Stadsnieuws,
KfÏÏS —MS
De nieuwe gas.
Naar Brussel met de
Oud-Pompiers.
Arm Vlaanderen.
Klerikale vruchlen.
Trekt maar op
Hoe zij de vrijheid
oefenen.
De wet
op de werkongevallen op
den builen.
Openbare stadswerken.
Betrekkelijk de
kolenleveringen.
stad'dié'"16"' t<irW'jl k°"n
Bing', Ifi» 'I6' mfdaai"'
Voorlanden.
Bloedige Iwist.
hardde echter tevens den vlaamschen
volksaard. Om het karakter van den
vlaming te derven en te verkrachten,
daartoe hebben immer de duivelsche
dwang en de woeste wreedheid te kort
geschoten. Zulks verklaart voornoem
de hertog immers zelfs op eene typi
sche wijze in zijn gezegde Gij, Vla
mingen met uwe harde koppen, hebt
Bteeds uwe vorsten gehaat of veracht.
Welnu, deftig ras van Vlaanderen,
indien die korte herrinnering u eenig
doorzicht geven kan in den toestand
van heden, moge'n we u dan de woor
den aanhalen van een dieptastend
verstand als dit van Prof Blok, die
zegt
Ook voor de volkeren geldt, dat
niemand ongestraft zondigt tegen wat
zijn verleden van hem heeft gemaakt.
Indien dus het stoutmoedig voorge
slacht ons den titel heeft verworven
van kloek, onversaagd en karaktervol
ras, dan staan ons erge gevolgen te
verwachteu, zoo we niet die faam
waardig blijven. En toch, wanneet-
men de beschaving van thans verge
lijkt met die der vroegere eeuwen
wanneer men de kennis en wetenschap,
de zeevaart, de nijverheid, de handel
en het verkeer van die oude tijden in
tegenstelling brengt met de huidige,
dan twijfelen we erg of de maatschap
pelijke toestand van het individu ge
lijken tred heeft behouden met den
algemeenen vooruitgang. Vooral in de
laatste twintig jaren is de Belg in zijne
ontwikkeling en verbetering terugge
houden. Niet straffeloos is zulks ge
beurd want in dien tijd heeft men
reeds veel domheid en onverschillig
heid verspreid en gemakkelijker dan
voorheen krimpt men nu de heilige
rechten in en legt men de kostbare
vrijheden van den ondergeschikten
beter aan banden. Wij wanen ons vrij
doch zijn slechts de speelbal van list
en dwang. We hebben eene of twee
stemmen, de rijke en de geestelijken
hebben er vier. O bittere ironie O
droevige gevolgen Wij hebben niet
de helft van den weg afgelegd, die ons
afgebakend is door den algemeenen
vooruitgang. Denkt ge niet dat zulks
ook eenigszins de meening is van onzen
Vorst, den va ler aller Belgen Wat
beteekent zijn verlangen dat men den
ondernemingsgeest ontwikkele, bij
het volk zijne wilskracht versterke,
zijn karakter verkloeke En zoo onze
wijze Vorst zich bekommert om den
toestand zijner onderdanen, mogen
wij dan nog langer blind blijven voor
het gevaar der huidige politiek Mo
gen wij nog langer de stem van ons ge
weten verdooven, dat ons, fiere Vla
mingen, telgen van het moedig voor
geslacht, gebiedt een heelmiddel te
zoeken om het staatkundig kwaad in
zijnen wortel uit te roeien
Wij trekken uit de bewonderens
waardige redevoering, welke M. Paul
Fredericq, hoogleeraar van Gent, den
7 Mei 11. uitsprak, den volgenden be
langrijken, droevigen en waren volzin:
Onder zedelijk en stoffelijk oog
punt, is de toestand der vlaamsche
provinciën betreurenswaardig, de gees
telijkheid heerscht-er als oppermees
ter, de protestant, de jood, de vrijden
ker worden er in den ban geslagen en
geboycoteerd indien zij geen persoon
lijk fortuin hebben.
b De lezing der liberale gazetten is
verboden door den wil van den pries
ter wat de scholen aangaat, zij zijn
geheel in de handen der klerikaleu.
indien er hier of daar nog eene offi-
cieele school bestaat, 't is enkel bij
naam, want zij telt nauwelijks een half
dozijn leerlingen. Kortom, 'tis de on
wetendheid en de verstandeloosheid
op alle graden. Nergens is er geestes
ontwikkeling, stoffelijke bloei. Geene
persoonlijke of gezamentlijke pogin
gen geen wezenlijk leven alles is er
somber en de steden, de gemeenten
zijn niet vooruitgegaan sedert eene
eeuw Alles is er klein, behalve de
macht der geestelijkheid, die ontzag
lijk is.
