Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging- van Yper en het Arrondissement.
DoiHlenla", 22' Oo"sl ID 12.
5 centiemen.
Achtste jaar. V 41
Arm Vlaanderen.
Het werk in de kloosters.
Ken van ill. Buvl
over de scliatLislhons.
Ons praatje.
Eöudiucht waukt Macht.
9 ersf/tijttende des Most. eeda//s.
Vires acquint euuda.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. ï£-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men selirijfi in bij den Uitgever, biunucTeslraal, nr u!5, ie Vjier. Be arikondigingen van
sranseli lïelg'ë en 'l Imilenland evenals de Notariale en lleelilerlijke etnk i i I-gingen mogen
ge/onilen worden ten bnreele van dit blad. -Vlei) wordt vriendelijk verzicht alle lioege-
naainde artikels uiterlijk legen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te /.enden
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Re klanten 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
In West-Vlaanderen bedroeg de
lichting der militiarièn voor 1911,
8185 mannen.
Hieronder zijn er 5583, of 68.17
per honderd, die volledig lager on
derwijs hebben genoten
190.1of 23.31 per honderd die kun
nen lezen en schrijven
163, of 1.99 per honderd, die al
leenlijk kunnen lezen en 534, 't zij
6,52 per honderd die noch lezen,
noch schrijven kunnen
In 1900 telde het duitsche leger
ZEVEN ongeletterden op tien dui
zend mannen
In Zweden, Noorwegen, Denemar
ken en Zwitserland zijn er geen onge-
letterden meer in het leger.
In Frankrijk waren er in 1843,
veertig per honderd.
In 1901, was dit procent gedaald
tot 5.54.
Deze verhooging van het geestes
peil bij deze natiën is uitsluitelijk toe
te schrijven aan leerplicht. De ouders
zijn er verplicht hunne kinderen naar
school te zenden tot hun twaalfde of
tot hun dertiende jaar.
Bij het verlaten der lagere school,
zijn er een aantal die de scholen voor
meer ontwikkelden bezoeken, uit
loutere weetgierigheid.
Hoe diep vernederend en bescha
mend is het voor ons, Vlamingen, te
moeten vaststellen dat wij, onder al
de volkeren van West Europa, op de
laagste sport van den ladder staan
en er zullen blijven staan, gedurende
lange jaren nog.
Voor ons is er maar één redmiddel.
Het voorbeeld der andere natiën
te volgen en hier ook leerplicht in te
voeren en streng toe te passen.
Maar wij stooten op twee zware
hinderpalen
De eerste is de clericale macht,
die bepaald vijandig is aan uitbrei
ding van geestescultuur onder de
lagere standen
Hoe dommer zij deze houdt, hoe
gemakkelijker kan zij deze beheer-
schen
De tweede hinderpaal is de verre
gaande onbewustheid, de loome on
verschilligheid van de overgroote
meerderheid onzer vlaamsche werk
lieden.
Daar wij volksvrienden, maar geen
volksvleiers zijn, die populariteit op
zoeken uit eigen belang, zeggen wij
hun de ruwe waarheid, zonder
doekjes er aan te winden
Ja, zij zijn de tweede, wellicht de
sterkste hinderpaal voor eigen lots
verbetering.
Wanneer zij ter stembus worden
geroepen, hebben ze te kiezen tus-
schen twee partijen.
De kiesdravers der eerste gieten
hunne keel vol met bier en genever
en stoppen hunne handen vol met
tweè-, soms met vijffrankstukken.
De Jonge Wachten der andere
partij, reiken hun uit, bij de vleet,
brochuren, kiesbladen en printen.
Hare woorvoerders wijzen er op,
in meetings en volksvergaderingen,
dat leerplicht nêergeschreven staat
aan het hoofd van hun programma.
Ze toonen hun aan, hoe noodig hij
is, onder politiek en sociaal stand
punt.
't Is de redboei
En ze worden toegejuicht indruk
hebben ze teweeggebracht op de
toehoorders, niet op allen, maar allen
juichen toch de eenen uit begees
tering, de anderen uit navolging.
De stembus wordt geopend om
den volkswil te veropenbaren.
En 's avonds komen zegepralend
er uit, de mannen die bier en genever
en twee- en vijffrankstukken lieten
aanbrengen door hunne kiesdravers.
De mannen met de redboei, zijn
weeral ter zijde gestooten.
Sedert acht en twintig jaren, staan
ze gereed om ze uit te werpen.
Geduld en moed schieten hun nog
niet te kort.
Maar intusschentijd valt en zakt
het arme Vlaanderen hoe langer, hoe
dieper en groeit de schande.
