X
Met opzigt lol het opkomen en de duer-
IETS OVER DE Wifi DEN.
of
AENMERKINGEN OP DE MAEND MAERT,
volgens vader Cats.
1 zoude men aenhaelen dat de stadsrechten bier
agtergelaten zyuwantin tegendeel is er ook
van de kleync afvallingskens der beest niet ge
sproken, waer mede zy overvloediglyk de
rcgten konnen voldoen.
Dit maer slacude op de eerste kwaliteyt van
goed, die niet allyd voor onzen neus komt, wat
moet er dan gezeyd worden van de mindere
kwalitcytdie aen gelyken piys verkogt word.
In deze maend is het goed bier brouwen
want het word niet ligt zeur, bezonderlyk als
het wel beslagen en met te weyuig gehopt is.
ludicn den moerbeziën-boom botten draegt
zal bet niet meer vriezen, hy is den kloeksteu
en verstandigstcii van het boomgeslachtwant
hy bot nog spruyt niet uyt zoolang nog ecuige
vorst voor hauden is.
In deze maeud zal men het lichacm wel
oeftenen en wal meer drinken dan men in den
wiuter gedaen heelt, rnaer weynig eten, gelyk
Palibius gebied ouk is het in deze maend goed
aderlaten maer niet op de duymen. Doch Hy
pocialcs wil dal men in ’tbegin van deze
maeud niet zal aderlaten om dat de lichamen
nog vol pituato zyu.
N. B. Deze aenmcrkiogco en wel bezonderlyk
die van bet drinken hadden ons moeten
keubaer gemickt zyn voor’ t begin der maeud.
Veurue, 1 April.
In ons Blad van 6 miert lestleden hebben
wy gemeld dat de kerkfabriek van S*. Nicolaus
alhier, met den heer Geva overeengekomen
waren om, op de 8 voornaemsle hoogdagen
in gemelde kerk een orchcst in de Goddclyke
Diensten te hebben, welkers uylwerkiug
zondag lest, wezende den hoogdag van
Paesscheu wy bet genoegen gehad hebben
te aenhoorcu alhoewel voor de eerste-mael
alles nog niet alderwcuschelykst was, heeft
het hoogst verrukkend geweest en heeft ook
met gelaten van eeneo overgrooten toeloop
van geloovigen bytetrekken en zal meer en
meer eeue groote bydrage tot het bywoonen
de Goddclyke Diensten te wege brengen.
By ecu koninglyk besluytword den
ondcr-iiitcudcnt der eerste klas Parys, op dc
jaerwedde van reformc gesteld, en is
zyne verblyfplaets te Nieuport aeogewezen.
lu den nagt van den 26 of 37 der pas
afgeloopene maend, is er eenc diefte met
braek gepleegd ter niet wyd van hier af
gelegene gemeente Vinclicm, ten nadecle van
den landbouwer Josephus Van Hullc.
Den dader daer at is eenen fraoschman die
kwaem van te Duynkeike verwezen te worden
en erne ucr ten toon gesteld te zyn, en in het
weglcy leu te Cassel uyt de gevanguis was
ontsnapt, in Belgien is komen vlugtten, en
is zondag lest, na middag, alhier, door de
geud irmen aengehouden en bevind zich nog
in onze gevangenis.
Gelykerwys wy sedert korten tyd verscheyde
hevige winden hebheu moeten onderstam, ge-
looveu wy het onze lezers aengenacm zal wezen
deze korte bcschryving over de stormen en
orkanen heden 111 onze kolounen aenletrdfeo.
De Winden outstacn door de verandering
in de zwacrte, digtheid en uitzetbaerheid van
den lucht- of datnpkiing zoo haest de leegere
schichten van den dampkring 111 eeue lucht
streek door warmte uitgezet, ligter worden,
zoo zal aanstonds deze ligtere lucht in de
hoogte stygenen de naburige meer zware
lucht zal aendriugeii om de plaets van deze
inteuemcu. Deze beweging is het gene men
den wind noemdt.
Behalve de warmte kan ook eene snelle
gas- of dampvormiug ”of cene onlbiuding
dezer vloeistoffen het cvenwigt van den damp
kring stooreu, wacr uit iusgelyks wind outstaet,
het zy van de plaets af, het zy naer de plaets
toe wacr deze omstandigheden voorkomen.
