ft
De spnnnaclic furie te Antwerpen.
Ter gelegenheid van de grootc feesten der Paci
ficatie van Gent, achten wij hel nuttig eene bon
dige schels te geven van de schrikkelijke gebeur
tenissen, die hel sluiten dezer vrede voorafgingen.
Dat zal vele klerikale leugens vergoeden.
Tegenwoordig houdt men zich in de drukpers
veel bezig met de geschiedenis der middeneeuwen.
Wal mag de oorzaak zijn, dal men zooverre in het
verleden blikt, dat men van onder het zand, welk
reeds meer dan drij eeuwen oud is, den eeuwigen
schandvloek tegen Filips II en zijne handlangers
gaal opgraven?
De oorzaak is eenvoudig hierin gelegen, dat
men de geschiedenis niet mag laten vervalschen;
omdat men onze voorouders der zestiende eeuw,
die voorbeelden van grootheid en burgerdeugd,
die grondleggers onzer hedendaagsche vrijheid
niet als monsters mag laten afschildere», zoo als
de ullramontaasche katholieken, de politieke gees
telijkheid, die aan den terugkeer van hel spaan
sche dwangjuk droomen, hel heden durven onder
nemen.
Na zich alom aan menscltenslachlerij te hebben
overgeleverd, was heldebeurl der stad Maastricht,
welke door de Spanjaarden, onder bevel van Al
phonse Vargas, door verraad werd ingenomen.
Men deed op haar al de rampen wegen, die een
barbaarsehe vijand de overweldigde plaatsen voor
bereidt. Volgens hel toenmalige spaausch gebruik,
werd alles door hel zweerd en liet vuur verwoest.
ben. Eenigen tijd nadien was een liberale
winkelier verplicht hel dorp le verlaten,
wilde hij niet dat de geestelijke zijne voor
zegging v e r w c ze n 1 i j k t e
Sedert eenige jaren echter is er, dank
aan de ontwikkeling der nijverheid, die
ook op den buiten nieuwe bronnen van
beslaan heeft geopend, wal verbetering in
den toestand gekomen, en men mag ver
hopen, dat de bevolking van hel platte
land even als die der steden zullen trach
ten hel juk af le schudden, welke de man
nen, diode misbruiken van hel vcrledeiic
willen terug brengen, hun op de schou
ders willen drukken.
De Spanjaarden wisten heel goed dat men zich
te Gent, voornamenilijk met hunne verbanning
ging bezig houden, de strengste maatregelen legen
hunne ongebondenheden ging nemen.
De Spaansche bevelhebbers vereenigden dan
ook al hunne legermachten, en vereenigden zich
om zich de inwoners van het zuiderlijke gedeelte
te wreken; eene bloedige worsteling aan le knoo-
pen met hetzelfde volk, dat hen als vijanden be
handelde, en het onwettige Staatsbestuur dal hun
naar Spanje wilde weder zenden.
Natuurlijk was het volk er ten allen kante op
voorbereid om den aanval der Spanjaarden af te
weeren.
l.otl'elljke nirtnt i-o^oIh.
Men weet, dal de heer burgemeester Behaeghel
eene som van 7000 frank heelt geschonken, waar
van de jaarlijksche opbrengst ten eeuwigen dage
dienen moet lol hel aankoopen van volledige cos-
iurnen, welke aan de leerlingen der kostelooze
knechtjesschool, die zich het meest door leei zucht
gedurende het afgeloopcn schooljaar hebben onder
scheiden, ten dage der prijsdeeling moeten worden
ter hand gestold.
De ondervinding heeft geleerd, dat deze instelling
de beste vruchten vóórtbreng!de schoolkinderen
wedijveren ernstig naar de prijzen der gift Hehae-
ghel, hun gedrag is sedert eenige jaren merkelijk
verbeterd, en zelden, buiten gevallen van ziekten,
zijn er afwezigen in de school le bemerken.
Hel Bureel van weldadigheid onzer stad heeft
besloten iels diergelijks te doen voor de kostelooze
meisjesschool. Dit bestuur brengt nu jaarlijks eene
som in haar budjel voor het aankoopen van twintig
volledige coslumcn, ieder ter waarde van 25 a 3(1
frank, welke insgelijks ten dage der prijsdeeling
dier schoolaan de leerz.uchtigste en braafste
schoolmeisjes worden uitgedeeld.
Verleden donderdag, ter gelegenheid der plech
tige prijsdeeling in onze aangenoinene gemeente
school, die plaats greep onder het voorzitterschap
van burgemeester en schepenen, en in tegenwoor
digheid der dischheeren en menige andere over
heden, wierden, voor de eerste maal, deze twintig
schoone prijzen onder een luidruchtig handgeklap
geschonken.
