Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Het Comiteit der Liberale Vereeniging
van het arrondissement Yper maakt aan
het publiek kenbaar dat er op Zondag 18n
Juni aanstaande, Meetings zullen plaats
hebben te Poperinghe, in het lokaal van de
Philharmonie en te Rousbrugge, in de zaal
van de herberg A l'Omnibus. Haringhe-
straat.
Wij zullen de namen der sprekers en het
uur van de meetings in ons toekomend num
mer kenbaar maken.
Liberale propaganda.
De dag van 18 Juni.
Een erge toestand.
Twee Mannen.
Donderdag, 8" Juni 19Ö5.
Eerste jaar. N' 50.
Een gewichtig vraagstuk.
Eendracht maakt Macht. g e f Schijnende (tes Ëïontïevdags. Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
VoOE DEN buiten: Ken jaar, Fr. 3-00.
Voor STAD Ken jaar, Fr3-50
Men handelt bij oveeeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, üixtttudestraat, nr S3, te Yper. De aankondigingen van
ganscli België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Uijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGKN
Aankondigingen 15 c den drukregel.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
De inrichting van den tweeden dag
van liberale propaganda, vastgesteld
op 18 Juni aanstaaude', is op goeden
weg. De bijval van den 7 Mei dient tot
prikkelend onddel en tot aanmoediging
voorde liberalen van het g insche land
de Nationale Bond van liberale propa
ganda ontvangt dagelijks mededeelin-
geii van plaatselij ke kringen die vragen
om de voordrachtgevers van den Bond
te ontvangen of aankondigen dat zij
zelf eene vergadering van propaganda
ingericht hebben op 18 Juni.
Die tweede dag van propaganda zal
de stipte herhaling niet zijn van den
eersten het Comiteit denkt met zich
nog te moeten verbinden aan het prin
ciep der inrichting eener voordracht
in ieder kanton, en, van den andereu
kant, he.eft het gemeend dat het de ar
rondissementen niet geheel moest ver
laten die het toekomende jaar geene
volksvertegenwoordigers moeten kie
zen. Kr zullen dus in de provinciën
Brabant, Antwerpen, West-Vlaanderen,
Luxemburg en Namen, vergaderingeu
zijn in vele gemeenten waar het nuttig
schijnt de liberale gedachten te doen
indringen, die er min gekend zijn dan
inde hoofdplaatsen der kantons. Daar
enboven zal er een zekere getal voor
drachten bij voorkeur ingericht wor
den in de volkrijke centrums der pro
vinciën Henegouw, Oost-Vlaanderen,
de provinciën Luik en Limburg Het
zal daar nog een aanzienlijk werk zijn
dat de Nationale Boud zal pogen tot
een goed einde to brengen. Ook denkt
hij het recht te hebben te rekenen op
de ondersteuning van al de liberale
kringen en Associaties van het land,
fiven als op al dezen die den bijval der
hberale gedachten ter harte nemen
De toetreding van kringen en van
persoonlijke leden moeten gestuurd
Wf>rden naar het Algemeen Secreta
riaat, 42, Verbiststraat, te Brussel zij
wegen ook gezonden worden naar het
Secretariaat der liberale Associatie van
Yper.
Het ware verkeerd te denken dat al
degene, die tot de behoudsgezinden
behooren, dweepzieke menschen zijn,
welke, niet om eenige gezonde reden,
maar bloot uit eene zekere geestes-
verbijstering, zich verzetten tegen
welkdanige maatregel van verbele-
r'ng Hel is niet mogelijk dat allen
zich door politieke opvatting genood
zaakt voelen letterlijk aan al de ver
mogens en eischen der katholieke
Part'j te voldoen, alleenlijk omdat
hunne voormannen zulks willen of
begeeren Wij meenen zelfs met ze
kerheid te mogen bevestigen dat er
tal van personen zijn, die ofschoon
mot liberaalgezind, dat is, in alle
omstandigheden en voor allen eene
volkome vrijheid verlangend, toch het
besef hebben van het onrecht, dat zo
begaan met aan andoren het goed te
ontzeggen waarop deze recht hebben.
