Woensdag 7 September 1887 N' 36 Men schrijn in bij BONHOMME-RYCKASEYS, drukker-uitgëver, Zwarte Nonnenstraat, 4, te Veurne, en i zijn gemoed en zijne oveitifg ng, enz. na- i 43° jaar Dit blad verschijnt den Woensdag, onmiddelijk na de graanmarkt. Inschrijvingsprijs. 5 fr. 'sjaars; met de post 6 fr. Annoncen 20 centimen per regel. De groote letters volgens plaatsruimte-Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. Een N' 15 cent. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 20 fr. het 100. De Annoncen voor Belgie (ter uitzondering der Vlaanderen) en ’(buitenland worden ontvangen door het Office de Publicitè, Magdalenastraal, 46, te Brussel. in de Postkantooren. En ’t slechtste komt nu achteiH< oMi a Zij zijn overtuigd dat den (sic) grond H< t libcralsmus kan en beschouwen als leering en Plaatselijk. Het Advertentie-blad schrijft sedert ce- nigen tijd over de vrijheid De leugens, de verwarring en de on wetendheid die in zijne artikels voor komen, zouden geheele boeken vragen om te kunnen nauwkeurig en met orde weerlegd woiden. In ons laatste nummer hebben wij reeds de valschheid van eenige zijner lieweeringen doen uitschijnen, maar daar het voortgaal in zijne boosheid, kan hel nuttig zijn daarop wal weder te keereu. Wij herinneren ons, dal over zeven jaren wij eenen artikel geschreven heb ben op dezelfde sloffe, aan den welken hel Advertentie blad nooit heeft geant woord! Het zal nu misschien goeste krij gen. Wij geven dan de waie leer over de menschelijke vrijheid. Ï9e menschelijke vrijheid. Wij weten het wel, geachte lezers, voor eenigen van u zal liet misschien wat lasting en moeielijic schijnen om te begrijpen, maar wat wilt gij, wij moe ten' toch in den grond «an de zaken gaan, wij moeten de grondvesten leg gen, en mogen niet balfwege beginnen gelijk de geuzen. Zij zijn bevreesd van den grond, omdat zij in hunne leetslel- sels geen grond noch steun zien of ge voelen, cn alzoo wat diep gaande, on vermijdelijk moeten verzinken Ten anderen, wij verhopen alles zonneklaar te kunnen maken voor iedereen, door de ophelderingen, toepassingen en voor beelden, die wij misschien in verdere behandelingen zullen voorstellen. Wanneer God de sterren, planten cn dieren schiep, heelt Hij ze onder worpen aan den nooddwang, ’t is te zeg gen aan de onwedersiranbare wer kttigen of aandriften, door dewelke zij nan de wetten der natuur gebootzamen op eene noodzakelijke en werktuigelijke wijze. Aldus beeft Hij met den mensch met gehandeld Hij heeft de vrijheid gegeven, die edele eigenschap, die hem nis heer en meester aanstelt van zijnen wil, om zich volgens de orde te richten, aan de wellen zijner natuur te gehoor zamen, en vrijelijk en zonder dwang zijn einde te bereiken. Wij spreken hiér van de vrijheid hoofdzakelijk aan •den mensch, welke men den vrijen wil noemt, en die tegenovergesteld is aan den nooddwang. Men kan ze verklaren als volgt het vermogen van te handelen volgens keus, en van te kiezen tusschen het goed en het kwaad. Daar't woord vrijheid in verschil- tige zinnen genomen wordt, en tot ver wan mg biedt, is hel van aangelegen heid te onderscheiden 1° de na tuurlijke (physique) en de zedelijke vrij heid; 2’ de ware en de valsche vrijheid; 3" de natunreigene of van natuurrecht voort komende (naturelle) en de burgerlijke (civile) vrijheid. De natuurlijke (physique) is de na tuurlijke bevoegdheid van te willen en van tc handelen hetgeen men wil, hel goed gelijk het kwaad. De mensch heelt volle vrijheid van te willen dit is zijn vrije wil, waar wij van gesproken hebben; maar aangaande de vrijheid v*n hande'en van het besluit zijns wils uit te voeren, hij heelt die slechts in eene zeer nauwbepaalde maat. De ze 'lelijke vrijheid beslaat, niet in het ver mogen van te handelen, maar in het Hehl van te handelen, van te willen en te handelen het is de bevoegdheid van te maar eene wilde vrijheid, die van hel kwaad en de wanorde, 3* In den voorwei pelijken zin (dans Ie sens objectif) onderscheidt men de bur- - 7 gerlijke en de natuureigene (naturelle) j z’Jri- Geen vrij ieid. Deze laatste is bet natuurlijk recht van bet goed te doen, volgens den i i 11 daden der Kerk te genieten en de hei- moet men als pcliliek- i of legeeringslelsel Hei Advertentie-blad wilt dat wij al leenlijk hel Iiberalismus zouden be schouwen als politiek stelsel, als staats partij. en geenszins bet iiberalismus on derzool en cn bestrijden als leering! Dal is