lllliiiiiiilliiiliiiiiiiiiiiliWllllllllllllllll IIIIIWIl I 1 Zevende Algemeene Bedevaart naar de Graven van den Uzer mu ii tL I I 23? 3? 3SW® h i M- VOOR VEURHE..DI U-J. 1 KALENDER Van De Week Aankondigingen 60,000 VLAMINGEN TE DIKSMUDE Voor God, Taal en Vaderland. 1 ’vn Abonnementen VIJFDE JAAR Nu 35 ZONDAG 29 AUGUSTUS 1926. Prijs: 20 centiemen. volgen» overeenkomst MAANGETIJDE Dinsdag 7 September N. M. Drukker-Uitgever, Jules Vanblaere-Dccaestecker, Dixmude, Postch- 72 428 DE BEZETTING van DIKSMUDE EEN GODSDIENSTIGE REDE heen de- tragische Hat INGETOGEN VLAANDEREN DIKSMUDE ’S NAMIDDAGS het Mengelwerk van De Yzerbode N1 11 een zekere beroemdheid verwierven. OUD-DIKSMUDE HET hoe weinig tot ’(’t vervolgt). KWH VOORDRACHT GEHOUDEN IN HET DA- VIDSFONDS DEN 25 JANUARI 1926. DE HERDENKING VAN HET VLAAMSCHE IJZER-OFFER bloemenhulde Er van van DE EERSTE PAAL VAN VLAAN- DEREN’S IJZERMONUMENT den van van bestonden Diksmude, 3’: NICOLAUS BOIDIUS, /gardiaan der Minder broeders van Diksmude, die verschillige werken schreef over godisgeleeddheid en wijsbegeerte. zeer toe was een VOOR DE GESNEUVELDEN Lif~- GEVANGENEN ST 'c I 1 M 30 Oogst h. Rosa. van Lin D 31 Oogst h. Reimond Non. W 1 Sept. h.Egidius, abt D 2 Sept. h. Stephanus, V '3 Sept. h. Remakel Z 4 Selpti. h. Rosalia Z Sept. h. Laurént Just. 'ramche omwenteling leidde zij een min of meer verborgen leven, maar aanstonds na het einde van dit ellendig tijdstip begon de Gilde opnieuw te herleven. Men had kunnen denken dat den sohrikkelijken oorlog dien wij komen te beleven en de toitale verwoesting van Diksmude het éin- dte van de «Bastiaans» zouden voor gé volg ge- aad hebben, maar ’tl en duurde geen drie jaar of i zij genegen echter men- aan wa de een der Vlaamsche In feilen wind wordt de H. Mis ge lezen. Overigens blijft het bladstil over heel Dilre.mude, en de ingetogen heid van het Heilig Sacrificie zal den geheelen dag allen bijblijven. <!|4hCA l Dan klinkt nog de Eed van Vlaan deren. De armen gajan op naar het kruis. In haam van het Bedevaartko- mitéit vraagt JuJiaan Platteen die heel den tijd de mededeelingen aan de me nigte zond, nu dat de duizenden bede vaarders zouden knielen en een Vade* Ons en Wees Gegroet uit gan&cher harte bidden voor de G'esncuvede IJzerjongens, vbori ide gevangenen en bannelingen van Vlaanderen. Spontaan knielt heel dit; legér en vurig gonzen de luidop gebeden Onze Vader en Wéés gegroet over de bree- de IJzervlakte- waardig door hunnen hoogen ouderdom en door hun merkwaardig verleden. Het volk hééft te allen tijde Prijs voor 1 jaar 9,50 fr. voor 9 maanden 7,50 fr. voor 6 manden 5,00 fr. voor 3 maanden 2,75 fr. Pér' nummer 0,20 centiem. teling doen herrijzen, jm i-n wortels .diep in uwe meet grijpen om hoog op te i naar de eeuwige gerechtigheid hemel en aarde te verkondigen laatste wilsbeschikking: het voor* Vlaanderen en Vlaanderen Kristus», de giloote trouwe van kleine n enschen van Vlaanderen» Prof. Daels groet moeder De Rud der en alle Vlaamschte moeder^ wi.er kinderen atoemartelld werden in de af- sohuwelijke tragedie van den oorlog. Gtodelieve English, dé gezusters Van Raemdonck, enz. Het zijn dezen: moede,rke rv^ Rud der, Lieveke English dé gezusters Van Raemdonck, nog enkele andere wedu wen en weesjes, gebukten onder het wee, die onder de rede van prof. Daels de eerste slagen geven op den paal van voor: de groote kiosk muzikanten, komiteit en stort in. Wij kwamen mee naar bene den op tamelijk interessante wijze. Gelukkig