Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement. Donderdag, 25" Maart 1905. Eerste jaar. i\' 19. Kamer der Volksvertegenwoordigers Waar 't geld naartoe gaal 's Lands financiën. Zij hebben toch iets gedaan. II el verplichtend onderwijs. Hunne misdaden. Het vrijwilligersleger. Eendracht maakt Macht. g erschijneitffe tie8 iJontfertlitffS. Vires acquirit eundo. INSCHRIJVINGSPRIJS Vooeden buiten: Een jaar, Fr. 3-00. Voorstad: Een jaar, Fi 3-50. Men handelt bij overeenkomst. Men schrijft in bij den Uitgever, üixinudesl'raat, nr 53, te Yper. De aankondigingen van gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Itecbterlijke aankondigingen mogen gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege- naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden. AANKONDIGINGEN Aankondigingen 15 c den drukregel. Reklamen 25 c. n Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id. Zitting van Donderdag 46 Maart 4905. De heeren JSfolf e.n 'Van Merris heb ben de volgende vraag gesteld aan den minister van spoorwegen, posten en telegrafen Zou M. de minister niet kunnen de noodige maatregelen nemen om de treinen van den Staat in overeenkomst te stellen met deze der ijzerwegen van West-Vlaanderen en alzoo voor dn rei zigers lange en verdrietige stilstanden in de tusschenbtatiën vermijden Menige werklieden en burgers herin neren zich misschien nog welke eerloo- ze beschuldigingen er tegen de libera le schoolwet van 1879 stelselmatig werden verspreid in al de clericale ga zetten en zelfs van op de preekstoelen. De officieele school zou de gemeen ten in schulden brengen, de belastin gen zouden aangroeien, ja misschien moeten verdubbeld worden. Dat was voorden stoü'alijken kant. Voor wat den zedelijken kant be treft, men beweerde dat de znd van 't kind in gevaar was, dat men in de offi cieele school dieven en moordenaars zou aankweeken, dat 't. getal gendar men zou moeten verdubbeld worden. Wij overdrijven in geenen deele. De ze beschuldigingen werden zelfs weer gegeven ineenmandement van bisschop Bracq, eenige jaren later op nog gro vere wijze herhaald in eeu mandement van bisschop Antoon Stillemaus. Nu dat de lasteraars van de liberale schoolwet sedert 20 jaren baas spelen, kan men oordeelen hoe zij de ziel van 't kind wisten te redden. Men heeft de verbetering8hdizen aanzienlijk moeten vergrooteu, nieuwe, afdeelingen voor jonge misdadigers zijn moeten gevoegd worden bij alle gevangenhuizen, men heeft het getal gendarmen m leten ver meerderen, de landelijke politie blijkt ontoereikend en de begrootitig van de gendarmerie is meer dan verdubbeld. Ziedaar onder zedelijk oogpunt den uitslag eener algemeene verchustelij- king van het volksonderwijs. Laat ons nu een blik werpen op den stoffelijken uitslag. Met de officieele lagere school of scholen in de dorpen te behouden, zou den de gemeentelijke belastingen ge weldig moeten opslaan. Zoo klonk 't liedje 't werd alom aangeheven en hardnekkig,onverpoosd herhaald, tot vervelens toe herhaald, juist gelijk men met de Karuavaldagen tot vervelens toe het refrein van C'est Famour, l'amoor, l'amour liet weergalmen. Maar 't was eene aardige liefde in dien tijd Uit liefde voor den portemonnaie der belastingschuldigen moest in al de katholieke dorpen de gemeenteschool, de ware volksschool, het eenig veilig toevluchtsoord voor 't kind der armen verdwijnen. Welnu, dat bisschop Stillemans of zijne tolken Bieo 'public Fondsen bladGentenaar n, Landmacht Volkn en tutti quanli ons de gemeenten noemen waar de plaatselijke belastin gen tengevolge van de afschaffing der gemeentescholen verminderd zijn, mits rekening te houden van haar aandeel in het gemeentefonds. De waarheid is dat bijna overal bui tengewone belastingen zijn moeti n in gevoerd worden door de katholieke gemeentebesturen, die de officieele school afschaften om het volksonder wijs met den sleutel van de gemeente kas in handen te stellen van broerkens en nonnen. Voor een slecht of op zijn minst ge nomen ontoereikend onderwijs, moe ten de belastingschuldigen nu