onmogelijk; wam een politiek stelsel is niet iets dat in de lucht hangt, maar iels dat steunt op leeringen en philosopliieke princiepen, en de ï'landre libérale redeneerde goed in haren zin als het zij over tijd schreef Et is geen kwes tie van alleenlijk de katholieke politiek te bevechten, maar den godsdienst die er de grondsteen van is. Alle politieke stelsels steunen t'iui lijk op leeringen. op philosopliieke B (...v princiepen. Over T Iiberalismus, in den onder hunne stappen zinkt, en dat de a van liberale gazetten en andere schriften, wat het Iiberalismus is, onder opzicht van leering bijzonderlijk eene goddelooze en eene zedelooze leering, meer of eene sekte en alhoewel T Advertentie blad tegen dal woord sekte opkomt, 't verklapt nogtans zijn zelven, als het schrijft Kon hij (de Veurnaar) ons tot twist brengen op godsdienstig ge bied, hij zou hel gemakkelijk hebben, om, alhoewel zonder zending, ons de eene of andere ketterij te wijten. Vermits 't Advertentie-blad niet durft spreken van ’t Iiberalismus, als leering beschouwd, zullen wij daar niet verder op steunen vandaag; alleenlijk zullen - - Gazette, een liberaal doctrinaire, T is te onze de aarde ingesteld. De burgethjke vrijheid is deze die door de wetten van den Staal verleend wordt, 't zij icn voor- deele van Let goed, T zij ten voordeele van het kwaad. Daar is onze leer over de vrijheid, en dat de geusche grooie verstanden nu kamen, om, el ware ’t maar een punt van onze gezegden te bestrijden en ie wet b'gg'u.’dai zij aide geestver mogens hun r hersenpannen en hun ne breiitbeseflingen t’hoope schartelen, dat de schrandere ginien van ’t geu zenblad, nu dagen nachtwerken, wij verzekeren bet, zij zullen er niet in ge lukte i! Wij spieken stout, maar wij S| reken waarheid! »\\ij moeten er nog bijvoegen, dat indien zij ons willen tegenspreken en leknibl elen, het van nu af is dat zij beginnen moeten, ’t is de valschheid on- zer princiepen die zij moeten doen uit- schijnen indien zij kunnen; ’t ware iir- mers onredelijk, onze gevolgtrekkingen 1 later te komen aar.v; Den, ten ware men zoude kunnen bewijzen dat zij niet juiste, wel afgeleid en logiek zijn! Al Ions, geuzen, leert maar wel uwe losse! Wij hebben dikwijls reeds de geheel belangrijke maar ook kluchtige redens uitgedaan, om dewelke, volgens bet Advertentie blad, de kiezers zouden moe ten stemmen tegen de katholieken en voor de liberalen. Wij zullen er eenige herhalen volgens T Advertentie blad, maar onze lezers mo gen niet te veel lachen. 1° Ter gelegenheid van de laatsten Te Deum, in plaats van te vergaderen in de benedenzaal van hel stadhuis, heeft de vergadering plaats gehad in de boven zaal! Is een. 2“ De heer voorzitter van den recht bank en de heer arrondissements com missaris gingen op hunne plaats niet! Is twee. 3° De stadhuismannen zijn na den Te Deum de kerk uitgegaan en buiten de deur blijven staan, tot dat de Braban- gunne udgespeeld wasIs drie. 4* Tijdens de processie de oude B s-chop Faict bevond zich in de bla kende zon en vaagde gedurig de drup pels zweet af, die hem langs het aan gezicht rolden Is vier. 5° Tijdens de kermis, het gemeenie- bes-uur heeft toegelaten van houden te doen loopen in de groote hitte! Is vijf. Onze lezers kenden die redens, die natuurlijk veel indruk op hen gemaakt hebben, en het onwederroepe'ijk besluit bij hen hebben doen bestaan van voor de liberalen te stemmen! Sedert twee weken hebben zij nog andere redens ge'ouden! ’k Vraag u Over zes of zeven jaren heelt M Ollevier, I dd. Burgemeester, eene verorden ng uitgegeven ten einde de burgers te be- schelmen tegen de razernij der honden, en 'l Advertentie blad vond dat onberis pelijk en wij hebben hel nooit beknib beld; maar nu in gelijke omstandigheid 'I. De Haene doet hetzelfde, en aan- J. Lj moeten legen de ka- Die het niet gelooven wil, leze deze reken letterlijk uit ’t Advertentie blad ge- 1 Is het waar dat d’heer Oile- vier eenen arrêlé genomen heeft over de honden, is dit hoegenaamd geen re den omdat d’heer De Haene hetzelfde moest doen Knoopt dat nu aan een met zakkeband Maar op dal puntje moeten wij nog ecus eene valschheid, eene bedriegerij van hel Advertentie blad doen bemerken hel vraagt indien de processen die min talrijk zijn als over zes jaar als- Laal ons nu een weinig dalen van dien hoogen berg, waarop het Advertentie blad metal zijne drogredenen en dwaas heden ons gedwongen heelt te klimmen, en spreken wij van