Hoe men handelt
TUINDAG
101I
heid, meen ik, dat ik het genoegen en
de eer had met den heer C. Huysmans
kennis te maken, die er leeraar was.
Hoeveel leerlingen telde dat gesticht
Twee of drij in elke klas.
De heer C. Huysmans. Twee of
drij Wij hadden er vier of vijf in de
twee rhetorieken en een tiental in de
tweeden. Zekere klassen telden zelfs
dertig tot veertig leerlingen.
De heer Colaert. Waarom heeft
men dan dat College afgeschaft na een
bestaan van eenige jaren Dat is de
vraag die ik u stel. Gij hadt een uitste
kend voorbeeld gegeven met een dier
zeldzame onderwijsgestichten in te
richten, die aan het initiatief en aan de
mildheid der liberalen te danken zijn.
Waarom hebt gij het laten vallen
De heer Nolf. Wat de ouders be-
geeren, 't is een Staatsgesticht en niet
een vrij gesticht.
De heer Colaert. Ik weet het wel
maar wat wilt gij dat ik daarop ant-
woorde De ouders hebben altijd vele
begeerten zij willen het kosteloos
lager onderwijs, zij willen het kosteloos
middelbaar onderwijs, zij willen ook
het kosteloos hooger onderwijs. Er
zijn er zelfs die vragen dat de toe
komstige vlaamsche hoogeschool te
Yper ingericht zij. (geglimlach.)
Om al die verlangens te verwezent-
lijken zijn er middelen noodig.
Hoe zult gij ze aan den Staat en aan
de gemeenten verschaffen
De gedane vraag schijnt mij dus niet
ernstig en ik dring er niet verder op
aan.
De heer Cavrot. Gij vreest het olk
De heer Colaert. Wij vreezen den
ondergang van den Staat en de ge
meenten.
De heer Voorzitter. Het woord is
aan den heer 0. Huysmans.
De heer C. Huysmans. Mijnheer'en,
de achtbare heer Colaert heeft zooeven
eene redevoering uitgesproken, die
volkomen onlogisch is.
Inderdaad, 't is hij, die, in den ge
meenteraad van Yper, het stadscollege
wilde in standhouden. Ware hij aan
zijné toenmaalsche zienswijze getrouw
gebleven, hij zou moeten nevens den
heer Nolf staan om de inrichting van
een nieuw atheneum te Yperteeischen.
Verzet van den heer Colaert.Gij wilt
een officieel gesticht van middelbaar
onderwijs hebben en behouden gij
hebt dat gedacht verdedigd en ik herin
ner mij uwe uitgelezene redevoering
van dien tijd, in den gemeenteraad uit
gesproken. Nu, integendeel, verdedigt
gij eene tegenovergestelde stelling.
De heer Colaert. Het is iets heel
anders een bestaande gesticht voor
onderwijs niet af te schaffen en een
nieuw gesticht in te richten.
De heer C. Huysmans. Gij aan-
veerdt dus het kwaad als het gedaan
is. Welnu, de kleine burgerij dringt
meer en meer in 't middelbaar onder
wijs meer en meer poogt de kleine
burgerij tot in de hoogeschool te gera
ken, en het is, in eene nieuwerwetsche
samenleving, noodig middelbare on
derwijsgestichten te hebben en te
ontwikkelen, die aan allen toeganke
lijk zijn.
Herinnert u het welgekende beeld
van Pestalozzi, dat zoo klaar vertoon-
beeldt hetgeen wij op dat gebied
nastreven. De beroemde opvoeder
heeft het onderwijs aan een gebouw
met drij verdiepingen vergeleken. De
hoogeschool op het derde verdiep
gehuisvest is eene kamer wel versierd,
maar weinig bevolkt.
Op het tweede verdiep vinden wij
het middelbaar onderwijs, de houding
is nog aannemelijk, maar men ont
waart er veel meer leerlingen. Op het
gelijkvloers, eindelijk, is het lager
onderwijs, de leerlingen zijn er op een-
getast in donkere en slecht verluchte
holen. Is het mogelijk van uit het ge
lijkvloers over te gaan tot de tweede
en. derde verdieping
Neen. Er is noch ladder, noch trap.
Enkel de bezittende klas heeft toegang
tot hoogere geestesontwikkeling.