beperkte de schade zich 1 ij. gebroken balken en planken, "escheui- de kleeren, wat schrammen en schrik. Kwart vóór één werd de plechtigheid begonnen, terwijl nog zoover het oog reiken kan de opticht mét omfloersde vaandels te zien is. Nadat onder de leiding van Jef Van Hoof den zwaarmoedigén «Gedacbte- niszang» wals niltgevoerd', spreekt voor den geluidversterker eerst, uit naam van de V.O.S.. de heer adv. Borginon: Hij ztejgt onderm'éeV 'hoe d,e Bede vaart eerst ging naiad de graven van enkele, wier leven als soldaat en Vla ming gekenmerkt wais geweest, en ten stofte hier op dftt veld is aangeland, op dezen met bloed gedrenkten bodem. Dit is de uitgelezen plaat® waar in eenzelfde vereéring al de slachtoffers van den oorlog konden vereenigd wor den. Jaar na jaar, moest hier het lijdend en strijdend Vlaanderen te samen stroomen het Vlaanderen dat te midden der over maat van zijn vernedering zoo kan hun keren naar de bevrijding, naar een bestaan waardig van een zelfstandig volk, tot over de Doodenakker de ang stig verbeide dag klaart waarop het ein delijk vrijgevochten hier neerknielt en de eerste tranen van zijn hervonden blijd- ooit geweest was. Gaarne zou ik hier een overzicht geven van de geschiedenis der St Sebariaaansgilde, de groo- te feesten herinneren die zij inrichtte, hare re glementen en dé eigenaardige gebruiken beschrij ven, de lauweren opsommen die hare gi'ldebroe- deis behaalden in dé prijskampen door andere gilde -ingericih't, maar dit 'zou mij té ver leiden en buiten den kader gaan der tegenwoordige studie. Vóór den oorlog bestond er te Diksmude nog eéne andere schuttersgilde: Willem Teil; maar de maar va,n de voetbooggilde St Joris die’ ródert lang uiteengegaan is. maar die reeds bestond in de XVe eeuw én de gilde van Ste Baróa-ra, of Bwséniem Deze gilde werd gesticht in 1520 en hare leden schotten mét het vuurwapén: doelstuk of karabijn genoemd. Zij ging insgelijks uiteen in den loop der 19e eeuw. Na de schutferegildén moeiten wij de Rederij- kerh of Rhetoricagilden 'bijzonderlijk aanstippen. Twee dezer gilden bestonden nog te Diksmude vóór den oorlog, en zijn nu wederom in leven, naar ik méén: «Nu. Morgen Niet» of liever «He den Iet, Morgen Niet» en «Scerpdeure onder ’t hélich Criuus». Beide gilden zijn even eerbied- Kwa.rt na elf wordt geprobeerd om de optocht naar den grond van Hel- denhulde te vormen. Maar de massa is zoo dicht, dat ér' van de vorming van een optocht nauwelijks kan sprake zijn. Het is een vloed die reeds, geheel den linker IJzerkant van aan de brug tot den spoorweg (een derde kilomet.) dverspöelt. !De groepen van oud-st,.lij ders en Vlaamsche meigjes en Vlaa- ó- sche wachtén, de vaandels met rouw strikken omgeven, zijn ten slotte toch b'ijeisngteraakt en' mét bfoem'éndr'aiag- slterls en IJzerbedevaartkomiteit, gehol pen door een kranige ploeg Ganda.-tur- ners trekt deze macht traag over de IJzerbrug. En nu beleven we het merkweerdige feit dat dé stoet van Vlaamsche IJzerbedevaarders ander halve uur nobdig hééft om de 15 meter breede brug over te stannen en dat de ingetogen plechtigheid aan den eersten paal van het Vlaamsche IJzermonu ment reeds zal afgeloöpen zijn (te 2 uré)wanneer nog steeds verschillen de duizenden de brug niet bereikt heb ben, En toch bleef dezé geweldige ‘massa, zooalg Vlhanderen er zelden of nooit één bijeen gezién heeft in vroom bedwang. schap plengt op dezen grond bakermat van zijn geestelijke grootheid. Aan het slot: Toehoorders 1 Het of fer dat de Vlaamsche Dooiden aan den Ijzer brachten is ons kostbaarste geestelijk bezit. 