1
ra
De Processie van Boetvaardigheid te
VEURNE
'^IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIW
11!
.211? 9
1H
i!
voor v£üRnE,Dimzoê/
few
OM1
Kermisfeesten
luJ.
51 3. 3 fflaats-s
I
l
CT
i
Abonnementen
KALENDER
Van De Week
1
Aankondigingen
51
Stad Diksmude
Voor God, Taal en Vaderland.
ijl
1926
J 1
1 A
VIJFDE JAAR Nn
30
Prijs 15 eentnemen
ZONDAG 25 JULI 1926.
1
-
volgens overeenkomst
1
F—
MAANGETIJDE
Zaterdag 31 Juli, laatste kw.
r Drukker-Uitgever, Jules Vanblaere-Dccaestecker, Dixmude, Postch- 72 428
LACHEDINGEN
neen ik,
ge-
de drank.
gint.
dikwijls
GEDACHTEN
zicht onder de cagoule vterduiken?
bevaar-
Mengelwerk van De Yzerbode N1 6
1. DE SINT NICOLAASKERK.
HET
OUD-DIKSMUDE
algemee-
'(’t vervolgt)
W)0R DRACHT GEHOUDEN IN HET DA-
VIDSFONDS DEN 25 JANUARI 1926.
Die den visch wilt,
Moet ook dé graten willen.
de
ne-
Zondag 1 Oogst
Jaarlijksche BOLLING in de «Villa
Blanche» Leegéweg.
Woumenstraat RINGSTEKING PER
VELO, 70 frank prijzen.
Alle ingezonden stuiken, ’t
zij dat ze gedrukt zijn of niet
blijven eigendom van den op-
stelraad.
Naamlooze stukken worden
nooit in acht genomen.
Om 5 uur, luisterrijke VOLKSFEES
TEN in de wijk «Nederig maar Deftig»,
S5S5
op,
ge-
storting' is treffend en
het foorespel. de muziek ter markt
de roezemoes van de menigte
uil
binnen
van het
Iedere boeteling om zichzelf bekom
merd, ziet1 naar geen buurman om.
Daar komt de boetelingen-stoet ach
ter de gordijn van den tempel, dié k»
scheurde wanneer Kristus van op zijn
Kruis den la.ats.ten snik gaf en, mét
een stem als een klok, uitriep, «Heer
in uwe handen beveel ik mijn geest.»
Een massa. volk sluit den volksboe-
tegang, die rond 6 uur. de kerke weder
binnenvaart. Pas is de procemie in en
rond de kerk uiteen, en de tegen-
storingros treffend tsn aangenaam
en
herbe-
’t Is kermis,
lijkt aan allé
rechts van
leven dit
wezens
- Heer GEO GOETGEBUER zal
niet sprekelijk zijn op 25 Juli, daar hij
dan ie Brussel moet zijn op het Con
gres der Krisfene Wérkliedenorgani-
satie.
Prij.0 voor 1 Jaar
voor 9 maanden
voor 6 maanden
voor 3 maanden
Per nummer 0,15 fr.
8.50 fr.
6(50 fr.
4.50 fr.
2.50 fr.
Zondag 25 Juli
om 3 u., Groot SPORTIEFFEEST
gegeven door de Football-Club, Diks
mude» op hun terrein. (Tramdepot).
Om 8 u. ’s avonds, Prachtig VUUR
WERK afgeschoten door M .Deriema-
cker.
en die van Vémtne
Vlaamsche kermissen.
Maar niet om te genieten van het leu
tige dier vermaken, wgar men ’s volks
hoedanigheden en gebrekén kan béoor
deelen, is men naar Veurne opgereisd
waar, over dén middag, een smokkel-
regten iedereen spijtig aandoet.
Van bij verre is men in ’t schoonst
eigenaardig vlaamsch steed je van heel
Belgie aangekomen cm er bij te wonen
de Processie van Boetveerdigheid wel
ke jaarlijks te Veume plaatts heeft den
laatstén Zondag van Juli.
