hel gouvernement
Wat zullen wij nog al zien
De bruine nonnen hebben aan drie bestuurders
der hospicen gezegeld papier gezonden en doen
die heeren een proces aan. En waarom? Wat
hebben die bestuurders misdreven? O, gruwel! zij
hebben de bestemming veranderd van vijf kamers
van een geslicht, waar de masceurkens voor niet
mogen wonen! Procedeert maar, masceurkens,
eerst te Veurne, dan te Gent, en dan nogmaals te
Veurne, enz. Gaal maar altijd vooruitde katho
lieke schoolpenning zal wel de onkosten betalen.
Daarenboven procedeeren zal u deugd doen, bij
zonderlijk aan uwe moederoverste, want zij is te
vel, en procedeeren doel vermageren. Welhoe! de
heeren van d’Uospicen hebben zonder uwe per
missie vijf kamers durven sluiten?.... O, die
schaamteioozen
Hel Leugenaartje durft zeggen, dat de proteslalio
van ons gemeentebestuur tegen den oproep van
M.' den deken onbetamelijk is. Dit woord, Leuge-
naarlje, moogl gij op uwe meesters toepassen,
want als geestelijken liegen en lasteren, dat is
toch zeker wel onbetamelijk.
1 er ook aldus over zal
oortïeelcn, en zich niet zal onttrekken aan
de verplichtingen die deze staal van zaken
hel oplegd. Er moet een einde aan komen:
met goedheid of niet kwaadheid.
stennl eene politieke rol te spelen on om te
manifesteeren legen de geuzen Doch hier ook
hadden de klerikalen gerekend zonder de kracht
dadigheid der burgerlijke overheid. De heer sche
pen Ollevier, dd. burgemeester, gaf het bevel dal
liet tjeefkesirrtiziek niet moogl uitgaan en dal alle
manifestatie verboden was. De kwezelaars waren
gram en ter neer geslagen, doch zij vreesden de
hairen mutsen en gehoorzaamden.
Uit belgene wij hier hooger hebben medegedeeld
kunt gij opmaken, lieve lezers, boe hatelijk en be-
driegehjk de geestelijken te werk gaan jegens de
burgerlijke bestuurders; hel laai u ook zien hoe
die mannen mei de goederen der burgerlijke in
stellingen zouden omspringen, indien men zich
niet krachtig tegen hunne altijd aangroeiende
stoutmoedigheid en baatzucht verzette.
Bravo
De liberalen van Veurne gedragen zich op de
loffelijksle wijze in den strijd van verdediging
tegen de politieke geestelijken, die alle burgerlijk
gezag willen vernietigen, die openlijk laten blijken
dal zij, en zij alleen, willen meesier zijn.
Onze achtbare liberale bestuurders bijzonderlijk
verdienen geprezen te worden: overal, in den
Disch, in de Hospicen, in den Gemeenteraad, in
hei Schepen-Collegie, geven die heeren duidelijk
te kennen, dat zij voor geene vreesaanjaging, dit
groot wapen der geestelijken, zullen achteruit
wijken, en dat zij moedig den strijd zullen vol
houden.
De priesters leggen zich voornamelijk toe om de
werklieden legen de liberalen op te hitsen, om de
werkmanskinderen aan de gemeente scholen te
onttrekken en om deze scholen als slechte scholen
te doen aanzien.
In tegenwoordigheid dezer schandalige pogin
gen, was hel een plicht voor de dischheeren eenen
strengen maatregel le nemen. Aan dezen plicht
hebben zij volkomen mol aan de behoeftigen te
laten weten, dat allen gewonen onderstand zal ge
weigerd worden aan de ouders die hunne kinderen
naar de pastorsscholen zullen zenden en aldus
zullen samenspannen met de geestelijken legen de
wereldlijke overheden. De wereldlijke overheden
hebben het beheer der disch- en hospicen goede
ren, zij zijn de aangewezene voogden en bescher
mers der werkende klas. Zijn er nu werklieden
en behoeftigen, die deze voogdij, deze bescher
ming, versmaden, zijn er, die de geestelijken
boven de wereldlijken plaatsen en legen deze
laatsten oorlog voeren..... Ehwel, dal die men-
schen om onderstand gaan bij de geestelijken.
