en
I
I
en den onderstand aan de dienaars der
«erediensten toegestaan.
over
hunne ware belangen te onderrichten, en
om ze te overtuigen dal'deze die hunne
De onderwijzers en de pastors
scholen.
De klerikalen maken eenen grooteu op
hef met hunne nieuw ingeriebte scholen;
zij boffen en stollen zoo zeer met de
onderwijzers die lol hen overgeloopen
zijn: het zijn allen wijze mannen, spiegels
van geleerdheid; zij weten er met een
woord geen kwaad van, en niets dan
goed van le zeggen; als men de klerikalen
zou willen op de letter gelooven, zij
liepen tol hen enkel over uil louter gods
dienstigheiduil louter godsvrucht en
om langs den treffelijken kant gerekend te
worden.
Wat zijn de klerikalen lichtgeloovige
lieden! neen, wij willen die onderwijzers
niet zwarter maken dan zij konnen zijn;
maar er zijn er velen onder die overge-
loopenen die het geenzins deden uil gods
vrucht en om, zooals men zegt, langs den
treffelijken kant te slaan. Neen, dit zijn
de redens niet, waarom zij zich lot u
wenden; zij deden het, omdat gij gouden
bergen liet schilleren voor hunne oogen;
omdat gij hen gouden beloften deed; en
die sukkelaars geloofden aan uwe woor
den; maar liet zal niet lang meer duren
dat alle die schoone beloften als rook
zullen vervliegen. Inderdaad, van waar
moeten die groole sommen blijven komen?
Van de omhalingen bij boeren en burgers?
Dal ze eens gaan lasten naar de beurzen,
zij zullen er velen ijdel, plat vinden; er
daar waar er nog een restje over is, de
bezitters er van weten genoeg waar zij
het moeten besteden; neen, de boeren en
burgers zijn vermoeid van geven, dat
zullen de schooiers alle dagen meer en
meer ondervinden.
Het juk dat op ons drukt zegt de
Veurnaar, moeten wij trachten van ons
af te schudden bijzonderlijk in dit jaar
1880, jubeljaar onzer onafhankelijkheid.
Zoozijn.de geestelijken: altijd klagen
zij, allijil preken zij van verdrukking. Zij
genieten in ons land alle voorrechten, die
aan andere burgers worden ontzegd, de
bisschoppen wonen in paleizen, de pas
toors in de schoonste huizen, zij leven in
rijkdom en in weelde gelijk de pachas
en nog durven zij klagen.
Tracht maar, heeren, uw zoogezegd
juk afteschudden. Doch, ijdele hoop: in
België zoo wel als in de naburige landen,
waait de wind uil hel liberaal gewest, en
van heden af mag men met zekerheid
voorzeggen, dal de kiezing van 8 juni aan
staande voor onze klerikalen eene groole
nederlaag zal zijn.
Schreeuwt en jammert maar, o zwarte
klagers, vervloekt en vermaledijd! maar,
o uitzinnige meeslermakersniets zal
balenmen spot mol uwe klachten en
Gij hebt gezegd, dal er 25 ol 30 kinde
ren, vreemd aan de school, van de ge
melde wandeling deel maakten. Die be
wering is ?oo belachelijk dat zij ons, even
als menigvuldige klerikalen, heeft doen
schokschouderen. Gij houdt uwe bewe
ring slaande; ehwel, maakt de namen van
die 25 of 30 kinderen bekend. Wij dagen
er u toe uit.
Op 9*“" maan waren er daaromtrent 150
meisjes die de wandeling bijwoonden. De
heilige schrijvers willen niet gelooven dal
hel gelal leerlingen de gemeentemeisjes-
school zoo groot is; zij willen ook niet
dal het publiek hel gelooft, en daarom
komen zij met fabels voor den dag. Wel
nu, dat de ongeloovige Thomassen zich
begeven naar de school van juffrouw
Herreboudt, zij zullen er met beleefdheid
worden aanvaard en alle gemak zal hun
worden verschaft om er de schoolkin
deren te lellen.
En daarmede punctum daarover.
