Stadsnieuws.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, Juni 1908.
Vierde jaar. Nr 30.
Verschijnende des donderdags.
Triomf in Viaanderland
In het Walenland.
Klerikale heldendaden.
Wetgevende kiezingen
van 1908.
's Lands bevolking.
De kerk van S' Maarten.
Eendracht maakt Macht.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten: Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50.
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, bixfnudeslraat, nr 53, te Yper. L)e aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Kechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
De Kamer- en Senaatverkiezingen
in Oost-Vlaanderen en Limburg zijn
voor de klerikaleregeertng een uiterst
pijnlijke verrassing geweest.
Op alle tonen hadden hare handlan
gers op woorhand gezongen dat de
heeren Daens, ^an Damme en Per-
soons iiiet zouden herkozen worden
en dat de klerikalen ook te Gent zich
van den zetel van M. Cambier zouden
meester gemaakt hebben.
Het is nu gebleken dat onze tegen
strevers het vel van clen beer verkocht
hadden vooraleer htj gescholen was.
Onze valscheprofeten staan daar nu
te kiiken als een uil voor een anker
gat.
Niet alleen hebbende Vlaamsche
tegenpartijen schitterend hunne stel
lingen behouden, maar zij zijn allen
vooruitgerukt.
Overal hebben zij duizenden stem
men gewonnen ten nadeele van de
klerikalen 3500 te Dendermonde en
4000 te S'-Nikolaas. Te Aalst heeft Pe
trus Daens den oppervogel afgescho
ten. Hij heefi immers 6000 stem-
men'bij gewonnen. Bijna heeft hij een
tweeden zetel op de katholieken vero
verd. Ookisbij het vernemen van zijne
prachtige overwinning M. Woeste nog
groener geworden. Ongetwijfeld is de
heer Daens de overwinnaar van 24
Mei. Alle antigouvernemonteelen,
vooral alle Vlamingen en democraten
verheugen zich rechtzinnig om zijnen
vooruitgang.
Bovendien hebben onze Oost-
Vlaam^che vrienden nog een andere
overwinning behaald met den door
minister De Bruyn gestolen senators
zetel met klank terug te geven aan M.
Couillier-De Mulder die als Vlaamseh
spreker zich dapper onderscheiden
heeft.
Het spreekwoord zegtGeef aan Ce-
sar wat Gesar toekomt, en de kiezers
hebben dien zetel aan M. Couillier
teruggeschonken.
Wat nu het Walenland betreft, de
kn zingen hebbnn bewezen dat de an
tiklerikale gedachten er meer en meer
iloorclrij ven.
Enkel inde kiesomschrijving Bergen
hebben de liberalen stemmen verloren,
maar niét ten protij te der klerikalen,
z mals de klerikale gazetten het bewe-
tvii, maar ten bate der socialisten
Ongelukkiglijk zijn het de klerika
len die uit het stemmenverlies, in het
ai rondissement Bergen door onze vrien
den ondergaan, hebben profijt getrok
ken.
Ware het kaftel te Bergen gesloten
geweest, men zon er een klerikale
klopping te meer bijgewoond hebben
en. van nu af, is er beslist bij vier jaar
th zen betreurenowaardigen misslag te
herstellen
TeZomiigen hebben de antiklerika
len eenon prachtigen stap vooruit ge
daan. De klerikaal Gravis had maar
een paar honderd stemmen over en mi
nister Hubert is door het oog eenet
naald gekroopen metslechts4 stemmen
meerderheid.
Te Hoei leverde het kartels de beste
uitslagen op en den klerikaal Terwan-
gne werd er omvergekegeld door den
liberaal -Braconnier.
Te Doornijk deed het kartel de ver
bazende winst van 13500 stemmen
Bewijs dat binnen vier jaar daar ook
een klerikaal zal mogen zijne matten
oprollen.
Eindelijk te Luik werd de klerikaal
de Ponthière door de socialisten met
eene overgroote buis vereerd, terwijl
de liberalen al hunne stellingen behiel
den en een aanzieDelijk getal stemmen
bijwonen.