1. FRACISCUS DE KEYSER: Deze was een uitstékend godsgeleeilde die gedurende de XlVe eeuw verschillige werken schreef, waarvan eén «Vita, Sancti Bérnardi» te Parijs gedihkt in 1483. Hij stierf monnik der Abdij van de Duinen in 1294, na de godgeleerdheid gedoceerd te heb ben aan de Hoageschool van Parijs; 2. FRANCISCUS BAUDEMONT, eén dich ter, waarvan de gedichten ovengedrukt zijn in de iwerken van jacqués Sluper; 4. PHILIPPUS DE PEOUY. Deze was on geschoeide karmeliet én doceerde de godsgeleerd- heid! aan de Hoogeschciol van Leuven. Hij stierf te Brussel den 23 MaaiHl 1653. 5. THOMAS VANDEN BERGHE gezeid Montanus. Geboren te Diksmude in 1615, be kwam hij zijn diploma van geneesheer in 1639 ter Hoogeschool van Leuven. Hij oefende zijn ambt uit té Gent en vervolgens te St Winoxber- gen. Later kwam hij naar Brugge alwaar hij eeite groote faam verkreeg. Ini 1656 wérd hij door het magistraat dei‘ stad geneesiheer-pénsionnaris, be noemd en drie 'jaar daarna tot 'dezelfde waardig heid verheven door het Magistraat van het Brug- sché Vrije. In 1660 wierd hij aangesteld als eer ste geneeshéér van het burgerlijk Hospitaal, plaats die hij bekleeddié tot zijn cYerlijden in 1685. Alle ingezonden stuiken, ’t TDD zij dat ze gedrukt zijn of niet blijven eigendom van den op- Btelraad. Naamlooze stukken worden nooit in acht genomen. En dan klinkt nog de stém van oud- aalmoezenier E. H. August. Broeders, zegt de oud-aalmoeze- nier, daareven hebt gij den eerster, steen gelegd van de machtige gedenk zuil welke, mi.ddén het dtopdenveld van den Uzer zal oprijzen ais de grootste hulde van het trouwe Vlaanderen aar zijne zonen. Die ‘hulde is deze van een christen volk. Daiarom zal uwe gedenk zuil, een steenen arm gelijk, torenhoog verheffen, boven dit veld van dood en lijden: het zegenend kruis. Het Kruis* het eenige teêken dlat past op het graf van een christen. Het kruis: het heili ge zinnebeeld van de hcogiste offeren de. Het kruis: het schitterend symbool van hoop en verlossing. Het kruis: het duurzame pand van trouw en liefde. O, ge wist het zoo goed, broeders, welk het onfeilbaar teekén zijn moest, boven op den zandkem waaronder uw makker bedolven lag, wannéér ge, van takken of plankjes een Kruisken sloegt en het' plantet in ’t slijk langsheen de kronkelende grachten of neven den ge- ’kromden tronk. Gé kendet ze zoo goed 'de diepsprekende taal van de kruiskens wanneer ge die lang én smartelijke rij en aaneenreegt op de lailtboe talrijker döodenakkérs; ge spraakt zoo ontroe rend uw liefde uit wannéér ge met uw rohaiarschen penning, het kruisken van Heldenhrddé» oprichtet en versierdef op het graf van uw maatjes. Nu komt ge naar hier terug, gedreven door uw tróuw en dlankbhar herdenken, or»» in het grootsche kruis dat moeder Vlaanderen door uwe vuisten opricht, de duizenden veretrooidé kruiskers saam te vatten. Het^ schijnt me reeds toe alsof zé. van alle” zijden hierheen stroomen dé kleine zwarte kruiskens, in t’ lommer van uw eerlijk symbool: alsof de lonvférgetelijke teekening van dien Vlaamschen kunstenaar die een verwekker was, en ach., hiér ook moés't rusten,thans waarheid wordt.» Betrouwvol blikt de E. IINobels naar den oogst,; «De oogst: «levate acules et videte» ziet rondom u, broeders, boe de oog: rijk en gul is opgeschoten uit den vruchtbaren griond van den IJzer, ge drenkt met bloed; hoe liggen de wei den hier malsch