13 Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement. Donderdag, 15° September 1910. 5 centiemen. Zesde jaar. Xr 44. BELICHT aan de liberale kiezers Hetprogrammaen hetdoel van de Volksgezinde liberale partij. \aar heli Bankroet. 11 Eendracht maakt Macht. Verschijnende des donderdags Vires acquirit eundo. .INSCHRIJVINGSPRIJS Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00. Voor stad i Een jaar, Fr. 3-50 Men handelt bij overeenkomst. Men.schrijft in bij den Uitgever, Dixfnudestraat, ar S3, te Yper. - De aankondigingen van gansch' België en h buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege- naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden. AANKONDIGINGEN Aankondigingen 15 c. den drukregel. Reklamen25 c. Rechterlijke aankondigingen *1 fr. id. De liberale kiezers van 't arrondissement Yper, die van wege 't gemeentebe stuur bericht ontvangen hebben hunner uitschrab- bing van de kiezerslijsten, of de vermindering van het getal stemmen waarmede zij ingeschreven waren, zijn verzocht zonder uitstel, van hunne stukken voorzien, Zich te wenden tot 't bureel der Liberale Associatie in de Seminariesiraat, van 5 tot 6 ure 's avonds. IIS De liberale propagandisten mogen en moeten niet schrikken om klaar en duidelijk hunne houding tegenover de arbeidersbelangen en tegenover de werkersklas te doen uitschijnen. Deze houding wij hebben het reeds gezegd is volksgezind iu den besten zin des woords, omdat zij be langloos is. Wij hebben het reeds be wezen en mogen het overal luide ver kondigen De liberale-burgerij heelt nooit geaarzeld hare stoü'ehjke belan gen en hare voorrechten op te oberen, wanneer het er op aankwam meer wel stand, meer rechten en politieke gelijk heid voor de lagere standen te helpen veroveren. Dat heeft zij ten overvloede bewezen op het gebied van volkson derwijs, door haar streven om den persoonlijken dienstplicht iu te voeren, door het steunen van de beweging- voor zuiver algemeen stemrecht, enz., enz. De houding van de liberale partijin vergelijking met de klerikale en socia listische partij, laat zich gemakkelijk afteekenen. De groote ihassa van de werklieden zal eindigen met te begrij pen dat het niet alleen de rechtzinnig ste en onbaatzuchtigste, maar ook de zuiverste en de beste is. Op dit terrein zijn wij nog meer van de katholieken, dan van de socialisten verwijderd, met welke laatsten wij ons niet willen of mogen versmelten, doch waarmede wij menige punten van aanraking en samenwerking kunnen vinden. De liberalen beloven aan de werklie den den hemel hiernamaals niet, gelijk de katholieken Maar zij beloven en verzekeren aan de werklieden hunne welgemeende en onbaatzuchtige medewerking, ten ein de alle rechtmatige hervormingen en verbeteringen te betrachten welke voor de arbeidersklas kunnen verwezenlijkt worden. Wij, liberalen, raden de werklieden hoegenaamd niet af en wij zouden ze in geenen deele willen beletten of afra den om zich te vereenigen, om hunne stoffelijke belangen te behartigen door het stichten van coöperatieven, weer- standskassen, maatschappijen van on- derlingen bijstand, vakvereenigingen, enz. Maar dit alles dient, naar onze meening, om onafhakelijk te blijven van de algemeene politieke leiding, in richting en propaganda der liberale partij, die geene priesterpartij, geen kas te*Lh ee ten p ar tijgeen fabriekanten- partij, geene kleine burgers of nering doendepartij, maar daarom ook geene werkerspartij, in den eenzijdigen zin van 't woord kan wezen, omdat de liberale partij geen onderscheid mag maken tusschen grooten en kleinen, machtigen en nederigen, rijken en ar men geen onderscheid tusschen pa troons of werklieden, renteniers of neringdoenden, omdat bij ons, groo ten en kleinen, machtigen en nederi gen, rijken en armen, patroons en werklieden, renteniers en neringdoen den, alien, ten zelfden