Zij begrijpen dat het onbillijk is dal
de Staat ingericht worde ten voordee-
le van enkelen of van ééne groep van
menschen Zij gevoelen en hebben
de vaste overtuiging dat tal van ver
beteringen voorde lagere standen op
v rwezentlijking wachten zij twijfe
len er niet aan dat de tijd van de al
leenheerschappij. van den dwang en
van de willekeur henen is, en dat de.
huidige beschaving vergt dat de niet
volkomene weergave weze van de
slem des volk*. En toch zijn zij ka
tholiek niet faealiek, maar kunnen
zich niet ontdoen van den last, die op
hen weegt, namelijk van mede te
helpen aan de vertragingen verlam
mingder maatschappelijke ontwikke
ling. Dit komt hun niet voor als
plicht, want in hun geweten worden
ze gewaar dat de plicht hen tot eene
andere zienswijze dwingt.
Waarom stemmen ze dan voor de
behoudsgezinden, die klaarblijkend
alles doen wat mogelijk is om de
strooming van den vooruitgang terug
te houden
Uns inziens is dit toe te schrijven
aan eene zekére lauwheid en luste
loosheid, welke kenmerkend is bij
vele katholieken. Kenerzijds gehoor
zamen zij niet slaafsch of laten zich
niet gedwee leiden door de hand van
den pastoor maar anderzijds ont
breekt hei hun aan de noodige wils
kracht om te breken met de verderfe
lijke sleur en oude gewoonten. Niet
tegenstaande de voorlichting van hun
ontwikkelden geest en hun helder ge
weten komen ze er niet toe mede te
helpen aan de vervulling van hun
eigen wenschen.
In dien toestand ligt er iets pijn
lijks, iets bangs. Die aarzeling tus-
schen plicht en gewoonte of beter dit
tekort blijven aan hun eigen verlan
gen baart onvermijdelijk eene diepe
onrust, die geene valsche uitleggin
gen bekoelen kan. In anderewoorden,
bij de nielfanatieke katholieken, wel
ke eene dergelijke ontwikkeling geno
ten hebben, spreekt de stem van het
geweten, zoowel wanneer het eene
maatschappelijke overtreding geldt,
of voor eene boetstraffelijke misdaad.
Zulke toestand is bang en naar
hij is medelijdenswaardig, vooral om
dat die personen hem zelf niet veroor
zaakt of gezocht Ie bbén Hij- rs te
wijlen aan gewisse omstandigheden,
welke volkomen onafhankelijk zijn
van hunnen wil, en die eenieder ge
noegzaam raden kan. Zij behooren
tot de opvoeding uil den eersten leef
tijd. Toen waren het karakter, de
geest, de wil nog in wording. Ze kon
den dus nog gemakkelijk gekneed en
vervormd worden. Natuurlijkerwijze
zouden ze zich ontwikkeld hebben
volgens rechtvaardige, eerlijke prin
ciepen, indien ze niet door eene
slechte drukking waren gewijzigd ge
worden want de kwelling kent,
noch duldt het onrecht en heeft,'
slechts behoefte naar waarheid. Beter
dan het zorgvuldig overleg den ver
standelijk ontwikkelden mensch die
nen hem de liefde voor het ware en de
zuiverheid van zijn geweten als een
onfeilbaar richtsnoer. Daarom is dan
ook het kwaad, dat de opleider ge
sticht heeft, des te wreeder en te
hatelijker. Eene onafgebroken en op
zettelijke be'moeiing was er noodig
om, verscheidene jaren lang, den
knaap van het goede spoor af te hou
den en ten slotte bij hem de slechte
gewoonte te verwekken om uit louter
lauwheid te verzaken aan het werk
Vaifden vooruitgang.
Ongetwijfeld moet het voor zulke
katholieken eenegemoedsverlichting,
eene verkwikkende geruststelling we
zen, te zien dat de liberale gedachte
steeds meer en meer veld wint en
eindigen zal met die maatschappelij
ke zege, die ook hun droombeeld is.
Nu alweer de begrooting der open
bare schuld ter bespreking komt, zal
het niet van belang ontbloot zijn eene
kleine vergelijking te maken tusschen
de twee mannen die 's Rijks zaken heb
ben beredderd en eene conclusie te
trekken uit die vergelijking.
Frère-Orban was ontegensprekelijk
een groot minister die hoog en verre
zag, en 't is bij hem dat Koning Leo
pold 11, wiens kolossaal heldere blik
thans Europa verbaast, is ter school
geweest.
Hoe ging Frère-Orban te werk Ne
men wij zijn ministerie van 1860 tot
1870. Vooreerst was de bezadigde
Staatsman te wijs en te behendig om
de halsbrekerspolitiek,die thans wordt
gehuldigd, aan te durven. Hij keek
vooruit en voerde niet de spreuk in
zijn schild die M. De Smet de Naeyer
heelt aangenomen Na ons mag de
wereld vergaan Ook groeide de na
tionale schuld van 1860 tot 1870, op
tien jaar dus, slechts met 48,742,000
frank aan.
