Hoogeschool
Uitbreiding
Be wereld rond.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 15® December 1906.
5 centiemen.
Derde jaar. Nr 5.
Vaccins et Serums.
Maxim Gorki.
Frédéric Mistral.
Een schandelijke
parüjaanslag.
De Eongokweslie.
KIESDRAVERS.
Leve het Verplichtend
Onderwijs
Eendracht maakt Macht.i't'SCËtlJIlCtlflt' f&£oti8§Ct%lÊfMffS.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-OÖ.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-5©
Men handelt bij overeenkomst.
Zondag 30 December 1906,
om 15 ure.
Voordracht van M. Pierre NOLF,
curausgelastigde bij de Universiteit
van Luik.
Onderwerp
Zondag 13 Januari (907, om 15 ure'.
Voordracht van M. G. DWELSHAU-
WERS, professor bij de Faculteit van
wijsbegeerte van de vrije Universiteit
van Brussel.
Onderwerp
Zondag 3 Februari 1907, om 15 ure
Voordracht van M^juft'er Nelly
LECRENIER
Onderwerp
van
van
o ln de maand Maart 1907.
Voordracht met lichtbeelden,
M. WAXWEILER, Bestuurder
het Maatschappelijk Instituut.
Onderwerp
Foarquoi j a-l-ii uiic qiieslion otivrièrc
en Belgiquc
RUSLAND. De kiezingen voor de
nieuwe Doema zullen plaats grijpen
binst de derde week van Januari.
(Russische jaartelling)
Perzie. Da Schah is erg ziek, er
zijn opzettelijk twee geneesheeren ge
komen uit Duitschland om hem te ver
zorgen.
De erfprins is reeds op weg naar Te
heran.
FRANKRIJK. - De groote dag, 11
Decernb. is gekomen.
Nu begint de toepassing der wet
Briand.
Katholieken en Republikeinen met
het gouvernement, zijn ten strijde
gereed.
ENGELAND. Het Lagerhuis heeft
het wetsvoorstel aangenomen tot af
schaffing van het meervoudig stem
recht. Het Kngelsch stelsel liet aan
sommige kiezer* toe van in tweo, dr.ie
en meer arrondissementen te kiezen.
PüLEN De dood van bisschop
Stabiowcki is een onherstelbaar verlies
voor de zaak der Polen, Stablewski
was een hardnekkige voorstander hun
ner taal en was geheel zijn leven in
strijd tegen de verduitsching.
W'j groeten in hem een groot man
en betreuren bitterlijk dat onze Bel
gische bisschoppon zijn voorbeeld niet
volgen.
SPANJE. Het Spaansch ministe
rie, onder Lopez Dominguez, heeft
zijn ontslag gegeven.
DUITSÜHLANL). - Op 1 Decemb"
1905 was de bevolking van Duitschland
60.641,278 z.elen, eene vermeerdering
van ruim vier rnillioen i p 5 jaar.
POLEN. Hierboven hebben wij
gemeld de dooit van den Poolscben pa
triot bisschop Sablewski. Nu ie de
Paus aan het knoeien met den protes-
Men schrijft in bij den Uilgever, bixfnudeslraat, or 53, te Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Heclilerlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Wen vvordi vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderieekend loe te zenden.
tantschen keizer van Duitschland om
de Polen een Duitscligezinden bi-i-ch p
op t. ringen.
SPANJE Zooals wij hierboven
meldden moest het Spaansch liberaal
ministerie zijn ontslag geven dooi' de
kuiperijen der klerikalen.
Gelukkiglijk duurde het nieuw mi
nisterie Moret slechts vier dagen
Een nieuw liberaal ministerie is nu
in vorming.
Het klerikalisme verliest overal
veld.
VEREENIGDE STATEN EN JA
PAN. -- President Roosevelt heeft
eene belangrijke redevoering uitge
sproken, waarin hij verklaart voldoe
ning rezulieu geven aan de eischen van
Japan in de kwestie der scholen van
California.
OOSTENRIJK. Het Parlement
heeft eindelijk, na jaren lange bespre
king, de nieuwe kieswet gestemd.
Het is een soort van halfslachtig stel
sel warin vooral rekening gehouden
wordt van de vertegenwoordiging der
natio aliteiten.