De klerikalen van Tongeren, om te
trachten zich te redden, hadden zich
tot M. Saxe gewend opdat deze zich
als <i socialist voor de kiezing van
Tongeren-Maeseyck zou voorstellen.
De klerikalen hadden hem misleid.
Zij bezorgden hem de noodige hand-
teekemngen.
Die lijst word op het laatste oogen-
blik, eenige minuten vóór vier uren,
ingediend en de klerikalen lachten al
in hun vuist omdat zij de liberalen
zoo 'n goeie poets gespeeld hadden
Maar het schandalig schelmstuk der
klerfkalen was spoedig ontmaskerd.
Een onderzoek werd onmiddelijk
geopend een socialist en twee getui
gen begaven zich den Zondagmorgen
naar Leuven en ontdekten weldra de
waarheid der feiten zooals wij ze ko
men te verhalen.
M. Saxe, verstaande dat hij bedro
gen was geweest door de klerikalen,
wilde zijne verfoeilijke rol niet voort-
spelen en trok zijn kandidatuur in.
Ziedaar de handelwijze der klerika
len Ziedaar de mannen die verkla
ren godsdienst, vaderland, eigendom
en familie te verdedigen en die zich
niet schamen aldus te handelen.
Maar het doel heiligt bij die gasten
de middelen
Evenals in 1906 werden in de arron
dissementen waar de kiesstrijd hevig
is, beeldekens uitgedeeld, waarop
voorgesteld worden de schatrijke
priesters en kloosterlingen door
onze tegenstrevers arme dutsen ge
noemd die door de gendarmen met
geweld naar de grens gesleurd worden
of wel afschuwelijke kerels die nonnen
mishandelen of gewijde voorwerpen
met de voeten trappen.
't Is zoo dwaas als vaisch handelen,
doch de boeren moeten gefopt en be
drogen worden door de godsdienst
kwestie.
Een stock van duizenden gekleurde
beeldekens werd uitgedeeld tegen de
kietaing van verleden Zondag.
Gelukkig dat de ondervinding de
buitenkiezers geleerd heeft wat hui
chelaars, volksbedriegers en plantrek
kers onze tegenstrevers zijn. Gelukkig
dat de schatten en rij kdommen van het
kloostervolkje gekend zijn en dat het
met geen glasstukken is, da» de naar
hier overgevlogen paters en nonnen,
voor al die nnllioenen eigendommen
gekocht hebben in België en daarbij
nog de grootste concurrentie doen aan
handel en nijverheid.
Schandelijk en walgelijk was de
strijd vau de klerikalen te Dender-
mon ie, die voelende dat degrond onder
hunn9 voeten wegzonk, den grootsten
laster uitbraakten.
Zoo hadden zij in een hunner kies-
bladjes geschreven dat de liberalen op
13 Mei te Baesrode het Sakrameut en
de H. Maagd op de grofste wijze be
schimpt hadden onder aanvoering van
dén liberalen katidida'at M. Vaudam-
me.
Dit was het laatste middel voor de
klerikalen oen het godsdienstig fanatis
me op te wekken. Welnu, M Vandam-
me heeé't tegen die lastertaal, versche
nen in het kiesbladje, eene klacht bij
het parket neergelegd. Hij vraagt we
gens eerroof en smaad de som van
20.000 fr.
Te Nanove heeft men den Zondag
vóór de kiezing fel gelachen ter gele
genheid eener Vlaamsche redevoe
ring door M. Woeste uitgesproken in
den katholieken Volkskring
Ziehier wat hij onder andere zegde
De liberaal sijn de fijande fan den
kodsdienst in de Iiamère hebben vij
alles getaan for de verkers families.
Kot isse almaktik en sal onse narden
triomphe leiden enz. enz.
Eenige buiten-onderpastoors gaven
het sein van handgeklap en het spel
was gedaan zonder den minsten geest
drift.
Er was in het arrondissement Den
dermonde een spotbeeld uitgehangen
verbeeldende Af. Vandammeop het School-
seMp onder volle zeilen te 8 uur s morgens
en met man en muis vergaan te 8 uv,r 's
avonds.
