5
I
V
<1
niet gansch naar liun gedacht en volgens hunne
Wanneer verleden jaar, tijdens liet officieel bc-
profeel Gods uil
wetten van ons vaderland, gevoelens die zij zelven
En daarom wensch ik bet liberaal ministerie
De schooiorij voor den Paus.
Ons schrijven over de schooierij voor den Paus
om weder het juk te mogen torschen; wal hun
natuurlijk loegesiaan werd.
En nu gebaren de heilige schrijvers van ons
--verwonderd te zijn, cn zij vragen
van hel onderwijs en bijgevolg van de bclgische
natie, dal dil grool nadeel aan de opvoeding van
onze dierbare kinderen zal toebrengen.
gemeester loe le sturen, dan zegde eenieder: «dil
aan den heer Valcke niet vergeven zal.
le beschouwen, seffens waren de zwartrokken
daar le paard en de loopbaan van den rechtzinni-
gen ambtenaar werd onbarmhartiglijk gebroken.
Zou er iemand durven beweren, dal die blanke
niet onder de dwingelandij der zwarten stond,
niet geheel van hen afhing. Neen! duizendmaal
neen 1
Eenc T*nral>el.
Er was eens een land, dat door zwarten gere
geerd werd en waar een groot gedeelte van de
blanken als slaven waren voor de overheerscliers.
Geene hoegenaamde vrijheid was hun vergund,
zelfs niet die van hel gedacht en van het woord.
Alhoewel de verdrukten niet van geestesgaven
ontbloot waren,puurde lietevenw.el zeven onderlig
jaren, eer zij de aandacht trokken van de vrijge-
bleven blanken. Toen eindelijk de heuglijke dag
aankwam, dat de zwarte slavenketen verbroken
werd, jubelden de verlossers over het edel werk,
dal zij volbracht hadden. Zij dachten in hunne
vrijheidsliefde, dat iedereen als zij, naar dil duur
baarst pand van den mensch zou snakken. Maar
helaas! r waren onder de vrijgemaakte, verwijfde
mannen en karakterlooze vrouwen, die hun onge
lukkig lot van vroeger in T geheel niet veraf-
schuwdeö; ja zelfs zoo zeer aan de slavernij ge
woon waren geraakt, dal zij het hunne verlosser
als eene grief aanrekenden, ze van hunne ellende
verlost te hebben. De gewoonte vrij te handelen
en te denken hadden lij gansch verloren en ze
vroegen als eene gunst aan hunne verdrukkers,
Conieclie.
De heilige opstellers van ons patorsgazelje
gebaren verwonderd en verontwaardigd ie zijn
omdat hel mandaat van den heer Valcke, als lid
van het Godsliuizenbesluur niet vernieuwd is.
Comedic.
I tc willen bijeenroepen om te beslissen op eene
wanneer de heer Valcke, nogmaals gehoorzamende
le voldoenzonder zelfs hierover een enkel
Ons schrijven over de schooierij voor den Paus,
in den Veurnaar geopend, geleden veertien dagen,
heeft hel klerikale kraam van onderst tol boven „„UO>1U1„„,uu,
gezel; dat men zijn nummer leze van woensdag, deel meer wil maken, hij vraagt zijn congé.
en men zal zien wal woede onze harde waarheden
ontstoken hebben; zij krinkelen zich als slangen op
- -<•--1- 1- Ell I1U gUUU
i paslorsgazclje
Waarde lezer, ge zult nio wellicht vragen of
zulk een land bestaan kan’ Waar zou men tegen
gekomen zijn, dat blanken door zwarten onder
drukt werden’ Vriend lezer, verwonder u niet le
zeer. Denk eens wel na, raadpleeg eens goed uw
geheugen, of ge nooit van iels dergelijks hebt
hooren gewagen’
Bestaat er niet een klein hoekje grond, een
stipje op de wereldkaart, dal België heel, en dal
door sommigen welcens hel vrije Belgie genoemd
werd’Hewel! 'lis in dit land, dal bovenstaande
Eindelijk beginnen de liberalen, de natuurlijke
voorstanders van bel onderwijs, den veldtocht
tegen die erbarmlijke wet. De heuglijke dag komt
eindelijk aan, dal de slavernij in de oflicieële scho
len afgeschatl wordt. Iedere vrijzinnige mensch
juicht de bevrijders en hun werk toe. De bevrijden
ook roepen: «Leve de vrijheid Leve de onafhan
kelijkheid! Leven de liberalen!
