LET OP
Liberale Kiezers!
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement
Donderdag, 50" September 1909.
Vijfde jaar. Ar 46.
I>e kiezingen van 1910.
De vaarl van cle Leie
naar de YperJée.
Albrecht Rodenbach.
Eendracht maakt Macht. Verschijnende des donderdags. Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50.
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij tien Uitgever, Uixïmidestraat, nr S3, le Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Uijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen'25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
De voorloopige kiezerslijsten
voor 1910 zijn verschenen.
Ze liggen ter inzage in het Se
cretariaat der Liberale Associa
tie, Seminariestraat.
Zorg er voor, niet alleenlijk dat
uwe rechten, maar ook deze van
uwe bloedverwanten, vrienden
en geburen geëerbiedigd wor
den
Zorg er voor, liever morgen
dan overmorgen
Indien gij een aangeteeken-
clcii brief hebt ontvangen
van 't Coliogie van Burge
meester en Schepenen om u
te laten weten dat jgi j op de
kiezerslijsten niet behouden
■rijt, doet hein zonder uitstel
geworden ten bureele der
Liberale associatie, Semïna-
riestraat, Yper.
Gelief er de stukken bij te
voegen die u nuttig schijnen
om uwe rechten te vrijwa
ren.
Van nu af beginnen de klerikale
bladen reeds te jammeren en te wee
klagen over de Kamerkiezingen van
1910.
Ziehier wat een katholiek blad
hierover zegt
De toestand is bedenkelijk. Het is
zeker dat, met de kleine katholieke
meerderheid, welke nog in de Kamer
der volksvertegenwoordigers bestaat,
wij geen verliezen meer mogen onder
gaan en dat wij integendeel uit al onze
krachten moeten werken om binnen
anderhalf jaar ons stemmengetai en
ook onze zetels in het parlement te
vermeerderen.
Het is omdat wij dien toestand be
seffen, dat wij reeds meermalen de
hoofdmannen onzer partij en de.regee
ring gesmeekt hebben, zooveel moge
lijk voldoening te schenken aan de
rechtmatige eischen der katholieke
kiezers, alle oorzaken van misnoegd
heid te vermijden, en daarom zekere
kwestie van kant te stellen, die slechts
verdeeldheid in onze rangen kunnen
brengen.
't Is ook omdat wij het gevaar van
dien toestand inzien, dat wij 't voorstel
bestreden hebben, in de Katholieke
Vereeniging van Brussel gedaanslechts
met eene beperkte lijst kandidaten in
den aanstaanden kiesstrijd op te ko
men. Het besturend komiteit heeft
bekend, dat het dit voorstel voorna
melijk gedaan heeft om de voorkeur
stemmen te vernietigen. Het vindt dat
zekere kandidaten al te zeer propagan
da voor hun eigen persoon maken en
bij middel van de "voorkeurstemmen
de rangschikking der lijst het onderste
boven werpen.
Nog nooit hebben wij, in gelijk
welke omstandigheden, dergehjken
wanhoopskreet door eene partij hoo-
ren slaken, en de oneenigheid in
haar midden hooren bevestigen.
Ziedaar dus de groote klerikale
partij gedwongen hare eigene zwakte
te bekennen, ondanks al den invloed
waarover zij beschikt, al het geld en
de macht die zij bezit, al het bedrog
dat zij pleegt
Reeds sedert de laatste kiezingen
is zij feitelijk gevallen. De kleine
meerderheid die zij nog in de Kamers
bezit, is eene gestolene meerderheid
zij bekomt die maar door de slecht
heid van ons kiesstelsel en der even
redigheid, die geene evenredig
heid is
Inderdaad, de klerikale partij be
haalde het land door, min stemmen
dan de oppositiepartijen, en Aoch
bekwam zij meer zetels in de Kamer.
Die zwakte wordt zoo duidelijk,
de zucht tot behoud hunner plaatsen
is bij sommige leden der rechterzijde
zoo groot, dat zij zich uit vrees
hunner kiezers tot eene meer de
mocratische wending plooien.
Van daar ook de oneenigheid in de
rangen der kleri kalen, en de on
macht waarin zij verkeeren om zelfs
hervormingen in bewarenden zin
voor te stellen, en nog min om ze
door te drijven.
Ze bepalen hunne werkzaamheid
bij wetten van burgerlijken aard,
waarbij zij mogen rekenen op de hulp
van de gematigde elementen der li
berale partij zoo was het met de
wet op de forten van Antwerpen, de
koolmijnen van Limburg, de over
name van den Congo en tal van klei
nere wetten, die eigenlijk noch kle
rikale noch liberale wetten zijn.
