I I y legimkari- voor het grootste deel valsch en overdreven zijn ondervragen. V GEMEENTE W. E. nonnen te geestelijken, hun reehtn" onder de zaken, |)eeft gedrukt, school- cii katholiek Zie daar eene korte schels over een gedeelte dezer beroerlijkc lijden. Hel drama Monligny verval een tafereel uil de Spaansche regeering en wij gelooven dat dezen kleinen uitleg bij alle vrij zinnige vaderlanders zal welkom zijn, en dal hunne deelneming aan de prachtige vertooniiig onzer Rhetorika niet zal ontbreken. Hel zij zoo. Ingezonden zUrtiRel». de wisseling van gedachten met. het Valicaan, met betrekking op de houding der belgische gees telijkheid over de Schoolwet. liet is ons niet mogelijk hier zijne lange rede voering mede te deelen. Zij komt in hoofdzaak hierop neer: Paus Leo XIII keurt het gedrag der bisschop pen af, en de bisschoppen lachen den 11. Vader vierkant uit. hal wil in andore woorden zeggen, dal de Paus in de oogen der bisschoppen zelts geen geestelijk gezag meer heeft. De verklaringen van M. Frère zullen in het land een diepen indruk nalaten. Thans zullen de bisschappen niet meer kunnen zeggen, dat zij den Paus met zich hebben en dat hij hunne houding goedkeurt, ten ware zij de briefwisseling, die aan de Kamer is medegedeeld, vervalschen, iets waarvoor zij zeker niet zullen achteruitgaan. En nu? Wal zal er gedaan worden tegenover de bisschoppen? Hel is niet genoeg te laten weten wat er gezegd en geschreven is, er moet ook worden gehandeld. M, Frère beeft beloofd, dal hel liberaal Minis terie zijn programma zal uitroeren tot hel uiterste. Wij rekenen er op en zoo spoedig mogclijk. Ten slotte heeft M. Frère in eenige woorden den toestand der openbare scholen bekend ge maakt. Daaruit blijkt dat die scholen nog geen derde hunner leerlingen hebben verloren en dal er maar 168 totaal ledig staan. Dat is ver van de 2000 waarover de klerikale bladen spraken. Bij den aanvang der zitting heeft M. Frère de overeenkomst neergelegd, die op 31 October tus- sclicn hem en Holland gesloten is, betreffende de Vaart van Terneuzen. in de r. gcdurcud vingen dat do tegenwoordige 1.bei alt(;a Commissie zich verdien? imijs geenszins de blaam .mmiciu cn. ons pasloorsga zetje h-ar l.w.v i vdig lOC'.t pe dat, ihdien er wereldlijke r-sten’dei plichten zijn te kort. ?/,!-. 'nonnen uil partijgeest en uit toitp 'VJW.um v J en geestelijken, hun eigen gezag cft «e rechten der burgerlijke overheid '"*J 1c voeten treden. Kamer. Frère-Orban, minister van buitenlandsche dinsdag uitleggingen gegeven over Rhetorika. Op 30 November aanstaande zal onze Maatschap pij van Rhetorika, haar eerste verlooning geven. Dezelve zal beslaan uil een historisch drama geti teld Montignij en uit hel blijspel a de Eerepost Het drama is eene historische schels, genomen uil de regeering van Philips 11, koning van Spanje, in de jaren 1568 cn 1569. Daar de opvoering van een gedeelte dezer droe vige regeering dikwijls voor velen vreemd voor komt, beeft een lid van het gild besloten eene korte beschrijving te doen van dezen akeligen lijd, ten einde hel begrip van hel drama Monligny te vergemakkelijken. Zie hier deze beschrijving van ülgezien; de man was ovc luiBd dat hel ten ^en onbuigxiwen vorst deed den oproer ten top «tijgen, en nadeelc van zijne partij zou uitvallen. Dal bewijst van (]an at begon <ie omwenteling. ten volle dat hij zeil geen VCl trouwen stelt ill de Zij begon me: do samenzwccring der edel n, die zich Clifers der klerikale bladen cn wel weel dat die verbonden door alle middelen te verhinderen dat