en groen, hoe gblfden de halmen weelderig en blij.» Levate aculas». Beziet me die steden en dor pen, die hoeven, d'ie machtige torens, vreedzame wachters dezer geheilig de gouwen. Doch wat is die stoffelijke herle ving, bij het ontwaken van Vlaanderen De oogst: beziet me die zeé van fiere Vlamingen, hierheengéstrorund om, als een opperste hulde voor hunne doodén getuigenis te brengen dat Vlaanderen leeft, sjterker en vastbera dener als ooit, te voren. Hun lijden heeft Vlaanderen gewekt, uit hun dood is Vlaanderen hérirezen.» Namiddags gaf die fellé V'laam- ische vurigheid dei> tiénduizenden Vllaiamsche bedevaarders zich lucht in liederen die op de Grootte Markt ge zamenlijk werden geztongen. Daarl stond ook een kiosk mét zwarte gor dijnen omgeven, waarop de Ganda- tumer?' biastische beelden uitvoerden die oog en gemoed der IJzerbédevaar- ders ten zeerste troffen én die luid applaus ontlokten 'aan de echouiwers. Eten andére merkwaardigheid' het vertrek vhn den auto-rioet Links van de Hoogebrugj rijst vlak tegenover de Minoterie het zielig hou- ten k:hier twee jaren geleden ge plant. Rechts staat de groote Zerk van Heldenhulde. Daar zal de zuil van het herdenkende Vlaanderen als een toren zoo hoog oprijzen. Het is daar dat de plechtigheid nu plaats heeft. Het is er Woest, op beton- en cementwerken gaan duizenden bedevaarders hukken. Over! een gebied van verscheidene hek- taren heeft Bell-Telephone vele luid- sprekérs aangebracht. Hier heeft eerst de plaats. Het is spoedig een berg, zijn tuilen en kransen van honderden V.O.S.-vtereenigingen vanl invailiedon, van het Vlaamsche Volkstooneel het Alg. Nederlandsch Verbond, studenten en meisjes, enz. Een ongelukkig geval doet zich nog voor sprekers, journalisten van eene Rederijkers Gilde, moest hij voorgedre- gën worden, dbör de meerderheid der leden aan- veerd en gedoopt worden. Dit doopsel' geschiedde met «Rozéwaten» en de oude rekeningen van «Nu, Morgen Niét» en Scerpdeure» maken bijna, jaarlijks melding van den aankoop van zulk «Rozewater Nu en dan werden dOor1 de Rederijkersgilden grootte prijskampen uitgêtohreven, zoo van too- neelstukken alls van letterkundige werken, opgé- maakt 'door de leden der! verschillige deelnemen de gilden. In ’t algemeen lieten dezé letterkun dige gewrocht én veel te wenschen, maar er wa ren /toch isomtijdg redeiÈjkeiis zoöals De Swaen van Duinkerke én andere die dichtstukken en tooneelstukken viooribrachten die eene oprechte letterkundigé waarde hadden. In de ‘prijskampen, ttasischen de Vlaamsche steden en gémeenten ingericht, bekwamen de Diksmudsche Redyrijkere; gewoonhjk eenen groo- ten bijval. Twee andere Rederijkersgilden heb ben vroeger te Diksmude bésltaan: «De Gcisellen van den Wijngaerde» en de «Royaérds» maar hun bestaan was niet van langen duur. Vele andere gilden vhn vermaak vóór den oorlog en bestaan nog te maar, evenals de gélukkige volkeren, hebben zij geene geschiedenis. Als zij er eén hebben, ’t is moderne géschiedenis en deze kennen mijne me deburgers zobwel als ik Iedere stad is fier op hare zonén die zich on derscheiden hébben door hunné bijzondere be gaafdheden op het gebied dér kunsten en weten schappen.. Ik motet hieu dan ook de aandacht trekken op eene geeks Diksmudelingen die in hun tijd door hun bekwaamheid en hun kunst i worden in alle postkantoren en bij alle postboden aanveerd Vlaanderens Ijzermonument. Ontroerd begróet nu Dr Daels toekomstig kruis van Vlaanderen: «Het rijze, dit kruis van Vlaande