De hoofdmannen der klerikale
partij en de regeering voelen dat hun
einde nabij is. De kiezingen van 1910
jagen hun een vreeselijken schrik op
het lijf. Van daar die bede, dat ge
smeek om alles te vermijden wat
misnoegdheid kan verwekken, en
om zekere kwestien van kant te stel
len, die de verdeeldheid al te daad
zakelijk zouden doen uitschijnen.
Onder die kwestien telt men de
militaire hervorming, de regeling
van den arbeid, de mijnwet, de kies
wet, enz.
Een bewijs te meer dat de kleri
kale regeering totaal onbekwaam is
nog een der sociale belangen aan te
pakken.
Zij moet zich op dit oogenblik ver
genoegen met te levengelijk destijds
het ministerie Malou.
En hoe komt ook de baatzuchtig
heid hunner mandatarissen aan het
licht, als de Comiteiten zelfs ver
plicht zijn maatregelen te nemen,
om het misbruik der voorkeurstem
men tegen te gaan
Ha het besturend komiteit
vindt dat zekere kandidaten al te
zeer propaganda maken voor hun
eigen persoon
Dus... eigenbaat... eigenliefde bij
de klerikale mandatarissen. Wat
kostelijke bekentenis in een klerikaal
blad
En eindelijk, door nood gedwon
gen, zijn dezelfde bladen verplicht
te bekennen, dat hunne eigene be
sturende komiteiten maatregelen
moeten nemen, om de persoonlijke
baatzucht hunner kandidaten te
smachten
Wat les Wat vernedering
De groote klerikale partij is heur
historisch einde nabij. Zij heeft uitge
diend. Eens gevallen zal zij onder
haren ouden vorm niet meer op
staan, nooit meer de staatsmacht in
handen krijgen.
Dat dit ons moed geve
De dagen der zegepraal naderen...
allen meêgewerkt, allen meêgevoch-
ten.
Het daghet in het Oosten
Zaterdag '18 September had te Brug
ge de aanbesteding plaats van de vol-
tooiïngswerken der vaart van de Leie
naar de Yperlée.
Deze vaart, bij vergunning afgestaan
aan eene maatschappij bij koninklijk
besluit van 31 Januari 1863, moest op
zekere gedeelte doorloopen 't zij in
open lucht, 'tzij onderden grond.
Na een en ander oplossing beproefd
te hebben, liet de maatschappij, in
1870, de werken in den steek. Al de
moeilijkheden kwamen voor uit den
aard van den grond deze bevat in
derdaad eene laag ondoordringbare
Ypersche leemgrond met al boven
doordringbare lagen leemachtig zand.
De Staal nam deze vergunning over,
door de wet van 9 Mei 1886 en deed
een voltooiingsontwerp van de vaart
opmaken ontwerp bij hetwelk een
onderaardsche weg van 247 meters
lengte voorzien werd die later op 318
meters gebracht werd.
In '1889 begonnen, werden de wer
ken midden de grootste moeilijkheden
voortgezet tot in 1893. De onderaard
sche weg werd op heel zijner lengte
gebouwd maar op 18 Juli 1893 stortte
hij in op eene lengte van 97 meters.
Tengevolge van dat ongeval werden de
werken gestaakt.
Gedurende de werken en daarna,
deden zich menigvuldige instortingen
voor andere instortingen moet men
vreezen.
Daarom vroeg de Staat dat de aan
biedingen van de mededingers zouden
opgesteld zijn volgens twee veronder
stellingen. Er zal onderzocht worden
welk ontwerp voor ieder veronder
stelling het beste is en de Regeering
zal dan beslissen welk een der ont
werpen zal uitgevoerd worden.
De opvatter van het ontwerp dat het
best zal gevonden worden maar waar
van de veronderstelling niet aanveerd
wordt, krijgt eene premie van 20,000
fr.
In het geval waar er geen gevolg aan
de aanbesteding gegeven wordt, zal
deze premie verdeeld worden tusschen
de opstellers van de twee beste ont
werpen.
De Staat verbindt zich eene beslis
sing binnen de drie maanden'te nemen.
Ziehier de uitslag der aanbestedingen
M. G. Vanhatten, Den Haag (Holland)
2,770,000 fr. tijd van uitvoering drie
jaar (2e veronderstelling).
M. Victor Dumon, Uytkerke geen
algeheele prijs (2e veronderstelling).
M. E. De Gloedt, Brugge 3,751,094
frank 33 c. Tijd van uitvoering 32
maanden (2" veronderstelling).