de inkwi- Zr JSrooUle deel valseb en overdreven zijn. Hel debat werd gesloten en voorbehouden tot jt.r Kdoleu zeer sterk, duizeade aanhangers kwamen zich dal de stukken der bl iel wisseling zouden gedrukt bij hen vervoegen, om hunne vrijheid en lie afscliatlingvan ziin Alsdan zal M. Paul Janson het gouvernement het geloofsonderzoek te bekomen. Met dit inzicht bezield, In de knechtjesschool zijn er tegenwoordig 72 leerlingen, in de avondschool voor knechljes 42 (waaronder alleenlijk 5 leerlingen die terzelfder lijd de dagschool volgen), en in de meisjesschool 130. Wanneer men de pogingen der geestelijken cn van hunne aanhangers om de kinderen uit de gemeentescholen te trekken in aanmerking neemt, dan mogen de bovengemelde getallen als zeer vol doende worden aanzien. Deze getallen zullen echter nog vermeerderen, wij zijn er van overtuigd want meer en meer stellen de ouders hun vertrouwen in de gemeente scholen; meer en meer ondervinden zij, dat al de klaps van scholen zonder God LEUGENS zijn; meer en meer worden zij gewaar, dal de hecren Bruncin en Van Belleghem, dal de juffrouwen Gelocn en juffrouw Vande Pitte, allerbeste onder wijzers cn onderwijzeressen zijn, die noch moeite noch tijd sparen, om al de kinderen hunner klassen goed te loeren. ?Sf? Iets ovsr de arme nieisj6sschor>l Gemeentebestuur eu de Commissie der Hospicen. In ons vorig nummer hebben wij doen .uiise 'U nen, dat liet gezag der sledelijke ovcihc - aangenomene meisjesschool in geene lioeB aanmerking werd genomen. Aan -noest lijke handelwijze van wegc de geesteiij v< jn er een einde worde gesteld, cn hel dat, sedert eenige jaren, het schepencol cBi_e zc den dag der prijsdeeling in deze school v^slelde, zelf de uitnoodigingen tut de ouders eui o u i toestuurde, en zelfde prijsdeeling voo za - Hi- viel niets op te zeggen; het was zoo i s J moest, en hel is waarlijk kmderacln g nonnen, zoowel als voor de geesteiij c l hierin eene vervolging cn eene miskenni io I hunne rechten te hebben gezien. ,„„r,nïPti(* Maar ziehier nu, volgens ons paslotsgazelje, eene veel ergere vervolging hiertoe i <- De prijzen die door de Zusters U* (oc zelve gekozen cn geschikt waren, moe door den hospicenraad vaslgesteld zij Ja* 'het werd gedaan, en dit voorde volgende g«£èrkt, dat het grootste getal der boeken, welke als prijzen in de betalende senoo gegeven werden, van franschen oorspt oi B en meest alle voortkwamen uil fransche fabrieken voor prijsdeelingen, zoo als degene y Tours en Roiteit, waar voor weinig ge d imcbcn bekomen zijn met schoone schitterende maar welke boeken voor hel overige do- weinig waarde hebben en in dc handen ot lingen lol weinig nul kunnen strekken. Ten gevolge dezer bemerking werd c Hospicen commissie geklaagd over de kei r prijsboeken; men vond dal die keuze 0111je was cn tevens antinationaal; en het voorste b gedaan voortaan de voorkeur te geven aai c degelijke boeken van belgische schrijve*s. m y en.... deel makende van catalogas vfl prijsboeken dóór het Gouvernement Gouvernement) aanbevolen, eu door ae GEESTELIJKE INSPECTIE GOF.OGF.KI.UHD. Tegen dit voorstel was er niets in te brengen, en hei werd met algemcene stemmen goedgekcut Wij hebben ook nooit gehoord, dat de nonnen over deze beslissing hebben geklaagd, want zij werd uitgevoerd met omzichtigheid cn toegevene - heid, zoodanig dat, ieder jaar, de lijsten <ci prijzen met lusschcnkomsl der twee voornaamste zusiers-onderwijzeresscn werden opgemaakt. Het is dus loutere kwaadwilligheid als hel Lcu- genaartje beweert, dal de christelijke werkjes