De heilige schrijvers wenden zich in
hun pasloorsgazetje tot onze ingezetenen
en zeggen hun
Nu Veurnaars, doet uwe oogen toch
geheel en gansch open, en weest toch
eens wel overtuigd dal liberalismus of
geuzerij spijts alle geveinsdheid en
schijnheiligheid niets anders is dan
godsdiensthaat.
Ehwelde Veurnaars hebben met
Paschen hunne oogen gansch open ge
daan en zij hebben zich gemakkelijk
kunnen overtuigen, dat uwe handelwijze,
o gezalfde hoeren, niets anders is dan
winkel en politiek.
Wij hadden ons verwacht aan eenen
hevige» uitval van den lëwrnaar, legen
de beslissing van onzen gemeenieraad
ten gevolge der welke hel onderwijs in
de stadsmeisjesschool, even als in de
sladsknechljesschool, voortaan voor een
ieder volkomen kosteloos zal zijn. De
Veurngar rept er echter geen enkel
woord van; hij zou willen de zaak dood
zwijgen; maar hij zal er niet in gelukken:
goed nieuws is immers welhaast overal
gekend.
De beslissing van ons gemeentebestuur
ten voordeele van het lager onderwijs
wordt algemeen goedgekeurd, en zelfs de
gazetten van Brugge, Gent, Antwerpen,
spreken er over met den grootsleu lof.
Het kosteloos onderwijs zal meer en
meer ingevoerd worden; meer en meer
zullen de openbare besturen hel als eene
plicht aanzien hel onderwijs kosteloos te
verspreiden.
Hel onderwijs zal eenen openbaren
kosteloozen dienst worden, even als de
verlichting der stralen in steden en in
dorpen, even als het onderhoud der
wegen, zoowel in den kom der gemeen
ten, als ten platten lande.
Al^cmeene tijdingen.
Zondag toekomende, 11 April, sluiting
van het looneeljaar 1879-80, door de
koninklijke maatschappij van Rhetorika.
Men zal opvoeren hel schoone drama de
familie Ih/kmans en hel kluchtspel Pom
pier en Hi/leman.
Bij koninklijk besluit van 25 maart,
wordt dc overeenkomst goedgekeurd, ge
sloten den 22 dezer maand, voor den
verkoop der concessie van den spoorweg
van Veurne naar de fransche grens, in de
richting van Duinkerke, verleend bij ko
ninklijk besluit van 12 maart 1863.
De minister van financiën brengt ter
kennis van de belanghebbenden dal de
betaling der pensioenen van den trimester
1880 geschieden zal, in de provincie, bij
de agenten der schatkist en, in het arron
dissement Brussel, bij den agent van hel
tweede bureel, Levenschestraal, n°8i, op
de volgende tijdstippen
De burger- en geestelijke pensioenen,
te beginnen met naanslaanden 5 april;
De krijgsp nsioenen te beginnen met
den 10 dierzelfde maand. Hel aanzienlijk
werk veroorzaakt door de lierziennig der
krijspehsioenen, en die in voege moet zijn
van nu af den 1 juli 1870, heelt het be
stuur der schatkist in dc onmogelijkheid
gesteld bovengenoemden trimester uit te
De Veurnaar komt terug op de wande
ling der gemeentermeisjesschool. Die
wandeling moet wel veel indruk ge
maakt hebben op de heilige schrijvers,
want zij had den 9’ maart plaats en zij
hebben ze nog niet vergeten.
Een enkel woord.
Als gij, Veurnaar, gansch onwaar
schijnlijke zaken mededeelt, dan moet gij
bewijzen wiit gij geloofd worden.
ouders: zendt uwe kinderen naar geene I
i nu min dan ooit,
Meifweet ookndal M. Barra, tijdens dc nu, dat alle priesters en nonnen in dc
den legen de godsdienstige verdraag
zaamheid en ten voordeele der priester
heerschappij, tegen de moderne vrijheden
en ten voordeele der paapschc dwingc-
i la ml ij.
