ïeuws.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 4n April 1907.
Derdejaar. l\r 21
Klerikale en Liberale
politiek.
Werkerspensioenen.
Hij '«al niet hoeren.
Verplichtend onderwijs.
De coöperatief te Yper.
De kiuderstei'fte.
Eendracht maakt Macht. Wed'SCkfJnetlfle liet* iJonifenllllJSVires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS:
Voor den buiten: Een jaar, Fr. 3-00.
Voorstad: Een jaar, Fr. 3-50.
Men handelt bij overeenkomst.
Om het verschil goed te begrijpen
dat er bestaat tusschen de klerikale en
de liberale politiek, is bet genoegzaam
te doen uitschijnen wat beide partijen
beoogen, welke strekking de eene en
de andere dezer gezindheden beharti
gen.
De klerikalen willen de geleerdheid
alleen voor de rijken, de arme werk
man moet geene geleerdheid bezitten
de arme man moet soldaat worden,
terwijl de zonen der rijken zich van
deze verplichting kunnen afkoopen,
uit voorwendsel dat zij bij het leger in
het verder! zouden loopen voor de
geringen steekt zulks zoo nauw niet
de rijke moet 4 stemmen hebben, om
den klerikalen pastoorswinkel goed te
doen draaien, terwijl de nederige ar
beider met ééne stem wordt a!ge-
scheept de pastoor moet alles te zeg
gen hebben en de burgemeester moet
de ootmoedige knecht zijn van den
pastoor, die tegelijk de baas moet
zijn van het Armbestuur, om de arme
menschen naar zijne pijpen te doen
dansen de pastoor moet het opperge
zag hebben in de scholen om te belet
ten dat het verstand der kinderen ont
wikkeld "worde en om van de opkomen
de jeugd fanatieke dweepers te maken,
de priesters en kloosterlingen moeten
van de verdediging des lands en van
de betaling der lasten vrij blijven, de
kloosters moeten steeds aangroeien om
de wereldlijke onderwijzers te vervan
gen, en om den kleinhandel den dood
aan te doen de gemeentescholen met
hunne goede onderwijzers moeten
plaats maken voor scholen met onge
diplomeerde, ja soms geestesbederven-
de kloosterlingen, die van opvoeding
of van onderwijs niet de minste kennis
sen hebben ons land moet bestuurd
worden door poesjenellen, die de speel
tuigen zijn van hunne heeren en Moes
tors, de bisschoppen ziedaar het doel,
ziedaar de streving der klerikalen.
De liberale partij daarentegen wil
het bestuur des lands door bet volk en
geenszins door tusschenkomst van
grootere machten, zij wil dat de bur
gemeester met zijnen raad alleen
meester zijn op bet gomeentehuis, dat
de pastoor de baas zij in zijne kerk,
zonder zich te bemoeien, dat de pas
toor zijnen dienst moet doen in zijne
kerk, zonder zijne medeburgers te
verdrukken, dat de begraving van den
arme even deftig gebeure als die van
den rijke, dat op h >t kerkhot geenen
hondenhoek mag bestaan dat het
kind van den arbeider evenveel recht
heeftop onderwijs dat allen, arm of
rijk, bu t'ger zoowel als geestelijke, tot
de verdediging des lands moeten mede
werken, en dat niemand zich aan dien
heiligen plicht mag onttrekken dat
alle menschen gelijk zijn voor de wet
dat men den rijke, die reeds voorrang
genoeg bezit met zijne schatten, niet
mag bevoordeeligen door hem meerder
stemmen te geven dan den arme dat
het onderwijs moet toegankelijk wezen
voor alle klassen der samenleving dat
de leermeesters, die den geest en het
lichaam der hun toevertrouwde kinde
ren bezoedelen, onwaardig zijn de op
voeding te besturen dat de ongedi
plomeerde onderwijzers en onderwijze
ressen geenszins de plaats mogen inne
men van onze bekwame leermeesters
en leermeesteressen, wier ouders hun
ne laatste penningen hebben opgeof
ferd om hunne kinderen eene eerlijke
broodwinning te bezorgen.
Ziedaar wat de liberalen willen. En
daarom schelden de klerikale gazetten
Men schrijft in bij den Uilgever, üiximidestraat, nr S3, te Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Nolariale en Bechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
hen uit voor geuzenkliek, godsdienst
vervolgers. Wij vragen aan eiken niet
gefanatiseerden burger, of hij in der
gelijk programma eenen splinter vindt
van geloofsverdrukking, van haat te
gen den godsdienst.
De politiek der liberalen rust op
verdraagzaamheid, op politiekegelijk-
heidmet afschaffing van alle voorrecht.
