I.
Keer gemakkelijk is hel voor de geestelijkheid
Baar hebt gij nu, goedwillige lezers, een kapi
taaltje van tien of vijftien duizend frank, eigendom
der geestelijkheid, dal in twintig jaar tijds en
zonder onkosten van wege den eigenaar, tol eene
waarde is geklommen van vijf en zeventig of
honderd duizend franks.
En hel is alzoo dat de geestelijkheid zich ver
rijkt.
de vriend van hel Ministerie, hij de vriend der
j heelt opgewekt, komt heden verrijkt te worden
i door eene prachtige en wonderlijke verzameling
Oudsheidsvoorwerpen, die, in rijkdom en pracht,
•Ie reeds tentoongestelde voorwerpen ver ovei treft-
Wij verwittigen inlussclien tijd de personen de
Hel spel begint. De geestelijkheid koopt in deze
vooruitgaande gemeente eenen geschiklen terrein,
onder den naam van twee of drie priesters van
hier of van dildr. Men vindt dan uil, dal de bijeen
komsten der coiigreganisten moeilijk in de kerk
kunnen blijven plaats hebben, omdat zulke ver
gaderingen hoogst noodzakeiijk mei geslotene
deuren moeten geschieden, en dat dit die gejoo-
vigen hindert, welke gaarne laat in den namiddag
ia de kerk gaan bidden. Op zekeren dag wordt er in
de congregatie gezegd: wij zouden eene congre-
gatiezaal moeten hebben voor ons alleen in den
aangekochten terrein, wij zouden daar zijn als
thuis. Hierop zijn al de coiigreganisten bel
eens. Eene bijzondere congregaliezaal is de alge
meene wensch, de algemeene wil. Rap aan het
schooienEn men schooit bij de ouders der voor
name coiigreganisten, bij de rijke klerikale juffers,
bij de rijke klerikale heereu, enz. enz. en men
i brengt een schoon sommetje bijeen, en men bouwt
eene congregaliezaal.
Gregorius.
Pont scriptum. En terwijl men schooit voor
eene congregalickapel, voor eenen tjeefkenslap,
voor een klooster, schooit men daarom niet te
min voor S.‘ Pieterspenning, voor de Nieuwjaar-
gifl, voor de katholieke universitcit, enz, enz.
altijd voor de geestelijkheid En de zielenbewaar
ders, wanneer zij hel oog werpen op de menig
vuldige gceslelijke gestichten, die in Vlaanderen in
min dan dertig jaar zijn opgerezen, en een kapitaal
verbeelden welk tot millioenen en millioenen be
loopt, zeggen met eene zalige voldoening: hebben
is hebben, en krijgen en bewaren is de kunst.
G.
Men vindt nu nog uil, dat de congregaliezaal en
de Xaverianenzaal wel zouden kunnen benuttigd
worden voor schoolzalen, of voor iets diergelijks,
ware er maar ui den aangekochten terrein eene
woonst voor noimekeus of broederkens. Al de
priesters van geheel de gemeente zijn hierop hel
eens. Rap, rap, aan het schooien, en ditmaal....
hardiMen brengt nu nog eene grootere som bij
een, en men bouwt een klooster.
zich ie verrijken; want daartoe wordt niets anders
vereischt dan onbeschaamdheid en volharding.
Onbeschaamdheid, om voor de algemeene geeste
lijke beurs te durven schooien onder alle voor
wendsels, bij alle lieden, in alle omstandigheden,
zelfs in tijden van armoede en nood; volharding,
om onverpoosd op zoek te gaan naar nieuwe giften,
om altijd te streven naar meer en naar meer.
Welhaast vindt men uit, dal eene maatschappij
vanXaverianen.of tets soortgelijks, niel welvoeglijk
in eene herberg kan vergaderen, vooral wanneer
priesters gewoonlijk hare bijeenkomsten bijwonen.
Een nieuw lokaal in den aangekochten terrein,
en bier aan tien centimen de groole pint, dal
ware puik! zegt er op eenenschoonen dag een
bierminnende Xaveriaan. Hierop zijn al de Xave-
rianen het eens. Een nieuw afgezonderd lokaal en
goedkoop bier is de algemeene wensch, de alge
meene wil. Nogmaals rap aan het schooien;
nogmaals brengt men een schoon sommetje bijeen,
en men richt een tweede gebouw op, tweemaal
grooler als het eerste.
De zandweg leidende van deze gemeente naar
Veurne is in slechten staal, en de noodzakelijke
verbeteringen die er moeten worden aan loege-
bracht namelijk hel-invoeren van veel mager
zand worden van jaar tot jaar, onder hel een
ot ander voorwendsel, verschoven. Verzuimt men
dezen weg nog vóór den winter te doen herstellen,
dan wordt hij gedurende verschelde maanden
onbruikbaar, en dan zullen de landbouwers van
Eggewaertscappelle iwcc uren omweg te doen
hebben om hunne voortbrengsels naar Vcurne-
markl te brengen.
De zandweg in kwestie is eenen weg van groole
communicatie, hij slaat onder het toezicht der
hoogerc overheid, en bijgevolg heeft de heer du
Rus, de invloedhebbende man, slechts een woord
te spreken om een einde te stellen aan gegronde
en algemeene klachten.