verwezen wierden om ze te vervangen door onver; schillige, om niet meer te zeggen want wij mogen liet bevestigen alle prijsboeken aange wezen door de leden der Commissie werden altijd gekozen in de bovengemelde cataloga s. Wij vragen het nu aan alle onpartijdige lezeis, is er wel een verstandig mensch die de beslissing van hel godshuizenbestuur opzichtcns de prijs boeken als eene vervolging kan aanzien?... Andere zoogezegde lergingcn, die, volgens de heilige opstellers van ons pastorsgazelje, de bruine nonnen hebben moeten lijden om ze moe. te maken zijn even kwaadwillig en eveii lasterend, en zijn niet waard dal wij er bij stil blijven. Wij eindigen hier dit artikel in de overtuiging, dat onze lezers belang zullen hebben gesteld in de nieuwe inlichtingen, welke wij hun over de arme meisjesschool hebben medegedeeld. Wij zijn daarenboven verzekerd dal deze inlich tingen vopr alle klaarziende, menseden l.. zullen strekken, dat sedert 18S8 de bruine getracht hebben zich aan liet wereldlijk gezag onllrckken en de b stemming van hei wcezen- gesticht ten haren v» ordcele te verandci en, dal liet gemeenlebestuur, v ver. - wm missie der Hospicen <m i,u »t i pogingen die hei lici'. 1 arme inmsj cli cl b ■de verscheid ene jat en niits dan van w»g2 ,;v( tegenwoordi -2:a zich De zitting van Woensdag is verpletterend ge weest voor.... de bisschoppen en de klerikale partij. M. Malou heeft het woord genomen cn be proefd door alle slinksche middelen en verande ringen van tekst de briefwisseling met tiet Vali caan uil te leggen, in een gunsligcn zin voor zijne partij. Volgens hem bestaal er geene Oneeuigheid lusschen den Paus en de geestelijkheid, dan over eenige punten van vorm. Zooals men ziet wil hij weer den Jan-Slim spelen en met goochelarijen voor den dag komen. Hoe habiel hij ook te werk ging, toch heeft hij den slag niet kunnen behalen, want terstond heeft M. Frère aan de Kamer cn het talrijk aanwezig publiek, dal zich in de tribune bevond, doen zien, dal de beweering n van den ex-minis ter op looze gronden gebouwd waren en instorlten bij eene enkele aanraking met den vinger. Ook heeft M. Malou beproefd de cijfers van M. Frère over de bevolkingen der scholen te weder leggen, en om kracht aan zijne woorden te geven stelde hij stoutweg voor eeu parlementaire onder zoek in te spannen. Maar aïe! daar had M. Malou en de rechterzijde waarschijnlijk zich niet aan verwachtM. Frère verklaarde in naatn der linkerzijde dit onderzoek aan te nemen. Donderende toejuichingen begroetten deze ver klaringen, maar M. Malou en heel de rechterzijde trokken zeer voorzichtig achteruit, te midden van algemeen spotgelach, Verslagen zette M. Malou zich neer, verlegen en beschaamd als iemand die spijt had dal hij ge sproken had. Heel dc rechterzijde trok maar een droevig gezicht. '1. Frère heeft daarna gesproken en zelden, misschien nooit is hij welsprekender geweest; elk tnii-ws 'v,K)l‘l1’ doorhem uitgebracht, viel verpletterend - !J- als een steen in de gelederen zijner tegenstrevers, die zich bijna niet meer verroerden of ópkeken. In wegslepende zii.sneden toonde hij dc geeste lijkheid aan, die op alle wijzen tiet land in opstand i ó"or' d'e'faiin- l,n'ei11*,: w<-’1 ei1 l|pt volk onder haar juk wil bren- vo <i' 8e“- v,ii zui*<;11 redevoering met ontleden; men iuo.i.iie lezen en lunlezen,. in het beknopt .i.l verslag cm, er al (Je kracht en het gewicht van te l Luimen beseffen. deze f.-onjin,*;.