Onze grondwet zegt immers Alle Bel
gen zijn gelijk voor de wet, en wij
stellen onze grondwet boven alle per
soonlijke belangen.
Wij hebben reeds gemeld dat de li
berale Kamerleden R. Warocqué en P.
Boël een wetsvoorstel ingediend heb
ben, dat strekt om aan alle nijver
heids- en landbouwwerklieden een ruet-
geld toe te kennen van 360 fr. 's jaars,
alsmede hetzelfde pensioen te verlee-
nen aan alle werklieden getroffen door
onbekwaamheid tot arbeiden.
Het voorstel onderzoekt breedvoerig
de op te lossen zaak en wijst de midde
len vaD uitvoering aan.
Ziehier eemge beknopte mededeelin-
gen daaromtrent
Luidens de volksoptelling van 1900,
zijn er in het rijk 865,353 nijverheids-
werklieden en 268,237 werkvrouwen.
Ju bet landbouwbedrijf werken 192,012
mannen en 55,458 vrouwen, wat samen
uitmaakt 1,057,000 mannen en 323,000
vrouwen.
Behalve voorde mijnwerkers in de
diepte werkend, die rustgeld ontvan
gen op 60 jaar, wordt het pensioen
toegekend op 65 jaar. Men heelt bere
kend dat, op bovenstaande cijfers
voortgaande, het. aantal pensioenge-
nietei'Bzal bedragen 139,242, wat, ver
menigvuldigd met 360, bedrag van
het pensioen eene uitgave vergt
jaarlijks van 50 millioen 127,120 fr.
Uit eene berekening blijkt dat het
aantal invalieden, onbekwaam tot wer
ken voor den ouderdom van 65 jaar te
hebben bereikt, zou bedragen 12,167
wat x 360 4 millioen 380,120 frank
uitmaakt.
Er moet dus eene som gevonden
worden van 55 millioen 507,210 frank.
Om die som te vinden, wordt voor
gesteld dat elke mijnwerker 2 1/2 cen
tiemen daags zou storten, de eigenaars
der mijn evenveel voor eiken werkman
en do Staat 5 centiemen per hoofd en
per werkdag
Aodere werklieden zouden 5 centi-
men daags storten, de werkgever ins
gelijks 5 centiemen en de Staat ook 5
centiemen. Derwijze geraakt men tot
55 millioen 958,000 frank.
De Staat zou moeten tusschenkomen
voor 19 miirioen 320,000, de werkge
vers voor 18 millioen 319,000 fr, en de
werklieden voor 18 millioen.
Het aandeel van den Staat zou ver
gaard worden met eene belasting te
heften van 1 p. h op de schuldbrieven
en aandeelen en de rentebrieven van
den Staat het recht van 0.50 per
duizend op de beursverhandelingen en
eene verhooging van de rechten op den
alcohol.
Voor de werklieden zou de storting
verplichtend gemaakt worden vanaf 15
.jaar.
Aldus biedt zich het voorstel Wa
rocqué en Boël aan. De moeilijkheden
tot verwezenlijking zijn niet van dien
aard om de indieners al te schrikken
en van werkliedenzijde zal eenieder
met vreugde 5 centiemendaag&storten,
om op 65 jaar een pensioen van 360 fr.
te genieten.
De liberale afgevaardigden, R. Wa
rocqué en Pol Boël hebben een wets
ontwerp neergelegd om aan alle nij
verheids- en ian.lbouwarbeiders, man
nen en vrouwen, een ouderdoms-of
invaliteitspensioen te verleenen Van
minstens 360 frank 's jaars.
Dat zou wat andere peper zijn dan
de almoes van negen centen daags,
waarover de tjeven zoo stoefen.
Maar gewed, dat 't clericaal ministe
rie er met zal willen van hooren.
't. Antwoord zal klinken er is
geen zaad in 't baksken Honderd
millioen voor nottelooze forten en ka
nons, en gestadige vermeerdering van
jaarwedde en pensioen voorde zwarte
kiesdravers, dat gaat, maar voor afge
sloofde werklieden non possumus
Het bestuur van den Onderwijsbond,
diein October de onvergetelij ke, groot-
sche manifestatie inrichtte ten voor-
deele van het verplicht onderwijs,
heeft het wetsvoorstel van M. Herland
aangenomen, die de bijwoning der
school tot 13 jaar zou vereisnhen,
en het bewijs van lagere schoolbijwo-
ning voor het aanvaarden in de fabrie
ken.
De maatschappijen van Oud leerlin
gen der gemeentescholen zouden zorgen
voordekleeding en het voedsel, noodig
aan de arme kinderen.
