De wereld rond.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 20n lier 1909.
5 centiemen.
Vijfde jaar. Nr 28.
Klerikaal Jubeljaar.
Tegen den godsdienst.
Eendracht maakt Macht. er8Ciiijnen(/e ties ifottffffflaf/tiVires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-ÖO.
Voor stad EenJjaar,jFr. 3-50.
yMen handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, Dixinudestraat, nr 53, te Yper. De aankondigingen van
gausch België en 't buitenland evenals de Notariale en Kechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. .Vlen wordt vriendelijk verzoctit alle boege-
naamde artikels uiterlijk tegen Liijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Generaal Botha ongesteld.
Pretoria. Reuter bericht dat generaal
Botha wederom zoo ongesteld is dat hij zijn
ministerieele werkzaamheden niet kan uit
oefenen. Hij lijdt nog onder zijn zware werk
zaamheden in verband met de Ontwerp-
Konstitutie.
Aanhouding van soldaten.
Konstantinopel. In een der forten van
de Dardanellen heeft men 6o soldaten der
artillerie en genie aangehouden op welke
men bommen en revolvers heeft gevonden.
Onlusten.
Konstantinopel. Twee en dertig stuk
ken geschut met toebehoorten zijn naar het
Noorden gezonden, voor het dempen van
onlusten welke in Albanië zouden uitge
broken zijn.
Vervolging der trusts in de Ver.-Staten
New-York. De rechtbank heeft twee
leden van de trust der terpentijn veroordeeld
tot gevang en de andere tot boeten.
Door electriciteit gedood.
Milaan. Zaterdag waren nabij Borgo-
manero werklieden bezig met het leggen van
een nieuwen electrischen kabel, toen een
hunner door den stroom getroffen en onmid-
delijk gedood.
Verscheidene anderen bekwamen gruwe
lijke brandwonden, daar ze eveneens met
den kabel in aanraking waren gekomen.
Ontploffing aan boord i an de Suffren
Toulon. In de machienenkamer van de
Suffren had Zaterdagavond eene ontploffing
plaats welke hevige ontsteltenis verwekte en
teweeggebracht werd door eene lamp welke
in aanraking kwam met ontvlambare stof
fen.
De tweede machinist Salon bekwam
schrikkelijke brandwonden op al de deelen
van 2ijn lichaam en is in wanhopigen toe
stand overgebracht naar het hospitaal.
Door hun vader vermoord.
Trier. Te Bernkastel heeft Pieter Ber-
ges, koopman in bloem, zijne twee dochters
met eene revolver gedood terwijl zij sliepen.
De eene was i8 en de andere 20 jaar oud.
Deze laatste was verloofd en zou weldra in
het huwelijk treden.
Berges werd aangehouden, na vruchteloos
gepoogd te hebben zich te zelfmoorden. Het
schijnt dat de man door godsdienstwaanzin
is aangedaan.
Een groot huwelijk in Abyssinië
Addis-Abeba. Prins Lidj Janssu klein
zoon van Keizer Menelick en troonerfge-
naam, trouwde met prinses Romanie, klein-,
dochter van den overleden Keizer Jan en
nicht van Keizerin Taitou. De prins is 13,
de prinses 7 jaar oud.
Een schouwburg afgebrand.
Berlijn. De koninklijke schouwburg
van Stuttgart werd door brand vernield.
Groote brand eener spinnerij bij Rijsel.
Rijsel. Zondagmorgen heeft het vuur
de magazijnen eener spinnerij te La Made
leine bij Rijsel in asch gelegd.
De schade bedraagt 200,000 frank. Ge-
lukkiglijk is de spinnerij niet aangetast.
Kurassier des Konings en bandiet.
Rome. De politie van Rome hield in
de voorkamer van het Quirinaal den kuras
sier Bosco aan. Deze wordt vervolgd als
zijnde lid eener misdadigersvereeniging.
Bosco had zich, dankzij valsche papieren,
doen opnemen in het korps der caribiniers.
Daar werd hij gekozen tot kurassier des
Konings om zijne reusachtige gestalte.
De klerikalen zijn aan liet Jiewind
gekomen in Juni 1884.
Het is dus te naaste maande dat zij
het jubelfeest zullen vieren van 25
jaar bestuur, dwang ware juister.
Het ware liet oogenbiik om de bij
zonderste feiten onzer poii tieke geschie
denis aan te balen, sedert een vierde
eeuw, van te herinneren hoe, op welke
manier en met welke beloften de kleri
kalen aan het bewind kwamen en wat
zij verwezenlijkt hebben.
Het is met den kreet Weg met de
belastingen dat zij het liberaal bestuur
van Frère-Orban hebben doen vallen.
