Stadsnieuws.
5
Verzoekschrift.
Alles voor de boeven...
Welke bezorgdheid.
Verplicht Onderwijs.
Liberale Propaganda.
De wetgevende kiezingen
te Oostende.
Een ware priesler.
za.
dolt met als politiek man, maar wel
als vrijdenker, d w. z. als mensch die
geen gewetensdwang duit en vrij wil
te gelooven of niet te gelooveu wat hij
na vrij onderzoek, gewikt en gewogen
heeft.
Bij onze tegenstrevers heerscht
daarentegen eene drukkende atmosfere
van dwang en willekeur Nergens wor
den de gewetens ineer verguisd, ner
gens wordt 's menschon denkkracht
meer belemmerd. Huichelarij en geest
verstomping, ziedaar de natuurlijke
voortbrengselen der klerikale politiek.
Huichelaars, ja, dat zijn diegenen die
klerikaal zijn uit louter eigenbelang,
enk«l omdat zij er stoffelijk voordeel
bij hebben, ofwel zij die den gods
dienst gebruiken als werktuig hunner
heerschzucht. Zij nemen den schijn
aan te gelooven wat de Kerk voorhoudt
en beoefenen met gemaakten ernst de
praktij ken van den eeredienst ofschoon
zij niet meer overtuigd zijn dan wij
van de waarheid en de deugdelijkheid
der zoogezegde alleenzaligmakende
Kerk. Onder dit slach van heden telt
men het grootste gedeelte der intel
lectueel klerikalen, terwijl het
naïeve volk, meer rechtzinnig doch
minder ontwikkeld, gedwee en willoos
het hoofd bukt voor het heilloos gezag
van. den eeuwenouden vijand zijner
maatschappelijke opbeuring, zijner ze
delijke vrijmaking.
Wij hebben in zekere mate de rol
willen aantoonen die het liberalisme
eenerzijds, het klerikalisme anderzijds
in zake van gewetensaangelegenheden
vervult. Zij die er belang bij hebben
het liberalisme voor te stellen als vij
andig aan allen godsdienstzin, aan alle
gedacht van zieleieven, zijn ofwel las
teraars, ofwel onwetenden. Talrijk
zijn diegenen die eene katholieke op
voeding genoten hebben, doch na rijpe
overweging tot het besluit gekomen
zijn dat de leering van Rome eene
dwaalleer is. Velen dezer oordeelen
niettemin dat uit louter materialis
tische begrippen geen verheven en
duurzaam ideaal kan voortspruiten.
Voor dezen is er eene ruime plaats in
onze rangen verdraagzaamheid in ge
wetenszaken mag en zal voor een recht
zinnig liberaal geen ij del woord wezen.
Het klerikalisme, om zijne macht te
bevestigen,steuntop huichelarijlaster
en onwetendheid. Wij, om ons ideaal
van maatschappelijken vrede te ver
wezenlijken. wij bewerken rechtzinnig
en op pratische wijze de toenadering
aller standen der samenleving wij
eischen voor elk dezelfde rechten, en,
in zekeren zin, dezelfde plichten wij
dulden niet dat gewetensdwang of
machtmisbruik gepleegd worden wij
verwerpen alle bemoeiing eener vreem
de overheid in zaken die enkel het bur
gerlijk gezag aanbelangen.
Om ons doel te bereiken Rekenen wij
op den steun van alles die wars zijn
van zedelijke slavernij en het tevens
goedmeenen met het openbaar welzijn.
Beste lezers, in ons dierbaar Belgen-
land bouwt men nieuwe gevangenis
sen, die miljoenen kosten en waarvan
elke cel aan iO duizend franken komt
Is dit geene schande
Zoovele werklieden hebben geene
behoorlijke woning, en voor boeven,
deugnieten, dieven, moordenaars en
schurken vanalleslachmaakt men kot
jes, die 10 duizend franken het beestje
kosten
Met dit geld kan men gemakkelijk
drie of vier gezonde werkmanswonin
gen bouwen.