Eliwel, M.' de Pastor van Eggewaertscapelle,
gij die de dienstwilligheid van M.r du Bus en zijne
bezorgdheid voor de openbare belangen zoo hoog
geprezen hebt, gij hebt er belang bij dat de voor
naamste uitweg uwer gemeente in goeden staat
van onderhoud worde gebracht, want gebeurd dit
niel, wellicht zullen uwe parochianen van u zeg
gen, dat gij hun prullen hebt verteld om stemmen
te winnen.
Hoe <le geeutelijklieicl zich ver
rij kt.
Wie de vlaamsche streken van ons liberaal
Belgic doorreist, ziet in alle steden en groole
dorpen nieuwgebouwde kloosters van allen aard,
geslichten voor congregaties, patronages, geeste
lijke tappen, enz. Al die nieuwe gebouwen belmo
ren toe aan de geestelijkheid, zijn opgericht in
min dan dertig jaar met geschooid geld, en ver
beelden een kapitaal welk tot millioenen en
millioenen beloopt.
TENTOONSTELLING VAN OUDHEIDSVOORWERPEN.
Deze tentoonstelling, onder alle opzichten zoo
belangrijk, en die zoo zeer de nieuwsgierigheid
Een voorbeeld. Veronderstellen wij, goed
willige lezers, dal w ij ons in eene gioolc gemeente
bevinden, waar er eene congregatie voor jonge
dochters bestaal, alsook eene maatschappij voor
Xaverianen, Eransciscanen, ol andere tjeefkens
van de zelfde soort, congregatie en maatschappij,
die groeien en bloeien. Voor de geestelijkheid is
dit eene goede gemeenteer is vooruitgang.
Veurne, den 15 October 1874.
.1// de Uitgever,
Uil vele vlaamsche Sleden verneemt men, dat de
rederijkers ieverig aan bel werk zijn, voor het
openen van het tooneeljaar: hier te Veurne inte
gendeel is alles dood en stil, men hoort noch van
schouwburg, noch van tooneelvertooning spreken;
men zou zeggen, dat er hier geene maatschappij
van Rhetorica bestaal. Betreurenswaardig is de
werkeloosheid onzer Rhetorika; wij weten hel,
aan ervarene looneelliefhebbers, ontbreekt het
haar niet; dikwijls, verwierven dezelve hier ten
schouburgzale, algemeene toejuichingen.
Indien hel beoefenen der looncelkunst aan eeni-
gen van hun, moeilijk geworden is, toch blijven
er nog anderen, die zich in gunstiger omstandig
heden bevinden en wier talent hoog gewaardeerd
is; waarom verzaken deze ook, aan hunne lief
hebberij voor hel looneel
Rhetorica is zonder hoofdman en zonder prins:
maar, zooveel te loffelijker ware het voor de
werkende en voor de spelende leden, indien, door
hun bijzonder initiatief, en door hun initiatief
alleen, de tooneelliefhebberij erleefde.
Wel is waar, de rederijkers zouden kunnen ant
woorden: ons getal spelers, is te klein geworden,
opdat het ons nog mogelijk weze, van stukken of
zelfs stukjes, op het tooneel uit te voeren.
Wij willen hel bekennen, hel gclal der spelers
is klein; maar, indien zij het waagden, om lot de
jonge lieden van Veurne, eenen oproep te doen'
zouden zich, ons dunkens, veel medewerkers rond
hen komen scharen; want, er valt niel aan te
twijfelen, onder de jonge lieden van Veurne, zijn
er veel liefhebbers van hel tooneel, aan wie alleen
de gelegenheid ontbreekt, om zich aan de studie
der tooneelkunsl toe te leggen. Aan de Vcurnschc
rederijkers, spelende leden, komt hel loc hun deze
gelegenheid te verschaffen. Van ben hangt het af,
hier in Veurne, hel vlaamsch looneel te doen
erbloeien.
Moed dan, rederijkers en akteurs; moed en vol-
herding. Doet eenen oproep aan deze jongelingen,
bij wie het vuur der tooneelkunsl misschien in
stilte blaakt; vercenigt u met hen in eenen nieuwen
looneelkringEr is nog tijd genoeg voor het aan-
leeren der stukken eaner eerste vertooning, te
geven op stadsschouwburg op het einde der maand
december; het ware dan de spelers niel overlasten
met van ben, in Maanmaand, eene tweede ver
tooning te verwachten; en dan le Veurne-kermis,
en dan de toekomende tooneeljaren, altijd met
onvermoeibare!! iever vooruit.
Hei publiek zou deze eropbeuring van ons tooneel
met vreugde.begroeten. Al waren de eerste proe
ven des nieuwen tooncelkrings wel iets beneden
de volmaaktheid der vertooningen van Rhetorica,
doch zou hel publiek tevreden zijn, daar hetzelve,
den goeden wil der akteurs zou inzien, en van
vertooning tot vertooning, verbetering en voor
uitgang, van hen zou verwachten.