MAROKKO De Franscha en
Spaansche oorloogschepen liggen nu
voor Tanger met soldateD.
De instelling der Europeesclie poli
tie wordt nu eiken dag verwacht.
Wij hadden het niet mis op met de
inzichten van de clericalen in de Ka
mer. Het is wel een partijaanslag die
beproefd wordt om hel wankelend
kraam van het ministerie nog wat te
schragen. En om dit te doen deinzen
wijken zij niet terug voor deschreeu-
wendstè onrechtvaardigheid.
Tot in de Kamers durft de katho
lieke partij laten blijken dat zij hare
macht zoekt in het kiesbedrog, in de
vervalsching der kiezerslijsten, in hel
fabrikeeren van valscbe kiezers, en in
het omkoopen van ellendelingen die
een vijffrankstuk boven hun geweten
stellen.
De ioensche pogingen aangewend
om de kiezmg van Debunne niet gel
dig te verklaren en eene clericale
creatuur in zijne plaats in de Kamer
te foefelen, behooren wel tot eene der
smerigste daden waartoe eene partij
kan overgaan.
Indien wij zoo bekrompen bijge-
loovig waren-als onze tegenstrevers,
zouden wij mogen zeggen dal de vin
ger Gods lot twee maal toe zich in
deze zaak vertoond heeft. De tweede
commissie, door het lot aangewezen,
was niet gunstig aan den door de
rechterzijde beraamden konkelfoes.
Zij meende gelukkiger te zijn met
eene derde commisie en nogmaals wil
het lot dat deze in meerderheid sa
mengesteld weze uit leden van de an-
ti-clerioalê groepen.
t'Is een tegenspoed voor de zeur-
zakken 1
Het einde der zitting van woensdag
heeft, overigens getoond hoe wagge
lend het clencaal kraam is.
Het ministerie kon niet anders oni
snappen aan een blaam dan door
enne algemeene vlucht van de leden
Oer clericale rechte; z jd
Als een regeeringsparlij schampa
vie moet spelen om aan eene welver
diende berisping te ontsnappen, mo
gen wij wel zeggen dat zij op hare
laatste beenen loopt.
't Is onbegrijpelijk hoe sommige
personen, met eenen ongehoorden
aplomb uitspraak doen over de in
gewikkeldst» vraagstukken.
Voor het grootste paart is 't voldoen
de dat zij in hunne gewone gazet een
artikel gelezen hebben, om onwankel
baar over eene kwestie jaof neen
te zeggen, zonder dat zij zich de moei
te geven de bewijsRtukkenoptezoeken
naar de bronnen te gaan, en de zaak
langs alle kanten na te zien, te wikken
en te wegen. Zij stellen zich aan als
onfeilbaar, brengen ex-cathédra
hun oordeel uit en bezien u boos indien
gij van een ander gedacht durft zijn.
Zoo gaat het met de Congokwestie.
Ontelbaar zijn ze die er zich onbewim
peld voor of tegen verklaren,
maar hoevelen zijn er die de zaak in
den grond kennen
Bitter weinig, dat durven wij beves
tigen.
Wij hebben van 't begin af, van over
lange jaren, de Congokwestie gevolgd.
Wij hebben er ons niet alleen bij be
paald de verhalen van talrijke reizigers
te lezen voor wat betreft hunne avon
turen, de natuurbeschrijvingen, de ze
den en gewoonten der inwoners, wij
hebben ook tailooze brochuren gelezen
om ons een gedacht te kunnen vormen
van de politieke en economische be
langrijkheid eener landstreek, die tal
rijke millioenen inwoners meer telt
dan Belgieau oneiudigmeer uitgestrekt
is. Wij hebben de besprekingen ge
volgd welke meer dan eens reeds, nu
in de Kamer zijn ontstaan. Ondanks
dit alles b kennen wij rechtuit dat wij
nog niet beslist zoudeu durven zeggen
of het wol goed voor Belgie zal wezen
de aanhechting van den Congo als ko
lome door te drijven of er van af te
zien.
Misschien zijn onze heeren volksver
tegenwoordigers en senators beter en
meer gedocumenteerd dan wij en wij
moeten het aan hunne wijsheid over
laten een vraagpunt op te lossen dat
voor velen niet alleen duister schijnt,
maar hun voorkomt als zwanger te zijn
van vele gevaren en bedenkelijke ver
wikkelingen Veroordeelen wij vooral
met lichtzinnig degenen die na de zaak
gowetensxol bestudeerd te hebben,
vrijmoedig er hun gedacht over uit
drukken.
