f
I
I
t
meer vermoord te zijn! (Ontroering).
voor onze Grondwet.
j welke politieke gedachten, met de gedachten van
alle middels vervolgt, indien zij er in gelukte, de
geloovigen aan haar juk te onderwerpen, van dan
al zouden onze vrijheden en onze instellingen op
gehouden hebben te bestaan.
De redevoering van minister
Frère-Orbnn.
De beraadslaging over het adres in antwoord op
■de Troonrede heelt aan M. Frère-Orban, minister
van buitenlandsche zaken en ka biuets-o verste, de
gelegenheid gegeven van eene dier redevoeringen
uit te spreken, welke in al de geesten eenen diepen
en duurzamen indruk laten. In breede trekken den
politieken toestand van België afschilderende, heelt
de befaamde redenaar een treffend tafereel opge
hangen van de groole gevaren, waaraan de ultra-
montaansche leerstelsels ons land blootstellen.
moord te spelen; de ullramonlaansche drukpers is
tol dat punt van schande en oneer gekomen van
den spot te drijven, van te lachen met do koningen
a die min of meer vermoord worden. Zich steu
nende op ik weel niet welken laster tegen den
I. heeft een dagblad der
hoofdstad, hel meest gezaghebbende onder de
Ons vertegenwoordigend Staatsbeheer wordt. 1
in zijne natuur zelve aangerand. Inlerdaad, de I
gron Islag van dit beheer is de kiezing. Indicn de
kiezing mei vrij is, indicn hare rechtzinnigheid niet
gewaarborgd is, dan is het vertegenwoordigend
beheer volkomen vervalscbl. Welnu, men onder
wijst, men verklaart opentlijk dat het eene dood
zonde is, dat men voor eeuwig verdoemd is, als
men zijne stem aan liberalen geelt, T is te zeggen
aan hen, die de oprechte verdedigers der groud-
wellelijke vrijheden zijn. En dezen zoo ernsligen
toestand veinst men, langs de rechter zijde, niet
te ontdekken. Men gaat zelfs zoo verre dien te
loochenen, om niet verplicht te zijn er al de ge
volgen van te berekenen.
Hunne klaarblijkelijkheid moet nochtans in
aller oogen schijnen. Indicn de geestelijkheid tot
Daarna, sprekende van die klerikale drukpers,
enkel bezorgd om de waarheid te ontaarden, en
de slechtste driften met eene echt onbegrijpelijke
schaamteloosheid te exploiteeren, schandvlekt de
redenaar die drukpers in deze bewoordingen:
Buiten deze zaal bedient men zich van het
socialismus en van onlangs gepleegde afschuwe
lijke aanslagen, om, ten voordeele van ik weet niet
Men bepaalt zich daar niet bij, gaat spreker
voort! Men daalt nog dieper. Met hel inzicht om
beter het doel te bereiken dat men beoogt, klaagt
men, in de klerikale drukpers, de troonrede aan, en
zich lol hel volk wendende, dal men dweepzuch
tige gevoelens tracht in te boezemen, roept men
uit: Is het dan noodig dal eene ponjaardsteek of
een pistoolschot de oogen des konimjs eindelijk
opent! (Lange ontroering).
Ziedaar de eerloosheden, die zich inuwe druk
pers bevinden! Ziedaar nog «publicisten» die uwe
gewone verdedigers zijn! Deze ophitsingen kun
nen niets dan den diepsten afkeer aan deftige lie
den inboezemen. T Is aldus niet, hoop ik, dal men
er zal in gelukken den goesl der bevolking in doling
te brengen nopens hel politiek van hel kabinet.
Liegen, nltijd liegen!....
Hel Leugenaartje doel zijn besi om le liegen.
Hel is de eerste maal, zegl liet heilig bladje,
dat er in de troonrede noch in hel antwoord geenc
de minste melding van God wordt gemaakt. De
eerste maal! En de beer L. Hymans bewijst, met
de annalen der Kamers in de hand, dal dit zeer
dikwijls is gebeurd, zelfs ouder een klerikaal
ministerie.