Voor de toepassing der wet zou men
de volgende middelen gebruiken te
genover de wederspannige ouders
eerst de berisping door den burgemees
ter, dan de boet toegepast door den
kantonalen opziener, dan de verlenging
van de verplichtende schoolbijwouing
voor diegene die onregelmatig de klas-
senzou ienopgevolg ihebben, eindelijk
voor de armen die de. boet niet zouden
kunnen betalen zou men het stemrecht
tijdelijk opschorsen.
In't kort mogen wij ons in den Senaat
aan eene grondige bespreking verwach
ten, nopens deze zeer belangrijke
kwestie, die ons, liberalen, nauw ter
harte ligt.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen: 15 c den drukregel.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Flet Staatsblad van 28 Maart kon
digt de statuten af der samenwerken
de maatschappij of coöperatief die
komt gesticht te worden in Yper.
Men leest er
le Hoofdstuk. Benoemingzetel,
voorwerp, duur en verbintenissen der
maatschappij
Art. 1. Er wordt te Yper eene sa
menwerkende maatschappij gesticht
voor benoeming hebbende Economie
(spaarzaam heidj.
Art. 2. Haar zetel is gevestigd in
de Elverdinghestraat, 18> te Yper.
Art. 3. De maatschappij heelt
voor doel de stichting en uitbating
eener uitspanningszaaleener bakkerij
van renen handel van kolen, van specerij-
magazijnen en van verschillende koopma
ren.
Zij zal daarenboven inrichtingen
van ouderlingen bijstand en alle andere
inrichtingen mogen stichten, voor doel
hebbende te voldoen aan de stoffelijke
en zedelijke noodwendigheden harer
leden
Om eene vermindering te bekomen
op den prija van den kleinhandel, zal
de Maatschappij leveranciers mogen
aannemen. Zij zal mogen een bondge
nootschap sluiten of zich verstaan met
andere maatschappijen die, gelijk zij,
op eene volstrekte wijze alle tusschen
komst in de politieke partijen verbie
den, evenals de inmenging in de zaken
der openbare besturen.
Art. 4. - De duur der maatschappij
is vastgesteld op 30 jaren die zullen
beginnen den 3 Maart 1907.
Hoofdstuk III. - Der leden, ontslag
uitdrijvingstortingen en aflossingen.
Art. 13. Mogen alleen deel ma-
keu van de maatschappij
A. De werklieden, bedienden, amb
tenaren en magistraten der verschil
lende mimsteriëele departementen.
BDe leden der gendarmerie.
De gehuwde militairen.
D. Het personeel der Compagnie van
West-Vlaanderen en dat der buurt
spoorwegen en der Nationale Bank.
E. Dezen die gepensionneerd zijn
om reden der bewezene diensten in eea
welkdanigen toestand vergeld door de
openbare schatkist of door bovenge
melde maatschappijen.
F. De weduwe wier echtgenoot, zich
in de gewenschte voorwaarden bevond
om deelhebber te ziju.
G. De vader- en moederlooze weezen,
wanneer een der overledene bloedver
wanten de gewenschte voorwaarden
vereenigde om deelhebber te zijn voor
zooveel de weezen te zamen leven er
kan hun slechts een enkel titel van
deelhebber afgeleverd zijn.
Het is dus eene maatschappij die
al de ambtenaren aanbelangt. Dezen
maken gebruik van een recht, die
men hen moeielijk zou betwisten.
Het zal niet te min waar zijn dat de
slag die aan den lokalen kleinhandel
gebracht wordt gevoelig zal zijn.
Wanneer wij eertijds onze kleri-
kale hoofdmannen verweten geen
invloed te hebben bij de regeering
om ons een deel van het garnizoen
weder te geven, die eertijds eene
aanzienlijke hulp voor onze stad
uitmiek, antwoordde ons het Journal
d'YpresIndien wij min soldaten
hebben, wij hebben daarentegen
eene weldadigheidsschool.
De plaatselijke handel zal niet lang
van het buitenkansje genoten heb
ben
Rechtzinnig, het was der moeite
niet waard de fundatie Godtschalck
te verkwisten om tot dien uitslag te
komen.
Nog eene pluim die van M. Co-
laert's hoed valt.
Zondag, 26 Maart, heeft de heer
doctoor Miele in de volkshooge-
school onzer stad, voor eene volle
zaal, het werk der kindsheid uiteen
gezet, dat hij gesticht heeft te Gent
het schoonste van dat slach in de
gansche wereld.
De sympathieke voordrachtgever
heeft verklaard hoe hij er toegeko
men is de raadplegingen der zuigelin
gen, de uitdeelingen der onvruchtbaar
gemaakte melk, de kribben, de kinder-