I
I vooruitrukken,
den vijand over te loopcn, zijn, bij ongunstige
Nog burgemeester Baelden van Houthem.
Wij warén van zin op de zaak van Houthem niet
incer weer te komen, maar aangezien de Veurnaar,
hankelijk on kan niet verdacht worden deel te
maken van hel armbestuur om er eenig persoonlijk
voordeel uil Intrekken. Dit is weeral een voorname
titel, wantlieldadigheidscommissiën dienen samen
gesteld te zijn uil menschee die er willen deel van
maken uil zelfopoffering en geenszins uil mannen,
die zulke postjes vragen en trachten le behouden
uil eigen belang, omdat er profijt uil voortspruit
voor hunnen haddel of nijverheid, gelijk het maar
al le dikwijls gebeurt.
Hel is waar, zoo als M.r De Nijper hel zegt,
M.r Pedro Ollevier is de zoon van
mag er lier op zijn. Anderen zijn de neef van
hunne tauten, anderen nog, zijn de schoonzoon
eener aangetrouwde moeder.
Hel is toch zeker wel ten minste zoo eerlijk de
zoon te zijn zijner ouders, dan de neef van zijne
tauten, of de schoonzoon van de moeder zijner
vrouw.
Helti over vrijlioid van omlerwij*.
Door vrijheid van onderwijs verslaat men in
België eene volledige vrijheid zonder hoegenaam-
de beperking.
Zoo mogen, bijvoorbeeld onzedelijke kerels
'eene school openen en er, vrij van alle toezicht,
de hun loeverlrouwde kinderen lol nietdeugen
opleiden. Zoo mogen nonnen, die nooit de minste
bewijzen van bekwaamheid of opvoedkundige
ervarenheid hebben gegeven, zich als opvoedsters
van jonge meisjes aanstellen.
Is zulke vrijheid niet tegenstrijdig met do geest
onzer grondwet, die, nevens hot woord vrijheid,
altijd hel correctief plaatstbehalve de beteugeling
der misbruiken in hel uitoefenen dezer vrijheid
begaan
En hoe kan de overheid weten dal er ongeregeld
heden, misbruiken of misdrijven in eene school
plaats grijpen wanneer haar hel toezicht er van
wordt ontzegt?
Naar alle waarschijnlijkheid zal de vraag onder
zocht worden, of de vrijheid van onderwijs, zoo
als zij in ons land beslaat, niet in zekere mate
moet worden ingetoomd? In dit vooruitzicht, et
opdat onze lezers welen zouden, hoe men de vrij
heid van onderwijs in hel vrije en verdraagzame
Noord-Nederland verstaat, doelen wij hier onder
eenige brokken mede uit een belangrijk artikel
van Professor J. F. J. Heremans over de nieuwe
wet tot regeling van het lager onderwijs in het
koninkrijk der Nederlanden, artikel dat wij in de
laatste verschenen aflevering van het Neder-
iandsch Museum aantreffen.
Niemand mag in Noord-Nederland
lager onderwijs geven, die niet in bezit is der bij
de wet gevorderde bewijzen van bekwaamheid en
zedelijkheid. Vreemdelingen behoeven bovendien
de vergunning des konings Hoe ganseb
anders is bel in België geschapenIedereen mag
hier als onderwijzer optreden: zoomin een losge
laten dief of schriflvervalscher als een zoogenaamd
broerken, dat van de onschuld der aan zijne zorg
toeverlrouwde keinen een schandelijk misbruik
heeft gemaakt, en uit dien hoofde door onze recht
banken tot eenige jaren gevangenzitliug werd ver
oordeeld, is bij ons van hel recht om lager onder
wijs le geven verstoken?
Mag iedereen in ons land eene school
openen, dal is volstrekt het geval niet in Noord-
Nederland. Aan hem die veroordeeld werd wegens
misdaad, diefstal, oplichting, meineed, misbruik
van vertrouwen of aantasting der zeden, wordt
door de wel de bevoegdheid lol het geven van
lager onderwijs ontzegt.