Hel is hier de plaats niet om breed
voerig over deze zaak uit te weiden, doch
wat ons toelaat te verzekeren dat de
dc geestelijke is hel volgende feil:
In de twee hoogcscholen van den Staal
zijn er rond de 1200 studenten, die daar
omtrent in gelijk getal uit wereldlijke en
geestelijke gestichten komen. Ehwel
welke dezer twee categoriën van jonge
lingen gedragen zich onder alle opzichten
het best?
De onpartijdige oud-studenten van Gent
en van Luik zijn hel eens om te bekennen,
dal de jongelingen, die hunne studiën in
wereldlijke middelbare scholen hebben
gedaandoorgaans een zedelijker en
waardiger gedrag hebben dan de studen
ten die uil de geestelijke scholen komen.
De studenten der universileit van Leuven
hebben, in groole meerderheid, hunne
opvoeding in geestelijke scholen ontvan
gen. Ehwel, hoe gedragen zich daar de
studenten onder zedelijk opzicht? Op eene
wijze die de ouders, welke er kinderen
hebben in eene gestadige ongerustheid
en vrees doet verkeeren.
De Veurnaar beweert, dal «de prin-
ciepen die men in de geestelijke scholen
inplant en aanleert goed en onberis
pelijk zijn,» en dal indien al deze die
uil die gestichten komen, de leering die
zij daar ontvangen hebben, later wilden
volgen en in werke stellen, er geene
andere onder hen zouden zijn dan tref-
lelijke lieden en nooit geene schoeljes.
Wij zullen ons een oogenblik met dit
punt in een volgend artikel bezig houden,
alsook melde bewering der heilige schrij
vers, dat men beter leert in de geeste-
lijke gestichten dan in de gcusche, en
dat in alle kampstrijden de leerlingen
der geestelijke gestichten de eerste
prijzen en de schoonste plaatsen be-
komen.
die haar voorgedragen, en de Senateurs
en Representanten, die haar verdedigd,
opgehemeld en gestemd hebben, krijgen
zonder dc minste observatie de absolutie
en gaan te communie.
Maar de burgersmenschen, die hunne
kinderen naar de Gemeentescholen zen
den, de onderwijzers en al degenen die
gehoorzamen aan die zeilde wet, krijgen
hel schuif ken voor hunnen neus en den
duivel voor hunnen nieuwjaar of liever
voor hunnen Paschen.
Zoo zijn de priesters: laf, kruipend
voor de grooteu der aarde, dwingelan
den, trotscb tegenover de kleinen.
En dal heel godsdienst!
Neen, dal is winkel, dat is comedie-
spel, maar een verachtelijk en schandalig
comediespel
De Jesuieten uit Frankrijk.
In Frankrijk is hel decreet verschenen,
volgens welk de jesuieten drij maanden
tijd hebben om hunne kloosters te sluiten
en hunne vereenigiug te ontbinden.
Hel is een maatregel van eenc groote
beteekenis en die ecn§ te meer bewijst,
tol wat de overdrevene en onverdraag
zame handelwijze der geestelijken een
gouvernement dwingt.
Hel decreet zegt niet dat de jesuieten
uil Frankrijk verbannen worden, maar dit
is ook niet noodig. Het fransch gouver
nement beschikt over voldoende wetten,
om de vreemde jesuieten, die gevaarlijk
voor de orde zijn, uit hel land te zeilen.
Zij willen ze voor het oogenblik belet
ten onderwijs te geven, ten einde zij de
fransche jeugd niet meer de bedorvene
princiepen zouden inprenten, welke zoo
nadeelig voor dal land zijn geweest.
den in de ziet.wijze, in ons voorlaatste ouder menige opzichten verkeerd te werk
nummer uilgedrukt, dal
onverdraagzaamheid nadeelig zijn voor
eenieder, dat zij eenc bron zijn van
onwelvoeglijkheid en ongemanierdheid,
dal zij hel hart versteenen en de zeden
verderven. Dal zulke gevoelens (welke
men in de geestelijke onderwijsgeslich-
ten aan de jeugd inprent) passen kun-
nen aan politieke priesters en nonnen
aan dewelke politieke bisschoppen ge
il bieden onophoudelijk tegen de liberalen
te velde te trekken, doch ten volle
tegenstrijdig zijn met den waren chris-
telijken godsdienst, en allergevaarlijkst
voor kinderen, die geschikt zijn om
later in ^e wereld te leven cn in de
wereld hun brood te verdienen.