Zulke vormingen en ontbindingen geschieden
B. V. by on weder en hy eeue snelle afzon
dering der wolken na ecuen langdurigen regen.
Wegens de onderscheidene graden van suelte
bekomt de wind onderscheidene namcuals
zacht windje of luchtje, cene flauwe, mid
delmatige sterke harde windstorm, orkaen.
N ipens de sterkte van den wiud of zyne
Werking op liet gene hem in den weg staet,
is door proefnemingen bewezen dal de lucht
zich omtrent 24 mael sneller dan het water
behoef; voort te bewegen om met dit laetste
eeue gelyke werking op eeue horizontale vlakte
uitieuelleiien. Up deze wyzc heeft men berekend
dal cene orkaen van 120 voeten snelheid in
de seconde, op cenen toicn, die t5o voeten
hoog is, en 3o voeten in het vierkant heeft,
cene kracht van meer dan tnilliovnen ponden
gewigts uitwerktop cenen boom van 58
voeten hoogte met eeue kroon van 5o voeten
breedte en ecuen stam van 10 voeten hoogte,
zal eenc dergciykc orkaen cene kracht van
4 milliocu twee honderd ponden bereiken.
Naer hunne ougclykinaiige snelheid worden
de winden ook windvlagen en rukwinden
genaemd; en naer hunne kringvormige be
weging, worden zomtnigc wervelwinden
dwarrelwinden geheelcn.
Veurne,3i Macrt i&fn.
Mr. den Drukker van het Advertentie-biad.
In uw Blad van Zondag lest bebbe ik onder
andere wel knoddige ai lykels gelezen dat gy
onze vi ugtb ire en op de zeekust gelegene streek
will de verkeerde wereld doeu wezen 0111 dat
den verschen visch voor onzen neus wegge
nomen word; ook maekt gy cene opmerking
wegens bet ryzeu van den vleesch-prys lot de
som van 60 ccnlimeu per halve kilo.
Gelieft dus de goedlieyd te hebben fan dezen
artyk-l ook cene plaets m uw agtbaer Blad te
verleencu
Het vleesch nu aen 60 cenlimeu de halve kilo,
de aerd-appels aen g f anken per zak en zelfs
nog maer dryspindersde lerwc aen eeu lame
lykeu Imogen prys, en bet land in alle rich
tingen dooiloopen van vreemden met alle slack
van koopwaren, dal’er voor ons niet meer te
winnen is, daer is niet mede te lachen, want
ik wctc waerlyk niet wal wy ten lesten zullen
geworden, en dacrom gac ik hier kortbundig
eene aenmerking over het in prys verhoog» u
van het vleesch maken.
Men zegt nogtans, myuhceriudien het de
slagters geboden wierdc van in het vlceschhuys
iu plaets van in hunne woningen te verkoopeu,
men ons beterkoop vleesch zou le kunnen aen-
tclialfcti, mits men aldaer zoude konnen afbieden
en stukken na beliefte en weerde konnen uyl-
kiezen en dat zulks een groot voordeel cn acn-
genaëmheyd voor ccn»ider zoude wezen. Zelfs
is het te verwonderen boe den prys van het
vleesch niet zoo als het brood (’etaxeéit word
gelyk in den loop der 1820 tot i83o. In den
tegeuwoordigen toestand doen de slagters al wat
zy willen, zy verhoogen den prys, zeggende
de beesten zyn dueretc.; nogtans cene kocy
of veirs, eerste kwaliteytwegende 600 halve
kilos, kost 35o francs verkogt a 60 centimen
de halve kilo mackt 36o francszulk slack van
beesten konnen geven tot i5o halve kilo, roet,
verkogt a 5o centimen de halve kilo, komt 75
francs; dacr-en-bovcn kan dc liuyd wegen
60 tot 70 en meer halve kilosverkogt aen den
prys van 45 centimen of daer omtrent, komt
3o Ir 5o francsdit mackt ten slote cene winst
van 100 francs per U’cst of per 600 francs,
hier niet gesproken van kalvcr nog schapcn-
vleesch die waerlyk niet met verlies verkogt
word. Zie daer do noodzaeklykheyd van ver-
hooging van den prys vaa T vleeschte vergeefs
*a emheid der winden worden zy onderscheiden,-
in regelmatig of vaste en onregelmatige of
veranderlyke.