- ■- - -w
De aankondiging ervan, overal uitge
plakt, luidt: «Deze processie, éénig in
'haren aard, dagteeként van 1644. Haar
doel is eerherstel door openbare boet-
véerdigheid. Zij bestaat uit 40 groepen,
die het Oud en Nieuw'Testament ver
beelden.
Dinsdag 27 Juli
Om 6 uur, Prijskamp met de JAS
KA ART, ter herberg «Au Petit Paris»
bij K. Vandecaspeele, Woumenstraat.
Titei.nf), trams, auto’s, auto-cars, te
Veurne binnengevaren, zetten bij de
vleet menschen af.
De toeschouwers links en
den omgang opeengepakt,
lijden in hun hart mede, alle
vertolken medelijden en ontroering-
Hun nieuwsgierigheid wordt nog meer
geprikkeld door de groep der kruisen
die traag, heel traag in aantocht ie.
Het opschrift dat deze groep vooraf
gaat, luidt: «Zijn kruis wel dragen is
Gcde behagen.»
De vele kruisen, klein en groot,
botsen tegen ^elkaar, wiogewagelen
tegen den grond. Wie zijn ze, die zioo-
als in de gevangenhuizenhun aange-
’t Meeste profijt, dat is
’s Nuchtens niet eten
’s Noensi niet koken
’s Avonds den ovérschot stoven.
Maandag 26 Juli,
Groote RINGSTEKING PER VE
LO voor alle liefhebbers, gegeven door
de wijk «Achtervroetl»Woumen- en
Molenstraten: 125 FR. PRIJS. In
schrijving vanaf 4 uur in dé «Zon» bij
Leon Delameilleure.om 5 uur vertrek
en aankomst bij Fr. Cappoen. Voor de
tweede ronde. Vertrek bij E Bogaert en
aankomst bij P. Vanderhaeghe, Prijsdee-
lingbij E. Sinnaeve daarna: VUUR
WERK en OPSTIJGING van de bal
lon «Go Ahead».
6 luchtvaarders zullen den tocht mee
doen.
Deze feesten zullen opgeluisterd wor
den met de welwillende medewerking van
het Muziek «De Kunstbroeders» le Prijs
1926, Festival Duinkerke.
En dan volgt: de vertooning van het
pijnlijksfe drama dat de wereld c.cit
heeft gekénd: het lijden van Onzen
Heer Jezus Kristus.
worden in alle postkantoren
en bij alle postboden aanveerd
De 'bazuinen blazén: alles valt stil
op de markt, de wolken "aan open en
naarmate de processie voörtgaat, wordt
het blauw in den hemel.
Zotten blijven zotten
Al drinken ze, uit gouden potten.
0
We zijn getuigen van een der ge-
heimspelen uit de Middeleeuwen wan
neer het voorvaderlijk geloof diep, zéér
diep in ieder hart, in ieder huisgezin,
in ieder gemeenschap geprent lag.
bloeiend waren. In den beginne. hieJip.de
baarheid der haven daar veel aan.
x In de opsomming der oorlogsboete die de
Vlaamsche steden te betalen hadden ten gevolge
van het verdrag van Athiers in 1305, zien wij
dat Diksmude belast is voor 8960 ponden, bijna
voor 30Ö0 pond meer als Nieuwpoor't, voor 6000
pond meer als Duinkerke, voor 7000 pond meer
als Thoürout, voor-5000 pond meer als Veurne, ’t
géene een bewijs geeft van haren rijkdom.
Een greater bewijs nog dat Diksmude een der
rijkste en nijverigste steden van Vlaanderen was,
bestaat in het feit dat deze etad een der bijzon
derste plaatsen bekleedde in de vermaande Hanze
van Vlaanderen, anders gezeid Hamse van Lon
den. Deze Han.se door de Bruggelingen gesticht
had zich uitgebreid onder de bewoners der andere
Vlaamsche steden. In 1285 rnieken 24 vlaamsche
steden deel van dien machtigen bond, die zooveel
bijgebracht heeft om de belangen der wolhande
laars en wolbe werkers te verdedigen. De verte
gen waardigerIs van Diksmude bekleedden de der
de plaats, onmiddelijk na Brugge en leper.