«Men weel, dal in België, krachtens de
door onze Grondwet verleende vrijheid van onder
wijs, de llegeering zich niet mol het bijzonder
onderwijs bemoeit. Dit is hel geval niet in Noord-
Nederland. Bij ons mag onderwijzen wie wil: bij
onze Noorderbroeders wordt tot hel geven van
bijzonder ouderwijs hel bezit vereischi van eene
akte of diploom van bekwaamheid en van een ge
tuigschrift van zedelijk gedrag, afgegeven dooi
den Burgemeester der' gemeente, of de Burge-
meesiersder gemeenten, waar de onderwijzer, aan
wieu het wordt uitgereikt, in de twee laatste jaren
heeft gewoond; beide stukken moeten bovendien
door Burgemeester en Wethouders der gemeente,
waar bet onderwijs zal worden gegeven, zijn ge
zien en in orde bevonden.
Zou hel voorschrijven van dergelijke maat
regelen in België zoo volstrekt met onze Grond
wet strijdig wezen?
De oud irwijzer c.mer bijzondere school, ja de
huisonderwijzer is ook niet geheel vrij in zijn
ouderwijs; de Noordnederlandsche wel luidt, dal
de onderwijzerdie hij tiet geven van bijzonder
school- of huisonderwijs leeriugen verspreidt
■strijdig met de goeden zeden of aansporendc lol
ongehoorzaamheid aan de wellen des Lands, op
voordracht van Burgemeester en Wethouders, of
van den disiricls-schoolopziener, door gedepu
teerde stalen kan worden verklaard zijne bevoegd
heid tot hel geven van onderwijs verloren te heb
ben. Deze bepaling is ook toepasselijk op den
onderwijzer, die zich aan een ergerlijk levensge
drag schuldig maakt. Bestond dergelijke bepaling
in de Belgische wel, hoeveel scholen, waar Syl
labus en Encycliek boven de Grond wel worden
gesteld, en hoeveel zoogenaamde broei kens zouden
er niet door getroffen worden?
Behalve de schoolopzieners, met hel
toezicht van alle scholen, zoo openbare als bijzon
dere, gelast, wordt het plaalselijk toezicht nog
door Burgemeester en wethouders uitgeoefend, en
kan de gemeenteraad voor dit plaalselijk toezicht
bijzondere schoolcommissie!! instellen.
Welk verschil met hetgeen in ons land gebeurt!
onze wereldlijke schoolopzieners mogen den voel
in de bijzondere scholen niet zetten, en weten vol
strekt niet, wat er in de bijzondere gestichten,
door paters of nonnen, priesters oïbroerkens be
stuurd, geschiedt
Wij moeten hier herhalen wat' wij reeds op
andere tijdstippen hebben gezegd
Hel Leugenaarlje bemint de personaliteiten; wij
niet. Doch wij hebben ze nooit gevreesd.
Hei heilig bladje mag ons aanranden zoo veel
en zoo dikwijls als het wil; daar sloren wij ons
niet aan. Maar zoo haast hel de liberale stedelijke
overheden, of onze vrienden zal aanvallen, zullen
Indien gij kunt rechtzinnig zijn, O priesterga-
z.clje, gij zult bekennen, vooreerst, dat M.r>Pcdro
Ollevier ten minste zooveel titels en verdiensten
heeft als vele uwer jongeen oude klerikale arenden;
ten tweede, dat hel terrein der personaliteiten
voor u zeer gevaarlijk is.
Verlaat gij dit terrein, des te beter. Zoo niet,
gij zult er ons ontmoeten. Onze wapens zijn goed
en talrijk, en, moet het zijn, wij zullen ze niet
sparen, verre van daar.
in zijn nummer van woensdag, slaande houdt dat
het zeker en vast is dal de burgemeester van
Houthem de eerste op liet spoor der dieven'is ge
komen, zullen wij ons vergenoegen met nog ecus
te herhalen dal de leürnaar wetens en willens
liegt.