ren® heldenhulde, als voorteeken van de groote bévrijding van ons volk, eigenmachtig over zichHejlf beschik kend volgens de plechtige oorlogsbe- loften voor heel de beschanfde wereld afgelegd en volgens den diepgedihgen en ktaargeuiten wil van het/voor Vlaan deren bezweken IJzergesacht. Vlaamsche bedevaarders, hier van alle kanten, langs de met brókstukkén Om 1 u. 30, terwijl duizenden neg steeds de brug overs tappen, en de lui sterende menigte reeds tot aan de sjXiM'weglijn in de verte is gerohoven, brengt prof. Dr Fr. Daels, namens het Bedevaartcomiteitden groet aan de Vlaamsche dooden. Hij spreekt tot hen «Uw moeders, uw vrouwen en kin deren, uw bloedverwanten, zij die u het leven schonken, zij aan wie gij het leven hebt geschonken, zij met wie gij het leven hebt gedeeld in vaders huis, in moeders hoekje, zij allen met w;e gij het oorlogswee in de loopgraven hebt geleden, heel uw Volk wil langs heen de* tragische oeverte van Uzer, vlak vóór de bloédmolens 'Diksmude, het eeuwige kruis Vhanderens tweevoudige ooiJogsmar- teling 'doen herrijzen, een kruis dat borsten schieten I en aan uw Alles voor de Het was als een burgerlijk strijdle- ger 'dat Diksmuidte Ibestoatode. Kwart vóór elf kon het volk der aankomende trein met moeite nog Vooruit: in al de straten tot aian de nieuwe IJzedbiug stond de ontzettende massa- opgéhoopt EenigEn alles zwart-geelaan meett al de huizen zwart-géel, al de bede vaarders hebben zwart-gele vlagjes, de honderden autos die van allé banen, komen aangesnord, laten even trio*;.i fantelijk hun zwart-geel wapperen. Op 'de Grootte markt - gróótste pleinen van het land moet de H. Mis tot, lafenis der zielen van *dte gevallen Vlamingen in onen lucht worden gelezen. Het autaar staat opgericht tégen den gevel van de Bank voor Handel en Nijver heid. Het geeft een indruk van vres selijken ernst deze duizenden hier te zien staan, blootshoofds, niets verlan gend dan vandaag één wroote dag inge togenheid te hebben, één dag van in keer en gedachtenis. We herinneren ons hoe, twee jaar "«leden, de mis- hoordeils niet meer in de kerk konden en een gedeelte der Markt vulden. Maar jawel, nu vult de massa- niet al- een de geheele Grootte Markt, maar al de omliggende stdaten, en lengt zich daarenboven uti tot aan de statie eenerzijds en tot aan. de grens van Caeskerke anderzijds. Wij maken met onze confrateiri een berekening van de opeengehoopte massa, en moeten tol de slotsom komen dat er minstens der- tig-duizend man bijeenstaat op de Groote Markt en omtrek. We schatten hpt jaantial leeuwenvaandels op circa. 400. Daar zijn er tot van het uiterst0 hoekje van het land, o.a- van Hamont En deze berekening moet kloppen, want ’s namiddags werd er ons in de statie medegedeeld, dat- per trtein zeer zeker 43,000 man is toegekomen (ge wond treinen en 10 proppensvolle. spe ciale treinen). Voeg daarbij- dan de 'duizenden per trlams, autobussen, wa- Het volk hééft te allen tijde aan tooneelspelen gehouden. In de middeleeuwen werdén er mys teriën of bijbelspelen opgevoerd in de kerken *n het volk kwam daar gretig naar toe. Later, on der de hertogen van Burgondie. kwamen bijna overal Rederijkersgilden tot stand, die benevens het tooneel ook de letterkunde beoefenden. Al's wij niu die tooneelstukken of letterkundige oefeningen beschouwen, dan zijn wij ermede den spot te drijven. Wij mogen niet vergeten in welke omstandigheden de schén der kleine steden moesten leven fat* onze moderne tijden, hoever zij