wij
deleeuwschcn praat; en sterk door ons geweten, en
van de heiligheid onzer zaak, zullen wij voortgaan
op den weg dien wij bewandelen sedert zoo vele
jaren; en zullen wij ondanks u, ondanks alle kwaad
willige aantijgingen, voortgaan met de waarheid tc
zeggen on te schrijven! voortgaan mol zoo veel
het in ouze macht is om den blinddoek weg te
schuiven van de oogen der burgers, van de buiten
lieden, onze broederen, die gij, met behulp van
anderen, in de onwetendheid houdt; zullen wij
voortgaan met het koren van kaf te scheiden en
te spreken over alle zaken die boven ons begrip
niet zijn, en die ons juist, waar en redelijk voor
komen. Wal u betreft, wij laten u over aan uwe
gecslverslaving, en om de hielen te kussen van
degenen die u en geest en hart verblind en ver
steend hebben. Dixi.
Uil eene goede bron wordt nu gemeld dat van
hooger hand besloten is hel vraagstuk der herin
richting onzer legermacht, in den aanstaanden
zittijd der kamer, niet voor den dag tc brengen.
Men voegt erbij, dat de Koning dit denkbeeld bij
treedt en men zich overtuigd houdt dat alle plan
van verzwaring der reeds zoo drukkende krijgs
lasten zal en moet mislukken.
Ongetwijfeld is er in algemeen grondbeginsel,
niets bilijker en rechtvaardiger dan dal alle weer
baar man des noods de wapens moet kunnen opne
men om den vaderlandsche bodem en zijne lands-
volkslemming als bron der regeerings-
maclit; de stellige rechten als oorsprong
Abt
of alle andere ongevallen, straften van
God zijn omdat die menschen voor de
liberalen stemmen. Voor eerst welk recht
of welke zending hebben die mannen om
die ongevallen alzoo uitteleggen? En hoe
dikwijls zijn die ongevallen niet de schuld
dergene die daaraan lijden?
Dat diegene der ultramontanen de gees-
lenverslaving nog willen opdringen, die
beweeren en aanleeren dal de geestelijke
macht de beide zweerden kent, in andere
woorden dat de geestelijke macht zoo wel
onrechtstreeks als rechtstreeks gezag over
de staatsmacht bezit.
Daar hadden wij onlangs nog twee ge
vallen van; tc Uper tusschen pastor De-
smedt en den prokureur des konings; en
te Woumen, waar door burgmeester en
schepenen, het kermisfeest programma,
mol goedkeuring van den pastor, uitge
geven wierd.
Dat wij het vrij onderzoek aanveerden,
gericht om te beter hel beheer der godde
lijke voorzienigheid te erkennen.
Immers wanneer men rechlzinniglijk en
logiekelijk aanneemt het vrije onderzoek,
vooral gesteund op de erkenning van
’s werelds beheer door de goddelijke voor
zienigheid, volgt er uil dat wanneer men
de natuur, bare wellen en werkingen on
derzoekt en ontleedt, men alzoo tracht hel
beheer der goddelijke voorzienigheid meer
en beter te erkennen.
Maar het onderzoek moet vrij zijl), an
ders kan het niet balen; immers overtui
ging kan door den wil niet ontslaan. Zoo
ook mol het gezag; ongehinderd helgene i
wij gezegd hebben over de erkenning der
waar
godsdienstige of maatschappelijke hin
dernis zouden kunnen bijbrengen.(Abt ’grippen, dan onwaarheden, dan oogverblindingen,
Julius Morel, opsteller van hel Univers. In-
carladcs liberates dénoncées au Concile.
b. 546 en volgende.)
I><* doode hand en <le kloosterwet
herleven.
Onder dien titel deelt het Weekblad van Dixmudc
hel volgende artikel mede, welk, gestaafd als het
is door bewijzen, ons klaar en duidelijk doel zien,
hoc men de doode hand en de kloosterwet doen
I herleven
Het is onnoodig de kloosterwet van 1857 uit baar
graaf te doen opslaan, want men heeft middel ge
vonden om (/elijke, ja groötere voordeelen aan de
religieuze gestichten te verlcenen. liet voorstel
van den oud-minister Jacobs, strekkende om de
onverdeeldheid gedurende dertig jaar aan de kloosters
toe te slaan, mag ook als een voddeke in den boek
geworpen worden, immers er is iets beters ontdekt
Men weet dat er een nonnenklooster te Merckem
bestaal, dal dienst doet als oudmannen- en oud-
vrouwenhuis, kantwerkschool, enz. Eiwel! de
Moniteur van maandag brengt ons een besluit aan,
getcckend door den Koning en de minister van
juslicic, waarbij de goedkeuring verleend wordt
aan de gift bij levende lijve, gedaan door de nonnen
van Merckem van hun klooster aan het bureel van
weldadigheid dier gemeente. Het Staatsblad zegt
niet dat de gift een klooster is maar wel ecu buis,
schuur, enz.; het besluit heet de religieuzen geenc
nonnen maar wel bijzonderen!....