dubbel en dik betalen, terwijl 't getal onge- letterden aangroeit En een massa vreemde ratten uit Frankrijk en elders overgewaaid, ter wijl zij de plaatsen hebben ingenomen waar menig werkmans- en kleinbur- gerskind een deftig bestaan vond, on derhouden hier ondertusschen de dweepzucht en de onwetendheid op onze kosten. Begrijpt ge nu waar 't geld naartoe gaat Na dc heeren De Lanlsheere en Renkin, heelt een ander klerikaal af gevaardigde, namelijk de heer Ver - haegen, harde waarheden gezegd aan minister de Smet de Naeyer over zijn geldelijk beheer In zes jaar, zegde hij, nam de begrooting van s lands middelen met meer dan 100 millioen toe. Duurt de vermeerdering van 165 millioen voort, dan bereikt de be groeting I miljard in 1930, wanneer België hel eeuwfeest zijner onafhan kelijkheid zal vieren Wij van onzen kant voegen er nog het volgende bij Toen de liberalen in 1884 het land beheerden met 320 millioen, werden ze door M. Woeste en heel de klerikale boel voor ver kwisters uitgemaakt. Thans hebben de klerikalen alreeds 543 1/2 millioen noodig. En onze openbare schuld hebben ze van I mil jard 700 millioen op 3 1/2 miljard ge bracht Terwijl al de daaropvolgende mi nisteries op 55 jaren slechts 1 miljard 700 millioen hebben geleend, zoo hebben de klerikalen sinds 1884, dus in 20 jaren tijds, ongeveer 2 miljard geleend en daarenboven ieder jaar nog 223 1/2 millioen meer uitgege ven Waar zijn nu de verkwisters van 's lands penningen, T is le zeggen der lastenbetalers Toen de liberalen in 1884 het be wind verlieten, bedroeg de Staatsbe- grooting320 millioen. Vandaag bedraagt ze 549 millioen dat maakt op 20 jaar tijds eene ver meerdering van 229 millioen, of ieder laar ongeveer 11 millioen 500 duizend frank. De Staatsschuld is binst diezelfde 20 jaar van 1300 millioen tot 4500 millioen geklommen. En wat hebben de klerikalen daar voor gedaan Niets Ja, toch iels zij hebben de boler, hel brood, het vleesch, de margarine, de suiker, de conserven, de alkohool, de wijn, de kleurstoffen, de haver en veel andere dagelijksche benoodig- heden belast. Onze klerikale pastoorsbladen verroeren henvl en a^rde om het volk op te ruien tegen het punt van het liberaal programma dat verplichtend onderwijs voor titel draagt En 'nochtans, indien er eene hervorming is die niettegenstaande het hatelijke dat de klerikalen er in zien, nauw aan 'r, harte ligt van den liberaal dan is het wel de invoering van het verplichtend onderwijs. Het is onder zooveel andere hervormin gen, de eer geweest van onze partij van altijd te hebben geijverd voor de ontwikke ling van het volksonderwijs. Zooals een vader gedwongen is zijn kind te vo-den. zoo achten wij dat hij gedwon gen is zijn kind te doen onderwijzen. Door de spijs die hij hem geeft ontwikkelt hij zijne krachten maar de mensch is geene machi n het is een redelijk schepsel, dat niet alleen een lichaam, maar ook eeu geest heeft, en om er pen degelijk burger van (e maken, moet men dien geest van het kind voeden het onderwijs is brood voor het verstand. Het is daarom dat de liberalen in hun programma het Verplichtend Onderwijs hebben neerges, hreven. Volgens ons zou het kindjot eenen zeke ren ouderdom gedwongen zijn de school te bezoeke I, en wij zouden dan nog, wanneer het om '12 en 14 jaar de leerbanken verlaat, willen zien dat het zijn lager onderwijs vol ledige in avondscholen wij zouden wi len den jongeling aangetrokken zien tot de stu die, omdat het daardoor is dat hij eon goede burger zal worden. Dat is de leer der liberalen, welke de kle rikalen bevechten met de hardnekkigheid der wanhoop, omdat zij wel weten dat den dag waarop iedereen een degelijk onder wijs zal genoten hebben, hun rijk een einde zal nemen Wanneer de menschen zullen besef heb ben van de onmacht der zwarte partij om de belangrijke hervormingen te verwezent- lijken die het volk te rechte vraagt, dan zullen zij hun den rug toekeeren en zich aansluiten bij de vrijziun'ge p»rtij, die dank aan vrijheid en broederliefde, zonder onder scheid van stand of politieke denkwjze alge