-heeft ontmoet; 111 laatste woord aan M. Frère gelaten, wel voelende de opstellers van I Ook hebben de redenaars der rechterzijde zich wel gewacht hem le antwoorden. Zij hebben hel dat zij in dit debat reeds genoeg geklopt, schan- van afgezien; de man was overtuigd dat hel ten n’ ,Iet'lutWüord hij zeil geen vertrouwen stelt in de j zij begon m« dn «amenzweerii z i Tweede brief. - - vH U I I r - ■my»— 1 - Heer Vilgner, 7s>o als go wol denken kunt, hoor T’itgcvor, verha.isttfl ik mij in 't geheel niet om wéér in huis te komen. Ik wist wel dat do pastor het een tijdje zou houden mot de twee uitverkoren schaapjes zijner kudde. Toen ik binnenkwam was hij eindelijk vertrokken en hoe groot was mijne ver wondering als ik in plaats van twee knorrepotten twee lieve engeltjes vond. Ze baden inij oin vergiffenis. Coles- tientje gaf mij wel honderd kussen on ik keek in don spiegel of ik nog wel hoor Jan was do ketter on do gous. Ze leidden mij naar mijnen zotol in het hoekje van den haard; mijne pantoffeltjes stonden gereed en cone lekkere carbonade, voor mijne loêge maag bestemd, zong mij een aangenaam airken in do pan. Dien avond was ik gelukkig en dacht tiij mij zelven - Die pastors zijn nog zoo kwade jongens niet, al» men zo maar durft toe «preken. Wie kruipt wordt licht ouder den voet gehouden. - En ik beloofde mij nhijd krachtdadig to bandolen, maar met kalmte, zoo als ik nu gedaan had. Dien nacht, sliep ik gerust. Helaas! mijn geluk was kort vnn duur: dos anderen daags reed* vroeg in don voormiddag zag ik een nieuw onweder naderen onder den vorm van oeno oude vriendin mijner vrouw, ook kwezel. Ik moest niet lang nadenken om in haar een afgezante te zien van onzen pastor. Ze kwam binnen cn groette mij met eeue vriendelijkheid die me den schrik op het lijf joeg: Ik wist wel dat ik alles drio dubbel zou b talen ten koste mijner rust en vrede. Zo sprak over 't weder, over don landbouw, over alles tot mijno vrouw binnen kwam en het gesprok bracht op Tree Vanspikkerem, idem een derde kwezel. Nu ging men niet weinig aan 't kwaadspreken. Tree is do oude vijandin mijner vrouw; want ze lozen evenveel rozenkransjes, ver bruiken evenveel wijwater, zitten even dicht bij hot altaar en hebben dus evenveel redens ons elkaar te haten als ik en den keizer van China. Zo wedijveren in kwezelarij. Als ik zo daar in do kerk zio zitten op eouigon afstand van elkaar zich beziende met een oog vol haat en verachting telkenmaal zij hunnen stoel verplaatsen om to knielen of te zitten, dan beeld ik mij in dat zij strijden om prijs wie het rapst zijne lippen bewegen kan. Een wedstrijd lu lippengedaver is dat de samenspraak niet God f I Anne timmermanszoon van Nazareth, is 't voor de zulken dat gij g«*tr«d«u «u geledvs livbtt Eenige tijdstippen uit de geschiedenis dor Neder landen onder de regeering van Philips II. In het jaar 1855 deed keizer Karei, troon-afstaud ton voordooie van zijnen zoon Philips 11, ouder wiens hoog moedig on wreed beheer do schoone Nederlanden nu moesten gehukt staan. Deze vorst was eea oprechte Span jaard en wilde als dusdaning de vrije Belgen behandelen. In Spanje geboren en opgovoed, zwolg hij allo de vooroor- dealen van dit ongelukkig land in, on was tevens een over dreven bewonderaar van den roomschen godsdienst. Zijne dweeperij gepaard met zijnen ontomlijken hoogmoed, doofden in hem nlle gevoelens van monschulijkheid, en voor allo zijne wreede daden, zijne ontelbare vervolgingen en bloedstortingen, gevoelde hij nooit noch afschrik, noch gewetensknagiug. Met do troouopBtijging van Philips II, begon, voor ouzo ongelukkige landgenoten, het stelsel van vervolgingen