Verder beweert hel Leugenaartje, dat de heer
Janson geweigerd heeft de commissie te verge
zellen, die gelast was het adres op de troonrede
aan den Koning le overhandigen, en het schaamt
zich niet de achtbare volksvertegenwoordiger van
Brussel een socialist en een vijand van den Koning
le noemen. Ehwcl! lezers, MrJanson maakte geen
deel van deze commissie en dit werd openlijk in
de Kamer door den President, die de commissie
had samengesteld, verklaard.
Zal hel Leugenaartje nu bekend maken, dat het
in dwaling werd gebracht? Neen, het priester-
bladje zal liever in zijne rol blijven en zal voort
gaan met zijne lezers te bedriegen.
Er beslaat, zegde de spreker, in het Land eene
ontzachlijke partij, de machtigste, die men beden
ken, de sterkst gewapende, de best geoefende, de
verstandigst ingerichte, die men zich kan inbeelden.
Zij heeft hel vaandel des opstands tegen de
openbare vrijheden opgeheven; zij randt ze langs
alle kanten aan. Alle krachtdadige werkzaamheden,
alle middelen van den gevaarlijksten invloed, zijn
de bare, en zij is zonder weerga in de kunst om
die in T werk te stellen.
Hetgeen men voortijds in de pauselijke Ency-
klieken aanwees als eene maatschappelijke theorie,
als een ideaal ónmogelijk te verwezenllijken in
onze dagen, wordt voortaan aan alle geloovigen
opgelegd als een gedragsregel, niet alleen in liet
bijzonder, maar nog in hel openbaar leven.
Sermoenen, afkondigingen, onderwijs, biecht
stoel, alles wordt vereenigd, alles wordt samen
geval in den aanval legen onze openbare vrijheden.
De katholieken die onze rechten verdedigen
en die zich eertijds liberale katholieken durfden
noemen, worden verloochend, diep veracht en in
den ban der Kerk geslagen.
Eindelijk besluit hel hoofd des kabinets in deze
woorden waarop wij de aandacht roepen onzer
lezers:
Onze politiek zal liberaal en krachtdadig
wezen, zoo veel als gematigd. Zij zal eene politiek
van orde, van bewaring, van vooruitgang wezen;
van vrijheid, van orde legen al de voorstaanders
der regeringloosheid, legen degenen die ik kom
aan te duiden; van bewaring legen dezen die onze
instellingen aanvallen; van vooruitgang met, langs
den weg der vrijheid, de zedelijke, geestelijke en
stoffelijke ontwikkeling der maatschappij trachten
te verzekeren.
Geitouw aan do liberale princiepen welke wij
luidop, met open aangezicht beleden hebben, zal
noch de godsdienst, noch de godsdienstige prin
ciepen door ons in kwestie gesteld worden. Hel
gouvernement hoeft voor zending noch eenen gods
dienst aan le prediken, noch er hoegenaamd oenen
te bevechten.
Wij zullen aan alle godsdienstige overtuigingen
eene volledige vrijheid verzekeren. De bevolkin
gen, wie men sedert meer dan dertig jaren wijs
maakt dat wij den godsdienst willen ondermijnen,
zullen wel overtuigd zijn dat men zich op dat
onderwerp aan ijdel geroep overleven, om te
trachten hel doel te verduiken dat men wezentlijk
najaagt: de verbeurt verklaring onzer vrijheden.
De klcrikalen zijn in eene kalten-colerie, omdat
ons liberaal gouvernement naar hun pauwen- j
geschreeuw niet luistert, en immer maar voort
stapt op de baan der hervormingen, alsof de kleri- j
kalen niet meer bestonden. Wij zullen het wel
haast gewaar zijn,» geeft de Veurnaar le kennen,
Dilma zal hij geen leugenaar geweest zijn. Ja,
onze tegenstrevers zullen in een niet verwijderd
tijdstip weten, hoe laat het zal zijn met de veran
deringen op bet kiesstelsel eu op het onderwijs.