De bekendmaking welke de dischheeren in hunne
vergadering van gisteren hebben gestemd, en die
wij hier onder laten volgen, keuren wij ten volle
goed. Ze luidt aldus
Gezien er door de politieke geestelijken en alle
andere klerikalen, de grootste drukking uitge
oefend wordt op dezen die maar eenigzins van hen
afhangen, om hunne kinderen naar de katholieke
scholen te zenden, waar geen het minste toezicht
bestaal en waar niemand kan nagaan hoe en wal
de kinderen loeren.
Overwegende het groot belang dat het Armbes
tuur er in stelt dat de kinderen der familien die zij
ondersteund een goed onderl icht genieten.
Laat het Armbestuur van Veurne weten aan de
familien die door haar worden ondersteund, dat
zij hunne kinderen (knechtjes en meisjes) naar de
ofliciecle gemeentescholen zullen moeten zenden,
willen zij zich niet bloot stellen hunnen gewonen
onderstand te zien afnemen.
NAMENS HET ARMBESTUUR:
De Voorzitter,
die zegde: Geeft aan God wat God toekomt en aan
den keizer wal den keizer toekomt
Ongelukkiglijk velen, T zij uit baatzucht,’t zij
om de cene of andere onbekende reden, dwalen
van den rechten weg af. Als razende wolven
randen zij, in den stoel der waarheid, de eenvou
dige buitenlieden aan; verspreiden alom door
laster en bedrog de grootste onwaarheden; hitsen
hel volk tegen hunnen evcnmensch op e i vallen
het lastig door hunne onbeschaamde geldelijke
afpersingen. Tegenstrevers van alle vooruitgang,
werpen zij venijn op hel wereldlijk onderwijs en
trachten het te vernietigen; hunne geleerdheid en
hunne bekwaamheid gebruiken zij slechts om
legen de wereldlijke overheden op te staan; de
wijze wetten, door hel staatsbestuur vervaardigd,
leggen zij verkeerd uit; zij vereenigen zich in
inentingen, waar zoogezegde «sprekers» de nieu
we schoolwet, den staal, ja zelfs den koning aan
randen; trachten het volk oproerig te maken en
zaaien overal door hunne verkeerde handelwijze
twisten tweedracht. Wat! men maakt de men-
schen hier wijs dat zij, als afgezanten van God,
naar China en andere woeste streken gaan om aan
de wilden den weg naar den hemel le loonen, en
zij weigeren hier in onze school te komen, waar
zij een lokaal ter hunner beschikking vinden om,
zonder hel minste gevaar, de eerste grondbegin
selen van den godsdienst aan onze kinderen te ge
ven! Hoe kan men dat aaneen knoopen?
Gclukkighjk beginnen demenschen klaar te zien;
de b'inddoek, waarmede zij eeuwen lang gebonden
waren, valt af; hunne oogen gaan open en zij zien
de naakte waarheid Zij zien dal baatzucht,
hecrschzucht onverdraagzaamheid en dwinge
landij de eenige drijfveer is van die mannen die
met den naam van «geestelijken» bestempeld zijn.
Eenige vragen.
Mag een vader, of cene moeder de catechismus
loeren aan hunne kinderen? Mag men nog den
catechismus lezen? Als men den catechismus aan
zijn; kinderen leert, of als menden catechismus
van builen leert, zonder toestemming der bisschop
pen, is men dan schismatiek? Als men schismatiek
is, is men dan vrij van de nieuwjaargifl, van
S.‘ Pieters, van den schoolpenning en van zoo
veel andere schooierspenningcn
E ui antwoord a. h. u. b. O klerikale lichten!
IViciiwe ophttMlng tot oproer.