Na het verval der lakennijverhéid kende Diks
mude nog eenen relatievén voorspoed, voor zoo
veel dezen voorspoed, niét tijdelijk onderbroken
werd door oorlogen en beroerten; dit door hare
ligging te midden van de malsohe weiden van
Veurne-Ambacht. «Kleine stad in de weiden»
zegt dichter Verschaeve, «stad waar de boter»
als honing vloeit», zegt Sanderus in zijn geïllus
treerd Vlaanderen waar de 'smakelijkste boter
van gansch Europa ver vent wordt!
Onmiddelijk vóór den oorlog kon men zoo goed
niet meer opmérken wat al voordeel Diksmude
trok uit hare ligging op den boord van het rijke
en weelderigé Veurne-Ambacht, maar de geheel
Zaterdag 24 Juli
Prijskamp met de Jaskaart en Vogelpik
gegeven door de Maatschappij De Jas-
kaartens» in hun lokaal bij A. TACKOEN
Molenstraat.
DIKSMUDE. Tooneelafdeeling V.O.S.
De opvoeringen tijdena het seizoen:
1926-1927. zullen plaats hebben or> de
volgende da'ums: 17 18 OCTOBER
gewone vertooning;
14 NOVEMBER 1926 11 Novem-
ber-feest voor leden en eeré-leden.
19 20 DECEMBER 1926, gewo
ne vertooning.
23 JANUARI 1927, buitengewoon
feest voor leden en eereleden.
HET BESTUUR.
Zinriébieeldig, hetzij doior het spel
van de stoetganger®, hetzij door beeld
groepen en wagens, Wordt het Oud en
Niéuw Testament uitgebeeld. We be
wonderen in de procéssie de onschuldi
ge wezens der kin deden, die als enge
len het verhaal opzéggen van wat hun
groen verbeeld. De engel voor Adam
en Eva, dé engel van het Aardsch
Paradijs en van de patriarken en de
profeten, die statig en vol ernst in dé
grootste eenvoudigheid 'Voiortstappen.
Tot ini ide ministé bijzonderheden
wordt het leven van Kristus vertcond.
Allicht wordt beweerd dat het zir.~-
genot de meerderheid der menschheid
aantast.. En Nochtans nooit zijn, als
dit jaar zooveel boetelingen ter kerk
aangekomen lom aan Kristus’ lijden
deelachtig te wezen. De voorraad boe-
tekleederen én kruisen is uitgeput.
Doch, daar komen nog immer men-
schen pan die., naar een uitboeting
verlangend, het kruis moedig willen
opnemen en hun vraag kon niét wor
den ingewilligd.
De penitenten verheffen het myste
riespel. Ze trekken het Hof van Oli-
veten voort, ze dragen het zwaard en
den ijzeren hand, de verraderij van Ju-
- das, de verloochening van Petrus, dé
geeseling, de kroning van Kristus enz.
Op pracht paar den gezeten, rijden
Romeinschle, Soldaten Kristus vooraf,
die wankelend, en sukkelend zijn kruis
v.rn .ongeveer 70 kilo, vcOrtsleript.
M 26 Juli h. Moeder1 Anna
D 27 Juli h. Pantaleon.
W 28 Juli hh. Nazarius en C.
D 29 Juli, h. 'Martha.
V 30 Juli, hh. Abdon en S.
Z. 31 Juli h. Ignatius van L.
Z 1 Augusti, H. Petrus’ Banden
Beter dan in de proces?;ie kan dat
treunapel niet verbeeld worden, doór1-
dat jleg&nen, die de 'bijzonderheden
van het bloedig zoenoffer verbeelden,
met hart en ziel zoo innig van hun
zending doordrongen zijn.
In 1500 bekrachtigde F.ï.ips de Sdhoonle dit
■yciorrecht en Karel V op zijne beurt in 1552.