Hel klooster van Merckem is gebouwd op oenen
grond aan bel Bureel van Weldaad bchoorendc.
Hel religieus gesticht wordt bezet aan het Arm
bestuur, op konditie dat de zestien nonnen die hel
thans bewonen, er kosteloos het gebruik van genieten
tot aan de dood der laatste nonne of bijzondere,
onder welke er zich ongetwijfeld velen bevinden
die maar van 20 tot 25 jaar oud zijn.
Dus dal klooster is een wettig bestaan zeker van
ten minsten 60 jaren, zonder dal cenige erfgenaam
der religieuzen hel recht hebben van rcklainalieii
te doen gelden
De heer Jacobs vraagt maar een dertigjarige
onverdeelbaar beslaan der kloosters.
De kloosterwet van 1857 zou aan de hin eelen
van weldaad nog zekere rechten verleend hebben,
voor het bepalen der budjetlen en hel goedkeuren
van de rekeningen der zoogezegde kloosterlief-
dadighcidsgesticlilen
Maar nu heeft de vader der kloosterwet M.
Malou, iets beters aan de band.
Zonder wet of iets, door een eenvoudig konink
lijk besluit, geeft hij aait de kloosters een onver
deelbaar bestaan van meer dan eene halve eeuw,
door hel bureel van weldadigheid er eigenaar zonder
de minste rechten van te maken!En de slimme
tocr is gespeeld
Hel is stellig zeker dat deze kwestie, welke hel
Staatsblad als de eenvoudigste zaak der wereld
ingeklced heeft, in de Wetgevende Kamer aan
leiding zal geven tot eenen storm I
De kloosterwet en de doode hand zijn daar in
levende lijve. Het ministerie zal uitleggingen moe
ten geven over hel koninklijk besluit, belreft’ende
het klooster van Merckem. lUant weet wel, dat er
kwestien van het hoogste belang aan verbonden zijn!
Ah! ons land leeft nu onder hel regiem der zoo
gehate kloosterwet, ten gronde geworpen door de
verontwaardiging van hel geheide land in 1857!
De heer Malou zal geprezen worden door de
klerikalen!'
Als hel ministerie maar mol geen vuur speelt!
Dal zal de toekomst leeren!
der burgerlijke rechten; de openbare
denkwijze als politieke leiding.
Otiénal. Le sacte des reis. 1865.)
>e «tem van den Veurnanr.
Als men den Veurnaar zou willen geloovcn, er
zou slechts één woord wezen dat men moet ge
loovcn, ééne slem die men moet aanhooreu, en dat
ware de zijne. Hij alleen zou waarheid spreken
over onderwijs; over burgerzaken en stadsbelang;
over vrijheid van schrijven en denken, en van ge
weten; over godsdienst; over het beheer van alles
in de wereld; hij, en andere mannen van zijnen
accabit, zouden alleen het monopolium hebben om
lier en trolsch lot de volkeren te spreken, en tc
zeggen: op de knien! op de knien! de waarheid
gaal haren gebetiedijdcn mond «penen, en luistert!
Maar de menschen van dezen tijd zijn zoo suk
kelachtig niet meer als ten tijde \an onze overoud-
groolmoeders. Alstoen bukte alles onder den
ijzeren scepter van den dwang en van hel bijge
loof, en zij die den algemeenen credo quia absurdum
durfden tegenspreken wierden verbrand als ket
ters; wierden geradbraakt; in duistere kerkers
opgesloten en gepijnigd. Onze geschiedenis van
Vlaanderen is daar met hare schandelijke en bloe
dige letteren om dit te getuigen.
Doch die tijden zijn verdwenen. Verbazende ver
anderingen zijti gebeurd. Sedert dien zijn vrome en
verstandige mannen ontwaakt, die de verloren en
versmachte wetenschapen terug vonden en spoedig
verbreidt hebben, en de tallooze misbruiken in de
wereld bekend gemaakt hebben.