Allen’ Eenpariglijk, zult ge denken’ Helaas?
neen; ongelukkiglijk neen! Menige onderwijzer
was zoodanig aan de geeslverdoovende voogdij
van pastoor en onderpastoor gewoon geworden,
dat zij deze als een 'onafscheidelijk iels voor hun
leven aanzagen en bij den dageraad der vrijheid
zich vrijwillig weder onder hunne zieldood. ndc
macht gingen stellen, in de zoo beruchte scholen
met God.
Wat dunkt u thans, geachte lezerzoudl gij nu
beginnen gelooven, dat dil land niet alleen in de
werkelijkheid bestaal? Ik twijfel er niet aan of ge
zijl hiervan ten volle overtuigd.
onze verdiende zweepslagen; zij huilen, schuim
bekken als bezetenen; zij lieren als dronke ge
maakte roomsche slaven en wal hel koddigstc is
van al den zeever dien zij kwijlen, is, dal zij zich
op de armen zelf beroepen, om voor hunne daden
gelijk te halen Arme menschen van Veurne,
zegt hel zwart ventje is 'l dat gij geholpen wordt
door eenen geus, komt het ons zeggen, wij zullen
’l opschrijven in den Veurnaar, maar er zijn geen
geuzen le vinden die de armen helpen in Veurne
Wal zegt gij daarvan armen van Veurne? Verdienen
zulke schrijvers niet eenja, zeggen wij bel
kinderwoord, een muilestopper, voor zulke onrecht
vaardige bewering
Die lieden eigenen zich bel monopoliuin toe
over allesover menschlievendheid, over eer,
over deugd, over alles; sprekende van de dodin
gen van den disch, zeggen zij, dat is 't goed niet
van de liberalen Neen, dal is T goed niet der
liberalen, maar is dal ’l goed der klerikalen? Maar
stoute zwarten dat ge zijl, wat wilt gij zoo sloffen
en boffen met uwe weldadigheidsgiften! Wij zullen
niet zoo onrechtvaardig zijn u naar den kop te
werpen die snoode leugentaal, zoo als gij hel doel
naar den onzen, namelijk, dat er geene klerikalen
te vinden zijn die den armen helpen; neen. Maar
wij hebben hel recht u toelewerpen dat gij hel
zoo hoog niet moet nemen met uwe aalmoesen;
want waai mede verricht gij die ten grootslen
deele Waarmede Met hel geld dal gij omhaalt
i in uwe kerken, in uwe congregatiën, in uwe
tappen, in uwe huizen van alle slach; en daarmede
speelt ge de bazen bij uwe armen, uwe verschul-
digden en houdt gij de monden open van die
armen wie gij onder uwe roede houdt; dal zien en
hooren wij dagelijks. Maar genoeg over die zaken.
Om tc sluiten nog eenige woorden over uwe
schooierij voor den Paus. Sedert de Paus aan
zijnen Nuntius, over eenige dagen, liet weten dat
de giften hem bestemd, dil jaar van strengen
winter, aan den armen moesten gegeven woiden,
sedert, zeggen wij, zitten zekere mannen, daar fel
in nesten mede; zij hadden op een schoon som-
meken gerekend, cu nu, och hcere! «de brug is in
hel water gevallen Welnu, le beter. De armen
zullen, hopen wij hel, wal brood, wat brandstof,
wat kleeding le meer bekomen; en om de edel
moedigheid die bij aan den dag gelegd heeft,
roepen wij, lot spijt en in liet aanzicht van de
klerikalen Leve de Paus, Leo Xlll
Ingezonden
woordig zijn aan hel aangekondigd bezoek van den
Gouverneur in de gestichten, die van dil bestuur
afhangen.