En wat denken daarover de arme
sukkelaars die op sommige gemeenten
of dorpen door den disch in een oven-
kol je gestopt worden of tot woning
een uitgewoond kotje krijgen waar
het water door de pannen tot op hun
stroobed druipt
De klerikalen zij n bezorgd niet waar,
als het de gezondheid van dieven en
moordenaars geldt
Daarom roepen wij Leve de kleri
kale beschermers van boeven en baan-
stroopers
Van 8 tot 12. Augusti zal te Luik het
congres worden gehouden der be
8chermcom>teiten van verlaten kinde
ren, van vrijgelaten gevangenen, van
landloopers, enz.
Eene afdeeling onder voorzitterschap
van M. Lejeune, staatsminister, zal
zich meer bepaaldelijk bezighouden
met het oprichten van bijzondere scho
len voor bedelaars, landloopers, enz.
Wat zijn zij toch bezorgd voor al dat
rasphuisgoedje, nietwaar vriend lezer,
en mtusschen loopen bij honderd dui
zenden kinderen langs de straat, die de
rasphuizen tot eenige bestemming heb
ben.
Er is maar een middel om die plaag
tekeer te gaan
Het verplichtend onderwijs
't Is verwonderlijk met welke hardnek
kigheid de klerikalen alle menschen, zoowel
protestanten als israelieten, willen ver
plichten den Zondag te vieren, zij die steeds
en in alle omstandigheden met het woord
vrijheid schermen.
Waarom nalatige ouders niet liever ver
plicht hunne kinderenter sehole te zenden
Maar daar willen ze niet van weten, hoe
ellendig het ook met het volksonderwijs in
België gesteld is. Minister de Trooz zelf, be
kende onlangs dat er in ons landeken 121
duizend kinderen zijn die geen enkel onder
wijsinrichting bezoeken en derhalve van alle
onderricht verstoken blijven. Daarenboven
laat de schoolbijwoning vooral veel te wen-
schen over.
Er zijn volgens de officieele cijfers
791.644 leerlingen in de Belgischs scholen
maar op tienjarigen ouderdom zijn er maar
108.000 meer op twaalfjarigen ouderdom
nog 66 500 en op dertienjarigen ouderdom
nog 37 229.
Onder dit opzicht is België misschien het
meest achterlijke land van Europa. Ree 1»
zijn 18 0/° der militianen ongeletterd
Zijn dat nu de vruchten \an het klerikaal
bewind
De Liberale partij leeft in de vaste
hoop het clericaal bestuur om te wer
pen in 1906 het staat echter vast dat
deze uitslag niet zal kunnen verkregen
worden dan bij middel eener krachtda
dige propaganda. Daarom ook moeten
de laatste dagen niet afgewacht worden
om openbare vergaderingen te beleg-
gen.
De Nationale Bond van Liberale
propaganda, overtuigd dat het hoogst
noodig is van stonde aan het initiatief
te nemen van krachtdadig optreden in
al de arrondissementen waar aanstaan
de jaar zal worden gestreden, heeft
beslist dat met aanvang der lente,
overal voordrachten zonden gehouden
worden. Ten einde dezen pohtieken
veldtocht in te stellen,wordt een groote
propagandadag ingericht, denkelijk
vast te stellen op 7 Mei. Dien dag zul
len in al de kantons der provinciën
Brabant, Antwerpen, West-Viaanderen,
Luxemburg en Namen, voordrachten
worden belegd. Een honderdtal rede
naars zullen het goede woord zaaien op
vergaderingen in te richten door de
plaatselijke comiteiten.
Dit is een goed initiatief dat de heil
zaamste gevolgen zal hebben en wordt
dergelijke propaganda een jaar volge
houden, dan zullen wij er in 1906 de
gelukkige uitslagen van zien.
Zaterdag heeft te Nieuwpoort eene
belangrijke politieke vergadering
plaats gehad, waaraan de afgevaardig
den van al de liberale vereenigingeu
der kiesomschrij vingen Veurne-Oosten-
de-Diksmuide deel genomen hebben
Na den politieken toestand onder
zocht te hebben met het oog op de kie
zingen van 1906 en verscheidene maat
regelen van propagandatehebben vast
gesteld, hoeft de vergadering de vol
gende dagorde opgesteld en gestemd
De afgevaardigden van al de libe
rale groepeeringen der arrondissemen
ten Yeurne, Diksmuide, OoBtende, in
volle vergadering vereenigd te Nieuw
poort, den 18 Maart 1905, op het voor
stel van M. D. Serruys-Jean, plaatsver
vangende senator, roepen de kandida
tuur uit van M. Buy 1, op de eerste plaats
voor de wetgevende kiezingen van
1906 vernieuwen de uitdrukking van
hun onwrikbaar vertrouwen, en bren
gen hulde aan de nauwgezetheid, aan
den iever en aan de toewijding die hij
niet ophoudt te bewijzen in het vol
brengen van zijn mandaat.