Wij keuren den nieuwen maatregel door hel
Maar laat ons terug komen tot de spaansche
furie. Requesens, de spaansche landvoogd der
Nederlanden, stierf, op 5 maart 1376, aan de ge
volgen eener pestziekte, en deze dood sleepte eene
regeeringloosbcid na zich.
Wel hadden de Staten der Provinciën hel roer
des lands in handen genomen, na den Staatsraad
te hebben in de gevangenis gesmeten, doch deze
was machteloos om aan de woede der Spanjaar
den paal en perk te stellen.
Veel erger nog was bet, toen dc algemceneStaten
te Brussel vergaderd, den banvloek over de
spaansche huurbenden uitspraken, en, in naam
des konings, zich in liet bestuur der Nederlanden
vestigden.
Ofschoon de naam des Konings nog op de bevel
schriften prijkte, was bet toch Filips II niet meer,
die in onze provinciën gebood T Was eene verga
dering van vrijheidslievende mannen, welke de
tyrannij hadden afgeschud, en het volk als men
schel! wilde regeeren.
Aan de orde van den dag is de spaansche furie
te Antwerpen.
Onze politieke tegenstrevers durven bet beslaan
van dit beulenwerk wel niet heel goed loochenen,
doch poogen het karakter er van weg le nemen,
door te beweeren dat de Godsdienstvervolging er
voor niets tusschcn was.
Och neende geestelijkheid was er vreemd aan,
zoo als aan de inkwisitie of geloofsonderzoek, zoo
als aan de bloed plak kaarten en den bloedraad,
zooals aan de daden der bloedhonden Alba en
Vargas, zooals aan de pijnbanken, den brandstapel
en het schavot, zoo als aan al de euveldaden,
welke gedurende tachtig jaren, in den naam van
Rome, door den fanalieken arm van Filips II en
andere werden ten uitvoer gebracht.
Och neen! Rome was er voor niets tusschcn, en
't was mogelijk daaromdal FilipslI, de allerkalho-
liekste Majesteit, glimlachte en zich drijmaal met
het kruisteeken zegende, toen men hem bekend
maakte met den uitslag der moorderijen, welke,
met kennis van zaken van zijnentwege, te Maas
tricht en te Antwerpen hadden plaats gehad!
Toen ook wilde Elisabeth van Engeland een
werkdadig aandeel nemen in de Nederlandsche
onlusten. Zij leende grootc sommen gelds aan de
mannen die gezworen hadden hel vaderland te
verlossen.
Van dit oogenblik begon de prins van Oranje
alles in liet werk te stellen, om het sluiten van het
Verbond tusschen al de nederlandsche provinciën
le verhaasten.
De wenschen van den grooten staatsman gingen
zich eindelijk verwczenllijken. Reeds op 18 No
vember, besloot men de onderliandeling ovci dit
Verbond, welke vroeger le Breda mislukt waren,
le hernemen. Gent was de stad, waar de zuider
lijke en noorderlijke gewesten hunne gevolmach
tigden henen zonden.
Ongelukkig moesten de Nederlanden nog wreede
schokken ondergaan, eer de Gentsche Hevrediging
eenige balsemdroppelen op hunne vurige wonden
mocht storten.
Spoedig is alles in deze omstreken door de
vlammen verteerd, en dc rijkste stad van Europa
levert slechts nog hel ware toonecl op van ver
woesting en moorderij.
Drij gansche dagen en nachten brachten de
Spanjaards met moorden en plunderen over. Meer
dan zeven duizend inwoners, van allen rang, ou
derdom en geslacht, vonden dc dood onder het
zweerd der barbaren; meer dan acht honderd wer
den door de vlammen verteerd, of in de golven der
Schelde versmacht.
Na hunne wilde moord- en roofzucht den vrijen
teugel te hebben gevierd, Dokken zij, met oenen
rijken buit beladen, naar hel kasteel terug.
De schade, welke te Antwerpen veroorzaakt
werd door dc Spaansche furie, was onbereken
baar. Voor zooveel men ze kon schallen, beliep zij
tot eene som van twee- en vijftig miljoen franken.
In naam van den godsdienst, zegende Filips II
hel gedrag der Spanjaarden in de Nederlanden;
want toen zij hem ter oorc kwamen, bad hij reeds
don Juan van Oostenrijk afgezonden in hoedanig
heid van algemeenen landvoogd der Nederlanden,
met de zending om onze gewesten, wreedcr dan
ooit onder Spanje’s dwangjuk te doen buigen.
Filips II had de Algcmeene Stalen, na den dood
van Requesens al te veel toegelaten; zonder de
toestemming des monarks, waren zij zijne ver-
Dil was te ijselijk voor den dwecpzuchtigen
Spanjaard. Hij, die ecus, bij al wal heilig was,
zijnen vader bad gezworen, den katholieken gods
dienst tol zijn laatste levensuur in de Nederlanden
le doen heersclien, moest nu, in zijnen naam, dien
godsdienst zien uitroeien, en op zijne verbrijzelde
grondvesten de ketterij zien oprijzen!