!i In de groote steden en vooral te
Antwerpen, verandert de toestand.
Hier is het de vooruitgang in al zijne
kracht. Maar het liberalisme bestuurt
het lot dezer groote steden, en 't is een
feit dat men moet bestatigen, dat men
niet zou kunneu loochenenin al de
steden waar de klerikaleu aan het be
wind zijn, heerschen de stoffelijke ar
moede en de verstandelijke ellende
in deze, in tegendeel, die door de libe
ralen bestuurd zijn, is het 't leven, de
vooruitgang en de rijkdom.
Blijkens de cijfers der rechterlijke
statistiek over't jaar 1904,afgekondigd
door het ministerie van Justitie, wer
den in 1902, niet min dan 31-45 per
sonen in de Belgische gevanghuizen
geherbergd.
Op dit aantal waren er 636 totaal on
geletterd 't zij 20 p. h. 1646 konden
gebrekkelijk lezen en schrijven en
216 hadden het wat verder gebracht.
Op de 3145 gevangenen spraken er
833 Vlaamch, 876 Fransch, 1373 spra
ken de twee talen en 63 eene vreemde
taal.
Daar de tweetaligen onder de Vla
mingen moeten gerangschikt worden,
mag men zeggen dat meer dan 2200
Vlamingen tegen minder dan 900 Wa
len inde rasphuizen verblijven
De groote factor, zooals men ziet, is
de onwetendheid en 't blijkt hier eens
te meer dat daar waar men de officieële
scholen afschaft om ze te vervangen
door kloosterscholen, zooals in 't
Vlaamsche land, de gevangenissen op
gepropt zitten.
De boeren,' burgers en werkmanszo
nen der bloedlichting van 1905, die
naar de kazerne moeten trekken, zijn
verdeeld als volgt in de negen provin
cies van ons land Antwerpen, 1584
Brabant, 2496 West-VIaamle-
ren, 16T3 Oost-Vlaanderen, 2079
Henegouwen, 2271 Luik, 1588; Lim
burg, 491 Luxemburg, 445 Namen,
673.
Weg met de bloedwet, die op de
kleinen alléén drukt.
Leve den persoonlijken dienst
Te Sint-Niklaa8, in het land van
Waas, deed de verkooper van een libe
raal dagblad zich in zijne taak helpen
door zijnen jongen zoon.
Kortelings riep de bestuurder eener
lagere school het kind in zijn kabinet,
trok het bij zijne ooren en sprak hem
volgender wijze aan
Ik heb vernomen dat gij u bezig
houdt met slechte gazetten van huis
tot huis te dragen. Indien gij het onge
luk hebt dat nog voort te doen, jaag
ik u de school uit en ik verwittig al de
onderwijzers der stad, opdat zij u be
letten den voet te zetten in 't is gelijk
welke school. Nog meer, indien gij
voortgaat met die slechte gazetten rond
te leuren, zal ik maken "dat gij uwe
eerste communie niet zult mogen
doen. d
De kinderen van onderwijs beroo-
ven, de arbeiders berooven van brood,
ziedaar hoe onze klerikalen van Vlaan
deren de vereering behouden van eenen
godsdienst van goedheid en oneindige
barmhartigheid
Dat de fameuze wét op de werkon
gevallen veel voordeel zal bijbrengen
voor de boeren en builenwerklieden,
wordt bewezen door de menigvuldige
klachten die wij van wege de belan'g-
hebbenden tegenover die wet ontvan
gen.
Onder andere wordt ons het vol
gende toegezonden vanwege eene
groep werklieden van den builen
Er gaat op den buiten een algemeen pro
test op tegenover de knoeierswet op de
werkongevallen, zoowel van katholieken als
van liberalen kant, en dit zoowel bij de
boeren als bij de werklieden.