Neen, wij zoeken naar geene uitvlucht-
sels, wij verloochenen onze princiepen
niet, wij wijken niet achteruit zonder
aarzelen verklaren wij, dat, naar ons in
zien, de wereldlijke onderwijsgestichten
verre Loven de geestelijke de voorkeur
verdiepen, en ronduit zeggen wij aan de
I.nfhei<l!
Al de Brusselsche bladen melden dat
de Honing en de koninklijke familie ii: de
Caudenbergkerk te Brussel hunnen Pa
schen hebben gehouden.
Ziedaar weer eens dc hatelijke lafheid
der geestelijkheid.
De Koning, die de schoolwet bekrach-
inet uwe banvloeken, de kiezers zullen ligd en °nderteekend heeft, de ministers
zich meer cn meer van u afscheiden cn
het Gouvernement zal niet aarzelen moe
dig ten uwen opzichte zijnen plicht te
1 volbrengen.
Hecht erlijke krontjk.
In eene pastorsschool te Luik, viel er
over eunige maanden een kind in eenen
put en verdronk.
Eene vervolging werd legen den pastoor,
onderpastoor en ouderwijzer ingespan
nen.
De pastoor Gonrard mi de onderwijzer
Gilles,zijn, dc eerste lot twee honderd
franks en de tweede tol 50 frank boel
veroordeeld, als plichlig van moord door
onvoorzichtigheid. Daarenboven moeten
pastoor en onderwijzer 800 frank aan de
ouders van hel kind betalen, waarvan
600 Ir. ten laste van den pastoor.
Dal zal hem loeren school te houden
er geen verstand van te hebben.
Heer Uitgever van het Advertextik-iilai»,
Die decreten zullen een groot effect in
Frankrijk maken, omdat men weel dat
de klerikalen zich uil al hunne macht
daartegen zullen verzetten; maar hel gou
vernement is sterk genoeg om die aan
vallen af te slaan cn de bovenhand zal
aan de wel en aan hel republickeinsch
bestuur blijven.
Hel priesterbeheer, waaronder Frank
rijk zoo lange jaren gebogen is geweest,
heeft het ongeluk van dal land uilge-
maaki; want het zijn die zwarte raadge
vers, die Frankrijk in eenen alles ver
nielenden oorlog hebbed gesleept, die
zoo veel geld, zoo veel bloed en een stuk
van zijn grondgebied heeft gekost.
Sinds Frankrijk eene republiek is ge
worden en hel gouvernement in handen
is van bekwame en vaderlandslievende
mannen, gaal dal land met groole schre
den vooruit en overtreffen zijne inkoms
ten de uitgaven.
Wij vreezen maar iels, dal de jesuieten,
die gevaarlijke secle voor vrijheid en
vooruitgang, welke uil Fankrijk zullen
trekken, hunne tenten hier in ons land
zullen komen ópslaan, cn onze grondwet,
niet toelatende, te doen wat men in
Frankrijk doet, men zal verplicht zijn ze
le huisvesten, te voeden en ons instel
lingen te laten ondermijnen, en dit alles
daarbij nog op de kosten van hel alge
meen.
Wij vragen dal ons gouvernement een
wakend oog zou houden en doen wal
hel kan,
Dc heilige opstellers schrijven langdra
dige cn zoutclooze artikelen legen ge-
gcestclijke onderwijsgestichten geleerde 1 meenteonderwijzers en onderwijzeressen
I wijs genegen zijn.
gezalfde opstellers af, dal wij achteruit- veel werk vinden, want meer en meer zal
1. 7 ƒ!/-> n I z» I .\I-hap 1 1 zv I 1)1011 11I I t l I Cr IA f\m I /Ol/I,<uc z-\
niet durven aangaan, dal wij een uit
vlucht sel zoeken.
In het geheel nietwij blijven vollier- kinderen naar de pasloorsscholen zenden
gevoelens van gaan.