Men zou waarlijk zeggen, dal hel artikel van den
Leugenaar enkelijk geschreven is om sieur Baelden
op te hemelen, opdat hij toch als burgemeester
van Houthem zou mogen herbenoemd worden.
Maar de druiven zijn te groen heilige Leugenaar,
altijd de wereldlijke overheid, de burgerlijke
rechten, legen de priesterheerschappij zal ver
dedigen.
Vrij van karakter en liberaal zijn, is voor ons
nu bijzonderlijk dal de geestelijken in alle besturen
den baas willen spelen, en door sluwe middelen
trachten le welen wat er in omgaat een zeer
dikwijls uit hel oog heeft verloren.
In Gods nnam, welke zijn de titels en de ver
diensten van uw klerikaal provinciaal raadslid, den
lieer H. Despodl? Walke zijn de titels en de ver
diensten van uwen klerikalen arrondissements
commissaris,den heer Bieswnl-Bril? Welke zijn de
titels en de verdiensten van andere klerikalen, die
hij de meesters van hel Leugenaarlje hoog in aan
zien staan en voor de welke men, vóór den 11 juni,
in het Stadhuis oenen zetel had bestemd
In zijn laatste nummci beschimpt hel heilig
bladje M.r Pedro Ollevier, omdat hij lid benoemd is
van hel armbestuur, en vraagt, welke zijne titels
en zijne verdiensten lol die benoeming zijn?
Leugenaarlje, gij zijl wel onvoorzichtig; want
1 in uwe rangen zijn de mannen met titels on ver
diensten rare vogels. Zwijg daarover, gij doet
immers velen uwer vrienden rood worden; tiet is
als of gij spreken zoiidi van de koord in heihuis
van oenen gehangene.
Kiozlng te Schaarbeek,
De kiezing te Schaarbeek, welke maandag laatst
heeft plaatsgehad, is een nieuwe zegepraal voorde
liberalen. De bekomene meerderheid is wel niet,
groot, doch men vergele niet, dat onze vrienden te
strijden hadden legen eene samenspanning van
klerikalen en van bastnard-libernletl, en bijgevolg
kan er bier nooil kwestie zijn van eene overwin
ning voorde zwarte revolutionairen.
Hel was voor ons een waar genoegen te verne
men, datM.r Bieswal-Bricoull, liberale oud-volks-
verlegenwoordiger van ons arrondissement, zich
in deze kiezing moedig heeft onderscheiden.
Aan zulk gedrag erkent men de ware liberaal
overal waar hij zich bevindt neemt hij deel aan den
strijd, overal sluit hij zich aan hij de ijverigste
Lampers, overal is hij op de bres voor de verdedi
ging der goede zaak. Zoo moet het zijn!
Geheel anders gedragen zich zekere ongezegde
gematigde liberalen: die mannen blijven altijd
achteraan, en verduiken zich als hol mogelijk is.
j Zij bekennen dal zij liberaal zijn, o ja. maar zij
misprijzen zoo gaarne de vooruitstrevende libe-
wij dezelve krachtdadig verdedigen, en personali
teiten legen personaliteiten stellen.
Het Leugenaarlje gaal altijd maar voort melon-
noozele praal le vertellen wegens de aanstaande
wel op hel lager onderwijs.
Als men hel bladje leest, men zou denken dat de
wereld gaal vergaan, en dal de liberalen er de
oorzaak van zijn, want het heilig papiertje is gram
op hen dal hel schuimbekt en noemt ze: geuzen,
bloedzuipers, afzetters, revolutiemakers, zielenroo-
vers van de kinderen, enz.
Och arme! wal zijn de geestelijken toch oure-
dclijkc schreeuwers?