Moge deze wensch, door rederijkers en akteurs
aanhoord, en verwezenlijkt worden; dan zou het
vlaamsch looneel, hier te Veurne, erlevcn.
Tijdens de laatste kiezing, werden de dienstwil
ligheid, gezag en invloed van M.r du Bus door den
heer Pastor van Eggewaailscapelle lot in den
derden hemel verheven. Met M.r du Bus, als
senaleur, zou men alles verkregen hebbenhij
c_
Permanente Deputatie.
Welnu, het oogenblik is gekomen om aan de in
woners van Eggewaailscapelle een bewijs te ge
ven der dienstwilligheid en invloed van den edelen
burggraaf.
gebied te verdrijven? Stelt u den gezant van Italië
voor, niets hoorende dan het geroep van Leve
Pius IX, paus koning! en dit opschrift op alle
kerkgevels, op honderde vaandels en huizen
lezende
De minister van eenen vorst, die men als eenen
overweldiger voorstelt, wier val men wcnscht, is
die niet beleedigd, en hel rustig geëerbiedigd leven
dal men hem beloofd heeft en dal men hem ver
schuldigd is, is dal hem voldoende verzekerd?
Dat men eenedeigelijke betooging nueens moest
doen in Frankrijk, in Duitschland, ten voordeelc
der aanhechting van België bij die stalen, en zeg
gen dat Leopold II een overweldiger is, zou Belgic
het recht niet hebben zich te beklagen, omdat de
franschccn duitsche overheden zulke vijandige bc-
loogingen voor ons land toelaten
Dat degenen die loochenen dat de bedevaarten
geene vijandige daden zijn tegen den koning van
Italië, eens dergelijke durven inrichten tegen den
keizer van Duitschland of tegen hel fransche gou
vernement en zij zullen zien of onze machtige na
buren, die zonder reklamatie zullen laten voorbij
gaan.
Die bedevaarten zijn herhaalde beleedigingen
tegen het ilaliaansche volk en zijnen koning, zij
kwetsen de Italianen die ons land bewonen en die
nen om tusschcn de twee natiën eenen haat en
vijandigheid aan te vuren.
Wij roepen op de onverstandige daders dezer
feiten de strengheid der wet niet in, wat kwaad zij
ook door hunne schuldige betoogingen aan ons
land berokkenen, Italië zelfs wil niel reklameren
en acht dit beneden zijn weerdigheid en hel ge
recht laat ze ongestraft voort gaan, omdat men er
het uitoefenen van een openbaar recht, hoe jamer
lijk ook, in ziet.
Maar men moet hel toch weten, dat onze bis
schoppen, onze klerikale kopstukken, als zij bede
vaarten inrichten, zij hel internationaal recht en
ons strafwetboek overtreden; zij geven zooals in
zoovele kwestien, hel voorbeeld van opstand legen
de wettelijkheid. God geve, dat een dag dit voor
beeld tegen ons niel gevolgd worde.
Gaan wij verder: onze klerikalen beweren dat
de duitsche geestelijkheid vervolgd, gemarteld
wordt; dat de klerikalen onder den indruk dier
denkwijze, nu eens eene bedevaart inrichlen om de
wegjaging van Keizer Wilhem te vragen of welden
afstand van een duim grond; dal men in onze
straten ecus rondwandelde met vaandels, bij voor
beeld met het opschrift: Leve de koning van Ha
nover! of een hoegenaamd ander opschrift, om de
vernietiging te vragen der soevereiniteit van den
duitschen Keizer.
Denkt men dat de Duitschers zoo met de armen
gevouwen die betoogingen zouden afzien en ze
aanschouwen als eene wettige uitoefening van hel
recht der belgische burgers? Denkt men dal er een
enkel gouvernement in Europa is, dat zal houden
staan dat die daden niel verboden zijn door hel
internationaal recht.
Men zal zeggen: bedevaarten zijn eene gods
dienstige plechtigheid, maar men mag onder een
voorwendsel, hel zij godsdienstig of anders open
baarlijk de wegjaging van eenen bevriende» vorst
niel vragen. Er is geen enkel wel die dal ver
schoont, maar integendeel is er eene wet dal zulks
straft.
Hel is dns onloochenbaar dal de bedevaarten in
strijd zijn met de voorkomendheid die de natiën
aan elkander verschuldigd zijn, met de algemeene
erkence regels die liet internationaal leven, met
eene zekere veiligheid, moot mogelijk maken, met
de weerdigheid en den eerbied die de overheden
en de burgers van ieder land elkander moeten toe
dragen. Er is meer, hel belgisch strafwetboek ver
oordeelt stellig die betoogingen.
Zondereen onderscheid temaken lusschengods
dienstige daden en degenen die hel niel zijn, beval
artikel 123 van hel strafwetboek hel volgende
Alwie door niet goedgekeurde daden van hel
gouvernement, den staal zal blootgesteld heb-
ben aan vijandelijkheden cenervreemde mogend-
heid, zal gestraft worden met eene gevangzitling
van 5 lol 10 jaren, en indien er vijandelijkheden
zijn opgevolgd, met een gevang van 10 tot 15
jaren.