zaken waarin het Advertentie blad sedert eenige weken zoo kluchtig is! Maar eerst iels dat niet kluchtig en is, in ’t Advertentie blad, iets dat schrik verwekkend is, en dat voorzeker al de katholieken zal doen beven! Houdt uwen asem op, menschen, en leest De aanstaande gemeemekiezing is op handen. Nieuws!! De kleiikalen gevoelen hoe zij dooi de burgerij minacht en vetfoeid w >r- den! Van eigen, vermits de halve i dozijn ijzerbijters ook de 1 maken van de burgerij, en peizeu dal zij geheel de burgerij uitmaken! Zij weten hoe hunne braid agenda en kleingeestige regeertngswijze de al- gemeene afkeur en tnisroegdheid ver worven heeft!! O ja, boe haat dragend! En onder een katholiek gouvernement, omhr een k-itholiek se- delijk bestuur, krijgen zij libe alen jaa lijks minstens 17,000 frank voor een I ouderwijs dat zij ONS onderwijs noemen, alhoewel zij geen cer.l uil ei- gen giletbeurze er voor betalen, noch M. Lc imene uc voor meesters, noch voor meesteressen, I stonds de kiezers r noch voor interest en onderhoud van tholieken stemmen gebouwen en andere toebehooi ten! Nog meer zij krijgen hulpgelden voor li- berale sociëteiten die aan hunne plich- j troKken ten te kort blijven, en om zoo te zeggen t haatdragend sta lsbesimr uit lachen!! Geen een liberale stad-b a ib'e is door het sledelijk bestuur gedwongen ol verplicht ietsje doe i dat sn ijdt tegen e> z. kiezers eene daverende buis aan de der klerikale lijst zullen opofferen!! Indien de liberalen hier spraken met overtuiging, wij zouden ze in hunne be goocheling en schoone droomen laten En waarom niet?De davering zal al hard genoeg zijn voor hen den dag der kie- zing en zij zullen ijzer genoeg moeten bijten achtei na, en wij zouden mensch- lievend genoeg zijn om ze nu nog in dat betooverend en begeesterend ge dacht te laten! Maar met overtuiging spreken zij niet, en van nu af voelen zij reeds dat hunne davering hen zal belet ten van den dag der ktezing zelfs een gerust tukje van den noene te slapen. Zij hebben hel ten anderen verdiend; want lang genoeg hebben zij gerust ge slapen, terwijl de burgers ai beidden en zwoegden, terwijl de verstootene ar men zuchtten en weenden, terwijl de stadskasse uitgepul wierd, en de open bare gebouwen van stad en disch ver vielen IS vrijheid. Deze laatste is bet natuurlijk waren godsdienst te leven, al de wel- I vojg geen gevangenissen daden der Kerk te genieten en de hei- lige wellen te onderhoude.-i, door Jesus- 1 p Calisius, den óppersten wetgever, op dan, of zuil gij ons nog eens bet ver- ,J maak, liet waar vermaak verschaffen van U te zien achteruitgaan, of te krinkelen rond de kwestie, gelijk palingen op den handelen volgens keus in alles wat eerlijk nen en in den anderen zin genomen, en geoorloofd is. Gelijk men ziet de ze- hebben wij voel geschreven, en nog delijke vrijheid is beperkt door de orde niet langer geleden of vijf zes weken en de wet; zij is besloten in den kring hebben wij getoond door uittreksels der geoorloofde zaken. Zoohaast eene daad strijdt tegen de orde, men kan ze wel willen en uilerlijk verrichten, maar niet op eene geoorloofde zedelijke wijze alle menschen zijn vrij van het kwaad te doen, van de gerechtigheid te schen den; maar niemand heeft het recht van die vrijheid misbruik te maken. 2° De ware vrijheid veronderstelt de orde en de wetzij oefent haar uit bin nen de palen van het eerlijke tn het yoede. Hare vijanden zijn de driften, die den wil lot tiet kwaad aanzetten. Hoe groour meesterschap er de mensch over beeft, hoe meer gemak hij heeft om wel te doen, hoe meer hij vrij is en meester ------- van zich zelven. De valsche vrijheid wij zeggen dat over drie weken nog, la is de onafhankelijkheid en de ongebon- zz~ !;L_. mm. V.VUHHIU11U, dtndluid, beslaande in zich vrij te ma- zegden gematigd!!! blad, veel door - ken van de wetten en de orde’t en. is liberalen gelezen, dui fde den vrijen wil -(le libre arbilre) loochenen van den mensch! Deze is eene leeiing aangeno men door veel ibera'eo, en moet het progres nog wat duren, ’l zal wat i plichtigen, geen kwaad doeners meer, maar zieken gedwongen le handelen door den nooddwangbijge- r“n" i meer, maar alleenlijk gezondueidsgestichien, enz. Maar genoeg Liberalen aan T werk maak, liet waar vermaak verschaffen te zien achteruitgaan, of ie krinkelen «Z i O - -F-4 rooster? 4 5. katholieken E VEURNAAR J-L - x- r 'Si

HISTORISCHE KRANTEN

De Veurnaar (1838-1937) | 1887 | | pagina 1