Ziet daar, Mijnheeren, den nieuwer-
wetschen toestand onder oogpunt van
ouderwijs. Wij zouden willen een ge
bouw optrekken, dat aan de kinderen
van aide maatschappelijke klassen toe
laat over te gaan van het gelijksvloers
naar de tweede en derde verdiepingen,
vrij en kosteloos. Iedereen moet zich
kunnen ontwikkelen in al de kringen
van het onderricht en de geestesont
wikkeling.
De heer Colaert. 't Is théorie.
De heer Huysmans. Het is geene
theorie 't is de ware staatkunde van
morgen, en ik neem nota van de on
derbreking over een oogenblik uitge
gaan van de banken der uiterste rech
terzijde. Wij willen de kostelooze bij
woning Wij willen dat al de leerlin
gen kosteloos in het hooger, in het
middelbaar en in het lager onderwijs
aanveerd worden. Het is eene hervor
ming voor morgen en wij zullen nooit
een goed alzijdig onderwijs hebben
voor de werkersklas zonder de volle
dige kosteloosheid inalle graden. Heeft
de arbeidersklas niet zooveel recht op
een hooger onderwijs als de burgerij
De heer Cavrot. 't ls de ware voor
uitgang.
De heer C. Huysmans. Ja, ziet daar
de ware vooruitgang. Bijgevolg moeten
wij de stelling van den heer Nolf tegen
over die van den heer Colaert en, als
de heer minister gewetensvol den toe
stand wil nagaan, dan zal hij zich aan
sluiten bij de aanvraag der tegenpar
tijen.
Daar men straks gesproken heeft
van de algemeene prijskampen, be
treur ik ook dat men niet regelmatig
elk jaar de leerlingen der latijnsche
klassen aanveerde om mede te dingen
voor de hedendaagsche talen. Men
roept de leerlingen der latijnsche klas
sen om mede te dingen in 't Grieksch
en 't latijn, maar men roept ze niet
regelmatig voor de levende talen.
De heer Colaert. Gij waart daar
straks tegenstrever der prijskampen.
De heer C. Huysmans. Ik heb geen
't minste vertrouwen in de prijskam
pen. Maar daar zij bestaan, moet men
ze, ofwel afschaffen.
De heer Colaert. Of ze uitbreiden.
De heer C. Huysmans. Volkomen.,
en ze op eene ernstige wijze inrichten,
want men moet al de leervakken in
rekening doen komen en niet alleen
diegene, welke bijzonderlijk in de bis
schoppelijke colleges onderwezen wor
den.
Als de de achtbare heer Van Merris,
die mij daar zooeven onderbroken
heeft, die kwestie eerstdaags wil be
spreken, dan ben ik te zijner beschik
king, daar ik een weinig van den stiel
ben.
De heer Voorzitter. Het woord is
aan den heer minister van wetenschap
pen en kunsten.
De heer Poullet, minister der weten
schappen en kunsten. Bij den aan
vang van zijne vraag, nopens het
atheneum van Yper, heeft de heer
Nolf erkend dat het getal der athenea,
door de wet bewaald, nu bereikt is.
Het behoort mij dus niet een athe
neum te Yper te stichten. Als er wijzi
gingen aan de wet hoeven gebracht te
worden, dan kan het iniatief der Kamer
zoowel als dat van 't Staatsbestuur dat
voorstellen.
De heer Nolf. Zult gij het onder
steunen
De heer Poulletminister van weten
schappen en kunsten. lk zal heden
geen uitleg geven over de noodzakelijk
heid een dergelijk gesticht in 't leven
te roepen, om de eenvoudige reden dat
als wij die bespreking moesten aan
vangen, wij in een algemeenen rede
twist zouden vallen het ware, in wer
kelijkheid, het gansche vraagstuk der
deelneming van den Staat in het onder
wijs in België opwerpen.
Ik beloof nochtans aan het achtbaar
lid dat, ter gelegenheid van de alge
meene bespreking van mijne eerstko
mende begrooting ik duidelijk stand
nemen zal in die kwestie.
in steden, door liberalen
bestuurt.
Ofschoon de gasvergunning der stad
Verviers maar in 1916 afloopt, stelt de
gasmaatschappij reeds voor het gaz te
leveren aan 10 c. den kubiekmeter,
met voorwaarde het kontrakt 25 jaren
te verlengen.