Zelfs werd door dezé laatste vorsten allen handel
verboden buiten de poorten der' stad, en
.een half uur afstand buiten den omtrek
schependom-
Dat dit verbod een groot voorrecht uitmiek voor
Dik.-mude, dat kan men gemakkelijk verstaan,
en dat de inwoners der omliggende gemeenten
dikwijls gepoogd hebben dit verbod te overilreden
zal men ook gemakkelijk aannemen. Gedurende
omtrent 200 jaar heeft' het 'Magistraat met die
zaak moeite gehad, zooals men het kan vaststel
len uit de menigvuldige stukken daarover hande
lende, die in het Staatsarchief van, Brugge berus
tende zijn. Van vóór zeer oude tijden hadden de
inwoners van Diksmude het recht hunnei goederen
te bezitten. Volgens een vonnis, in 1465 door den
Raad van Brugge uitgesproken, mochten de goe
deren van een Diksmuideling niet, aangeslagen
worden al was hij dan ook voor diefte veroordeeld.
Volgens een voorrecht van 1548 waren al de
gerechtszaken gewezén door de schepenen van
Diksmude onwederroepelijk en zonder beroep.
In 1598 bekwam de stad het recht’ van eenen
taks te heffen van eenen stuiver op elke kuip bo
ter en eenén halven stuiver op elke wagen kaas,
Het Kindeken Jezus in het Stalle
ken van Bethlehem met den os en
•den ezel de herders en d'e koningen
die het Gbds/kind komen aanbididen
de vlucht naar» Egypte, kortom heel
de. kindsheid vlan den God-mensch,
wordt de toeschouwers verduidelijkt.
Elke straat gelijk een mierennest.
En ’t lawaai der paardenmolens, der
bariakkén, die de Markt totaal innemen
klettert over, volk en stad tot in
kerk, waar dé menigte eerbiedig
derknielt.
Stellig méér dan een der boetelingen
zal .door! angst overvallen geweest zijn
wannéér hij de zware iiraeht Van'hét
Kruid opnam, wetende dat hij het van
4,30 tot 5.30 uur moest voortaleepen-
Doch, kloek aan: in vergelijking van
’t Krhris van den Meester, wat' is dat?
De déelnemenrs spelen hunne rol
gelijk in den ouden rijd en de boete
lingen van beide geslachten, in hun
boetekleed of met zwarten sluier, dra
gen kruisen en beeldgroepen. Velen
gaan barrevoets.»
De menschen, die straat in, straat-
uit Vëurne rondwandelen, zién beteu
terd naar den hemel op, die maar niet
wil opklaren.
Doch, goéd of sjecht weder, een boe-
tegang kan naar geen ontij omzien.
Nog slentert de jeugd op de Markt,
langsheen de barakken en de kramen
van suikergoed en prullerijen. En jo
lig klinkt de muziek voor vélen die
voor» de eerste maal aan den beker den
levens zich gaan verlu'stigen, terwijl,
tezelfder uur, menschen van beide ge
slachten, jong en oud, van de streke,
of vfcn heel verre er buiten, op de
Markt, den vo>lksstrcom doorbreken en
ijlings naar Sint Walbmlgskerk gaan
Pastor Goeraed kwam over den
mailkt gegaan, en Jantje Geuzemian,
peisde groot te doen, met zijn verbas
terd geweten eens te mogen luchten.
Bah! riep Jantje luidop, er zijn
hier niets anders dan verlkensi én pas
toors
Jantje, zegde kalm de Pastor,
zöndi&r dat gij het kwalijk néémt, gij
zijt toch geen pastor
Ik! Ah! Ah? Waarlijk
zei Jantjé.
Als ’t alzoo is, zei pastor Goe-
raad, dan beklaag ik u, want dan moet
ge noodzakelijk het andere zijn.
oude Diksmudelingen herinneren zich voorzeker
wel den tijd toen den marktdag alléén de ganache
stad deed leven, als de oude jaarmarkt voor eene
week lang al de boeren en boerinnen van het om
liggende vergaarde en in de stad hield, ’t Was
kermis in al de herbergen, in al de huizen, men
kocht op de markt, op de Halle, in de \vinkels
bij hcopen en al de «wij te wagens» gingen naar
huis, geladen zoo veel ze dragen konden.
