Liberale Vereeniging
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Algemeen belang.
Donderdag, 17" October 1912.
Achlsle jaar. I\r 49.
A ito ml issemenl Y per.
Wei k lieden pensioenen
Hunne Vrijheid.
De Balkanstalen en de
llaliaansche-Turksche
oorlog.
Eendracht maakt Macht.
Verschijnende des Ëètmdevdays.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 2-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, Dixtmidestraat, nr 53, te Yper. - De aankondigingen van
gansch België en't buitenland evenals'de Noiariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Üijnsdag middag vrij en onderieekend toe te zenden
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
De voorloopige kiezers
lijsten die in voege komen
den 1 Mei 1913, komen te
verschijnen.
Degenen der stad Yper
en van al de gemeenten van
het arrondissement, be
rusten in de bureeien der
Liberale Vereeniging.
Deze bureeien zijn geves
tigd in het lokaal der
Oud-Pompiers, Seminarie
straat.
Wij kunnen onze politieke
vrienden niet genoeg aan
raden, van zonder verwijl
te gaan zien, of zij inge
schreven zijn, en of het
getal stemmen waaraan zij
recht hebben hun wel is
toegekend.
Bij de heropening der Kamers in
November aanstaande zal dus de
herziening der Grondwet voorgesteld
worden. Buiten het zuiver algemeen
stemrecht zal ook eene juistere toe
passing der evenredige ver
tegenwoordiging gevergd worden.
Beide onderwerpen zullen door al de
gekozenen der beide linkerzijden ge
stemd worden. Het zuiver algemeen
stemrecht is niet enkel de hefboom
waardoor de democratie haar volle
recht zal opeischen, het zal een einde
stellen aan die onteerde vernedering
waardoor zooveele menschen, door
de wet worden gebrandmerktals heb-
bendende maar de 1/2 of slechts 1/3
of slechts 1/4 der waarde van andere
menschen.
Rechtvaardigheid vergt dat de
thans bestaande evenredige vertegen
woordiging verdwijne. Zoo brachten
vroeger liberalen en socialisten sa
men meer stemmen uit, dan de kleri-
kalen en toch waren het deze laatsten
diedemeestezetelsbekwamen Thans
hebben de klerikalentienzetels meer
derheid in de Kamers van volksver
tegenwoordigers. Met eene recht, vaar
dige toepassing der E. V. zouden zij
hoogsten 4 a 5 zetels meerderheid
hebben.
Het is zelfs mogelijk dat zij in min
derheid zouden zijn, daar wij, om te
ontsnappen aan de onjuiste verdeeling
der zetels, nietmeergenoodzaaktzou-
den zijn kartel te sluiten, waardoor
wij een zeker getal kiezers verliezen.
Klaar en duidelijk is de houding in de
ze vraagstukken der liberalen en so
cialisten. Tusschen beide partijen be
staat er toch verschil van zienswijze
nopens de middelen die dienen aan
gewend worden tot het bekomen van
hervormingen. De socialisten diedoor
Z. A. S. alles te winnen hebben, zijn
bereid tot het uiterste te gaan en be
reiden zich eerst tot de ajgemeerte
werkstaking voor De liberalen oor-
deelen dat de gevolgen der algemee-
ne werkstaking noodlottig zouden zijn
voor arbeid, handel en nijverheid en
dat mogelijk nog, trots al deze na-
deelen, men zich blootstelt de ge-
wenschte hervorming niette bekomen.
Deze zienswijze is volkomen juist.