De koolputten van Ougrée-Marihaye
bieden aan het gaz te leveren aan 5 cen
tiemen tot 5.000.000 kubiekmeters en
aan 4 centiemen, indien men de
5.000.000 kubiekmeters overtreft
De zaak wordt onderzocht.
En zeggen dat wij, hier te Yper, 15
centiemen moeten betalen voor gaz,
dat dikwijls ongezuiverd en krachte
loos is.
Wat denkt er onze Poperingsche
burgemeester, M. Colaert ovei.
Te Brussel, hebben de ontvangsten
van het gaz beloopen tot fr. 7,384.0 k)-->o
en de uitgaven 4,765.308-29, lajende
een overschot van fr. 2,618.341-2 G
(zegge twee millioen, zes hondeict
achtien duizend, drie honderd een-en-
veertig fr. en vier-en-twintig centie
men,) ten voordeele van de gemeente
kas.
Het gaz te Brussel wordt uitgebaat
onder vorm van gemeentelijke regie.
Al de stadsgebouwen en de straten
worden verlicht en nog wint de stad,
alles afgerekend, zuiver bijna drie mil
lioen frank.
Ziedaar, vrienden, hoe men bestuurt
in liberale steden
Maakt de vergelijking tusschen deze
wijze van bestieren en die dezer kleri
kale meesters en gij zult overtuigd zijn
dat het hoog tijd is dat die klerikale
dweepers die op ons stadhuis zetelen,
met aanstaande Oktobermaand buiten-
gekegeld worden
Wal is dan iiel L. S.
Wat is dan toch het Zuiver Algemeen
Stemrech,t dat de klerikalen zoo erg
bekampen Is het eene nieuwigheid,
is het iets onrechtvaardig Heeft de
liberale partij dan zulk eenen ontzag
lijk grooten stap gedaan
Volstrekt niet. Het is de eenvoudige
toepassing van de formuul die sinds
jaren door de liberalen wordt verdedigd
en in het liberaal programma staat
neergeschreven.
Sedert het jaar 1906 besloten de ver-
eenigde liberale linkerzijden van Ka
mer en Senaat toe te treden tot het
princiep van het Zuiver Algemeen
Stemrecht op 25 jaren, voor de verkie
zingen van Kamer en Senaat. Alleen
bleven nog de provinciale en gemeen
te verkiezingen, waarvoor zij eene
tweede stem vergden voor den vader
van familie op 35jarigen ouderdom.
Dat was dus heteenigstenog bestaande
voorbehoud en 't is van dat onbedui
dend voorbehoud dat de liberale partij
thans afstand doet.
Waarlijk, wie, die met gezond ver
stand begaafd is, kan beweren dat de
liberale partij, door die toegeving van
zulken ondergeschikten aard, zich ver
nedert voor de socialistiche partij en
afstand doet van hare waardigheid 1
Neen, door toe te treden tot het ge
lijkheidsprinciep tusschen al de bur
gers, neergeschreven in onze grond
wettelijke keure, heeft de liberale par
tij zich integendeel met waardigheid
opgeheven en heeft zij getoond dat zij
hare princiepen van vrijheid en gelijk
heid getrouw is.
Wij willen niet langer dat er Belgen
blijven van l3te, 2"e en 3de kwaliteit, we
willen niet langer dat de Belgen in on-
derdeelen gerangschikt worden. Allen
hebben we dezelfde hoedanigheid van
Belgvan den hoogsten minister tot
den armste der burgers vertegenwoor
digden we allen hetzelfde gemeenebest,
hebben we allen dezelfde plichten en
is het dus maar rechtvaardig dat we
ook allen dezelfde rechten hebben.
Ziedaar het princiep dat wij hier
reeds verdedigden, zelfs van voor de
verklaring der liberale linkerzijden, en
dat thans door eene onschatbaar kleine
toegeving van wege de gematigste ver
tegenwoordigers in 's lands Kamers,
thans algemeen komt gemaakt te wor
den.
Ziedaar nu wat die groote stap is
welke door de liberale partij komt ge
daan te worden en waarom wij naar
het zeggen der klerikale kranten, zelf
moord zouden plegen.