Met ai de nieuwe verkeeitmidde's was Dikrimu-
de als centrum der omliggende landbouwstréek
veel verminderd- Eenige jaren vóór den oorlog
echter, kan men, 'dank aan de werkkracht der op
komende jeugd en aan de onophoudende pogingen
der stadsbestuurders onder dewelke wij dén «pe
ter van de trams.» Burgemeester Baert moeten
aanistippen, eene herleving van handel en nijver
heid gewaar Worden die de béste vruchten begon
af te werpen.
Laat ons hopen dat na de grootsché poging die
gedaan werd om de stad uit hare totale verwoes
ting wederom op te helpen en die ten volle ge
lukt is, er voor Diksmude wederom dagen van
voorspoed en van welstand zullen oprijzen. Te
genwoordig beleeft men te Diksmude een criois
die moest komen na den héropbouw, en die ten
.anderen al de andere streken van het land zal
beproeven voor andere economische redéns., maar
met geduld en wilskracht zal men er ook doorge-
rakén en Diksmude kan nog schoone dagen bele
ven
Nu dat wij eenen blik geworpen hebben op den
vroegéren bloei en voorspoed van Diksmude, laat
ons in oogenechouw nemen de wachtio-e monu
menten en de groote kostbaarheden die tot de
ramp van 1914, een sprekend bewijs waren van
dén, vroegeren rijkdom dezer stad.
om het boetekleed, aan te trekken of
een krui? op te schouderen, licht of
zwaar, om het dan heel, heel lastig,
gedurende een paar uilen, b.v. met ge
kruiste armen, in den boetengang fe
dragten.
ter markt gebracht.
Menigvuldige andere keuren wierden door de
Vorsten van Vlaanderen aan Diksmude verleend.
Wij hebben hier slechts de bijzonderste vermeld,
want ’t en is hier de plaats niet om een algemee-
ne opsomming ervan te geven.
Wat de handel en nijverheid betreft, deze wa
ren in vroegere eeuwen bloeiender als nu. Diks
mude onderging het lot van de meeste steden van
het aan zeeliggend Vlaanderen. In de Middel
eeuwen beleefden deze steden, tijden van onge-
meenen welstand, welstand spruitende uit den on-
gemeenen bloei der lakennijverheid.
Iedereen weet door welke redens de lakennij
verheid in de Vlaanderens te kwiste ging. Wat
men min weet, ’t zijn de onmenschelijke pogin
gen door het Magistraat en de bevolking der
vlaamsche steden aangewend om den achteruit
gang der lakennijverheid te keer te gaan. Maar
wat kon er gedaan worden tegen economische
omstandigheden, die .sterker waren dan den wil
onzer voorouder?'.
Nn het verval der' Vlaamsche nijverheid hebben
de vlaameche stéden enkel geleefd als centrums,
der omliggende landbouwstreken.
Vóór den oorlog waren enkelen onder hen zoo-
als Veuihe, Nieuwpoort, Oostende en Brugge on
der economisch Opzicht verbeterd, o. m. door de
menigvuldige badsteden in hunne nabijheid opge
richt. De andere, én Diksmude is van het getal,
•Smachten nog altijd naar eene herleving die
sléchts kan komen uit de nijverheid, en deze he
laas houdt zich bij voorkeur in de streken waar
de noodige grondstoffen te vinden zijn cm hare
uitbreiding mogelijk te maken.
Dit gezeid, herhalen wij dat handel en nijver
heid in Diksmude van in de oudste tijden zeer
Niets is vergeten de doek van Vero-
laika; Let.ldeed van Onzen Heer-, de 3
teerlingen, de spons, de nagels de nijp
tang, het ovschrift der zeven wonden,
penitenten dragende Onsi Heer gekrui
sigd, Longinus te paard, het1 Kruis
van den .goéden en van den kwaden
moordenaar.