Vervolg en einde.
(Zie ons nummer van 19 Maart
Dagelijks ging die godvruchtige
pastoor gaan bidden voor het PW0
Ons Heerekruis dat op het kerkhof
aan den zijko-r van de kerke stond,
daar bad hij voor zijne parochianen.
Als hij langs de straten ging werd hij
van einde en verre gegroet door zijne
parochianen die op de velden welk
ten van \erre en bij gaf hij hen zijnen
herderlijken zegen Als hij van iemand
afscheid nam hij zeide laat ons voot
malkander bidden Hij zegde tot den
onderwijzer elk zijn we rk ik zal zel
ve de kinders onderwijzen in de chris
telijke leering het is mijnplicht. Eiken
vrijdag namiddag trok hij naar de
school van twee tot vier uren de kin
ders die moesten bereid worden voor
de eerste communie deed hij tweemaal
per week in de kerk komen, die kin
ders verlangen naar die dagen want de
heer pastoor deelde telkens bonbons
en andere lekkernijen uit in overvloed.
Ja die priester was een ware afgezant
van God, het, was een ware evangelie
bode, hij bewandelde inderdaad 's hee-
reii8 wegen, hij was die goede .herder
waarvan het evangelie spreekt die
zijne schapentrouwigweidde laugseeu-
wige groene dreven. Al de arme men
schen begraafde hij kosteloos hij had
altijd vele medelijden metde weduwen
en weezen die weenden bij het graf
hij weende ook Hij begon te buigen
onder den last der jaren eenige witte
haren omzoomden zijnen eerbiedwaar-
digen schedel hij dwong dubbelen
eerbied af als soldaat had hij zijne
plichten gekweten, als burger, als
priester had hij zijn ambt waardiglijk
bekleed.
Eindelijk voorzeide hij zijne dood
na het laatste» sermoen dat hij deed
zegde hij beminde parochianen ik ge
voel dat mijne krachten begeven
welhaast zal ik van u afscheid nemen
om het huis van de eeuwigheid binnen
te gaan ach bidt alsdan voor uwen
herder. Zes wi ken nadien de dorps
klok kondigde de dood van den pastoor
aan het was een algemeen gejammer
wee en droefheid, de burgemeester
deed een schoon steenen graf maken
vóór hetzelfde kruis waar hij zoo
menigmaal had gebeden bij de be
graving geheel de parochie was in
rouw, een vloed van tranen wierd ge
stort van oud en jong van klein en
groot van arm en rijk van liberalen en
katholieken, die pastoor bezat vele
eigendommen vooral in Frankrijk wel
ke hij bij testament overmaakte aan
het bureel van weldaad van vier ge
meenten, hij had zelve den burgemees
ter aangesteld als uitvoerder van het
testament. Bij het schrijven vau dit
testament vroeg de notaris aan den
pastoor of hij van zin was eene fonda-
tie te doen aan de kerk en de man
Gods antwoordde van noen de kerk
moet niet eten en bij duizend jaren de
arme menschen van vermelde gemeen
ten zullen nog nutte» en genieten van
de eeuwige fundatie die ik nu voor hen
doe. De notaris hernam zult gij of
begeert gij niet eene fondatie te doen
voor missen of jaargetijden na uwe
dood, en de priester antwoordde het
h. sacrificie van de misse is vau onein
dige waarde, en omdat het van onein
dige waarde is, één h. sacrificie is
genoegzaam bij mijne begraving. Ach
waren 't nu allen zulke priesters, de
wereld ware een heiligdom in plaats
van een tooneel van twist en twee
dracht van volging en haat zooals dit
nu is.
Een zeer belangrijk verzoekschrift
is verleden week in omloop geweest
in de stad en werd in eenige uren
bekleed met verscheidene honderden
handteekens.
Er was kwestie de aandacht der
Bestendige Deputatie te vestigen op
eene gróote leemte in het contrakt
van verlichting.