Hel is nu daaromtrent zeven en twintig jaar dat
onze middelbare school bestaal en in eenen bind
enden toestand verkeert; dat de groote meerder
heid der ingezeten van Veurne er, onder alle
opzichten, met lof over spreekt; dal de geestelijken
zeiven moeien bekennen, dat ’igodsdieuslig onder
wijs er niets te wenschen laat, aangezien meest
altijd de kinderen dezer school de eersten zijn
onder de eerslecommunicanicnen niettemin
blijft ons priesiergazetje schreeuwen legen deze
school en noemt zeeene geuzen school, eene
school zontk-r God
Voor iedereen is h l lastbaar dal zulks gedaan
wordt alleenlijk om het geestelijk eollegie te bevoor-
deeligen.
Zulke handelwijze, zulke lasteringen, zijn weinig
geschikt om eerbied in le boezemen voor onze
priesters.
De wel op hel lager onderwijs moei, noodza
kelijk, veranderingen ondergaan. De geestelijken
zullen nu ook vijanden worden der hervormde
scholen. Deze zullen nu ook als geuzenscholen,
als scholen zonder God, worden aangevallen, en
de ouders, die er hunne kinderen zullen naartoe
sturen, zullen zonder mededoogen worden ver
volgd.
Wij vragen hel: met wie zullen dan nog de
geestelijken in vrede leven? En nochtans, zij heb
ben eene zending van vrede en verzoening te
vervullen.
Treurig, treurig!
Een»* aardige nikiiltcvcliiig.
Onze confrater kondigt aan, dal al de lezeressen
van den I eurnaar die meè geweest zijn naar
Brussel om tic kroon en den sleep aan 11. M. de
Koningin le gaan opdrageu, eik eene medalie
zullen krijgen.
En de Dames die meè geweest zijn naar Brus
sel en geene lezeressen zijn van den Veurnaar,
zullen zij dan geene medalie krijgen?....
Welaan, Dames, gij die u in dit laatste geval
bevindt, haast u, in de onzekerheid, een abonne
ment op het Leugenaarlje [o. nemen, want zoo niet,
gij krijgt misschien geene medalie.
Nijpt hel dan, confrater’
- ----- H
Overigens, M.' Pedro Ollevier is volkomen onaf-
Hel Leugenaarlje maakt de benoeming bekend
van den heer Pedro Ollevier als lid van het arm
bestuur, en biedt eene groot? belooning aan voor
diegenen die zijne titels en verdiensten zullen
doen kennen
De medeopsteller van bel Leugenaarlje, die deze
belooning aanbiedt, noemt zich de nijper in den
donkeren loont zich ervaren in de 11. Schriftuur
en in hel keuken-latijn.
Het priesterbladje zal zijne belooning mogen
houden, want om titels on verdiensten te hebben
voor zijne schrijvers moet men een slaaf zijn der
priesters, een kwezelaar, al was men ook een
nijper in den donker, een schijnheilige, al was
men ook een nijper in den klaren dag, en, God zij
gedankt, M.r Pedro Ollevier is noch slaaf, noch
kwezelaar, noch schijnheilige; hij is, integendeel, talen bij onze tegenstrevers, zij zeggen ook zoo
zeer vrij van karakter, een overtuigde liberaal, die gaarne aan deze laatsten dat zij conciliant zijn, dal
nooit beven zal voor klerikale aanvallen, en die •'•ij de geestelijken (de vooruitstrevende klerikalen)
i eerbiedigen, en wal nog erger is, aan deze poli-
linke vijanden bewijzen zij zoo gaarne wal voor
komenheid of zonder noodzakelijkheid alle slag
van beleefdheden.
Soldaten die aarzelen, die nooil vastberaden
•lie neiging laten blijken om lot
voorname titel, dien onze gemeenteraad maar al te |1 omstandigheden, de plaag van een leger.
mj/iii net zegi, I
zijn vader en hij 1
oit «mi.
l
I:
l’