Deze weck heeft er in onze stad eene geweldige
comcdie plaats gehad, waarin men aan onze bruine
nonnen cene zoo onredelijke, als onwettelijke rol
beeft doen spelen.
Deze comedic was ingericht door de geestelijken,
met het lastbaar inzicht van onze wereldlijke
overlieden bij de bevolking hatelijk te maken,
doch, dank aan de krachtdadigheid dezer over
heden, de inrichters en de comedianten hebben
van hun spel noch vrucht, noch eer gehaald.
De comedic bestond hierinde bruine nonnen,
die niets anders zijn dan de bedienden der com
missie der hospicen, waren in onstuimigen op
stand tegen hunne wettige meesters, en niet alleen
weigerden zij zich aan hun gezag te onderwerpen,
maar zij wilden hun gebieden; zij gaven te kennen
inderdaad, dat zij alles te zeggen hadden in hun
gesticht en de commissie niets, en dat zij over de
zalen van bel gebouw beschikten naar goeddunken.
Zie hier de zaak.
Het gesticht gekend onder den naam van arme-
meisjesschool is tol stand gekomen ten gevolge van
fondatiën, onder verplichting van arme meisjes in
deze school te onderhouden. Alle deze fondatiën
zijn uilsluitelijk ten voordeele van bet geslicht;
landen, hoven, gebouwen en zelfs de kapel be
lmoren aan het gesticht, en in niet eene fondalie
wordt er gesproken van nonnen of religieuzen.
De goederen der arme meisjesschool, en het ge
slicht zelve, zijn geplaatst onder hel bestuur der
commissie der hospicen.
Alhoewel al de goederen gegeven zijn aan de
arme meisjesschool is hel geslicht slillekens aan
van bestemming veranderd; en nu, gelijk men
weet, was het eene school geworden voor al de
meisjes der stad, legen de welke geene bijzondere
scholen de concurrentie hebben kunnen uithouden,
en die, in 1845, als gemeenteschool door de stad
werd aangenomen. De arme meisjes door het ge
slicht onderhouden zijn heden ten gelalle van
zeven of acht, en de nonnen ten gelalle van negen.
De nonnen hebben schriftelijk aan hel gemeente
bestuur laten weten, dat zij zich aan de nieuwe
schoolwet niet konden onderwerpen. Deze ver
klaring had voor natuurlijk uitwerksel de afschaf
fing der aangenomene school, en daar er in een
openbaar geslicht geene vrije school mag gehou
den worden, moest alle onderwijs gegeven dooi
de nonnen in hel gesticht der hospicen ophouden
te beslaan.
Die ten gevolge werden de beschikbare klassen,
onder zekere voorwaarden, lijdelijk ten dienste
gesteld van het gemeentebestuur en deze beslissing
werd verleden woensdag aan de bruine nonnen
bekend gemaakt.
Hel gerucht liep reeds sedert eenige dagen in
de stad, dat de nonnen in de arme meisjesschool
cene pastorsschool zouden openen, dat zij er
meester waren, en dal niemand er hen kon doen
uitgaan.
Dit gerucht, hoe vreemd ook, was geen uit
vindsel; want woensdag avond verklaarden de
nonnen aan de meerderheid der commissie der
hospicen, door den mond van eenen advocaat,
dat zij ’s anderdaags cene vrije school gingen
houden in de zalen die aan de stad zijn afge-
slaan, dat zij voor hel oogenblik mochten gebruik
maken van het gesticht naar goeddunken, dat zij
er {varen en dat zij er bleven.
De meerderheid der commissie der hospicen
verston i het anders. Zij besloot zich te gedragen
volgens recht en plicht, en voor geene groote
woorden, geene vreesaanjaging, geene heftige ge
baren, geen comediespel achteruit te deinzen.
Verleden donderdag, ten zeven ure 's morgens,
begaven zich drie leden dezer commissie naar de
arme meisjesschool; zij namen t.r bezit van: alle de
sclioolmeubelen en schoolzalen, deden deuren en
vensters sluiten en lieten vervolgens burgemeester
en schepenen roepen om deze zalen met de'meu
belen ter hunner beschikking te stellen.