Kr werden toch ook openbare wer
ken verricht, er werd ook materieel
voor 't spoor aangekocht eu gebouwen
opgetrokken. Autwerpen werd ver
sterkt en in staat van weerbaaiheid
gesteld met de gewone hulpmiddelen
van het rijk.
Hoe verre zijn we van die goede po
litiek verwijderd met M. De Smet de
Naeyer Hij heeft middel gevonden
op tien jaar van 1895 tot 1905. de open
bare schuld met 660 millioen te doen
toenemen.
Kn, gaat het er beter om
Wanneer Frère-Orban een openbaar
werk begon voltooide hij het in den
gestelden tijd.
En wie zal de opsomming maken van
d werken door M. De Smet de Naeyer
in gang gezet en in den steek gelaten
't Schoonste bewijs daarvan hebben
wij te Brussel, met den grooten singel
waar millioenen in kropen en die braak
ligt met de haven die nog geene mon
ding heeft, met .den Kunstberg die
een puinhoop vormt in de hoofdstad
en men denkt alweêr aan een Walhalla.
Frère Orban huldigde de spreuk
i die geen schulden heeft, is een rijk
man en 't land bevond er zich goed
bij
M. de Smet de Naeyer onlleent maar
gedurig, maakt nieuwe gaten om oude
te vullen, ziet niet moer klaar in zijne
rekeningenen gelijkt aan een deftig
afgeborsteld heerschap, dat op crediet
zijn kleeren koopt.
Wij houden het met de politiek van
Frère-Orban en 't is de wensch van
velen dat navolgers dier politiek en
drukkers van het voetspoor des groo
ten mans weldra in staat zullen gesteld
worden dezes denkbeelden terug in
praktijk te stellen.
Het iseenieder bekend hoe lastig het
valt om eenen plooi te geven aan het
karakter van den mensch. De wijziging
moge strekken tot het goede of het kwa
de, in beide gevallen hoeft eene taaie
volharding en eenen ouwaukelbaren
moed. Diezelfde moeilijkheid doet zich
op grooter schaal voor, wanneer men
zich bemoeit met het vervormen van
den volksaard. Dit weten eu ondervin
den zeer wel de geestelijken, die sedert
eeuwen helaas het edele hunner zen
ding vergeten en zelfs opofferen om
slechts, ten koste van de rechten en
vrijheden van het volk, geld en macht
in te zamelen. In plaats van waarlijk
te werken aan de verzedelijking van
den kleinen, aan de versterking van
het oude vlaamsche karakter, die
steeds heeft geblonken door rechtscha
penheid en fiere zellwaardeering,
trachten ze slaafsche gedweeheid en
schandelijke verloochening van alle
persoonlijke waardigheid in de harten
van het volk te doen woekeren.
Wat hieruit volgt, heeft elkeen reeds
menigmaal in het leven ondervonden.
Bij na dagelij ks stoot men op sluwheid,
arglist, onderkruiping en lage vleierij,
en menigvuldig andere ondeugden,
waarvan het zaad nog immer met volle
grepen roudgegooid word van uit de
hoogte van den kansel. Wie twijfelt
h er nog aan Leert de ondervinding
dan niets meer
Oh Vlamingen, gedenkt dat zulks
steeds de handelwijze geweest is van
de partij der verdrukking. Weet dat
er altoos drie groepen van menschen
geweest zijn Adel, geestelijkheiden
volk. Herinnert u dat immer het volk
de melkkoe geweest is van de twee
eerste standen Herleest in uwe boe
ken dat de geestelijkheid en de adel
altijd hand in hand gingen om het
volk te verpletteren, telkens dit het
hoofd durfde oprichten om ook wat
rechten te genieten
Doch weet ook dat het oude vlaam
sche karakter altoos een ijzeren harnas
geweest is, waar de lausenen zwaarden
van hunne wreede vijanden te ver
geefs tegen botsten Nooit konden ze
den fleren vlaming het hoofd doen
bukken niets ontmoedigde, noch ont
zenuwde dezen. Noch den vloek der
geestelijken, noch den ban der kerk,
noch de wreedheid van waanzinnige
uitzuigers als Karei den Stoute plooide
hen Zulks verbitterde genen nog
i meer en erger het verstaalde en ver-
DE WEERGALR
^vwiAAAT/TifvV