Zij hebben deze belastingen behou
den, zelfs verhoogd, en hebben bij
zonderlijk de onrechtstreeksche belas
tingen verhoogd, die wegen op de
werkersklas, op de voedingsmiddelen
der kleine burgerij.
Dat men de cijfers in tegenwoordig
heid zette, der helasttngen van 1884
met deze van 1909, en men zal bestati-
gën dat zij veel meer verhoogd zijn dan
de bevolking,
Zij hadden matigheid en toegevend
heid beloofd.
Zij hadden de schoolvrede beloofd.
Zij hadden de gemeentelijke en pro
vinciale vrijheid beloofd.
Welnu, nooit hebben wij aan het
bewind grooter fanatieker^ klerikalen,
sectarissen gehad dan de tegenwoor
dige ministers.
De schoolvrede Zij hebben ze
beoefend met scholen af te schaffen,
oorlog te maken aan scholen waarvan
de verdediging hun was toevertrouwd
en met de klerikale scholen te bevoor-
deeligen op alle manieren zij bedruk
ten op het geweten der ongeiukkigen,
hun brood weigerend indien zij hunne
kinders naar de klerikale scholen niet
zenden.
Dat is hunne manier van matig en
toegevend te zijn, van de vrijheid der
familievaders te eerbiedigen.
Moet men spreken van de wijze
waarop zij de gemeentelijke zelfswet-
ting beoefend hebben
De vrijheid der gemeente, dat is goed
alswanneer een liberaal goevernement
aan het bewind is. Dan spreken de
klerikalen van zelfswetting, van vrij
heid.
Maar zijn zij zelf aan 't bewind, dan
bekommeren zij zich daarmee niet.
Zij weigeren stelselmatig aan de
liberale en socialiste gemeenten het
geen zij toelaten aan de gemeenten
door hunne vrienden bestuurd.
Zij noemen klerikale burgemeesters
uit de minderheid gekozen.
M. Woeste, hun onbetwistbaar hoofd
wil aan de provinciën en de gemeen
ten het recht ontnemen onzijdige nor
maalscholen te stichten.
Ziedaar hoe zij de vrijheid verstaan
Ziedaar hoe zij gematigd zijn
De waarheid is dat zij het land ver
drukt hebben met nieuwe lasten.
Zij hebben de openbare schuld ver
dubbeld.
Zij hebben prachtuitgaven gedaan
om den koning te bevallen talrijke
noodige werken weigeren zij uit te
voeren.
Deveruiling is. overal rondgestrooid
Zij hebben het bestuur, de magistra
tuur, het leger, het onderwijs, in een
woord, al de groote openbare diensten
met klerikale schepsels vervuild.
Het politiek, personeel der katholieke
partij heeft zi.ch betrokken in de hooge
finantie.
De bestierders hebben alle slach van
uitbatingen aan hunne vrienden ver
leend mijnen der Kempen, buurt
spoorwegen, Nationale Bank, enz. En
dit alles ten nadeele van het publiek,
ten bate van eenige dozijnen klerikalen
der ergste soort.
En het is dat welk de bestierders en
hunne vrienden willen vieren
Dat zij vijf-en-twin tig jaar klerikale
heerschappij klerikalen dwang vieren
Maar dat het volk die kerels uitschui-
fele Zij zullen het niet gestolen heb
ben l
«De liberalen zijn tegen den gods
dienst zoo schrijven met roerende
eenparigheid alle clericale gazetten.
Zoo en bewijst dat eens
Bewijzen niets is gemakkelij
ker De Chronique heeft dit ge
schreven en de Gazette heeft dat
geschreven en de Indépendance
heeft zulks geschreven.
Zeer wel. Wij aanveerden dat
al de gazetten die gij aanhaalt, ge
schreven hebben gelijk gij het be
weert. Wij willen ons de moeite niet
geven van zulks te onderzoeken.
Maar wat bewijst dat allemaal Dat
bewijst enkelijk dat aangehaalde
gazetten zulke denkbeelden koeste
ren, maar die denkbeelden blijven de
hunne, en gij hebt niet het minste
recht van ze op den rug der partij te
leggen.
Ah, ah hooren wij onze tegen
strevers schaterlachen, zulke manier
van redeneeren is al te gemakkelijk.
