Statoiieuws.
Te S' Jan.
Scholen en gevangenissen
Liberale betooging.
Iels voor de herbergiers
Voor 'l Vaderland.
Een weinig geschiedenis.
Waartoe een rood-blauw
pollood dient.
Altijd twee maten
en twee gewichten.
de fijne kwartieren, 15 fr. voor het
wild
Ziedaar hoe gedurende meer dan
21 jaren de clericale valschaards het
volk bedrogen en uitgezogen hebben.
En het zijn die mannen die binnen
eenige maanden zullen komen der
kiezers stemmen afbedelen 1
Zij zijn waarachtignietbeschaamd 1
Hoe onderwijs en vermindering
van ellende, ook vermindering van
misdrijven medebrengen, daar levert
England onseen sprekend bewijs van.
In het jaar 1869 werden 9,4 per
duizend inwoners in 't gevang gesto
ken.
In 1879 nog slechts.6,9 per duizend
bewoners.
In 1890 nog 3,3 per duizend.
In 1900 nog slechts 1,8.
In England kost een gevangene
39,16 pond sterling 'sjaars of 995 fr.
Een kind dat ter school gaat kost
er sléchts 2,6 pond of 57,50 fr.
Zekeren John Knox schreef dus
overtijds met veel gelijk iedere
nieuwe leerling in onze scholen ge
bracht is een vermeerdering van den
algemeenen rijkdom van het land.
De liberale Jonge Wacht van Kor-
trijk richt voor den 29 October toeko
mende, ter gelegenheid der overhandi
ging van haar vaandel, eene groote
betooging in, waaraan al de liberalen
van het land dringend verzocht wor
den hunne medewerking te verleenen.
De maatschappijen die begeeren er
aan deel te nemen, worden verzocht
hunne bijtreding kenbaar te maken
aan het inrichtend Comiteit, dat zetelt
in het u Café Francais Groote Markt,
te Kortrijk, vóór den 15 September.
Geen twijfel of die oproep onzer
vrienden van Kortrijk zal het onthaal
bekomen dat hij verdient en den 29
October toekomende de liberalen van
het vlaamsche land bijzonderlijk zul
len in dichte rijen het groote feest van
het blauwe vaandel bijwonen.
Een afvaardiging belgische brouwers
is dezer dagen ontvangen geworden
door Minister de Smet de Naeyer om
te spreken over het vergunningsrecht
ziehier de juiste verklaring van het
klerikaal kabinetshoofd
1. Alle herhergen, oude en nieuwe,
zullen door zijne nieuwe wet aan het
vergunningsrecht worden onderwor
pen.
2. Elke nieuwe herberg zal een vast
openingsrecht van 750 fr. betalen aan
den Staat. De provincie zal eene twee
de openingstaks mogen leggen.
De gemeenten zullen geene openings
rechten op drankslijterijen mogen
heften.
8. Elke herberg of drankslijterij, die
een jaar lang, van 1" Januari tot 81"
December niet geopend was, is in ge
val van heropening, aan bovenstaande
rechten onderworpen.
Elke herberg of drankslijterij welke
gesloten, tot eene of aDdere bestem
ming aangewend werd, is eveneens
aan bovenstaaude rechten onderwor
pen.
In overoude tijden, toen ieder op
zich zeiven was aangewezen om voor
lijf en goed te zorgen, stond in een
onveilige streek een hofstede,bewoond
door een talrijk gezin, waaronder vol
wassen zonen, en een, uit mannelijke
en vrouwelijke personen samengesteld
dienstpersoneel.
In het omliggende woud huisden roo-
verbenden, en om zich hiertegen te
kunnen verdedigen, waren de knechts
gewapend, werden geoefend in den
wapenhandel en kregen eene hooge
betaling, waarvoor zij verplicht waren
de hofstede tegen de roovers te verde
digen. De aan de knechts gestelde ei-
schen waren oorzaak, dat hun aantal
verminderde en bevreesd dat zij niet
sterk genoeg zouden zijn om een mo
gelijken aanval af te slaan, moesten
enkele van de zonen, evenals zij, ge
wapend en geoefend Worden om mede
te kunnen werken tot verdediging der
hoeve. Door loting werden de hiervoor
bestemde zonen aangewezen, doch een
paar, die door spaarzaamheid en vlijt
over een goed gevulden spaarpot be
schikten, vroegen en kregen vergun
ning van hunnen vader om mannen te
huren om in hunne plaats in tijden
van gevaar met de knechten samen te
werken.
