Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 19" Oogst 1909.
Vijfde jaar. Xr 40.
Iets over Spanje.
Andere lijden
andere zeden.
Hel leven van Iwee
schatrijke menschen.
Eendracht maakt Macht.
V er schijnende deBBonderdags.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50.
Men handelt bij overeenkomst.
De Volksvriend, het flinke orgaan
der liberalen van Roeselaere, schrijft
het volgende, naar aanleiding der
bloedige gebeurtenissen, die zich in
Spanje hebben voorgedaan
De gebeurtenissen in Spanje
trekken de bijzondere aandacht der
beschaafde wereld 't is daarom dat
wij onzen wekelijkschen artikel over
buitenlandsche zaken betitelen Cosas
deEspana, spaansche gebeurtenissen.
Barcelona, de hoofdstad van Cata-
lonië, verdient inderdaad den naam
van hoofdstad van Spanje 't is in
die stad alleen dat de Europeesche
beschaving zich op degelijke wijze
doet voelen, en 't is zij alleen, tus-
schen al de spaansche steden, die
erin gelukt is, het loodzware juk der
spaansche verkwezeling af te schud
den. Spanje, immers, het rijke Span
je, is een lui land. dat zucht onder
het gewicht van eeuwenoude, dwin-
gelandsche overleveringen, en dat
allengskens eene schandalige dood
aan 't sterven is.
Een enkel bewijs hiervan In
Spanje klimt de be rooting van eere-
dienst tot 47 millioen franks die van
het openbaar onderwijs tot drie mii-
joen.
In Catalonie en in Biscaya werkt
men Barcelona met Bilbao en San
tander misschien, zijn hedendaagsche
steden. Te Madrid leeft een volk van
hovelingen en bedienden in Anda-
luzia rooken de mannen cigaretten j
elders eten zij oranjen en wonen zij
stierengevechten bij overal krioelt
een leger van paters en monniken,
de eene vuiler dan de andere, maar
allen even nutteloos en 't zijn de
werkende, zwoegende, denkende
noorderprovintien, die dat lekker
volkje, waarvan nooit iemand aan
werken denkt, moeten eten geven
In Barcelona, nu, hebben de op-,
standelingen gemoord en gebrand
zij zijn voorzeker te ver gegaan, en
wij laken zulken al te geweldigen
iever maar het bestuur van koning
Alfonso, heeft ook, door den onver-
wachten oproer der inwoners van
Barcelona, eene duchtige les gekre
gen, die het wel zou doen twee maal
te overwegen.
Spanje lijdt aan eene dubbele ziek
te de luiheid en de verkwezeling
beide ziekten zijn doodelijk, maar
beide zijn geneesbaar. Kon koning
Alfonso zijne kloosters dempen en
zijn volk onderwijzen, ons dunkt dat
hij aan zijn vaderland grooteren
dienst zou bewijzen dan met oorlog
te voeren in Marrocco, zoogezeid ter
eere van het vaandel, maar inderdaad
om de belangen te verdedigen van
eenige capitalisten, die aldaar schan
delijke fortuinen winnen.
Er wordt op onze dagen wel eens
beweerd, dat de geestelijken alle recht
hebben, ja, dat het hun plicht is, zich
niet alleen de kgrkelijke, maar ook dé
politieke zaken aan te trekken.
En plicht of geen plicht zeker
is het, dat vele discipelen Ghi'isti in de
Men schrijft in hij den Uilgever, hixinudestraai, nr o3, te Yper. De aankondigingen van
ganseti helgië en 't buitenland evenals de NoJariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten btireele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend 10e te zenden
politiek tegenwoordig'eene zeer in 't
oog loopende rot spelen.
Er is een spreekwoord dat zegt
In 't verleden ligt het heden.
Edoch, dat is niet altijd waar.
Laten wij even in zake godsdienst
en politiek 70 jaar achteruit gaan.
In 1840 had in de Kamer een belang
rijke beraadslaging plaats, over 't recht
van tusschenkomst der bisschoppen in
den politieken strijd. Bij die gelegen
heid sprak een groot priester, de abt
De Foere, van Brugge, oud-lid van het
Nationaal Congres woorden uit die wij
hier even willen herhalen
De macht der bisschoppen, zegde
priester De Foere, blijft bepaald tot
de geboden der Kerk en de kanonie-
ke wetten. Buiten deze wetten oefe-
nen zij geen gezag, geene macht meer
uit. 't Is door die wetten dat de gees-
teiijkheid en de geloovigen hunne
i) macht kennen. Ware het zoo niet, al
de menschelijke handelingen zouden
aan de verschrikkelijkste willekeur
en verwarring overgeleverd zijn.
