ig nog
A
steden
bouw-
»edcr*
idering
tribun0
bh *yn
kende t
uitaten
iet een
itional®
liddcl-
ers en
i nog
iter»-
ickon
roevig
ifdstad
ir.
ft in
vol-
ng over
voerin-
chillei'i
van te
ten ne-
l voor-
ichiel»
ja, cn
iluwan
heden
;n *ul*
uoport
recren.
»g van
:men.
xwer,
or «yn
d» xyn
ioor'
;r dan
300 in-
gen e”
er 000
1400 te
tenten
allen
ite ver-
I °pgeklommen heeft aldaer een kortbon-
'lige aanspraak afgelczcn die behelsd dat
hy de republiek aenklevende is, en daer
Da is hy uit dczael vcrwydert.
■olking
id, dat
tot ®0
Kluwer
abragt,
;n het
o on-
in do
van
et do
rking
bouw-
g der
lliaefd
Ll aen
n al»
agaten
op do
Iwlan-
;t kan
i der
DE KEUS VAN DOUAY.
Ter gelcgentheid der byeenkomst van
vor»cheide reuzen en reuzinnen, in de »ep-
tember-feesten te Brussel»yn wy aengeport
om hier een korte beschryving te doen over
den oorsprong van den reus Gayant van
Douaydie onlangs zoo welwillende is ge
weest van de feest der inhulding van den
yzcren-wcg onzer gebuerte-stad Duyukerke
met zyne familie te komen vereeren waer
af er *oo menige Veurnarcn ooggetuige
hebben geweest.
In het jaer 1479, indien ernoglieden van
dien tyd in het leven waren, zy zouden het
konnen getuigen, de oorlog altyd voortdu
rende tusselien den franschen koning en den
arts-hertog Maximiliaenechtgenoot van
Marie van Bourgogne, gravinno van Vlaen-
deren,aen wie de stad Douay was toebehoo-
rendede franschen denkenendo met een
slimmen trek meester te worden der stad
verdoken er een groot deel agter de be
plantingen aen de arrassche poort, den 18
dag van Junicn zonden twee in boer-ge-
kleede persoonen de eenen eene merrie en
denanderen een hengstby den toom leidende:
nae de poort om daer mede in de stad te
komendenkendeterwyl de poort open
wasiutesluipenmits de wagt zonder mis-
Men leest in de Broedermin het volgende
iiuii-iomin.
Een Kulden toom omtrent do paerden
])at maekl ze niet van booger waerden.
Dwaze, o drydubbel dwaze inenschcn, gy
die in den B juny 47 den dageraed van eene
volks - politiek begroet hebt! Verblinde
Volksgezinde liberalen, gy hebt tot voetbank
der doktrinairc coterie gediend, eu met
ydele schoone woorden heeft men u rond
den tuin geleid
Ach! ja, men beloofde ons eene nieuwe
politiek splinternieuwe reddings-gedach-
ten nieuwe mannen, dat kregen wy, maer
nieuwe daden.... zoekt ze my
Is hel oorlogs-budgetserieus verminderd?
Is Vlaendercn’s redding begonnen
Waer blyft de hervorming van het natio
naal onderwys
Waer blyvcn die groole openbare wer
ken die onze ellende moeten inkorten
Is de kleine burgery ontlast
Zyn’s volks levensmiddelen bcvryd?
Welke groote debouches heeft men ge
vonden
Worden de groote appointamenten
gesnoeid
Is ’llot der kleine ambtenaren verbeterd
I» er cenige hoop in Vlacndcren gekomen
Isbesparing eene waarheid geworden?
Des al niettemin, wenscht men ons geluk
tnct de nieuwe politiek ,die wy de eer heb
ban te bezitten. Men zegt ons dal de vreem
delingen ons bewonderen en zelf» dat de
duitsche ryks-vikaris Johan geroepen heeft:
s Gelukkigd> ymael gelukkig Belgie
Och ja inderdaedals men zoo maer
•Deenlyk de oppervlakte der zaken aen-
•ehouwt, kan men zich op den duur in
beelden dat de voorspoed acngroeijend is.
Want ziet
Wv vragen aen de vreemde landen gcene
Uitwegen geene debouches meer maer wy
Vragen koniplimenten en eerelintjes. Wy
zyn ryk genoeg. Als onze provineie-raden
■ich met het op/oeken van buitenlansche
markten en. verkoop-plaetsen bezig houden,
roepen zy nietAllont done Wy zyn ryk
genoeg.