verwijderd ren van intelléctueele middens, boekdrukkunst verspreid was, enz. enz. Ten anderen, als wij dé tooneelstukken over zien, die in vroegere eeuwén opgevoerd wierden, bemerken wij dat, Voor hétgene de tragedies be treft, het gewoonlijk vertalingen waren van de grooté Griekeche klassieken Eschyles, Sophocles, Eurepides, en hunne tijdgenobtem Hedendaags zijn de cpgevoérde stukken ge woonlijk van veel mindere hoedanigheid. Volgens, de stadsrekeningen van Diksmudé bestond «He den Iet, Morgen Niet» reeds in 1447. «Scéijoden re» wordt voor de eersté maal vermeld in 1449. Maar nu, «Morgen Niet» is toch de oudste, zoo- ale blijkt uit eené uitspraak van het Magistraat, ten jare 1577-78: «Heden Iet, Morgen Niet» is d'oudste ’tytle van Rhetorycke binnen idfeser stede, zegt deze uitspraak, en oveiteulcx zal vooren gaan in de processie en coc eerst sne- len, ghelvc zy van oude tyden ghedaen heeft». Vroégertijde als er iemand wilde deelmaken gens, autos, fietpen en de groepen uit de onmiddelijke omgeving De Sichatting dat er om 11 uur ’s morgens meer dan -50,000 Vlamingen bezit hebben genomen van den grond waar het bloed hunner jongens vloeide, is dus geen zier overdreven. Langs dé groote banen kwamen lan ge, indrukwekkende auto-,stoetendie heel M'tesb-Vlaanderón in bbioering brachten: de autodienst had.' plaats te bezorgen aan circa, 500 autos - -Gilde herleefdeopnieuw, bloeiender dan Wij weten niet hoé het geschil eindelijk ver effend werd. Indien wij er hier melding van ge maakt hébben, ’t is om te toonén hoe de Daks- mudsche schiittèrs in (de jaren 1400 reeds haid- nekkig warén om hunne eer te verdedigen en hoe vast zij waren om hunne rechten te hand haven. Sedert het begin der XV Ie eeuw werden de .schuttersgilden niet meer geroepen om ter oor log te trekken; de vortning van betaalde leger benden onder de regeieiing t.er eene auuere scumlersgirue: vvmem Builgondie, de inner ng v n .oorsprong dezer gilde dagteekende de verflauwing van den invloed der gemeenten, 1 de uitvinding van hé>t buskniit waren alde de bestonden .ook de zaken waardoor' de medewerking der schu ter.-.- gifc uiteengeg gilden minder nuttig en voordeel^ bleef. hftstondi jn de XVe eeu Nochtans bleven dezé instellingen bestaan, maar in stede van zich tot den oorlog te berei den werden zij uitsl uitelijk, Maa.tscha.ppijen van Vepmaak, .alhoewel 'zij menigmaal diénden het handhaven der inwendige orde. Er zijn nochtansi afteer weinig schut'teisgilden, en misschien wel -geen ééne in ons land die zulk een lang en onafgébibken bestaan hebben als de St Seba&tiaansgilde van Diksmude. De oorlogen en omwentelingen, de slechte tijden hebben haar nooit, kunnen doen veiidwijnen. Gedurende de der Vlaamsche zerkjes aangelegde we gén toegestroomd, op u allen rust een zware plicht: de moeders1 dte kinderen, de bloedverwanten onzer doodén heb ben de eerste grondvestn geslagen van het monument tot: eerherstel. Aan u allen dit werk te bekronen, aan u de onvergankelijke zuil van Vlaamsche belijdenis spoedig en grootsch op te bouwen. Uw steun weze ‘dan in hét diepste van uw geweten «e,l wat gij kunt» als vervulling van een allereersten plicht tegenover hen die vielen, in den dienst van Vlaanderen, voor hun en ons r'echt voor hun en onze hoogste geestelijke goederen, voor ons aller ideaal «Alles voor Maanderen en Vlaanderen voor Kristus.» --0^1 i f i- ^saïXSb». - K 77 J» - S ’Ti -Z' r DE YZERBODE

HISTORISCHE KRANTEN

De Yzerbode (1922-1940) | 1926 | | pagina 1