Het is integendeel de klerikale partij
die zich zelve moordt, die zelve haren
val bewerkstelligt door hare halsstar-
nge verdediging der middeleeuwsche
voorrechten van ongelijkheid tusschen
de burgers.
En die politiek heeft niets dat ons
moet mishagen we hopen integendeel
dat voor het meerder wel der antikle
rikale Regeering van morgen, de kleri
kale partij in hare boosheid volharden
Een goed liberaal abon
neert zich aan DE WEER
GALM
STAD YPER.
5 Oogst.
van
Zaterdag
Om 6 ure 's avonds, Beiaardspel
Om 8 1/2 ure, Concert op de Groot
Markt, door de Stadsharmonie.
Zondag 6 Oogst.
Om 10 ure, Uitgang der processie v
O. E. V. van Tuine.
Om 121/2 ure, Concert, groote markt
door de Koninklijke fanfare.
Schieting met den kruisboog ingp
richt door de maatschappij De Vrii
Kruisboogschutters J6
Duivenprijskampen ingericht door
verscheidene maatschappijen.
Wedstrijd in Gaaibollen, ingericht
door de maatschappij gevestigd Ahy
Trois tleurs de Lys
Groote zes urenkoers in den Velo
droom.
Om 9 ure 's avonds, groote markt
nachtfeest, onder de leiding van m'
Benoit Bred ford, van Brussel, met de
medewerking van Mac Daulay, draad
danser, Vuurwerk en concert"
Haandag 7 Oogst.
Om 10 ure, in de llalle, prijsdeeling
aan de leerlingen der Staatsmiddelbare
school voor jongens.
Opening der reeks Ghineesche cibel-
schieting op St-Pieterswijk.
's Middags, Concert Groote markt.
Om 2 ure, Boomgaardstraat, Hon
denloop.
Om 8 ure, Concert, Groote markt.
Dinsdag 8 Oogst.
Schieting met den handboog, inge
richt door de maatschappij St: Joris»,
Om 10 ure, in de Halle, Muziekvoor-
dracht door de leerlingen der Muziek
school.
's Middags, Concert Groote markt.
Om 8 ure, Concert
Woensdag 9 Oogst.
Om 3 ure, in de Halle, prijsdeeling
aan de leerlingen der gemeenteschool
voor meisjes, der St Janstraat.
Om 8 ure, Concert Groote markt.
Donderdag 10 Oogst.
Doortocht der Ronde van Belgie ir
aeroplanen zwaaing rond de Halle er
St Maartenskerk.
Om 4 ure, Zaalhof, Volksspelen.
Om 8 ure, Concert Groote markt.
Zondag 13 Oogst.
Tentoonstelling-wedstrijd van her
dershonden, ingerichtdoor de Ypersche
Berger-club, in 't benedenverdiep der
Halle.
Duivenwedstrijden ingericht door
verscheidene maatschappijen,
's Middags Concert Groote markt.
Inhuldiging van het vaandel der Fe
deratie van Staatswerklieden Troost
in Nood
Om 5 1/2 ure, Vandenpeereboom-
plaats, Luchtvaart door M. Jules Du-
mortier van Brussel.
Om 6 ure, Concert Groote markt.
Om 9 ure, op het Minneplein, Vuur
werk.
Dinsdag 15 Oogst.
Om 8 1/2 ure, Concert Groote markt
Woensdag 16 Oogst.
Om 3 ure, in de Halle, prijsdeeling
aan de leerlingen der jongensgemeen-
teschool.
Donderdag 17 Oogst.
Om 3 ure, m de Halle, prijsdeeling
aan de leerlingen der meisjesgemeen
teschool der Rijselstraat.
Zondag 20 Oogst.
Wedstrijd in het lijnvisschen, ing°
richt door de maatschappij De bnat-
hankelijke visschers
Om 81/2 ure, Concert, groote mark'
Onderscheidene feesten.
Wedstrijden in verschillige sPel^'
zullen plaats hebben op Tuindag en at
volgende zondagen.
Feesten zullen ingericht worden h'
de buitenwijken.
De omstandigheden der wedstrijd®"
zullen door bijzondere plakkaten a
gekondigd worden.
Gedaan in zitting te Yper, den
Juni 1911.
De Burgemeester-Voorzitten
R. Colaert.
De Secretaris,
H. VaiNder Donckt.
Zcli