De tegenwoordige lijd is de erfgenaam van het
verledene; en wij zijn in het bezit van datgene,
wat sedert ontslaan is door den moed onzer voor
ouderen. Maar ook nog heden ten dage zien wij de
dweeperij hel hoofd opstoken. Nog heden vindt men
in de wereld de dwaalbegrippen even als in de
eeuwen der dikste duisternis. Nog heden vindt men
mannen die zich verheugen in de blindheid des
volks, in de eenvoudigheid der buitenlieden bij
zonderlijk, om des te gemakkelijker te heersclien,
en te regeren. Ja, gelijk voortijds, zoo vindt men
ook nu nog, de donkere denkbeelden van dweeperij
en vervolgzucht, en mannen die zich zelvcn schran
der en verlicht noemen, die de waarheid ver-
draaijen, en den vooruitgang als hel ware looche
nen; onder deze dweepende kerels mag den Feurnaar
gerekend worden. En als hij spreekt van maskers
af, dat hij beginne met het zijne aflerukken, want
in zijnen artikel van woensdag lest, zegt hijwij
zijn legen de vrijheid van geweten, van denken,
van verkondigen niet. Hel is schaamtelooze on
waarheid van dit te durven zeggen! Wat is hel
wekelijkse!) geschrijf in zijn blad anders sedert 28
jaren, dan eene aaneenschakeling van dwaalbc-
dan stoute en zotte beweeringen op alles waTvai'i
zijnen winkel niet is! Meent bij dan dat wij kinde
ren zijn en niet lezen kunnen tusschen de lijnen?
Er is geen nood Veurnaar, wij weten waai gij heen
Doening aan de leering die erkentde i wilt meluwe principen van de middeleeuwen.
11--Maar gij hebt schoon te tieren en te schreeuwen
elke week, in elk uwer nieuwe nummers, dat het
Advertentie-blad eene slechte gazet is, dat het
Advertentie-blad niet mag gelezen worden, op
strafte van de eeuwige folteringen der helle! Wij
stellen ons honderd ellebogen haven zulken mid-
De ullratnoniaanschc partij beweert
dal de II. Inkwisilic aan de moderne
maatschappij, weldaden en groote dien-
sten tocgehracht heeft.»! (Louis Vcnillot.
Univers, 1865, I860; Abt .1. Morel, Incar-
tades liberal es.)
Dat door de voorhandige aanhalingen
wij genoegzaam bewezen hebben, wal de
stelsels en strekkingen der Lllramontanen
ofThcokralen voor doel en oogpunt hebben
en waar zij ons zonden willen heèn leiden.
O die mannen beminnen zoo vuriglijk de
vrijheid! Voor hun eigen, maar niet voor
andere.
En nu genoeg voor dezen keer; wanneer
wij ecus over het onderwijs zullen hande
len, dan zullen wij onzen tegenstrever op
deleidingder kinderen en op tie volkskind-
schcid antwoorden.
Immers de Veurnaar zal bemerken dat
wij zijne raadgeving van een kwartier uurs
overleg, zoo wal overschreden. Moglen wij
hem ook eenen raad geven geenc grove
woorden, noch verwijlingen als schrijver
te gebruiken.
Onzen tegenstrever kan wellicht meer
geleerdheid en verstand hebben dan wij
zei ven, maar toch zal hij wel vuriglijk, zoo
niet openbaarlijk, bekennen, dat
rechlzinniglijk willen handelen.
goddelijke voorzienigheid, nemen wij vol
strekt niet hel gezag als grondstelsel aan.
Bemerken wij ook dat wij niet verslaan,
wal de vrijheden aangaat die onze grond
wet waarborgt, die, voor wat hel redelijke
of hel zedelijke betreft,, builen diskussic te
laten.
Wij aanzien onze grondwet en andere
burgerlijke wetten en rechten, als hel ge
volg van het vrije onderzoek en achten het
eene hoofdzakelijke hoedanigheid dier
wetten en rechten, dat zij moeten redelijk
en zedelijk wezen tequi el boni.
Maar die ultramontanen wilden hel vrije
onderzoek niet en wilden dwaze en ver
foeilijke gezagstelsels uilvocren, die ver
volgingen, vonnissen, doodstraffenver
banningen, pijnigingen en inkerkeringen,
inspanden en deden uilvocren legen Pieter
d’Albano, Gecco d'Ascoli, Jordaan Bruno,
Au loon de Dommis, Campanella, Gall ileus,
Kopernik, Keppler, Bogier Bacon, Frans
Bacon, de bovengenoemde Leibrilz en
Descartes, lol zelfs den jezuiel Fabri en
menige andere hooggeleerde en verstan
dige mannen.
En de hedendaagsche ultramontanen
willen evenmin hot vrije onderzoek aan-
veerden, maar wel onaannemelijke gezag-
stelsels opdringen; bewijs:
In zijne nazoekingen moei de geleerde
de leidingen en de aanzeggingen van de
kerk aanveerden; zij de kerk heeft hel
recht de verkondiging te beletten niet
alleenlijk van zulke ontdekkingen die zij
als dwalende oordeelt, maar zelfs van die-
gene die, waar zijnde, lijdelijk eenige
MIililiiii-<* kwestie.