titel, met dezelf de rechten en met dezelfde plichte, tot de partij worden toegelaten en zich ten zelfden titel rond de volksgezinde blauwe vlag kunnen sdharen, buiten alle idee van klassenoorlog, maar met volle recht en volle vrijheid van geza menlijke of afzonderlijke werkingen tot verdediging van hunne persoonlijke en stoffelijke belangen. Üalholiek en klerikaal. Wij kunnen verstaan dat een ver standig mensch katholiek zij. Wij zijn de eerste om te bekennen dat, bijzonderlijk in het verledene, een tal uitstekene mannen aan den katho lieken godsdienst toebehoorden, en dat nu nog, ofschoon hun getal op dernisweerdige wijze afneemt, vele zeer geleerde menschen den katho lieken godsdienst aankleven en ver dedigen. De godsdienst is eene be twistbare zaak, die waarschijnlijk voor lange eeuwen nog zal betwist blijven, en voor zulken die den godsdienst van hunne overtuiging belijden, hebben wij niets dan ach ting en eerbied. Wij kunnen niet verstaan dat een verstandig mensch klerikaal zij.Het klerikalismus immers is geene kwes tie van godsdienst, van slavelijke on derwerping aan een hoogmoedige priesterlijke macht, van afzwering van eigen recht en eigen vrijheid. Nemen wij, tot staving onzer be wering, ons voorbeeld hier in onze streken. Verlaten wij de stad,, want, volgens de oude machtspreuk De lucht van de stad maakt vrij, en trekken wij landewaards in, ter be zoek in een onzer vlaamsche dorpen. De bevolking is er katholiek. De lieden gaan er naar de mis, houden er hun Paschen, en leven als trouwe katholieken. Zeer wel, wij hebben daar niets in te zien, en indien de brave bevol king aan het katholieke dogma ge loof hecht, zij heeft gelijk van te leven gelijk zij leeft. Leefde zij an ders, wij, liberalen, zouden haar on gelijk geven. Dat is de godsdienstkwestie. Nu komt de klerikale kwestie. YVie is meester in de dorpen De pastoors en de onderpastoors. Meesters in de kerkA la bonne heure wij komen daar niet tegen op Maar meesters overal, dat is waf ons tegen de borst stuikt. Bestaat er eene muziekmaatschap pij, de priester is er proost van. Bestaat er eene toöneelmaatschap- pij, de priester is bestuurder. Bestaan er boerenbonden, verze keringsmaatschappijen, genootschap pen allerlei, de priester is er baas, hij is «^-..meester, hij heeft er alles te zeggen. Mogen de priesters dan van zulke maatschappijen geen deel maken Voorzeker ja, en waarom niet Zij zijn burgers gelijk andere, en zoo lang zij zich als burgers gedragen, zij mogen dezelfde rechten als an dere burgers genieten. Maar gedragen zij zich in het bur gerlijk leven, als andere burgers Dat is de vraag, en het antwoord luidt ongelukkiglijk Neen 't Is gelijk waar hij zich bevindt, de priester kan er zich niet toe be sluiten van te handelen gelijk een ander mensch. Hij wil meester zijn, hij wil baas zijn, hij wil heerschen, en daar buiten is de zaligheid onmo gelijk. Gij bewoont een dorp, en "in dat dorp zijt gij lid eener maatschappij waarvan onder andere deel maken, de dokter, de notaris, voorname handelaars, enz. Die heeren zullen hun gedacht in de maatschappij uiten, dat gedacht verdedigen en soms met klem gij zijt van een ander ge dacht, gij zult dat ander gedacht verdedigen, en dat met evenveel klem en overtuiging men zal stem men, de meerderheid zal beslissen, en iedereen zal vriend blijven gelijk te voren, en de notaris, en de dokter, en de voorname handelaar zou zich belachelijk achten, indien hij klein geestig genoeg ware van zich kwaad bloed te maken omdat zijn gedacht niet is doorgegaan. Zoo niet met den priester. De priester wil niet dat zijn gedacht aangerand zij kost wat kost, recht of onrecht, gelijk of ongelijk, hij moet meester zijn, en zij die een ander gedacht aankleden, zij die willen onafhankelijk handelen, zijn tegen de priesters, zijn slechter, zijn.... liberalen Wij zouden honderde feiten