Ook op andere hofsteden heerschte
deze toestand en gedurende langen tijd
bleef alles rustig, maar op zekeren
nacht werd een dezer naburen aange
vallen, de eigenaar en de niet met de
verdediging belaste bewoners bleven
rustig slapen, en hoewel de roovers
gedwongen werden af te trekken, ge
lukte het hun een niet onaanzienlijken
buit mede te nemen, terwijl het bleek
dat de door de zonen gehuurde strij
ders niet meer dan matig hunnen plicht
hadden gedaan.
Hierdoor wijs geworden, werd de
vergunning om een ander aan te wijzen
ingetrokken en moesten de dpor het lot
aangewezen zonen persoonlijk hunnen
krijgsmansplicht vervullen. En korten
tijd daarna werd weer een hoeve aan
gevallen en weer werd de aanval afge
slagen, doch waren de verdedigers te
zwak óm de gebarricadeerde woning
te verlaten, zoodat de roovers de schu
ren en stallen konden plunderen.
Eindelijk begreep men, dat eveneens
op een schip bij noodweer, om een zee
mansterm te gebruiken, alle hens aan
het dek moet zijn wanneer de nood
aan den man is behalve de oude
grootvader, een manke broeder en een
paar jonge knapen, werden allen in
den wapenhandel geoefend, en toen nu
de roovers weer kwamen opdagen,
verschool men zich niet achter de ge
barricadeerde deuren en ramen van
het hoofdgebouw, doch viel ze op het
lijf zoodra zij het erf betraden.
Van een huurleger voor den Napo-
leontischen tijd zijn wij gekomen op
een leger van vrijwilligers en mili
ciens, maar nog blijft de toestand be
staan, dat wanneer onze dierbaarste,
onze heiligste belangen op het spel
staan, het grootste gedeelte van onze
weerbare mannen rustig de worsteling
om ons volksbestaan blijft gadeslaan
en geen hand uitsteekt of ten minste
behoeft uit te steken om den vijand
over de grenzen te werpen.
Persoonlijke dienstplicht is het eeni
ge middel om over dezen zoo schande
lijken als gevaarvollen toestand heen
te snappen. Aan de liberale partij zal
de eer toekomen deze vaderlandslie
vende en volksgezinde hervorming in
te voeren.
In liet jaa,i> 1856.
De heer Malou was tot verslaggever
van het wetsontwerp des heeren No-
thomb benoemd geworden. Hij legde
den 20n December zijn lijvig verslag
neder. Het debat evenwel begon eerst
den 12n April 1857.
Vijf-en-twintig zittingen werden er
aan besteed. Mannen van eerste gehal
te zoo van links als van rechts, wissel
den elkander beurtelings op het spreek
gestoelte af. De heeren Vilatn XIV,
De Becker, Malou trachten de opwer
pingen, tegen het ontwerp des gouver-
nements ingebracht te weerleggen
heeren Frè'e-Orban, Orts, Verhaegen,
Lebeau, Rogier, Tesch, daarentegen
bekampten het, en met een krachda-
digheid, welke, op grond van onweer
legbare argumenten nooit tot brutali
teit oversloeg. Zij was er nooit minder
doeltreffend om Vervolgens zou de
nieuwe wet het aantal kloosters op
schrikbare wijze doen toenemen, en de
doode hand, met haar nasleep van
noodlottige gevolgen weder invaren.