Intusschen tijd was er veel comedic gejank,
veel ophitsing van wege kwezels en tjeven, een
groote samenloop in de Panneslraal, eene mis in
de kapel der nonnen, die nu in plaats van eene
triomfmis eene rouwmis was, en ten tien ure,
wanneer de overheden, na hunne werkingen, hel
gesticht verlieten, riepen eenige onbeschaamde en
grove kerelsweg met de geuzen
der tjeven le ■vergaderen en de kwezelaars bijeen
te roepen, en om vervolgens ih stoet liulde te
brengen aan de nonnen die er hadden jn toege- zich volgens de leerstelsels van onzen Zaligmaker*
Onverdraagzaamheid der geestelijken op
de buitengemeenten.
Nadat Christus voor hel meijschdom gestorven
was, bleef bij bier nog veertig dagen om zijne
apostelen te onderrichter! aangaande zijne leering.
Den dag zijner hemelvaart sprak hij voor de laatste
maal lot hen in dezer voege: Gaat en verkondigt
mijn Evangelie; gaat en onderwijst alle volkeren,
hen doopende enz. en zij gingen geheel de wereld
door, de grootste gevaren trolseerende, om de
de mbnschen kenbaar te maken
schen op tot godvruchtigheid, verdraagzaamheid en
broederliefde. Volgen zij deze bevelen? Gedragen zij
volgens der twee en zeventig discipelen
De oproermakers waren hiermede nog niet 1 godsdienstTot gene zegt Christus ook
voldaan. Het appel werd geslagen om het muziek dagelijks: Verkondigt mijn Evangelie; wekt de
heilige leer van hunnen Goddelijken Meester aan ^md^dencoadji
Vergelijken wij nu
Onbet mnclijk.
ii.
Correnpondcnclc.
Alveringhom, don 23 September 1S79.
Mijnheer den Opsteller,
Auguulc Ilogncrl onderwijzer in de g. inocntescbo.ol al
hier, verlaat zyuo school voor de’gene van dón p'astor. Alle
weldenkende parochianen zijn verontweerdigd door deze
lafhartigheid; wat zegt gij nu Mijnheer X gij die zoo warm
I do verdediging van Bogaert genomen hebt Wij hebben
j niet opgehouden het u te zeggen dat gij iemand verdedigde
I die het niet verdiende. Bogaert hoeft altijd een onderdanige
slaaf geweest van de priesters; dat ging zoo verre mot dit
heerschap dat hij niemand dlerf aausprekon dio liberaal
is uit Vreou dat do zwarten het zouden weien; sedert dat
den strijd van de scholden begonnen is, hij is zoo bleek
'.koenen ovenkoekeen zoo mager als eeuon
i puid; den coadjutor en capelaam zaten alle avonden tot
I zijnen. Ziende wat Hauw carnet óre Bogaert heeft, zij heb-
eeus OUZO tegenwoordige ben niet veel moeite moeten doen om da: nat kieken naar
1 hunnen kant te krijgen. Nu, dat hij ssen geef van don
cathechismus van s’inorgens tot s'avouds, wij zijn verlost
van dien pastorsman; het gouvernement zal wol eenen
anderen onderwijzer zenden die niet zal dansen gelijk do
zwarten schuifelen, gelijk Bogaert altijd gedaan heeft.
Bogaert eu Jansounje, al koeken van eenen deeg, ver
slaafd tot in de ziel aan den clericalen winkel; geen pruime
toebak weerd. Maar dat zij nu zien dat zij niet beklagen
hetgeen zij gedaan hebben.
burger.
Vergelijken wij nu Cvuo vuzv ,cgvin>uvn
priesters die, zoo beweren zij het, de wettige na-
volgens der twee en zeventig discipelen van
Christus zijn, met de vroegere leeraars van onzen
nog
men-