Maar wij mogen hier toch tegen aan
voeren, dat de kwestie van zuiver al
gemeen stemrecht tot zijne volle rijp
heid is gekomen en dat wij in ons land
eenen voortdurenden staat van op
schudding zullen beleven zeer nadee-
lig voor de verschillende bronnen van
welvaart, zoolang geene voldoening
in zake stemrecht is bekomen. Om
eene vaste houding aan te nemen zul
len wij best doen de gebeurtenissen
af te wachten en intusschenalle vreed
zame middelen in het werk stellen om
bij tijds voldoening te bekomen om de
nadeelige gevolgen eener werksta
king, hoe kalm en aardig zij ook we-
ze, te keer te gaan. Wat zal nu de re
geering doen Indien zij meester
blijft der gebeurtenissen dan lijdt het
geen twijfel of zij zal alle bespreking-
willen vermijden. Daar zij de uiting
is eener partij die geen vast politiek
programma meer bezit is zij onbe
kwaam wijzigingen voor te stellen,
zonder een gedeelte harer aanhangers
te misnoegen. Het vrouwen stemrecht,
waarmede sommige klerikalen al eens
schermen, aanschouwen wij als loute
re bluff, die maar alleen wordt opge
haald om stokkenin het wiel testeken
toch toogt ons die houding aan, hoe
sommige klerikalen zich aan die
kwestie de handen hebben verbrand
en hóe zij zich genoodzaakt voelden
tegenover hunne kiezers het meervou
dig stemrecht te bevrijden. Hierdoor
ook zal de regeering moeilijk op den
uitslag der kiezingen kannen beroe
pen, om verzet tegen de bespreking
van Z A. S. aan te teekenen. Som
mige klerikalen zijn ook niet zoo
zeer tegen het zuiver algemeen stem
recht uit het beginsel, zij bestrijden
het slechts omdat zij vreezen door
het in te voeren, van het landbestuur
gekegeld te worden.
Rust en welvaart onzer streken zul
len zij desnoods van partijbelang op
offeren. Door geweld, leugens laster
en bedrog, lukten zij er in, het kie
zerskorps hunne valsche meerderheid
af te persen. Zij alleen zullen de ver
antwoordelijkheid der gebeurtenissen
dragen. De liberale partij zal deze
moeilijke toestanden met de zelfver
loochening die haar bemerkt door
stelen tot heil van volk en land en
zich voorbereiden, want het behoud
aan het bewind zonder programma,
is eene uitdaging voor de gezonde re
de die reeds veel te lang heeft ge
duurd.
Weer zal alras een jaar zijn ver-
loopen, zonder dat de werklieden
van ons land, het pensioen van 1 fr.
daags hebben bekomen, dat als een
minimum in het liberaal programma
werd geschreven en praktisch aan
boord gelegd, ook zeer gemakkelijk
kan verwezenlijkt worden.
Zeker werd verleden jaar het ou
derdomspensioen voor de mijnwer
kers gestemd, maar dit kan ons hoe
genaamd niet bevredigen. De Vlaam-
sche werklieden zijn even zoo onge
lukkig als de Waalsche. De Vlaam-
sche arbeider is in 't algemeen
veldarbeider, fabriekwerker, enz. en
is zoo vroeg versleten als de Waal
sche werkman.
De mijnwerkers en arbeiders der
werkhuizen van metaalbereiding en
machienenbouw, genieten veel hoo-
ger loonen dan de arbeiders onzer
streken en zijn dus beter in staat
voor hun ouderdomspensioen, een
deel van dat loon af te zonderen.
Tevens zijn in de Waalsche antikle
rikale provinciën de instellingen en
gestichten voor werklieden en ouder
lingen, de inrichtingen in welke de
kwalen als gevolg van bijzondere
arbeidsvakken worden geheeld, veel
talrijker, beter en genaakbaarder
voor den werkman als in onze pro
vinciën.
Waarom, ik vraag het u, wordt
dan ons volk voor een ordentlijk pen
sioen uitgesloten
Onze liberale mandatarissen heb
ben zonder aarzelen het pensioen der
mijnwerkers gestemd en zij hebben
gelijk gehad, overschot van gelijk
die uitzondrrigswet is immers een
stap nader tot de invoering van het
algemeen ouderdomspensioen, tever-
leenen aan bejaarde werklieden.
Wat in Engeland mogelijk is zal
en kan ook in België met goed gevolg
worden ingevoerd.
Verlies niet uit het oog, dat de
inrichting der Spaarkas onder waar
borg van den Staat, de inrichting
der Lijfrentkas of Pensioenkas, het
werk vooral is der Liberale Partij,
welke daarin slechts tegenkanting
ontmoette vanwege de klerikalen
van dien tijd.
Genoeg is het bekend, dat meest
alle maatschappelijke wetten, door
liberalen werden neergelegd, van alle
instellingen welke thans nog de de
mocratie aanbelangt, worden de
grondslagen door onze vertegenwoor
digers gelegd.