Wat is sedert meer dan eene macnd de
hoogste bezigheid des kabinets geweest?
Gelden en Reuzen aen de provinciën t° vra
gen', om de brussclsche nering t« doen gacn,
Want iedereen weel dal Brussel tc beklagen
is. Gy vraegt dal men het leger wal min
koslbaer make? Men antwoordt: kermis.
Gy vraegt een stuksken brood en cenige on-
derwyzers voor het volkuien antwoord
kermis. Gy vraegt dat men voor den aan
staanden winter maatregelen neme, men
antwoordt: kermis. Gy vraegt dat men zich
haestig aen ’t werk stelle om de kwynende
burgery op te beuren Kermiskermis. Gy
vraegt eene grondige hervorming der belas
tingen Kermis, zeg ik u, kermis. Gy wilt
dat men geheel en al volgens den geest
onzer demokratische konstitulie handde
o dan kermis kermis kermis tot ’s lands
lafen is.
Inderdaedinderdaed, dat is eene nieuwe
politiek want aen zulke manier van be
sturen had nog niemand gedacht
IETS OVER DE AERDAPPELEtf-PLAEG.
Het is voorzeker al sedert menige jaren,
dat inenacnhet groensel of loof der aerdap-
pelcn iets oneigenaardig» heeft kunnen be
merken ofschoon dezelve slechts in het jaer
1844 in den grond zyns binnenste begon te
bederven ja by alle vernuftige en nauwop-
speurenden landbouwkundigen liet de onl-
aerding of verbastering dezer aerdvrucht
zich sedert lang ontwarenwant naer mate
hare groeikracht verflauwde, verminderde
ook derzelvcr opbrengst. Doch deze voort-
gaende ontkrachting bleef door het grootste
deel der landslieden onaengemerkt, tot dat
in het jaer 1844 deze ramspoedige besmetting
zich uit al hare kracht veropenbaarde. Voor
dit tydslip geheugde het niemand, dit won-
dcrbaer verschynsel noch ooit gezien noch
er zelfs van gehoord te hebben, alhoewel
deze aerdvrucht ten jarc 1779 aen dezelfde
bederving onderworpen zy geweest, en even
als op onze dagen by de werkende klassen
gebrek cn nood deed ontstaen ja, volgent de
beschryving, leverde de plaeg van destyds
dezelfde kenteekenen op en scheen van ge-
lykcn aerd als degene van heden. Diensvol-
gens is het te denkendat dezelfde maatre
gelen, welke toenmaals gebruikt zyn om deze
plaeg uit te roeijcn, than» ook zullen moeten
bewerkstelligd worden; wy willen spreken
van nieuw plantgoed uit Noord-Amerika
(namcntlyk Virginie) te doen halen anders
beschouwen wy deze aerdvrucht in het ver
volg al» tcenemael verloren; want, dat men
derzelver mislukking niet toesehryve aen
ongunstig weer of luchtgesteldheid of andere
toevallige oorzaken; de onderving, gedu
rende vier achtereenvolgende jarenlogen
straft al hetgeen wat men hierover zeggen
moge. Wy willen echter niet betwisten dat
goed en gematigd weder niet eenigzints by-
drage tot het welgelukken der acrdappelen,
doch zoo als het dit jaer gebleken is, zyn
deto de» niettemin aen hevige verrotting
onderworpen geweest. Voor aleer deze plaeg
«ich ten vollen begon uit te breidenkon hot
ongunstig weder, te veel droogte of te veel
nat, de aardappelen wel eensdeels doen
mislukken, en derhalve haren oogst doen
verminderen; maer in den grond bleven
dezelve immers voor alle bederving vry. Zyn
dan de vier lest verloopen jaren zoo veel min
voor»poedig en onvruchtbaar geweest dan
voor 1844 Voorzokcr neen En zulks bewyst
klacrlyk hetgene wy komen te zeggen. De
oorzaak ligt daer niet in beslotenhet is het
zaed of plantgoed zelf dat zoodanig ontaerd
is gewordendat het van «ene onzuivere
cn bedorven natuer zynde, geene goede en
gezonde vruchten meer voortbrengen kan.