M. L. Monnover, Elsene 3,581,333
fr. Tijd van uitvoering 32 maanden
(2e veronderstelling).
M. Smis-Valcke, Oostende: 5,977,742
frank. Tijd van uitvoering (600 werk
dagen (L veronderstelling).
M. Wiegerinck, Schaarbeek, 1,952,560
frank 68 c. Tijd van uitvoering 32
maanden. (le veronderstelling).
Niet uit het oog verliezen dat er toe
komend jaar, in Mei, eene belangrijke
Kamerkiezing op handen is. Het kan
best gebeuren dat, eens de stemming
voorhij, de ontwerpen van het minis
terie voor eenige jaren, terug in de
kartons zullen worden neergelegd.
Wij hebben onderstaand artikel in
zijn geheel ontleend aan onzen goeden
konfrater De Dixmudenaar, en bijzon
derlijk dit gedeelte betreffende de
kleingeestigheid van de klerikale be
sturen van Dixmude en Rousselaere
die, het eene, eene groote Vlaamsche
dichteres niet wilden huldigen omdat
zij vrijgezind was, en het tweede, de
vertooning van Rodenbach's Gudrun
niet officieel wilde aankondigen, omdat
de opvoerders niet klerikaal waren.
Dat toont eens te meer dat de Vla
mingen zich nooit aan klerikale voor
gewende Vlaamschgezindheid mogen
laten vangen, en dat de liberale Vla
mingen boven alles liberaal en viaamsch-
gezind moeten'zijn en blijven
Sinds 14 dagen werd veel over Albrecht
Rodenbach gesproken en geschreven in
Vlaanderen en 't Walenland prachtige
feesten hebben in zijne moederstad plaats
gehad ter zijner eer. Vele oningewijden ken
nen maar weinig den jongen dichter en den
kloeken inrichter der Vlaamsche studenten
beweging. Rodenbach was een figuur
daarom noopt het ons zijne korte levenschets
hier nêer te schrijven en te toonen dezes
liefde voor zijn land en zijne taal, alsmede
de dwaze en hardnekkige strijd der hoogere
geestelijkheid tegenover hem en zijn stre
ven.
Albrecht Rodenbach wierd te Rousselaere
geboren in 1836 en overleed er op 18 Juni
1880. Tot zijn maagschap behooorde de
blinde Dr Rodenbach, lid van het Natio
naal Congres en die in de Belgische Om
wenteling van 1830 eene groote rol speelde,
't Was hij die in bedoeld Congres de uit
sluiting eischte en bekwam van het huis
van Nassau uit de regeering van België ten
eeuwigen dage. Hij was het ook die uitriep
De Hollanders zijn het lafhartigste volk
der aarde zijn invloed in de scheidings
zaak der twee landen was groot, het volk
wist ook dat hij en De Potter de helden wa
ren der scheiding en het zong
Leve De Potter en Rodenbach.
Jantje Kaas is naar de... knoppen.
Albrecht heeft dien afkeer voor Holland
niet geërfd was hij een vijand van het
pedantism dat steeds onze Noorderbroeders
kenmerkte, toch was kunde en kunst. Maar
bij hem de klok de leus Vlaanderen bo
venal hij streefde enkel voor waarheid,
schoonheid en leven.
Men roemt Albrecht Rodenbach als een
groot dichter het weinige dat hij in zijn
te kort leven voorbracht, getuigt dat hij
een groot dichter zou geweest zijn. Onge
lukkiglijk werd zijn begonnen halfgespon-
nen levensdraad afgebroken. Zijn grijze en
eerbiedwaardigen meester Hugo Verriest
heeft eeas terecht geschreven dat hij een
genie zou geworden zijn, de Dichter van
het herwordend Vlaanderen.
Vooral was Rodenbach de stichter der
studentenbeweging hij was een opstande
ling. Ten zijnen tijde was het in de kolle-
giën verboden Vlaamsch te spreken de
leerlingen mochten geene Vlaamsche brie
ven schrijven en in sommige kostscholen
wilde men geene brieven in die taal aan de
kostgangers overhandigen, zelfs als zij door
de ouders geschreven waren.
Onze groote dichter Gezelle werd schan
delijk door den bisschop Faict, een herber-
gierszoon van Leffinghe, van te midden het
studentenvolk verbannen, vervolgd en tot
zwijgen gebracht maar zijn geest leefde
voort door zijns leerlingen zoo geleerd als
Vlaamschgezind, de heeren Vanhee, oud-
WEERGALM
n