Frère-ürban schetste de bezwaren
en het verzet der liberalen in enkele
woorden Opgepast Gij gaat de weg
van het voorrecht op Dit zal u geen
geluk aanbrengen Eerst vraagt gij de
gunsten voor de vrouwen-vereenigin-
gen, nadien zult gij voor die der man
nen verlangen. Gij beweert het tegen
overgestelde doch juist uwe ontken
ningen veroordeelen U Iadien manne-
lijke geestelijke mogen samenleven,
ongehinderd de liefdadigheid, zonder
burgerlijke verpersoonlijking, zoo er
kent gij voor dit feit zelf, dat de vrou
wencongregaties kunnen blij ven voort-
bestaan, onder het beheer van het
aewoon recht. Het gewoon recht dat
w de Grondwet, dat is toch recht van
vereeniging, hetwelk niemand durlt
aantasten. Eerst liet privelegie toege
staan, dan zult gij aan de onweerstaan
bare leus hebben verstrekt Weg met
de kloosters
De algemeeue beraadslaging werd
den 19" Mei gesloten. Weinige dagen
naardien waren de voornaamste bepa
lingen der wet, met 60 stemmen tegen
41 aangenomen. De woelingen welke in
de openbare tribunen der Kamer plaats
grepen, gaven een voorsmaak van de
ergp ontlusten, die later, buiten het
parlement zouden geschieden.
Deo 27" gingen de poppen voor goed
aan 't dansen Rond het paleis der na
tie stond eene onafzienbare menigte
geschaard. Daaruit steeg een oorver-
doovend gefluit op telkenmale of een
lid der rechterzijde, het waagde de
Kamer te verlaten. Dit duurde aldus
verscheidene dagen. De woede der me
nigte klom ieder oogenblik en werd
gevaarlijk. Groepen van honderden
manifestanten doorkruisten de hoofd
stad in alle richtingen, brachten een
bezoek aan de bureelen van klerikale
bladen, aa.n de kloosters der kapucie-
nen, der jezuieten en hieven daar se-
renaden aan, welke niets gemeens had
den met fuga en contrapunt noch met
de negende symphonie van Beethoven
of den Gregoriaanschen zang
Zij hadden niettemin eene groote
beteekenis, welke aan de overheid niet
outsnapte. De burgemeester van Brus
sel beproefde alles om de orde te hand
haven De Ketjes toonden veel ingeno-
mendheid met zijn persoon, doch sloe
gen zijn raadgevingen, om wreedzaam
naar hun huis te gaan, in de wind. Zij
toonden hun misnoegdheid over een
wet, die hij niet minder slecht vond
dan zij zeiven.
Wanneer de hertog en de hertogin
van Brabant naar de muntschouwburg
reden konden zij zich een denkbeeld
vormen van de ontevredenheid der
bevolking en door haar onrustwekken
de houding en door de kreten weg
met de kloosterwet! onophoudelijk en
met klem geuit
Da koning was door de betooging
der laatste dagen zeer getroffen. In
allerwijl werd een ministerraad samen
geroepen en door hem zelf voorgeze
ten waar hij, volgens sommigen, den
wensch opperde Brussel in staat van
beleg te doen verklaren, opdat de wet
gevende .Kamer, ongestoord, haar
werkzaamheden zou kunnen voortzet
ten. Dat hij dit uiterste middel ver
langde aan te wenden is twijfelachtig
vermits hij, daags nadien, een tweede
ministerraad belegde, waarin hij voor
stelde, de voornaamste artikels der ge
maakte wet, waarvan er twee reeds
waren aanvaard, te laten vallen om
het overige gedeelte op staanden voet
te stemmen.
De ministers om hun zetel beducht
en het onweer vreezende dat boven
hun hoofd dreigde los te. breken, slo
ten zich hierbij aan. Zij begaven zich
naar het l'aleis der Natie om er van de
genomen beslissing kennis té geven.
Daar hoorden zijdat Frère een on
derhoud tusschen de hoofden der beide
partijen had op touw gezet met het
doel een minnelijke schikking te tref-,
fen. De linkerzijde wilde er mets van
hooren, dat het ontwerp gesplits werd,
de rechterzijde, evenwel, legde er zich
bij neer. Tot een akkoord kon men
niet geraken, tenzij om te beslissen, dat
bet debat over de kloosterwet gestaakt
en later zou hernomen worden.
Toen het publiek dit nieuws vernam
schaterde het zijne vreugde uit, vreug
de welke nog uitbundiger zou geweest
zijn, hadde het kunnen vermoeden, in
dit oogenblik, dat de stemming der
wet ook hot aftreden van het ministe
rie na zich zou slepen. Twee leden
ervan, de heer Nothomb, de treurige
held der laatste gebeurtenissen, en de
heer Mercier, legden hun portefeuille
neder waarin, hoogstwaarschijnlijk,
nog meer dan één voorstel berustte,
geroepen om de totale bekwezeling van
Belgie te vervolgen.