Het ligt immers in de overleverin
gen inden aard der liberale partij,
in al hare werkingen, instellingen,
wetten en wetsvoorstellen, de prak
tische zijde in 't oog te houden, ter
wijl, het moet hier gezegd
hare belagers slechts met facjadewet-
ten voor den dag komen, waarbij ze
hoegenaamd niet het nut voor de be
volking, het goede voor de democra
tie bedoelen, maar enkel en alleen
hun partij- en kiesbelang najagen.
Ongelukkiglijk gebeurt het maar
al te dikwijls dat eenvoudige lieden
zich door die belofte wetten laten
beet nemen, doch eens zullen zij dat
alles vroeg of laat inzien.
De liberale partij richt en zal al
hare politieke en maatschappelijke
werking in praktischen zin blijven
richten en het zal ook wel deze strek
king zijn welke haar tot richtsnoer
moet en zal dienen om het gouverne
ment alle noodzakelijke hervormin
gen af te dwingen.
Wat niet genoeg' kan
liei'Iianhl worden.
Zooals geweten is, vragen de ka
tholieken een nieuwe schoolwet, on- J
der voorwendsel dat de vrijheid van
den katholieken vader van familie
niet genoeg wordt geëerbiedigd.
Echter, die vrijheid die ze in den
vollen zin van het woord, voor zich
zei ven eischen, weigeren zij halsstar
rig aan de andere staatsburgers, die
voor hun kinderen een gemeenteon
derwijs verlangen gegevendoor leeke
onderrichtskrachten.
Inderdaad zijn er ten huidigen da
ge nog
aTwee honderd gemeenten, waar
geene gemeenteschool bestaat.
bZes en vijftig gemeenten, waar
de eenige gemeenteschool wordt ge
houden door kloosterlingen.
cNegentien honderd zestien ge
meenten waar geene gemeenteschool
voor meisjes bestaat, door eene leeke
onderwijzeres bediend.
d) Acht honderd gemeenten waar
de gemengde gemeenteschool niet
toegankelijk is voor meisjes, mits er
geen lessen van naaiwerk, enz. ge
geven worden.
e) Honderd twee en negentig ge-
mefenten waar het aantal scholen on
toereikend is, te verre verwijderd van
het centrum of van de gehuchten.
gIn Vlaanderen en in de Kempen
meer dan honderd gemeenten waar
de gemeenteschool ontoegankelijk is
gemaakt voor kinderen van zes tot
negen jaar.
Men weet dat door den hr. Buyl en
zijne vrienden een voorstel is inge
diend, wijziging houdend van de ar
tikels 1 en 2 der schoolwet en strek
kend om verbetering te brengen in
dien staat van zaken.
Het zal niemand verwonderen te
vernemen dat de klerikale pers die
wijzigingen bekampt en van de hand
wijst.
Het blad Le Patriole schrijft dat
geen enkele reden kan worden in
geroepen om de stemming der inge
diende amendementen te rechtvaar
digen.
Natuurlijk. Doch moest de toestand
eens omgekeerd zijn, dan zou men in
de klerikale bladen vlammende arti
kels kunnen lezen over kerkvervol
ging (sic), aanslagen op de vrijheid
der familievader, zielenroof bij kin
deren en andere stadhuiswoorden
meer, die bij deze polemiek passen.
Maar nu het andersdenkenden
geldt, oordeelt de klerikale pers dat
alles om ter best gaat en niemand te
klagen heeft.
Het Balkanschiereiland.
Het Balkanschiereiland vormt het
Zuid-Oostelijk deel van Europa. Het
bestaat uit Bosnie-Herzegovine, thans
toebehoorende aan Oostenrijk-Honga-
rië, Servië, Roemenië, Bulgarië, Mon
tenegro, Europeesch Turkije en Grie
kenland.
Vroeger lag het geheel in de macht
der Turken. Thans zijn Servië, Roe
menië, Bulgarië, Montenegro en Grie
kenland onafhankelijke staten en de
Sultan heerscht nog enkel over Novi-
bazar, Albanië, Fpirus, Thessalië,
Macedonië, Oost-Roernelië en Traciën.
Steeds was hij een alieenheerscher,
DE WEERGALH
VAN HET