Voor en tijdens den kiesstrijd voor
de Kamers, spraken wij reeds her-
naaldeltjk over die zoo belangrijke
kwestie wij denken het een plicht,
voortdurend daarop aan te dringen.
Uit een werk van dokter Barnich
putten wij de volgende inlichtingen
In de kloosters der streek rond
Kortrijk, te Brugge, te Gent, te Ecu-
ven en te Brussel, maken honderden
honderden meisjes brodeerwerkenz.
voor de groote winkels en grossiers
huizen der hoofdstad.
Een klooster in Vlaanderen mankt
alzoo gewone manshemden, welke
men tegen 2 fr. 40 het dozijn, of 20
centiemen per stuk aan de arme
werksters betaalt, terwijl men te
Brussel zelf voor hetzelfde werk 35
tot 45 centiemen geven moet.
Een ander klooster maakt 12 schor
ten voor 1 fr. 80, terwijl te Brussel
hetzelfde werk 4 fr. 20betaald wordt.
Te Leuven maken een honderdtal
meisjes lijstenzokken, welke men
hun betaalt met... dagen aflaat.
Maar wat de schandelijkste uitbui
ting van al is, is degene der arme
kleine meisjes in de kantwerkscholen
in Vlaanderen, waar men ze aan
vaard, in de bewaarschool, van zes
jaar af, om ze van hun negende jaar
reeds aan het werk te stellen, en ze
alzoo onmeedoogend uit te buiten,
terwijl men ze in de volslagenste on
wetendheid laat.
Het werk dier arme kinderen,
welke men met duizenden telt, wordt
aan de ouders betaald tegen twee
centiemen gemiddeld per uur. In
eenige dier scholen wordt het zelfs
niet betaald.
In sommige gemeenten is zulke
school de eenige lagere school, maar
onderwijs is daar niet, want alles
wordt'opgeofferd aan het kantwerk.
De kloosters betalen geene patent,
en verrijken zich met de opbrengst
van het slavenwerk der arme kleine
slachtoffers.
Daarenboven trekken zij daarvoor
nog, onder voorwendsel van beroeps
onderwijs, vette toelagen van den
Staat. j
En toch, van eigenlijk beroepson-
dërwijs is er daar geene spraak. De
kinderen leeren alleen snel eene kant
maken, op geleverd patroon. Niet
eens leeren zij zelf een patroon tee
kenen, en door detusschenkomst der
nonnen alleen kunnen zij werk vin
den.
Hier dient het geld der lastenbe-
talers dus weder alleen om de kloos
ters te verrijken, en eene uitbreiding
aan te moedigen van dewelke dok
ter Barnich te recht zegt in zijn
werk
De tegenwoordige uitbuiting
der kantwerkster is eene euveldaad
tegen eene voortdurende moord,
welke ons op den minsten trap der
der grofste en meest barbaarsche
beschavingen plaatst de rede en
het gevoel brandmerken haar ge-
lij kei ij k zulke toestand, eens ge-
kend, laten voortduren, de moord
regel natig en dagelijks laten vol-
k trekken, staat gelijk met mede-
plichtigheid eraan.
Verder zegt hij nog Het is hoog
tijd dat een streng reglement een
einde stelle aan deze hatelijke uit-
buitingen, welke de schande van
ons land uitmaken.
Welnu, de toestand is bij onze te
genstrevers ten volle bekend, want
een klerikaal provincieraadslid van
Oost-Vlaanderen heeft daarover een
zeer grondig onderzoek ingesteld.
Nochtans deed het klerikaal staats
bestuur, dat slechts ten dienste der
kloosters staat, niets om daar iets aan
te verhelpen, en gaat voort met aan
de kinderuitbuiters toelagen te ge
ven.
En die toestand zal nog zoo gauw
niet veranderen, nu het verblinde
kiezerskorps zulke on verhoopte meer
derheid aan de klerikalen van ons
land geschonken heeft.
De kloosterscholen zullen niet al
leen millioenen en millioenen binnen
drijven uit de Staatskas, maar de
uitbuiting van het kinderwerk zal
voortduren.
De ouders der arme volkskinderen
zullen het zoo gewild hebben.
Jammer genoeg voor hen
Mijnheer Buyl heeft aan den minister
van financiën de volgende vraag ge
steld
Uit de inlichtingen, die ik bij het
Rekenhof ingewonnen heb, blijkt dat
op IR Juli laatstleden, dus voor het
aangaan der leening van 368 4/2 mi l-
lioen, waarvan 180 millioen door Bel
gische en Fransche bankiers en 62 1/2
millioen door eene Londensche bank
geleverd werden, er voor een bedrag
van 265,984,500 fr. schatkistbons in
omloop waren, waarvan er voor
2,000,000 fr. in 1910, voor 47,900,000
in 1911 en voor 215,997,500 fr. in 1912
uitgegeven werden.