De werklieden zeggen w.j willen niet
verzekerd zijn, wij willen niet hebben dat
er ons leven lang voor ons vel betaald
wordt door de boeren waar wij werken
die menschen hebben ook niets overals het
jaar om is z'j heb' en zware pachten te
betalen, en daarbij werken zij met hunne
kinderen nevens ons
Van tien hofsteden behooren er negen
aan katholieke eigenaars, millonaire kaste?!-
heeren-en het bisdom. Het zijn juist die
boeren die het hart uit het lijf gezogen
worden. Waarom laten die rijken hunne
pachters niet ordentelijk leven waarom
laten dezen die in 't goud zwemmen hunne
pachters niet- toe hunne werklieden eene
behoorlijke daguur te betalen dat is alles
wat wij, 'werklieden en ook de boeren,
vragen.
Als wij, werklieden, oud en gebrekke
lijk zijn en niet meer kunnen werken, dat
het gouvernement ons dan een pensioen geve
dat wij er kunnen mede leven, in plaats van
voor den dag (e komen met eene al moes van
negen centen daags. De pastoors krijgen
«el. duizende franken pensioen als zij aan
zekeren ouderdom zijn gekomen en nooit
geen stroo van de aarde geraapt hebben,
maar integendeel geleefd hebben in luiaardij,
weelde en overvloed.
Het gouvernement heeft wel millioenen
en millipenen om forten, kerken, kazernen,
rasphuizen, gevangenissen en gendarme-
rieën te bouwen.
De katholieken loopen nu zoo hoog-op
en maken veel beslag op de werkongevallen,
waardoor de boeren moeten betalen voor ons
vel, en als wij oud en versleten zijn krijgen
wij nergens iets en er blijft ons dan ook
niets anders over dan te creveeren gelijk
een hond, van honger en ellende. Alle jaren
zien wij alzoo van onze makkers naar het
kerkhof slepen onze ouders en voorouders
hebben dat lot ondergaan en hetzelfde staat
ons ook te wachten, of ten ware dat de li
beralen zouden aan het bestuur komen
dan zijn wij gered, dan zouden wij betere
dagen en een bater einde mogen te gemoet
zien
Eene groep buitenwerklieden.
Men is begonnen met het leggen der
gasbuizen naar Poperinghe zonder te
wachten naar het oordeel van den
minister en den koning over de zaak
Yperlingen, gaat zien naar die bui
zen die de stadskas en uwen porte-
monnaie zullen draiueeren tot groot
voordeel van den klerikalen winkel.
In de jl. zitting van onzen gemeen
teraad heeft M. Sobry aan den Burge
meester gevraagd of de stad van inzicht
was den wal recht over de Rijke Kla
renstraat aan te vullen
M. Colaert, zichtbaar ontevreden,
heeft hem geantwoord dat er geene
sprake van was dat men er slechts
eenige aarde ingeworpen had uit lou
tere reinhouding.
In plaats van dat, wat zien wij
Een weg op den Kasteelgracht maken
om door de 3luippoort onder de vesting,
te kunnen gaan van de Rijke Iilaren-
straat naar het Hoornwerk.
Het schijnt dat er dringende nood
zakelijkheid bestaat om dien uitgang
op den buitenomloopweg daar te stel
len.
Dit buitengewoon werk voor hetwelk
geen krediet op stadsbegrooting inge
schreven is geweest, wordt gedaan
ouder het bestuur van M. A. Angillis,
daar Ingenieur eu Toeziener elders
drukke bezigheden hebben.
Wij raden den heer advokaat Sobry
aan, eens dit werk te gaan bezichtigen.
Het is zeer gevorderd sedert zijne on
dervraging in den stadsraad. Bijna een
derde der breedte van den wal is reeds
aangevuld.
M. Colaert, in zijn antwoord, heeft
met zijnen lieven konfrater den mal
gehouden, dat is zeker
MM;:& heeftiu den stadsraad aan
Hospicen dieditzeer Sangrq'k artikel
kilos kosten 7 f p9r duizend
Op deze gegronde opmerking hoeft
onze weinig spaarzame Burgemeester
verlegen .oS Zn?'
woord dat er verbeide «oorteny™
kolen gevraagd zijn en die alzooLI»
meerderen prijs veroorzaken.