Dit mocht hij niet langer dulden; hij moest die
vermeteler straffen, en de Nederlanden onder de
vroegere dweepzucht doen bukken.
Daarom zond hij don Juan van Oostenrijk, zon
der aan iemand er een enkel woord over gespro
ken te hebben, naar de Nederlanden, om zijnen
arm te voegen bij dengene der Spaansche leger
hoofden.
En toch durven de katholieken, die ons zoo
geerne naar deze tijden zouden terug voeren,
slaande houden, dat de godsdienst, of liever Rome,
vreemd was aan dc Spaansche furie, en zoovele
andere afgrijselijke geweldaden van dit tijdvak
Vooral hadden de Spaanjaardcn besloten zich
voorbeeldig over Antwerpen te wreken.
Sancho d’Avila, die hel bevel over bel garnizoen
des kasteels voerde, had al de Spaansche krijgs
benden naar Antwerpen ontboden, om hem onder
stand te bieden legen de burgers, die zich legen
zijne dwingelandij verzetten.
Met geestdrift beantwoorde men aan bet bevel
van d’Avila. Terwijl Jan van Navarèsè met de ben
den van Aalst naar Antwerpen oprukle, snelden
Antoon Vargas en Romero met hunne verteranen
toe.
De verschillende legerkorpsen ontmoetten elkan
der bij den overtocht der Schelde, voegden zich
bijeen, en rukten op 4 November het kasteel van
Antwerpen binnen.
Wreed was de aanval der Spanjaarden, doch
ook dapper verdedigde zich de Anlwerpsche bur
gerij. Niettegenstaande al hunne heldhaftigheid,
waren de antwerpenaars verplicht weldra te wij
ken voor dc geoefende krijgsmacht der Spanjaar
den, die al hunne oorlogskennissen ontplooiden.
Weldra waren de burgers verplicht overhoop
de vlucht te nemen. Zij werden door Romero en
Navarèsè tol op de Groole Markt achtervolgd,
waar zij zich op bet Stadhuis en in de aangren
zende huizen verschansten.
De vensters werden geopend en hel regende
vuur en vlam op dc hoofden der Spanjaarden; doch
deze wankelden geen enkel oogenklik; hel Stad
huisen de andere gebouwen werden door hen in
brand gesleken.
InqulMitlemaiinen.
De inquisitiemannen, die afschuwelijke bloed
honden, hebben in de jaren 1546 tol 1556 in de
Nederlanden alleen meer dan 100,000 menschee
vermoord, op alle wijzen: door verwurgen, aan
hel strop hangen, levendig verbranden, kokende
olie in mond en ooren le gi ten, door vier peerden
stukken van een doen trekken, met nijptangen
oogen en nagelen af- en- uil te rukken. Zie de
schilderij hangende in de zaal van T vredegerecht
te Nieuport
De inquisitiemam.en hebben in de Nederlanden
geroofd en gestolen al wat zij rooven kosten; in
Antwerpen alleen hebben zij meer als 800 huizen
geplunderd en daarna verbrand; zij hebben meer
als veertig tonnen goud geroofd, hetgeen voor dien
lijd eene zeer groote som uitmaakte; dit alles
zonder al de kostbaarheden en koopmansgoederen
van allen aard, waarvan de waarde nooit is koe
nen geschat worden. Zij hebben, met een woord
zoo veel gruwelen, zoo veel afgrijzelijkheden be
gaan in dc Nederlanden, waai van onze Vlaanderen
toen deelmaakten, en dit allemaal voorde onge
hoorde eiscl.ee van het katholiek geloof, dal op
den duur de gemoederen lol den boord vol zijn
geraakt, en dal onze voorouders naar al de wapc- j
een hebben gegrepen die zij krijgen konden, om
hun te verweeren tegen die wangedrochten; alzoo
zijn dc bosch- en- watergeuzen er met vereenigde
krachten in gelukt dien afschuwelijken staal van
zaken le veranderen, en dc Nederlanden te omruk
ken aan de klauwen van hunne beulen; en het is
een van die gedenkwaardige feesten die Gent gaat
vieren, tol verheerlijking van dc heldendaden van
onze dappere voorouders.
tegenwoordigers in dc Nederlanden geworden.
En die mannen, welke in den naam des Konings
geboden, waren opstandelingen, ketters, ver-
scheurders van de Spaansche monarchy.
En die mannen geboden in naam van Filips II,
den allerkalholieksten vorst! Zij hadden de bloed-
plakkaarlen opgeschorst, de vrijheid van den gods
dienst aangepredikt, de schavotten en brand
stapels doen verdwijnen...