Niet alleen te Brussel, maar ook te
Gent, Verviers, Bergen, Namen, Leu
ven, Brugge waren de gemoederen aan
f gisten geraakt, grepen erge wanor
delijkheden plaats. Te Jemmappes
werd een gesticht der Broeders van
Kriste! ij ke Leering nagenoeg geheel
vernield. De gemeentebesturen van
bovengemelde pteden hadden 0
me, doch kranige manier gem?,
teerd tegen het wetsontwerp N0th
Ten einde over gansch het lanri ^°m^
gansch het land de
tel I
van 12" Juni echielijk geslotTerr Korte"*
de te herstellen werd, op voorstel
het ministerie de wetgevende
tijd daarna geschiedden gemeenteki
zingen waarvan de overgroots m
derheid ten bate der liberalen uU e6r'
Hierin lag een vingerwijzing V00r Z
Katholiek bewind, dat het niet onk
nuttigd liet en trad af.
Iiarel Rogier werd met de vormi»
van een nieuw ministerie gelast j
genoeg hetzelfde was als dit, het'welt
in 1852 gevallen was. Rogier werd k
binetshoofd en nam de leiding van
departement van Binnenlandschezaker
waar, Frère, minister van Geldwezen
Tesch, minister van Justicie, Partoe8'
minister van Openbare werken, Gene!
raai Berten, minister van Oorlog.
Niet meer wetende van wat hout pb.
len maken en toch moetende leven
gaat een liberaal den klerikalen volks
vertegenwoordiger X verzoeken hem
bij den minister te willen aanbevelen
tot het bekomen van een plaatske te Y
O zeer gaarne lachte represen
tant X en zijn potlood nemende Zie
zegt hijdaar is 't al gedaan lees maar
zelf eens.
En de liberale goedzak las en geloof
de 'tden heere minister aanbevolen,
Toen de minister daar kennis van
nam, trok hij zij n neus op en mompel
de in het blauw dat verraadt den
liberaal
En de aanzoeker werd verwittigd
dat de plaats even weggegeven was.
Waar de aanbeveling in 't rood ge-
weest, de aanzoeker hadde stellig de
plaats gekregen.
De uitvinder van het rood-blauv
potlood verdient een standbeeld, met
van voren het opschrift
Liberale foppen is maar een wete
En van achter
Wie niet gefopt wil wezen
Vermijde kerels gelijk dezen,
Valsch te zijn, verstaat het goed,
Zit den klerikaal in 't bloed.
Niets is gemakkelijker voor sommi
gen, om de verplichting te ontwijken
zich te schikken naar de bedingen van
eenen aankoop. Zij komen met vodde
rijen voor den dag. 't Is alzoo dat koo-
pers niet bouwen, ofschoon er uitdruk
kelijk bedongen werd te bouwen bin
nen de twee jaren.
Beweeren dat zij niet kunnen bou
wen omdat er nog geen steenweg
gelegd is of dat de rechttrekking niet
vastgesteld is, hetgeen geen waar is,
dit is maar eene scherts.
Wij hopen dat dit spel zal eindigen
en dat M. Golaert zelfs zijne beste
vrienden zal kunnen dwingen zich te
schikken naar de voorwaarden die op
gelegd zijn geweest aan de bewoner'
der Maloulaan en der Statieplaats, dw
er aan voldaan hebben.
Twee maten en twee gewichten, zi0-
daar wat men te Ype-r niet langer zoo
kunnen verdragen.
Men schrijft ons uit deze gemeeDt0
Ons dorp, dat gewoonlijk zoo rustig
is, wordt ondert te boven gekeerd.
Ter gelegenheid onzer kermis ver
maakten zich eenige inwoners een wei
nig laat in de herbergen der plaats.
Deze handelwijs had het geluk Bi0'
te behagen aan den heer Pastoor, dl0
nieuwelijks tot herder onzer gemeente
benoemd is, en hij gaf den heer Burg0
meester het bevel dien staat van zak0lj
te doen eindigen, zoo niet dat hij
hst middel vinden die lieden te dwi°
gen. j
Ten allen tijde, gedurende de
mis, werd het pohtieregiement ni
uitgevoerd en nooit had onze bev
nrriM/I U U6 Of.