Is het wel noodig die verschil,-,
soorten van kolen en kan ttPnU1,ge
niet aan een of twee goede Zlch
houden waarmede al de gesticht8°0rtei1
zouden moeten bevredigen? j)6llz'ch
moet toch aan de grillen en zinn
held van de overste of bestierdör
zelve niet voldoen. 8 der.
't Is dus een voorwendsel van
Colaert om zijne onwettelijke <-]
wijze te doen verontschuldigen
Hij heeft immers in de schandelik
gaskwestie bewezen dat hij van o-
openbare aanbesteding wil hooren I8
hoewel die nochtans door de w'ta!'
voorgeschreven.
Waarom Om geene andere red
dat hij alsdan zijne politieke vriend
niet zoude kunnen bevoordeeligen t
koste van de stadsbelangen. e"
Het verschil van 7 en 8 fr. min n
duizend kilos op zoo eene groote ho
veelheid kolen die de stad voor h-6
gestichten noodig heeft, zou een schoon
sommetje uitsparen die M. Cola»!
niet zoo zeer moet verwaarloozen t
meer dat de stadsfinanciën in een^
denkelijken toestand liggen.
M. Sobry had ook nog kunnen vra
gen of er een control bestaat tot het
vaststellen van de hoedanigheden en
het gewicht voor de kolen aan de stad
geleverd
Als inlichting zeggen wij dat menig
lastkohier dat wij te zien hebben ee
kregen, duidelijk voorschrijft dat de
kolen moeten gelost worden van
wagons aan de statie op de wagens van
de aannemers geladen en rechtstreeks
gevoerd worden naar de gestichten
voor welke zij bestemd zijn.
Is deze voorwaarde toegepast-aanc.
leveringen voor de stad ofwel worden
de kolen uit de magazijnen
kooplieden ook aanveerd
van
Wat wij voorzien hadden gebeurt
tot groot misnoegen der lastenbetaleri
van de Fiersstraatinderdaad, de
straatsteenen die men bestemd meende
voor hare voorlanden, zijn gebruikt
voor deze der verlenging van de de
Stuersstraat, waar nauwelijks twee
huizen gebouwd zij u die nog niet vol
tooid zijn.
Onze Schepen van openbare werken
gaat voort met de gewone wegen I
volgen van zijnen voorzaat, hij doet
ook werken in strijd met het gezond
verstand het was zijn plicht voorlan
den te geven aan de straten die opge
maakt zijn en niet aan eene straat die
nauwelijks begonnen is.
Om aan hot verlangen van verschei
dene leden te voldoen, heeft het Be
stuur der Liberale Jong e Wacht
besloten de Oud-Pompiers naar Brussel
te vergezellen, indien men tot een ge
tal van twintig deelnemers kan gera
ken.
De leden.kannen zich aangeven in
het lokaal alwaar hen al de voorwaar
den zullen bekend gemaakt worden.
Om alle moeilijkheden te beletten,
raden wij hen aan het ten 8p-
te doen.
Ken zekere Deleve en de gebroed^
Sylveer en Jules Vanheule, wonenoj
te Zonnebeke, traden over een tienta
dagen omtrent 6 1/2 ure 's avonds m
de herberg Het Kasteelkengehoude»
door den voerman Depuydt, op 06
Meenenschen steenweg, te Yper 0Bl
j-'öu Kiieenn van Depiiyuv u»
rende, zekere Tlieophiel Roekens,
wien de gebroeders Vanheule een pr
ces hadden gehad, verleden
een gegeven oogenblik sprong01
gebroeders Vanheule en Deiey0
Roekens, wierpen hem op den gr
en gaven hem een pak slagen. be°
aanvallers, een bierglas nemende,a
aanvallers, een bierglas nemeuuo,
iet op het hoofd van Roekens,
ireede wonde veroorzakende. B0 r(j
die de vechters wilde scheiden,
aan de hand gewetst. Gelukk'c
daagde de politie op, maakt0 e[]
meester van de gebroeders Vanh01^
van Deleye, die opgesloten werde
a an lerdaags 's morgends. P'ocf
baal i8 ten hunnen laste opg0111
ol tTAAM T t TT I 1 n Qpflö
Wü üoaoio L/Oieve OU Uü
ten Dan ljn/,.,!,. rv^,,.Trlf- ooW'
r> i-i i j io uDioww'o