cn uitputtingen, dat welhaast do grootste ellende, de diopsto armoede n» zich aleopto. Do koning, door zijnen eersten minister, kardinaal Oranvolle, bisschop van Atrocht, aan- gevuurd, deed oenen geweldigen oorlog tegen de nieuwe Foor door Luther en Calvin aangepredikt. Zijne woede tegen do protestanten on andersdenkenden, dien hij ketters noemde, kende geene palen, oa den hatelijken gewetens dwang, door de II. lukwisitie, dit schrikbeeld door do roomsche geestelijkheid ingestold, werd in ons land door Philips ingevoerd, om zijne he*r«chzucht eu zijne almacht te verzekeren. Daar dringende redens hem dwongen Spanje te gaau bewonen, gaf hij het bestuur onzer Provinciën over aan zijne zuster, .Margarotha van Parma, eene vreemdelinge gunsch genegen aan den wil vau haren broeder en aan do roomsche kerk, en in da leerstelsels van Loyola opgevood. Philips deed haro aanstelling door do algumoene staten to I Gent bekrachtigen, doch do benoeming der nieuwe land- voogdosse behaagde geenszins aan het volk. Hare lauwheid in het bestuur, de godsdienstige vervolgingen: do gedurige uitputtingen der Spanjaards die alle de hooge ambten be kleedden; het gestadig verblijf van hot Spaansche leger, levende van rooven en baldadigheden en de nedcrlaudsche bevolking alle slach van vernederingen deed onderstaa», bracht misnoegen en oproer bij, on een schrikkelijk orkaan dreigde los te barsten. Dit duurde eenige jaren; doch de openbare ellende word z.oo groot, de buitensporigheden der Spanjaards verbitter den zóódanig het volk, dat Margaretha gedwongen werd hunne terugzending aan den koning te vragen, maar ze niet bekwam. Philip» deed haar ijdele beloften, antwoordde op do hoffelijkste wijze, doch wilde do Spanjaarden niet verwijderen, uit vrees zijne dwingelandij niet moor te kun nen uitoefenen. Dit viel te zwaar op de schoudora dor altoos vrije Nederlanders. De voortduring der ellende en lier vervolgingen voor godsdienstige kwosticu, deden woe lige toonoolcn ontstaan, on er vormde zich openlijk eene partij tegen Spanje, om cou einde to stellen aan al de gruweldaden door den bloodgicrigen vorst gepleegd. Willem, prins van Oranje, bijgenaamd do Zwijger, werd do ziel van deze partij, hij word bijgestaan door Lamoral, graaf vau Egmont, Philip» van Montmoreucy-Nivclle, graaf van Hoorn, Floris van Montmorency, baron van Montigny, den beroemden Mnrnix van Sinto Aldegonde, I.odewijk van Nassau, Hendrik van Brederodo, en andore, on andere. Eerst werd graaf van Egmont naar Madrid, in bijzondere j uv..u. h b'-l',uP‘» •’ouuu- zendingd afgevaardigd, om Philips to bewogen oeu einde (lelijk "eslaceil waren geworden. aan de openbare elloudo to stollen. Do zending van Egmont Wat hel onderzoek betreft, M. Malou heeft er i was vruchteloos: Philips liet kennen dat hij mots aan de uu ,..;.i i,„, strengheid der watten kon veranderen. Hot antwoord van zijn. Aistiiiii mi b0(jeu xlj in massaeon nieuw smeekschrift aan Margaretha, ondervragen. landvoogdosse, die verklaarde i i l over <te zaak te schrijve». Onz.o j^cmeent<*801101011. - W—SM. MSMi 1W 81—SI Het w.is in dezo plechtige vergadering <lat do landvoog- demo, ongerust over het gedrang welke zich plotselings opdeed, door eenen liarer hooge ambtenaren, zich luidop lieten zeggen -Vrees niets, mevrouw, 't zijn maar gouzon! (bedelaars). Dit werd gehoord, en des avonds, bij een gast maal der eedverbonden, riep Brederodo geestdriftig uit Laat ons dan pensen sijn ten dienste des koninps en des vaderlands.'