In de geestelijke zooals in de bur-
gerlijke orde wórden rech ten en plich-
ten door déze wetten vastgesteld. Nu,
er bestaat geene enkele kerkelijke
wet, die den bisschoppen het recht
toekent op gezaghebbende wijze in
(ie kiezingen Lusschen te komen, en
ook geene enkele wet die den priès-
ters en geloovigen beveelt, in dit op-
zicht de opschriften der bischoppen
te volgen.
Het reohtstreeksch gevolg is, dat
priesters en geloovigen niet verplicht
zijn hunne bisschoppen te gehoor-
zamen, indien zij hun gezag misbrui-
ken, door te bevelen zulken kandi-
daat boven een anderen te verkie-
zen.
In eene andere gedachtenorde, zei
de abt De- Haerne, eveneens lid van 't
Nationaal Congres die verklaarde repu
blikein te zijn, in zitting van 20 Novem
ber 1830, dat hij een bestuur verlangde
waaronder de katholieken geene be-
scherming en geene voorrechten
meer zullen te vreezen hebben zich
door eigen krachten zullen staande
houden en hun eigen leven zullen
leiden een bestuur, .waaronder de
religie geheel en al van den Staat zal
afgescheiden zijn.
Moest een priester in het jaar onzes
lleeren J. C. 1009 zulke taal voeren,
ge zoudt wat hooren
Het is voorwaar soms zeer belang
rijk oude papieren eens even te door
snuffelen want voor het nieuw ge
slacht, dat men gaande weg aan geheel
tegenovergestelde theoriën heeft ge
woon gemaakt, komen daardoor din
gen aan het licht, gelijk deze die de
bewijsvoeringen van de klerikale steun
pilaren der maatschappij in duigen
slaan.
Waren die twee geestelijken De
Haerne en De Foere, thans nog in le
ven, men zou niet lang werk hebben,
om hen als modernisten, als verderfe
lijke liberalen te doen doorgaan
Waarom hebben de Belgen het
verplichtend onderwijs niet
Met dwang.
De klerikalen willen hunne prin
ciepen met dwang bij het volk in
prenten, dit is een ontegensprekelijk
bewijs dat hunne leerstelsels op be
drog en valschheid srteunen. Want,
de waarheid eischt.noch dwang,noch
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 45 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
geweld om tot het volk door te drin-
jcu zij werkt op het geweten van
den mensch, dat gemakkelijk het
goede van het kwade zal weten te
onderscheiden.
De klerikalen schreeuwen luid
keels Lees geene liberale gazetten
zij bedreigen met allerlei geestelijke
straffen degenen die dit gebod niet-
willen nakomen zij gaan nog ver
der daar waar zij vreezen dat de
schrik voor de geestelijke kastijdin
gen weinig of geenen invloed uitoefe
nen op de bevolking, aarzelen zij niet
lichamelijke dwangmiddelen te bezi
gen om het lezen van vrijzinnige
schriften te keer te gaan. Welnu, wij
herhalen het nog, dat is geenszins de
leer van Christus, die het gebod van
liefde tot grondslag stelde van gansch
zijne leer en die predikte bemin
uwen naaste, bemin uwe vrienden,
bemin hen die u haten
Maar zij, die zich beroemen de
ware volgelingen te zijn van den
God^mensch, roepen uit Haat hen,
die van ons gedacht niet zijn, onttrek
het brood aö.n uwe tegenstrevers,
vlucht diegenen, die het volk de
waarheid voorhouden, want wij wil
len het licht aan de menschen niet
'uiten zien.
En nochtans, leiden al die dwan-
middelen tot den ondergang of
schoon alles in het werk word ge
steld om de vrijzinnige schriften te
bevechten, alhoewel de huidige re
geering den verkoop van liberale
bladen in de standplaatsen van den
ijzerenweg wil belemmeren, groeien
de lezers van de vrijzinnige bladen
dagelijks aan, omdat deze schriften
de waarheid voorhouden en omdat
onze vrienden hunne leerstelsels door
geene dwangmiddelen willen ver
spreiden.
In plaats van het ordewoord der
klerikalen Lees geene liberale ga
zetten, roepen wij het volk toe
Lees alle bladen en oordeel welk de
beste zijn. Gij bezit gezond verstand
genoeg om de waarheid van de leu
gen te onderscheiden, uw geweten
weze uw eenige rechter.
