad, veel door -
ken van de wetten en de orde’t en. is liberalen gelezen, dui fde den vrijen wil
-(le libre arbilre) loochenen van den
mensch! Deze is eene leeiing aangeno
men door veel ibera'eo, en moet het
progres nog wat duren, ’l zal wat
i plichtigen, geen kwaad
doeners meer, maar zieken gedwongen
le handelen door den nooddwangbijge-
r“n" i meer, maar
alleenlijk gezondueidsgestichien, enz.
Maar genoeg Liberalen aan T werk
maak, liet waar vermaak verschaffen
te zien achteruitgaan, of ie krinkelen
«Z i O - -F-4
rooster?
4
5.
katholieken
E VEURNAAR
J-L
- x- r
'Si