hospitaal, noch in hel weezengesticlil, dan zegde
bier een ieder: de heer Valcke drijft dc politieke
drilt te verre, hij gehoorzaamt aan onverstandige!!
raad, hij speelt een gevaarlijk spel. Eu inder
daad, als voorzitter van hel tribunaal had hij
moeten liet voorbeeld geven van betamelijkheid
Wanneer de bruine nonnen een alleszins hate
lijk en onrechtvaardig proces inspanden legen
drie leden der hospicen commissie, en wanneer
men wist, dat de heer Valcke door een enkel
woord aan dil proces een einde kon stellen en
pochians hel niet deed maar hel proces liel voort
gaan, dan zegde men: dc heer Valcke geeft te
kennen dal hij, van het godsliuizenbesluur geen
aan de gemeenteschool de kinderen hebben ont
nomen, welke er nu niet meer in zijn.
liet is, inderdaad, slechts le dien prijze dal hel
onderzoek volledig zijn zal. Het is overigens van
het hoogste belang le kunnen vaststellen, op eena
echte cn zekere wijze, en daarna openbaar le
maken de manier waarop de buitenpastoors en
onderpastoors dc voorzichtigheid en de gema-
tigheid begrijpen, welke door den II. Vader zoo
dringend en zoo warm aan de bisschoppen aan
bevolen werd.
Maar, dc pastoors en dc onderpastoors hebben
niet alleen gewerkt. Aan hunne eigene krachten
overgelaten zouden zij niet de helft of hel vierde
van I ——«..I*.»».. i.Ai.Artino a,:
wezenlijk bereiken. Zij hebben hulp en bescher
ming gevonden, bij de groote katholijke eigenaars.
Tot welke meer afdoende middelen dan de ex- niet min dan slaven maakte,
communicatie hebben dezen den toevlucht geno-
men om de scholen te bevolken, welke men hun
heeft doen bouwen? Hoe hebben zij hel aangelegd
om hunne pachters tc
van
Die wet, ik behoef hel u niet le zeggen, was dc
wel van 1842, die het lager onderw ijs regelde.
Onder andere schreef deze voor dal alle boeken,
overtuigen De liefde, in de lagere school le gebruiken, door de geesle-
die edele ridders van den Syllabus voor de lijkheid moeien goedgekeurd worden. Was er een,
vrijneid van geweten en de vrijheid van onderwijs, niet gansch naar hun gedacht en volgens hunne
laat hel lichtelijk veronderstellen. strekking geschreven, het approbaluur werd ge-
Maar het is goed dat men, om heiland into- weigerd. Het woord van den onderwijzer was aan
lichten, iets meer heeft dun veronderstellingen, dezelfde censuur onderworpen. Waagde hij hel
hoe gegrond zij ook mogen schijnen. maar eene enkele maal de geschiedenis, of't is
Ten dien opzichte nog zal hel onderzoek een gelijk welke wetenschap onder hel ware oogpunt
aanzienlijk bedrag hebben, en wij verwachten er t
den iiesten uitslag van. Wij zullen eens zien, op
welke manier zij zelven de vrijheid van anderen
eerbiedigen, al die vurige verdedigers van de
vrijheid, die zich zoo zeer verontweerdigen over
de handelingen van zekere bureelen van welda
digheid, en ofdat zij liet minste schrupuel hebben
om eene geheele familie landbouwers lusschen
dit vooruitzicht te plaatsen
Uw zoon naar de katholijke school of geruï
neerd
Onder deze verschillende opzichten is hel onder
zoek dus eene goede zaak, en wij juichen hetzelve
van harte loe. Maar hel zal nog *een anderen uit
slag opleveren, en deze is misschien de belang
rijkste.
De Commissie van onderzoek zal hare navor-
schingen over geheel het land uitstrekken dit wil
zeggen, dal zij zelve zal zetelen, of wel hare leden
zal zenden in het grootste getal mogelijk buiten
gemeenten. Trouwens, overal waar zij werkzaam
zijn zal, zullen de onderwijzers, de plaatselijke
overheden die aan de wet en aan hunne plichten
getrouw gebleven zijn, de ouders die den moed
zullen gehad hebben om hunne kinderen in de
gemeenteschool tc laten, al degenen, in een woord,
die heden blootstaan aan de hevige aanvallen van
de priesters, zich ondersteund gevoelen, verdedigd
door eene hoogere overheid die bereid is om
hunne klachten te aanhoorfen en aan hunne juiste
grieven recht le doen wedervaren.