De Uongokwestie is voor de liberale
partij eene vrije kwestie, waai' alle
denkwijzen, voor of tegen, moeten
g ëerbiedigd worden en zich vrij moe
ten kunuen uiten.
Do bisschoppelijke Bien public
neemt de besluiten over een artikel
uit den clerikalen Journal de Bru-
xelles» waarin hij bekent dat de
priesters de beste kiesdravers zijn om
de klerikale partij aan 't bewind te
houden.
Wij hebben er nooit aan getwijfeld
Bisschop Stillemans zei dal zijne
twaalf honderd pastoors en onderpas
toors in Oost»-Vlaanderen zijn beste
steun waren. Hij had hier ook meel
de kiesdravers uan de Godsdienaan
in het oog.
Valt nu te zien of de liberalen het
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c den drukregel.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
altijd zullen verdragen dat bedienden
die zich uit onzen zak laten betalen,
over alles den baas gaan blijven spe
len.
Het vraagstuk van het verplichtend
onderwijs bekommert sinds geruimen
tijd aide personen die den vooruitgang
eo de ontwikkeling van het volk zijn
toegedaan.
Reeds een eerste groote stap werd op
onderwijsgebied door het laatste libe
raal ministerie gedaan, maar sinds den
val in 1884, is Belgie het eenigste land
waar het verplichtend onderwijs niet
werd ingevoerd.
Thans onstaat in ons land een nieuwe
strooming voor dat heerlijk denkbeeld
en met vreugde hebben wij over eeni-
ge weken de 60.000 manifestanten in
de straten van Brussel begroet.
De beweging welke in het leven
werd geroepen, wordt onuitstaanbaar
en wij liberalen, zullen den strijd niet
opgeven vooraleer wij ons doel hebben
bereikt.
Geen armen, geen onwetende meer
Het is bedroevend de arme kinderen
miskend te zien door de openbare be
sturen omdat in ons land het verplich
tend onderwijs niet bestaat. Dit werd
ook verleden jaar door den gewezen
katholieken minister Lejeune tijdens
eene vergadering van jonge advokaten
herkend.
De zedelijkheid van een volk wordt
vastgesteld volgens het onderwijs dat
het genoten heeft
"Wanneer het een der heiligste denk
beelden vooreen volk geldt, dan moe
ten wij krachtdadig handelen, en zulks
is wel het geval voor het onderwijs.
Met het verplichtend onderwijs vra
gen wij ook de volledige vrijheid van
het onderwijs, volgens de keus van den
vader, godsdienstig of ongodsdienstig.
Zoodoende zal het verplichtend on
derwijs geen inbreuk maken op het
vaderlijk recht.
Ons land dat zoovele vrijheden bezit
mag niet langer de vrijheid der onwe
tendheid in stand houden.
Leeren is recht,
En leeren is heilige plicht
Het isschandedat wij in de XX1 eeuw
nog moeten redetwisten of het noodig
is dat een volk geleerdheid bezitte.
Het onderwijs i3 geen godsdienst
kwestie. Men kan geleerd zijn en niet
aan God gelooven en eveneens kan men
ook ongeleerd en godsdienstig of on-:;
godsdienstig zijn.
De katholieken willen niet van het
verplichtend onderwijs. Die menschen
zijn maar altijd voor de vrijheid als 't
iu hun belang is.
Wanneer men een misdrijf begaat,
wordtmen gestraft. Welnu, indien men
het recht heeft iemand te straffen, dan
heeft men ook den plicht hem op te
voeden.
Het onderwijs dat wij hier verdedi
gen is eene weldaad, een voorrecht
evenals in de middeleeuwen, want het
zijn de naties die het verplichtend on-
derwijs^ bezitten, zooals Duitschland,
die aan het hoofd der beschaving staan.
Naast het lager onderwijs willet) wij
ook vakscholen. Goede koopwaar krijgt
men maar door geleerdheid en bokwa-
me werklied- n.
Men zegt dat wij het nij verigste volk
zijn van Europa. Dat is waar, maar wij
DE
RGALM
uKg»
ii jvr-ffirri
4*