Zij zullen ondervinden dat hel Gouvernement geen
acht geeft op de vijandlijke houding noch van be
dienden, noch van priesters, en dat het desnoods
de wederspannelingen en opstandelingen zal weten
in loom le houden. Hel onderwijs zal bijzonderlijk
hel voorwerp zijner bezorgdheid zijn, want hel is
hoogst uoodzakelijk, dat de geest van verkwezeling
bestreden woide, en dal men van onze kinderen
goede en vrije burgers make. Men vreeze echter
niet dal men hun den eerbied voor den Godsdienst
wil ontnemen, hondermaal neen, maar dien eer
bied moet gepaard gaan met den eerbied voor het
burgerlijk recht, voor onze nationale instellingen,
de religie!Dalis valsch, dal is een leugen,
een grove lastri
De liberalen zijn legen de religie!....
zij zijn alleenlijk tegen de politieke priesters, tegen
die zoocczeede anostels van eenen God van vrede I -
koning Victor-Emmanuel
1 hoofdstad, het meest g»:ziigin:ui»cnui: iiiiuit nu
verdedigers der ullramonlaansche gedachten, niet
hel doel geraakte dal zij zonder ophouden en door neming niel gelukt zijnde, valt zij heden de prin-
1 ciepen zelveu aan.
Welnu, in het nieuw tijdvak dat zich gaat
openen, zal de zending der liberale partij eerst en
vooral hierin beslaan, dat zij de rechten, ons door
de grondwet gewaarborgd, eu die rechtstreeks
aangevallen worden, ongeschonden zal bewaren.
Sedert vijftig jaren hebben wij de eer en het geluk
gehad in de schaduw der vrijgezindsle grondwet
van Europa te leven.
In hel nieuw tijdperk, dat gaat aanvangen,
streven wij naar den roem de priesterlijke macht
te kunnen intoomen, met behulp alleen der mid
dels die de vrijheid verschaffen kan.
Eenvoudige Rnmensprank.
Pier. Gij hebt vrouw en kinderen?
Jan. Ja.
Pier. Gij hebt een winkel?
Jan. Ja.
Pier. Wat zoudt ge zeggen, indicn een pater
of pastoor bij u in huis kwam, en zeide: vriend,
ge moet naar mij luisteren, ge moet uwen koffie
zooveel verkoopen, uwen peper zooveel; ge moet
uwe waren in 't gros koopen bij dezen of genen
koopman, ge moet dit ge moet dat doen.... ik zal
uwe kas en boeken eens overzien....
Jan. Ik zou zeggen: Mijnheer de pator of
Mijnheer pastoor, dal zijn uwe affairens niel, mijn
huishouden en mijnen handel bestuur ik zooals ik
wil. Bemoei u met uwe kerk, daar zijl ge meester.
Pier. Goed. Go zoudl spreken gelijk hel
moet. Nu, eene andere kwestie. Wal is eene
gemeente?
Jan. Eene gemeente? Wel, dal is een groot
huishouden van burgers of boeren, eene groole
familie samengesteld uil inwoners, die jaarlijks
iels uitleggen in de gemeentekas om voor de poli-
cic, hel onderwijs, de stoffelijke belangen van de
gemeente, enz,, en die voor het besturen van dit
groot huishouden als vader oenen Burgemeester
noemen.
Pier. Goed. Wat zoudt ge zeggen, als een
pater of pastoor in dit groot huishouden zou ko
men, en als volgt zou sprekenBurgemeester, ik
heb hier een fluitje en ge zult er op dansen gelijk
ik wil: gij zult niets doen zonder mijne permissie;
ik zal u aanduiden welke straat ge moet kasseien
of ongekasseid laten, om wat uur gij de herbergen
moet doen sluiten, welke sommen gij jaarlijks
voor hel onderwijs in onze kloosterscholen op hel
budjet moet brengen, eindelijk wat gij moet doen
en wat ge moet laten....