Die gazetten zijn uwe gazetten, ze
zijn de tolken uwer partij, en met al-
zoo te spreken, 't zijn uwe gedachten
die zij verdedigen
Luistert eens hier, beste cleri
cale tegenstrevers. Indien gij zulke
manier van redeneeren aanveerdt
voor ons, gij moet ze ook aanveerden
voor u. Welnu, ter uwer stichting
zullen wij drie voorbeelden aanhalen
De Bien Public heeft geschre
ven dat onze Grondwet een karrevol
vuilnissen is(unecharretée d'ordures)
Is één
Een ander clericaal blad heeft ge
schreven Mijn vaderland is daar
waar ik gelukkig ben, en kan de
brokke grond waarop ik geboren ben,
mij noch bestaan noch geluk bij
brengen. ehwel, dan vaag ik het stof
van dien grond aan mijne schoenen
Is twee
Een hooggeplaatste geestelijke
heeft geleerd, in eene openbare
voordracht, dat de Staat recht had
van te verplichten tot godetienstig-
heid en van godsdienstovertredingen
te straffen Is drie I
Hebben wij nu het recht van uit
die onbetwistbare aanhalingen te
besluiten, datde clericalen de Grond
wet verfoeien, dat zij hun vaderland
misachten en dat zij niets beters ver
langen dan allen die niet katholiek
zijn in het gevang te werpen
Ja, wij hebben zulk recht, indien
de clericale partij in haar program -
ma, door den mond harer hoofdman
nen, zulken onzin goedkeurt.
Neen, wij hebben dat recht niet,
ndien het tegenstrijdige waar is.
Welnu, bij ons is het juist het
zelfde. Er zijn liberalen die vijandig
zijn Van hel kathoHGsniuV,qhïsi. ge
lijk er clericalen zijn, die vijanden
zijn van deGrondwet, van het Vader
land, van de Vrijheid maar welk
recht hebt gij, als 't u belieft, van de
liberale partij daarvoor aansprake
lijk en bijzonderlijk, verantwoorde
lijk te maken
Wij, liberalen, hebben ons pro
gramma in dat programma staan
onze wenschen klaar en duidelijk
uitgedrukt, op officieele wijze. Wel
nu, wanneer wij dat programma over
lezen, vinden wij er niet alleenlijk
geen woord in dat spreekt van vijan
delijkheid tegen den godsdienst,
maar integendeel, wij lezen erin het
volgende Niemand mag vervolgd
worden of misprezen voor zijne gods
dienstige overtuiging. Dat is eene
persoonlijke zaak.
Is zulks klaar en duidelijk genoeg,
ligt er de minste duisternis in die
woorden en moeten zij verder uitge
legd worden
Maar gij zult toch niet looche
nen dat gij tegen de priesters zijt,
zal onze clericale vriend voortvaren,
en dat gij van alle middelen ge
bruik maakt om de priesters in ach
ting te doen dalen
Dat is eene andere zaak. De pries
ters zijn den godsdienst niet zij zijn
slechts deszelfs bedienaars, en er
moet hier een groot onderscheid ge
maakt worden. Doch, het is nog
maals valsch dat het liberalismus
den waren priester vijandig is.
Wij eerbiedigen de priesters op
hunne plaats, altijd bereid om met
gretig oor te luisteren naar hunne
redens, gelijk wij bereid zijn om,
met dezelfde aandacht te luisteren
naar de redens van alle verstandige
lieden. Maar, als de priesters missen,
wij zeggen het hun. Zij, immers, die
altijd met den pax vobis op hunne lip
pen staan, verdienen eene dubbele
kastijding, alswanneer zij, gelijk het
maar al te dikwijls gebeurt, door
hun gedrag den leugens geven aan
hunne leering en voor verontschul
diging de gekende woorden schijnen
te willen aanhalen Luistert naar
mijnenraad, maar zie nietnaar mijne
daad 't Zijn daden die wij willen.
De raden van sommigen kunnen wij
gemakkelijk missen.
Wij hebben met voorliefde een
woord onthouden van Mgr Pieraert
zaliger, dat luidde als volgtCom-
battons nos adversaires comme des
chevaliers, et non comme des spa-
dassins Dat wil zeggen Bestrij
den wij onze tegenstrevers als ridders
en niet als sluipmoordenaars Dat
woord heeft altijd ons gedrag geleid
en gericht. Wij vragen niets beters
dan heusch en hoofsch te blijven
maar alswanneer wij, bijzonderlijk,
geweldige, venijnige, eerroovende
artikelen lezen, die wij weten door
priesters geschreven te zijn, daar te
gen verzetten wij ons uit aller kracht.
Wij verhopen dus dat de legende
van Het liberalismus is tegen den
godsdienst hier in de plaatselijke
drukpers ten minste zal geleefd heb
ben en dat wij, liberalen, eenvoudig-
lijk voor de vrijheid zijn tegen den
dwang, en voor de verdraagzaam
heid tegen het fanatismus
Dat is alles, en 't is genoeg
B WiEieiCAüJI