meene vrede wil doen heerschen. Wat is er' noodig om verpachten I ander wijs te bekomen Het is eerst en vooral het klerikaal mi nisterie omverwerpen, en wat daarvoor vol gens ons het beste middel is,.het is de in voering van het rechtvaardig stelsel van zuiver algemeen stemrecht, dat aan onze tegenstrevers niet meer zal toelaten, tegen den wil der kiezers, ztch door bedrog aar, het bewind vast te klampen Er zijn nog verschillige personen die zich Lgen hel zuiver algemeen stemrecht verzetten uit hoofde van de te groote on wetendheid die in ons land is verspreid. Het ware zeker veel beter indien i'dere kiezer onderwezen ware, en er is zeker nie mand die van dit gedacht niet is Maar wat zeker is, het is dat de grootste voorstaanders van verplichtend on lerwijs misschien wel zouden gevonden worden bij de ongeletter- den. Zie eens hoe de ongeleerde vader en moe der tevreden zijn wanneer zij een kindje heb' en dat begint te lezen, hoe zij gevoelen dat zij door hun gemis aan onderwijs iets min zijn dan een onderwezen m°nsch, en ik ben overtuigd dat die menschen de eerste zouden zijn om de invoering van verplicht tend onderlijs te vragen. Om tot de groote hervorming te komen waarvoor de liberale partij sedert zoolang strijdt, aanzie ik de invoering van zuiver algemeen stemrecht als eene der doelrijkste middels. Op dus, vrienden, en moedig gestreden opdat in 1906 ons recht zegepraie Wij hebben gezien hoe de clericalen in eene belangrijke fabriekstad gelijk St-Nikolaas op een na al de gemeente lij ke lagere jongens- en meisjesscholen hebben afgeschaft1° oru de kasteel- heeren te ontlasten van de kosten die zij gedwongen waren voor de vrije scholen te doen 2° om de schatrijke kloosters met.volle grepen in de stads kas te laten scharrelen, bij zooverre dat de stad gedwongen werd de plaat selijke belastingen te verdubbelen. Op dezelfde hatelijke wijze zijn zij te velde getrokken tegen het officieel middelbaar onderwijs. Een twintigtal jaren geleden, dank aan de ieverige tusschenkomst der plaatselijke afdeeling van het Wil- lems-Fon.is, bekwam de stad St-Niko- laas eene rijks middelbare school voor jongens. Deze school werd sedert lang ge vraagd, met alleen door de burgerij van de stad zelve, maar door de inwo ners van verscheidene naburige ge meenten, zooals Temsche, Vracene, St-Gillis, Stekene, enz., enz. Het clericaal stadsbestuur, op bevel van den Gercle cathobque verzette zich met handen en voeten tegen de stichting van de middelbare school, onder voorwendsel dat er geene leer lingen zouden zijn. Niettemin overtrof het succes aller verwachtingen. Van 't begin af waren er een 60tal leerlingen Weldra klom dit getal boven de honderd. Dat was te veel voor onze kadod- ders Razend nijdig werd de school aangevallen en ondermijnd door bur gemeester en gemeenteraadsleden, door de mannen zei ven die deel maak ten van 't bestuurlijk bureel der school. Ongelukkiglijk viel de regeering in handen van de clericalen. Van dan af was een doodslag tegen de rijks mid delbare school beraamd. De burge meester van St-Nikolaas, M. Van Nae- men, en de noodlottige Woeste, gaven malkaar de hand daartoe, en weldra werd de voorbereidende afdeeling der school welke een zestigtal leerlin gen telde afgeschaft. Ondanks deze schurkerij heeft de middelbare school zich recht gehou den. Indien de regeering de voorberei dende afdeeling wilde herstellen, zou zij eene van de bloeiendste zijn van het Vlaamsche land. Maar, ziedaar, het gouvernement, om de priesters plezier te doen, wil den bloei van zijn eigen onderwijs niet bevoordeeligen. Het begaat die groote misdaad ter wille vau de rijke kloostergestichten en ten nadeele van het openbaar be lang. Is 't schandalig genoeg Weet ge uit hoeveel man het fameu- se vrijwilligersleger, waarvoor de kle rikalen zich zoo in 't zweet hebben ge zet, bestaat Uit 969 beroepsvrijwilligers En men had op minstens 1800 man gere kend. Alle propaganda door de klerikale voorvechters, met mijnheer de pastoor IT

HISTORISCHE KRANTEN

De Weergalm (1904-1914) | 1905 | | pagina 1