Waarom groeien vele kinderén
zooals de volksmond zegt, voor ’t
vang of de vérbeté.iïngsischo’ol?
Waarom gaan sommige gezinnen
nooit in welvaart vooruit?
Waarom raken velen, jong nog, op
dén *vb:|keerden weg?
'Waartom zakt menig gezin tot steed8
lager peil van .godsdienstigheid en ze
delijkheid
M aarom wordt menig kind een slaaf
van genotzucht, opgroeiend zonder vor
ming van karakter en twil?
Het antwoord is toch zoo
«Omdat de vader drinkt.»
Het dageli.jksch leven herneemt, dé
honderden auto’s, de itreins voeren
menschen huiswaaóts. waar ze aan
hun huisgenooten en vrienden den die
pen indruk mededeélen der! Processie
van boetvaardigheid 'te Veurne, die
door het zinnebeeldig leven van Jezus
Kristus, de werkelijkheid van het lij
den, den dcod, de verrijzenis, De eeu
wigheid zooeenvoudig schoon hebben
verbeeld.
Zooals wij hooger gezien hebben, bestond er te
Diksmude reeds van in de Xe eeuw eene kapel
die afhankelijk was van de kerk van Eessen.
Van deze kapél wordt melding gemaakt in de op
somming den «tienden» in 961, verleend aan Sint
Donaatkfcoster te Brugge, door Arnoud I gezeid
«den ouden» derde graaf van Vlaanderen.
Door de tuesehenlkomst der Heeren van Diks
mude werd de Kapel van Diksmude van de kerk
van Eessen gescheiden in 1144 en hetzelfde jaar
op de feestdag van de H. Magdalena als kerk ge
wijd, onder bescherming van Sint Nicolaas, door
Milo, Bissehöp van Therenburg, ook gezeid der
Moriniers.
Ter herinnering van deze wijding werd er zoo
als gezegd een jaarmarkt ingesteld op den 3n
Zondag van Juli die héden nog bestaat onder de
benoeming vhn Dikismude-feeste.
Ten jare 1333 werd de Kérk met een groot ge-
dfeelté der stad door eenen b.rhnd vérw’oest. Zulke
groote branden gebeurden dikwijls ten dien tijde,
vermits bijna al de huizen in hout opgetimmerd
waren.
In den loop dér tijden werd de Kerk door nog
andere branden geteisterd maar telkens door de
godvruchtigheid dér Diksjmudelingen hersteld of
heropgebouwd.
Wij moeten hier aanstippen dat' op 13n Februa
ri 1792 ter oorzake van een schrikkelijk onweder
gedurende den vesper, den: donder in de kerk
viel achter den hoogén altaar, in de sacristij en
op den kerktoren.
Onbescheiden vraag, .die mij niet te
bint en kwatn. Het schouwspel is zoo.
aangrijpend dat het stemt om tot zich
zelf" de vraag te stellen: «dat deze die
niett misdaan heeft in zijn Leven, hun
de 'ïteen werpen: ’t Is een man, een
vtodw die voor zichzelf boéte doet; of
boete doet voor een ander. Ofwel ’t is
een rêleemcedige onschuldige ziel die
Kriftus’ lijden wil mteeleven. De last
is Bijwijlen zwaar, want de processie
moei stoppen om, nu deze dan gene,
een rustpoos te verschaffen.
Np, lijden komt verblijden, want nu
ziep we verbeeld: Kristus verrezen en
ten hemel opklimmen. De geur van
wierook walmt: ons aangenaam tegen,
het «Pange lingua.» door de teestelijk-
heitf van stad en dorp gezongen, ver
klaart dat de Godmensoh onder ge
daante van brood' nabij is. Allen knie
len .neer en willen door de aanbidding
va,li den zoon de Vader yeiZiéenüjkeji
en le oneer herstellen Hem door- Sa
tan,'onze vooronders en ganschdemen-
schheid aangedaan. Heil de Heilige
Drievuldigheid.
•P
.1
i!l
i
gag#
MM I
ODE
TTI