Jan. W’el, ik zou antwoorden: pater of pas
toor, dal gaat u niet aan, dal zijn onze zaken. Wij
bemoeien ons met uwe kerk ook niel.
Pier. Goed gesproken!... Nog eene kwestie?
Wat is de provincie?
Jan. De provincie Wel, dat is nog een groo-
ter huishouden dan de gemeente. De provincieraad
is samengesteld uil personen die al de cantons
van de provincie vertegenwoordigen. De provincie
beslist over zaken die het algemeen belang der
cantons aangaan, zooals groole wegen van ge
meenschap, bruggen, enz., enz.
Pier. Welnu, wat zoudt ge zeggen als een
gevreesd te schrijven dal de zoon van den koning
die eene belooning aan den koningmoorder aange-
zijn legen diegenen, die, gelijk gij, met uwe las- i boden had, geen recht had zich te beklagen min of
Stemmen rechts: T Is eerloos!
Gedurende do halve eeuw, die welhaast zal
vcrloopen zijn, heeft de liberale politiek voor doel
gehad de geestelijkheid op hel grondwettelijk
terrein te houden, mot haar te beletten de prin-
cipen, in 1830 uitgeroepen, tol haar voordeel te
doen dienen.
De geestelijkheid beeft gewild dat het open
baar onderwijs van haar al bange; zij beeft zich
een deel \an tus&chenkomsl willen doen verze
keren in hel benoemen der leeraars en onderwij
zers der scholen van allen graad.
Dal was haar recht, zegde zij. Dit recht is
haar door ons betwist geworden. Zij heeft het i
kunnen doen aannemen, noch in hei hooger, noch
in het middelbaar onderwijs.
Er blijft een punt, waar deze onwettige in
vloed, wal het burgerlijk domein betreft, zich nog
doel gevoelen. Die invloed zal verdwijnen.
De geestelijkheid heeft dit ander grondwette-
Jijk princiep- de vrijheid van vereeniging tot haar 1
voordeel willen gebruiken; zij heeft hel in voor
recht willen veranderen en, door slinksche mid
delen, de burgerlijke personificatie bekomen. Na
lang worstelen, is zij bezweken. In deze onder
terende sermoenen, de vrouwen legen de mannen,
de kinderen tegen hunne ouders, broeders en
zusters tegen elkander opruien en dit uil louter
politiek doel. Ja, de liberalen zijn tegen die man- 1
nan, die in hunne blinde verwaandheid, uit al
hunne krachten wenschee den burgeroorlog in hel
land te zien komen.
Aan wie nu, valt de verantwoordelijkheid der
lasterende sermoenen, die zoo zeer dc eerlijke
Veurnaars heeft verontwaardigd Aan niemand
anders dan aan de geestelijkheid der parochie, die
de vreemde twistzaaiers doen komen. Aan hun dc
verantwoordelijkheid, want hel is zij die, te vrees
achtig om zelf binst het jaar die eerlooze taal te
voeren, de noodige inlichtingen geven, personen
en huizen aanduiden waartegen de vreemde
schreeuwers als razende moeten uitvallen. En
.zulks noemt men eene novene doen!
Comedie!Comedieü
Neen, man, neen, zij zijn legen de religie niet;
dizoogezegde apostels van oenen God van vrede
en van eendracht, die, gelijk gij, om hunne onbe
grensde hcerschz.uelil te verzadigen en de domi
nate der kerk le bevestigen, overal in sleden en
dorpen twist on tweedracht onder dc burgers,
ouder de familien welefn le zaaien. De liberalen
1 I I I I
ggyroruf MPj^iMWBlPWaay»^^?CTrM>«ir»rr»-^fmMiii-nii i mi