Al. Colaert heeft, inderdaad, ver
klaard aan wie het hooren wilde, dat
hij rekende voordeel te trekken op
de uitzonderlijke ligging van het
bestaan te Yper der electriciteitfa
briek van de Weldadigheidsschoof
om met booglampen de Groote MarE
en de Statieplaats te verlichten,
't Is een gelukkig gedacht.
Maar waarom de bijzonderen voor I
het eeuwig leven te verbinden en hen I
te beletten, om den vriend De Br0u.
wer vermaak aan te doen, voordeel I
te trekken uit hetzelfde voorrecht I
dat hij zich voor- de stad voorbe-
houdt
't Is meer dan onrechtvaardig en g
wij protesteeren met het publiek. I
Overal elders, te Gent, te Brussel
Antwerpen, Roubaix, enz., enz.,
de keus vrij en 't is rechtvaardig
Waarom die eeuwige belemmeringen Ij
ten voordeele van eenen aannemer? j
Dat verwekt verontwaardiging
begeer eene prachtverlichting, met
welk recht weigert men mij hetzelve?
Ten anderen, wij vernemen dat M,
Valcke aan de Bestendige Deputatit
komt te schrijven dat, overeenkom
stig de wenschen zijner stadsgenoo-
ten, hij deze bijgevoegde schikking
bij al zijne voorstellen aanvaardt.
Ziedaar nog eene nieuwe en onbe
twistbare verdienste der voorstellen
van onzen stadsgenoot op dezen van
zijnen vreemden mededinger.
Ziehier dat verzoekschrift
Aan de Heeren Voorzitter en Leden
der Bestendige Deputatie
te Brugge.
De ondergeteekenden, inwoners I
van Yper, hebben de eer u te vertoo-1
nen
Dat er te Yper reeds verscheide
ne fabrieken bestaan (Verschoore,
Fol, Vandevoorde) en bijzondere hui
zen die verlicht zijn door de electri- j
citeitdat de hervormingsschool
verlicht is door eene Brusselsche i
maatschappij van electriciteitdat t
deze niets beters vraagt dan hare j
inrichting uit te breiden j dat zij 1
reeds, volgens de stellige verklarin
gen van den heer Burgemeester Co
laert, welhaast de Groote Markt en
de Statieplaats zal verlichten (de
stad zich de vrijheid van verlichting
voorbehouden hebbende).
Dat, in wat ten minste de bijzon
deren betreft, de concessie De Brou
wer verbiedt zich in 't gemeen te
verlichten anders dan door het gas
gedurende den tijd van ten minste
30 jaren maar die zou kunnen gaan
tot 60 jaren
Dat deze concessie wel het recht
voorziet een einde te stellen aan dat
monopolium, maar alleenlijk voor
zooveel dat een ander licht 15
min kost zoo dat wanneer, t' hier
en 60 jaar, de electriciteit of alle
andere macht aan denzelfden prijs
een beter licht zal geven, de tegen
woordige Yperlingen altijd het ge
bruik ervan zullen verboden zijn
Dat op dit oogenblik de voordee-
len der verschillige wijzen van ver
lichting zonder ophouden besproken
zijn de verbeteringen en de ontdek
kingen zijn zoo voortdurend en zoo
wonderbaar dat waarlijk het voor
uitzicht gedurende 60 jaren geen an
der licht te hebben dan het gas van
heden, niets min dan geruststellend
en de te voorziene schade onreken-
baar is
Dat nochtans de haast met welke
men schielijk op de laatste dagen de
talrijke bedingen gestemd heeft van
een geheim lastenkohier, en de zorg
om alle onderzoek te beletten door de
openbare denkwijze, gemaakt heb
ben dat dit vooruitzicht niet be
schouwd is geweest gelijk het zij11
moest.
't Is daarom dat de ondergetee
kenden van meening zijn dat het las*
tenkohier der openbare en bijzondere
verlichting van Yper zou moeten ge"
wijzigd worden in dien zin dat de
bijzonderen onder zekere voorwal'
den en voor 60 jaren van hier, zou
den gemachtigd worden zich te ver
binden met eene andere inrichtiu£
van licht dan dat van het gas
gezamenlijk met dit dat ten miust^
eene nieuwe aanbesteding de aanbi®
ding van sroumissie zou kunnen t°e
BWwWf 1895