Do leden van de commissie van onderzoek, zijn
gelijk aan de onderzoekrechlers, en dc vervolgden
zullen bij hen de hulp vinden, welke men in het
gerecht legen dc misdadigers aanlref't. De buiten-
menschen zullen aldus verstaan, dal de gewelde
narijen, welke men fiun heeft doen verduren
afgekeurd zijn, en dal de hoogste overheid zich
verbindt, met dezelve op te zoeken, ze le beteu
gelen, ten minste er den terugkeer van le beletten.
Indien hel parlementair onderzoek slechts dien
uitslag afwierp, dan nog zoo het eene uitmuntende
zaak wezen en zou men gelukkig mogen zijn
dezelve le hebben zien oprokken.
Onder alle opzichten zal het een groote dienst
zijn welke de heer Malou aan onze zaak heeft be
wezen.
Maar ga nu toch niet zeggen, dal de toestand zock Van den heer Gouv-rmur der provin.
binnen onze stad, de heer Valcke. zonder hoege-
i miarndc bekendmaking de stad verliet en op zijnen
post niet was, noch in hel stadhuis, noch inliet
Neen! Zekerlijk neengeloot hel mei. Onver- 1
mijdelijk zal de vooruitstrevende partij daarbij
oneindig veel winnen. Al die verbasterde wegge-
loopene mannen en vrouwen zullen door welden
kende en in de goede beginselen opgevoede jonge
lieden en jonge dochters vervangen worden. Onze
jeugd zal alzoo in eerste lijn haar voordeel daaruit
trekken. T Is waar, hel zou vertroostend voor de
beminnaars der vrijheid geweest zijn, dal kleinood,
zien verstoeten. Maar aangezien de overloopers
zoo laag gedaald zijn, dat zij geen begrijp van
hunne eigenwaarde meer hebben, vind ik hel ver
kieslijke)', dal wij van hen verlost zijn. Wal had
den we toch van zulke ontzenuwde wezens le
verwachten
Ze zouden voorzeker niet in staal zijn, dc ver
edelende gevoelens in de harten van ons kroost te
en eerbied jegens de boogere overheid, en als
voorzitter der godshuizen had hij moeten legen-
woordiu ziin aan het aanepLnnili'.il ho7„„r v.n j...>
dal zij boven alles liel hebben, door niemand tc
ai.m vArctnAlon Mooi» non.r.wi nn Ja ..o.1
zoo laag gedaald zijn, dat zij geen begrijp
Wanneer in september laatsicden de heer sche
pen Oltevier, dd. burg, meester, den heer Valcke
schriftelijk aapzochl de commissie der hospicen
gewichtige vraag van liet gemeentebestuur
storten, gevoelens van liefde voor de vrijzinnige
wellen van ons vaderland, gevoelens die zij zelven aai1 °!iy,'i si;ill,ligen raad, naliel aan dit verzoek
niet meer bezitten. -
woordje uitlegging ot verschooning aan den l ur-
over hunne verwijdering geluk cn roep met den n
profeet Gods uilis eene grove beleediging, die de gemeenteraad
De wel van 1 juni 1879 heeft de doore takken
van den boom des onderwijzers als de stormwind
afgerukt; zo zijn maar alleen meer goed om in het
vuur geworpen te worden.
niet alleen gewerkt. Aan hunne eigene krachten
het resultaat hebben bekomen welke zij fabel tot de wezenlijkheid behoort.
Gedurende 37 jaren, van 1842 tol 1879, bestond
in dit land eene wet, die van een deel der burgers
- w v*v Il II Vz V V HUA I 11 V VI III (.11
mmmmvv» «ciivuviiin.il, Liiuv.no Iiri UlilUlCCl »)<•-