kun nen aanhalen, om onze bewering te staven. Wij kiezen er twee. Eene tooneelmaatschappij wilde spelen met vrouwenrollen daar ligt voorzeker niets in dat strijdt met den godsdienst. Dejariesters bestre den het voorstel, en daar het nog- thans gestemd wierd, gaven zij met klank hun ontslag, en predikten te gen die zelfde maatschappij, wier uitmuntende katholieke led.en als slechten liberaal gedoemd wierden. Eene andere maatschappij wilde voor de leden en hunne damen een zang- en spelfeest inrichten, gevolgd van bal nog eens, dansen is niet strijden met den godsdienstdansen is een geestig tijdverdrijf voor de jonge lieden en wij kennen veel kle rikale maatschappijen die regelmatig dansfeesten geven. De priesters, nogthans, bestreden het voorstel, en daar het door de meerderheid aan- veerd werd, de leden en hunne vrou wen wierden van op den predikstoel uitgescholden als slechte menschen, als ontuchtigaards, als liberalen. Heeft het u nooit getroffen, beste lezer, dat al onze oude maatschap pijen heiligen hebben voor patronen, en bijgevolg het klaar bewijs dragen van hunnen katholieken oorsprong Hier in Yper zien wij daarvan het bewijs. Zou de verstokste klerikaal onzer stad durven beweren, dat de leden dier maatschappijen slechte burgers zijn, en dat zij, onder maat schappelijk oogpunt, min weerd zijn dan de leden van gelijksoortige maatschappijen, die onder het kleri kaal vaandel leven Wat verschil is er dan tusschen beide Dit hier In de eerste maat schappijen is men vrij, in de andere is men het niet. En dat men nog maals met den godsdienst niet scher men kome, want in niet eene onzer liberale maatschappijen wordt ooit een woord over godsdienst gerept, en wij denken wel dat, moest ooit een lid het gedacht opperen van met een ander lid den spot te drijven, omdat hij katholiek is, hij zou er kwalijk van af komen. Bij ons is de priester geen mees ter, daarom zijn wij slecht en libe raal. Bij hen is de priester almachtig, daarom zijn zij goed en klerikaal. Strekt uwe redeneering nu verder uit, in den familiekring, in de werk huizen, in de maatschappelijke be trekkingen, en gij zult altijd op de zelfde gevolgtrekking uitkomen Een liberaal, het liberalismus eer biedigt den priester op zijne plaats, 't is te zeggen in de kerk maar bui ten de kerk is hij slechts een burger gelijk wij, die evenveel te zeggen heeft, maar niet meer. Een klerikaal, het klerikalismus eerbiedigt den priester, is die eerbied altijd rechtzinnig - niet alleenlijk op zijne plaats, maar zelfs buiten zijne plaats, en is altijd bereid om te knik ken als hij spreekt, en om te dansen als hij schuifelt. Kortom, een liberaal is een vrij man, een klerikaal is een slaaf. Maar wat heeft de godsdienst daarin te zien Niets, denken wij. En gij, lezer, denkt gij het ook niet Tijdens de laatste kiesperiode, werd door den ouden maar nog wak keren strijder Paul Janson, de aan dacht getrokken op het groot verlies dat men de dragers der Belgische rente doet ondergaan en dit door de domme politieke handelwijze inge steld door M. Desmet-De Naeyer, stelsel nageaapt door zijne volgelin gen. Maar aan alles komt een eindé: onze beroemde ministers van finan- tiën hebben het zoo goed geregeld dat onze schuld, inbegrepen de be- krachtende schuld, de annuiteiten schuldig voor wederkoop van ijzeren wegen en de loopende schuld, he- dendaagsch vier milliards en half bedragen ji de uitgifte der rente gebeurd met dan zeer moeilijk en het is met behulp van schatkist bons obligaties op kort termijn en hooge intresten die M. Lie- baert op dit oogenblik noodig heeft om zich geld te verschaffen. Men wist dit alles voor de kiezing, maar het gouvernement deed al wat mogelijk was om de voorteekens van het groote kwaad te verstop pen. En indien de gang van de rente L. m 5 t

HISTORISCHE KRANTEN

De Weergalm (1904-1914) | 1910 | | pagina 1