In dit arrondissement hebben de kle
rikalen zulke lage middelen gebruikt
dat de verbittering overal ten top ge
stegen was en hebben de liberale kan
didaten zoo laag en gemeen afgeschil
derd, dat de kiezers brandden van ver
langen om de volksgezinde kandidaten
tegenover hunne baleedigers te wre
keu.
Stemmen gewonnen sedert 1904.
Arrondissem.
Cleric.
Liber.
Cartel. Social.
Gent
5221
6759
1372
Aalst
477
1884
Sint-Nicolaas
2007
3097
Dendermonde
3391
2856
Audenaerde
4426
2839
Bergen
3480
10151
Zoningen
4881
881
Thuin
1?2
1433
3105
Doorn ij k-Ath
1307
3661
Charleroi
3200
57 2
11213
Luik
1026
12692
Verviers
3604
2164
Hoei-Borgworm
690
Hasselt-S'-Tnn.deu 1776
1307
Tongeren-Maseyck 6322
•5.939
Totalen 40214 24895
10213
38533
Daarenboven heeft M. Daens te Aalst ge
wonnen sedert 1904, 6911 stemmen
Verlies van stemmen.
Arrondisem. Cleric. Liber. Social.
Vervieis
Bergen
Luik
Hoei-Borgvvorm
Tongeren
15-6
5006
7059
3430
7384
Tolalen 18333 5006 156
De antiklerikalen hebben dus ai te
samen gewonnen 80,552 stemmen.
De klerikalen hebben er maar 40,214
gewonnen
De antiklerikalen hebben dus dub
belen vooruitgang gedaan bij de kleri
kalen de oppositie wint 80,552 stem
men voor de klerikalen.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
De oppositie verliest slechts 5162
stemmen terwij 1 de klerikalen er 18,333
verliezen.
Zredaar hoe de klerikale partij voor-
ruitgaat.... gelijk de lijndraaiers,
Het Staatsblad van Vrijdag bevat de
otficieele opgaaf van 's lands bevol
kingscijfer op 31 December 1907.
West-Vlaanderen staat er aange
schreven als volgt
Mans Vrouw. MsenVr.
Aanwinst33,155 32,551 65,706
Verlies30,343 24,561 59,954
Bevolking van rechtswege, op 31
December 1907
428,187 437,151 865,328
Bevolking per arrondissement
Arrondissement Brugge 161,915
Kortrijk 210,998
Diksmuide 52,943
Veurne 37,597
Oostende 87,669
Roeselaere 110,985
Thielt 74,006
Yper 129,216
Bevolking der provincie 865,328
Met dit bevolkingscijfer bekleedt
West-Viaanderen onder 's laads gou
wen den 6en rang.
De bevolking per provincie is im
mers opgegeven als volgt
Brabant 1,434,369
Henegouw 1,224,082
Oost-Vlaanderen 1,103,930
Antwerpen 944,350
Luik 8b6,847
West-Vlaanderen 865,328
Namen 362,566
Limburg 26^,304
Luxemburg 230,794
's Rijks bevolking 7,517,561
Wij hebben het plan gezien en
kunnen ontleden van de herstelling
der kerk van S' Maarten, goedge
keurd door de Commissie der monu
menten, tentoongesteld in de trap
zaal van het Stadhuis om de waar
heid te zeggen, het heeft ons onder
den pijnlijken indruk gelaten van een
statig en indrukwekkend hersteld ge
bouw maar geofferd en beschadigd,
naar de meening van velen, door het
behoud eener kapel van een ander
tijdvak.
De begeerte eene kapel te behou
den, welke ook de schoonheid zij
van het gewelf in banden, de grootte
van haar altaar en den rijkdom harer
nieuwgeplaatste kerkglazen, zege
vieren zij over den wil der oudheid
kundigen om een der schoonste ge
bouwen van het land vrij te maken
van eene afschuwelijke en schreeu
wende bijvoeging, als bouwtrant,
van een ander tijdvak.
W ij stellen de vraag
Wij kennen het princiep geformu
leerd door eenen heer Schmit, die
niet wil dat de bouwkundigen in de
1) ui in