De regelmatige winden zyn die welker,
begin cn einde cenen zekeren tyd volgen en
op wier terugkomst men derhalve mag staet
maken. Tot deze belmoren
1. ° De passaetwinden of de bestendige oosten
winden in dc zeeën tusschen de kcei kringen.
2. * De Moussons of jaerlykschc periodieke
winden in de Indische zee.
3. ” De dagelyksclie periodieke winden, gelyk
B. V. de oosterwind by zons opgang m de
koude en gematigde luchtstrekenmitsgaders
de land- en zecwiuden.
De passaetwindeu zyn voor de zeelieden van
zeer veel nut. De schepen die uil Europa naer
Amerika zeilen zoeken zoo spoedig moge'lyk
de zee tusschen de kceikringen te bereiken,
en zyn alsdan iu 20 dagen tyds in West-iudie.
De matroozen hebben gedurende deze vaert
met noodig de zeilen aeulerocrenen men
zeilt als of men eeue rivier afvaerde; zoo dat
het geen groot waegstuk zyn zoude van deze
reis in eeue overdekte sloep te ondernemen.
üc Moussons waéijen in het eeue jaergetyde
uit <le eeue hémelstreek en in hel auder uit
dc tegenovergestelde. Tusschen deze beide
tydiuimlen is een tyd waer 111 zich dc beide
bewegingen in evenwigt houden en gedurende
den welken dikwils hevige stormen plaets
hebben.
De dagelyks periodieke winden zyn bezon-
dei lyk onder den naem van land- eu zeewinden
bekend. By dage komen zy van de zee op bet
land en by [lachte beeft het omgekeerde plaets.
Onder de merkweirdige winden behoort de
zoogenaemde 'harmatta of harmattan (drooge
wind aen de wcstél'yke kust van Afrika. Hy
komt uit het oosten over de Sahara of groote
woestyn en duerl van 3 tot 5, somtyds tot
12 dagen. Zoo lang deze wind waeit, is de
dampkring zoo troebel, dat er de zonnestralen
naeuwelyks op deu middag kunnen dooi bre
ken: de her-le lucht is dan vol van een drooge
nevel die uit fyn stof bestaet, het welk de wind
in de woestyn doel opvliegen. Hel gras en het
loof der plantgewassen verwelken dan worden
dor en zoo droog dat men bel tusschen de
Vingers kan fyn viyvén. Alle houtwerk ver
droogt; kleine bersten en scheuren worden
zeer groote spleten; De opdroogende eigenschap
van dezen wind is zoo stéik, dat men by het
schryveu nauwelyks dc pen kan vochtig hou
den. De huid van de handen wordt er zoo
dor bydat zy openberst en hel bloed er
door vloeit. Die in dc openc lucht zyn ge
voel, n eene mocyelykbcid iu hel ademhalen,
die hen bynacr versmagt De ingezeten houden
zich dan zooveel mogelyk in huis.
In italieu en Sicilien komt er uit de Afri-
kacnsche woestynen een wind, Scirocco ge-
bcctcn die wegens do waterdampen, welke
hy van de middelandscbe zee opucemt, zoo
afmat cn verslappend is, dat de levendigste
metuchen hier door ncèrslagtig cn moedeloos
worden. Men staekt alsdan zoo lang hy wacit,
alle wcrkzaembedencn houdt dc deuren eu
vensters zorgvuldig geslotenmen hangt iu
de kamers natgemaekte lynwaden voor de
vensters, cn bcspicnkelt den grond aen-
houdend met water. In de hoogc gebergten in
Zwitserland is ook een diergelyke wind te
vinden, welke Fohr genoemd wordt.
In de woestynen van Arabien eu Syriën
wordt somwylén de wind Semoem of Samiele
(vergif) genoemd voor de reizigers zeer ge-
vaerlyk. Hy komt uit het zuidwesten en toont
zyne uit wei king iu meer of min heete en lange
vlagen of rukken wacr van elke langer duert
dan de mensch deu adem kan inboudcti. De
lucht vertoont dan eenen geelen en lood-valen
kleur, en de zon wordt donker. Dewind heeft
eeue sulferachtigcn reuk, die uit eene bedor-
vene gas ontstaet hy verwekt onder de men-
schen eene sterke uitwaesseming en bevan
genheid van adem- Wanneer men den mond
opent is het verhemelte cn de keel aenstondz