Eene enkele uitgifte werd gedaan in
1910 26 uitgiften hadden plaats in
1911 en 90 in 1912.
Gedurende de maanden April, Mei
en Juni van dees jaar werden 57 uitgif
ten gedaan voor een gezamentlijk be
loop van 169,025,000 fr.
Van de 265,987,500 fr. moeten er
180,932,500 fr. uitbetaald worden in
1912; 81,953,0<)0 fr. in 1913 en 4,000,000
fr. in 1914.
Deze kasbons zijn geplaatst geweest
in de volgende Belgische banken en
wisselkantoren Union du Crédit te
Brussel Banque internationale te
BrusselNationale Bank te Brussel
Heeren Nagelmaekers en zoon te Brus
sel M. Grosjean, wisselagent te Brus
sel Société générale de Belgique
Belgische Bankmaatschappij te Brus
sel Oscar Grabbe, wisselagent te
BrusselAlgemeens Belgische Bank
van Antwerpen Algemeene Spaar- en
Lijfrentkas en Crédit Général Liégeois.
In Frankrijk in de Banque Allard
en Gi0, te ParijsCrédit Lyonnais
(agentschap te Brussel)Société fran-
gaise de Banque et de Dépot de Paris
Heeren Louis Dreyfus en Gie'te Parijs en
Gomptoir National d'Escompte te
Parijs.
In Duitschland Deutsche Bank te
Berlijn (Bijhuis van Londen).
In Engeland Union Discourt Com
pany te Londen; Heeren Samuel, Mon-
tagie en Cie te Londen London. County
Westminster Bank Limited te Londen.
In Italië Banca di Napoli en Banca
d'Italia te Rome.
In Rusland Banque internationale
de commerce te S' Petersburg.
Het gemeentebestuur van Etterbeek
heeft voor 100,000 fr. bons genomen
den 16 Januari 1912, uitkeerbaar den
16 Juli 1912.
In 1911 wisselde de taks (kommissie-
loon en zegelkosten in begrepen) tus-
schen 5 en 3,625 per jaar. Dat was
per jaar tusschen 2,399,500 fr. en
1,739,637 fr. 50 te betalen intrest).
In 1912 wisselde hij tusschen 3 en
4,5 °/0 (dat is tusschen 6,479,925 fr. en
9,719.875 fr. 50 intrest per jaar) en niet
tusschen 3 en 5,75 0/o (of tusschen
6,479,925 fr. en 12,479,856 fr. 25 in
trest) zooals M. de Minister het ir. den
Senaat bevestigde in antwoord op het
gezegde van M. Jlanrez.
Op enkele dagen tusschentijd veran
dert de taks (kommissieloon en zegel-
kosten inbegrepen) in zulke mate dat
ik mij de zaak niet kan uitleggen. Bij
voorbeeld den 15" Juli 1911 leent de
Staat aan 3 en 3,5 's jaars en den 20",
dat is 5 dagen later, betaalt hij 3,425
Den 24 Mei 1912 leent hij 20,000,000
fr. aan 3 en den 30" derzelfde maand
betaalt hij 3,85 t. h. Den 15" Juni 1912
leent hij aan 3,55 t h. terwijl hij daags
en twee dagen te voren 3,9125 t. h. be
taald had.
Zou M. de Minister mij daarover
eenige ophelderingen willen geven en
mij te gelijkertijd zeggen hoe hoog voor
al die kasbons de onkosten voor ver
zekering beliepen, alsook de reiskosten
der agenten, gelast met het plaatsen
van die bons Als ik het goed voor
heb, zijn die onkosten met begrepen
in de hooger gemelde taksen.
Uit die vraag is op te maken dat onze
vriend Buyl het staatsbestuur eens
duchtig naar de ziel zal tasten aangaan
de de vele millioenen, waarmede onze
meesters in den laasten tijd zoo dwaas
en vrijgevig hebben omgesprongen.
Wij denken dat we daarover, bij het
begin van den aanstaanden gewonen
zittijd (November), aardige dingen zul
len vernemen.
't Is soms heel nattig een oogslag te
werpen in de klerikale gazetten 'k be
doel grootegekendedagbladen geschre
ven voor ernstige lieden en geenszins
de klerikale schimpbladjes die slechts
CALM