Er is aen die acrdbuilen juist hetzelfde over
gekomen wat men aen andere vruchten
namcntlyk aen uitlandschc tarwe, aen Rigas
en Memel» lynzaed ondervond welke alle
op zekere tydstippen moeten vernieuwd
worden wil men derzelver ontaerding voor
komen.
De ziekte der aardappelen schynt ons
geene andere oorzack te kunnen hebben dan
<le ontaerding. Want wat heeft de professor
Morrenen andere onderscheiden geleerden
na menigvuldige opsporingenover deze
Zich op reis begevende, bevind men een
uiterlyk verschil tusschen de steden en ge
meenten by voorbeeld zyt te Brussel, de
hoofdstad van Belgicnland alwaar alles in
pracht en voorspoed is, daer gevoeld men
een zekere voldoening van al den welstand te
zien; dan komt men af naeGent, daer is nog
al veolo beweging, en men moet er cenige
dagen verblyven om te ontwaren dat er ar
moede is. Men komt toen nae Brugge,
ongelukkig Brugge! Zoo eene groote stad,
die voortyds zoo bevolkt en in voorspoed
was, heeft meer armen als andereinwooners.
Afzakkende op Oostendezien wy dat dit
atadjo aen eene bloem mag vergeleken wor
den, die des zomers in volle bloei stact,
cn des winters verslenst is. En Veurne, ja
Veurne is wel een klcen nestje, een stadje
die byna geen koophandel-huizen bezit,
I maer Veurne heeft ook zynen iets, en dezen
iet» is een groot gevangon-huis, alwaer wy
dage) yk» de gendarmen zien natoelrekken
met aangehoudene bedelaar»I
plaeg kunnen ontdekken Hoe heeft hy over
dit onderwerp geschrevea Zou hy niet
blindelings, zeggen wy verreneven» het ei
geslagen hebben met te willen beweeren dat
een zeker mos of onkruid (plantas parasites)
dal men met het bloote oog nauwelyk» kan
bemerkenhet loof of groensel der aerd-
appclen begroeide en aldus derzelver groei
kracht benomen werd?
Ja, deze en andere reden komen ons voor
als in het oppervlakkige of theoristisch ge
zocht te zyn. Wenden we ons dan liever tot de
geschiedenis deze is de trouwste geleidster.
Ten jarc 1779, zeggen wy ontstond de
zelfde plaeg onder de acrdappelen, al» heden
alle aangewende pogingen en voorzorgen
van wegens de landbouwersom deze 'aerd
vrucht voor de besmetting tc behoeden,
waren vruchteloosgedurende verschelde
achtereenvolgende jaren werd dezelve langs
oin meer door de plaeg aongelast. De heeren
der kasselrye van Audenaerdezeer veel be
lang stellende in de ontdekking en het voor
komen der rampspoedige plaeg, verzochto
de koning-keizerlykc akademie van weten
schappen en letteren ten hunnen koste eenen
kampstryd te openen om de oorzack en den
middel van genezing dezer kwaal te loeren
kennen. De koning-keizerlyke akademie,
om aen dit inenschlievcnd verlangen te vol
doen, schreef de volgende prysvraeg uit:
}Velk is do oortaek en bei hulpmiddel om
aerdappels (paiaters) voor het krollen to
bewaren
De heer Pieter Joseph van Bavcghemin
zyn leven gezworen heel- en vroedmacster to
Baesroodc, by Dendermonde, dong na dozen
prys en zyn schrift bekwam do algemeaiia
goedkeuring en werd bekroond.
In dit prysschrift, dat in 1782 te Dordrecht
gedrukt is, raedt de schryvcr sterk aen (na
de hccrschcnde plaeg onder de acrdappelen
wel onderzocht en dezelve aen ontaerdiug
toegeschreven te hebben) van nieuw zaed-
göed te doen halen uit die landstreken van
waer deze vrucht oorspronkelyk is. Kr is aen
van Baveghem’s wyze raedgevinge gehoor
verleenden aldus is deze kostbare plant
voor meer dan eene halve eeuw 'behouden
gebleven.
Ware het dan niet wytelyk en geraedzaem
ja een werk van liefdadigheid voor on»
staetsbestuerop de voorschrcvcne wyze to
werk te gaen ten einde deze 'gezonde en
voedzame spys de» volks in het vervolg zui
ver en onbedorven mogen blyven
Nevele20 september 1848.