- Dit voorstel werd aanstonds met de kreet van Leve de geuzen - begroet en aanvaard. Een kom- ineken en een bedelzak, kenteekens der bedelordes werden opgebracht en als eereteokeus erkend, on zoo vormde zich de oinwentnlingspartij. die echter enkel voor doel had de Spaansche overlieorsching te bestrijden on ons land van do hatelykc inkwisitie te bevrijden. Van daar het zoo vroesolijke woord - Geuzen dat heden nog gebruikt wordt om eono politieke partij aan te duiden, die, ter navolging barer moedige voorouders, gedurig strijdt voor do vrijheid, voor het welzijn van het vaderland Margarotha, om te voldoen aan den oproep haar gedaan, zond nu Floria van Montmorency, baron van Montigny, naar Madrid, om aan den koning eene zachtere en vrijere staatkunde voor zijn ongelukkig land to vragen. De edele graaf werd goed ontvangen, velu beloften werden hem ge daan die geene uitvoering bekwamen. Bij hem voegde zich don Karlos, den zoon van Philips; doch niettegenstaande deze hooge ondersteuning, bleven de verzoeken van Mon tigny zonder uitwerksel eu werd hij te Madrid gehouden, waar hij later dun dood vond, omgohracht al* martelaar zijner vaderlandsliefde. Middorwijl breidde zich do omwenteling in de Neder landen uit. De boeldstormerijen grepen plaats. Men zag beklagenswaardigo tooneclon gebeuren: natuurlijk gevolg van de uitspatting dor opgewonden* en verbitterde gemoe deren. Philips dit vernemende, schoot in eene hevige gramschap en nam dadelijk maatregelen om zich ijselijk te wreken. De bloedhond Alva werd naar de Nederlanden gezonden, alwanr hij aankwam met de wreedste plannen bezield. Inderdaad, nauwelijks aangekomen, begon Alva zijn schrikbewind met de aanhouding der graven Egmont en Hoorn, die op eene openbare plaats van Brussel worden onthoofd. De vermaarden raad van beroerte, door het volk met den naatn van bloedraad bestempeld, werd ingericht cn duizonde burgers werden om het leven gebracht. Aan Rome moest er gehoorzaamd worden. Alwie voor de vrij heid van zijn vad rland durfde strijden, alwie eenigzins de nieuwe leer was a.mgckleefd, noemde men ketters en al* dusdanig in kerkers geworpen of omgebracht. Pijnbanken, brandstapels,» liavot, werkten in vollen toom, on do gruwe lijkste euveldaden werden in don naatn van Röme, door den fanatieken arm vau Philip» II ten uitvoer gebracht. Wat eeu moordkuil waren do Nederlanden op dit tijdstip. Hot loven der Vlamingen had goene wnarde voor de ink risite.nrsdis beulen schepten genoegen in de men- schen te pijnigen en gruwelen op gruwelen te begaan. De bloedhond Aiva getuigde met voldoening, op zijn sterfbed, dat gedurende zijn zesjarig beheer, hij 18,(100 Nederlanders had doen vertno rden. En, in imam van den godsdienst, keurde Philips hot gedrag der Spanjaarden in do Nederlanden goed: zi.iuo allerkatholiekste Majesteit glimlachte cn zagende zich drijmaal met het kiuistee'.en, toen men ham bekend maakte met den uitslag der moorderijeu, die zoo lang on* schoon land ontvolkten 1 Gelukkig Vlaanderen, wanneer de katholieke priester» en do inkwisitie er do groote meesters waren VKRVOI.O EN EINDE). aan de openbare ellende te «tellen. Do WAB i hij uac ..v ».j u.-iouvu. mui uuwijsv van dan af begon (le omwenteling, i te verhinderen dat de inkwi- V. •MgyvMUnl i aauvang des jaars 1566 werd het Eedverbond der Edelen zeer sterk, (luizende aanhangers kwamen zich bij hen vervoegen, om hunne vrijheid en do afscliatling van het geloofsonderzoek te bekomen. Mot dit inzicht bezield, KnA.n vit t" m.-- aan den koning nogmaals

HISTORISCHE KRANTEN

Het Advertentieblad (1825-1914) | 1879 | | pagina 2