Wij liberalen, dwingen niemand
liberale schriften te lezen over dit
punt laten wij elkeen vrij, omdat wij
overtuigd zijn dat het licht de duis
ternis eens moet overwinnen.
Maar zij, die de klerikale domper
bladen voorschrijven en dezelve met
dwang onder het volk willen ver
spreiden hebben een doel, een doel
dat, wel is waar, met den vooruit
gang des tijds weinig overeenstemt,
maar dat toch eventwel voor zekere
partij een krachtig middel is om hare
heerschappij staande te houden.
Ces Messieurs weten maar al
te wel dat zij hun meesterschap al
leen te danken hebben aan de dom
heid des volks, zij weten dat hoe
dommer de massa is, hoe gemakke
lijker zij zich laten overreden, en hoe
beter zij zich laat uitpluizen, en daa
rom roepen deze achteruitkruipers
Lees niets dan hetgene wij u voor
houden. Onderzoek niet of wij u de
waarheid of de logen verkondigen,
gij zijt daartoe niet bekwaam wij
alleen zijn in staat daarover te oor-
deelen, ge moet ons schrijven als
Evangelie beschouwen en gij moogt
geene andere schriften in uwe han
den nemen.
Zoo vormt men eenen hoop ge
dwongen dommerikken, wier oogen
voor de waarheid gesloten blijven,
maar die, eens ontwakende, de groot
ste vijanden van het klerikalismus
zullen worden.
CHAUCIIAKD.
Chauchard, de eigenaar der groote
magazijnen van de Louvre te Parijs,
is voor eenige maanden in deze stad
gestorven.
Zijne dood bracht den man in her
innering, die meer dan 121 millioen
frank rijk was, die vroeger als een
opzichtig en weelderig man leefde
voor zich zeiven, dat is als een zelf
zuchtige en voor de wereld, om haar
te verstommen door zijnen rijkdom,
dat i«s als een hoovaardige, verwaan
de, opgeblazen trotschaard hij kende
geen bijzondere aandriften tot dit of
dat, had geen doel in zijn leven, veel
minder nog idealen. Hij was beroemd
om zijnen rijkdom en om niets anders,
want h j zelf stelde er zijn roem en
zijn eer in zijn rijkdom te vertoonen,
uit praalzucht, uit ijdele glorie Wel
licht ware zijn naam weinig genoemd
geworden, wist men niet dat Chau
chard de schoonste paarden van Pa
rijs bezat, tegen 20.000 fr. het kop
pel dat hij i'n den laatsten tijd niet
meer uitging dan en coupé dat
hij ieder voorzitter der Fransche Re
publiek jaarlijks aan zijn tafel uitnoo-
digde dat hij in de Opéra de
eerste, de beste en de grootste loge
had dat hij cravatten droeg, die
honderd frank per stuk kostten, en
die alleen voor hem werden gefabri-
keerd en alleen door hem werden ge
dragen, alsmede eene ondervest voor
zien van paarlen knoppen, die ver
scheidene duizenden frank hadden
gekost.
Thans in zijn naam de geheele we-
weld door gen«emd, nu hij gestorven
is en begraven, en men kennis heeft
genomen van zijn testament. Dit tes
tament teekent den man wellicht nog
meer dan zijn openbaar leven, en doet
hem, zoo mogelijk, nog meer kennen
als iemand, die met zijn eigen per
soon alleen bezig was, en het ver
stand niet bezat om zijn fortuin zooda
nig te verdeelen, dat zijne laatste
daad, eene eenige goede daad zoude
geweest zijn Neen, zoo grillig en
zonderling was dit testament, dat
het veeleer schandaal en opspraak
wekte, in plaats van tot verzoening,
vergevingsgezindheid en zegening te
stemmen.
Veertig, zeggen de Parijsche bla
den, zestig millioen, zeggen andere,
liet hij na aan zijne beste vriendin
twee millioen aan den bestuurder van
le Figaro het grootste aristocra
tisch blad van Parijs vijftien mil
lioen aan zijnen vriend Leygues, mi
nister, en slechts twee honderd dui
zend frank aan de meer dan 20.000
armen van Parijs, en drie millioen
voor de 5.000 bedienden van de
Louvre die met Chauchard had
den samengewerkt om hem zijne mil-
lioenen te doen winnen: zij zullen elk
eenige honderden franks deelen 1
WEERGALM