,.„i:„ - [)c (|\v;lze pci’SODalitCilCl) der ZWartC
opstellers zullen de voorstanders van hel
officieel onderwijs van hunne plichten
niet doen afwijken, noch hunnen loflijken
ijver ten voordeele der gemeentescholen
verkoelen.
De schrijverij der zielenherders zal dus
alleenlijk dienen om aan hel publiek ie
leeren met welke beuzelarijen, met welke
kleinigheden, waardig van-onnoozelaars,
die heeren zich bezig houden.
Ons antwoord aan den Veurnaar.
Wij hebben gemeld dat de hulponder
wijzer Savaele dien wij als onwaardig
over boord hebben geworpen in de
geestelijke normaalschool van Thouroul.zijn
'onderwijs heeft ontvangen.
Waarom deden wij dit? Was hel uit
loutere kwaadwilligheid tegen een bij-
bijzondcr geslicht, of tegen de geestelijke
gestichten in hel algemeen? Geenszins.
H l was om aan de heilige opstellers van
ons pasloorsgazetje den mond le stoppen,
om le bewijzen dat het niet al goud is
wat blinkt want, volgens de gezalfde
schrijvers, is dc opvoeding in een geeste- j
lijk gesticht genoten een allerbest behoed
middel legen onzedelijkheid en slecht
gedrag.
Wij hebben ook gezegd, dal er uil
mi eerbiedwaardige, burgers komen, le I cn legen personen die hel ollicicel onder-
zelfder tijd als domkoppen en schoeljes. I wijs genegen zijn.
Uil deze laatste verklaring leiden de Welnu als zij zoo voortgaan zij zullen
kruipen, dal wij de princiepkweslie I men zich toeleggen om de ouders
I
geestelijke scholen; cn
discussie van hel budjet van 1880, zich onderwijsgestichten strijders zijn gewor-
verbouden heeft, le onderzoeken, welke
de verminderingen zijn die aan dc ver-
schillige artikels, betreffende den katho
lieken godsdienst, kunnen gebracht wor
den.
De verminderingen kunnen volgens ons
zeer aanzienlijk zijn. In vele sleden mag
men gemakkelijk do helft der onder
pastoors in onwerkzaamheid van dienst wereldlijke scholen verkieslijke!’zijn dan
stellen, want zij hebben geen werk meer, j -in oiüi,-». i« tmi mt^nixt,. f<>ii
uit hoofde der weigering van het toe
dienen der sacramenten, welke zij aan
een groot gelal personen hebben gedaan.
De seminaristen niet meer vrij van den
soldatendienst, omdat een ander onge
lukkige werkman in hunne plaats moet
dienen en hel afschallën van plaatsen van
onderpastoors, die er niet meer noodig
zijn, ziedaar twee middelen, die men zoo
spoedig mogelijk moet in ’t werk stellen.
Zij hebben hel wel verdiend.
f
I lli
Ingezonden Artikel.
Btien 1“ April 1880.
Da Veurnaar van gisteren bevat een artikel
over den onderwijzer van B... die don naarn
draagt van .1... Nu een weinig nadenken» heb ik
bevonden dat dit artikel op ons dorp en op onzen
onderwijzer zinspeelde. Het verwondert inij
grootelijks dat katholijke monsehen en katho-
lijke artikelsclirijvers tot het gedacht kunnen
komen van een katholijk man, zooals meester
.1..., te bosoldmpon. Meester J... is hier gekomen
met liet vertrouwen der huisvaders. Hij was
onderwijzer benoemd door de katholijke meer
derheid van den gemeenteraad. Maar omdat do
wet op het onderwijs veranderd is, zou men
waarlijk zeggen dat de godsdienst ook verand rt.
Hoe is het mogelijk dat het maken eener burger
lijke wet, die geene betrekking hoeft met het
geloof, do geestelijkheid dusdanig in oproer kan
brengen dat zij dondert met alles wat heilig is
Waarom onteert zij zelve de biecht en do abso
lutie wanneer haar al de deuren der otllciëele
scholen opengelaten worden 1 Ik ben katholiek,
maar ik houde staan dat het voor nzon gods
dienst te betreuren is dat men zulke ongerijmd
heden als geloofspunten wil doen doorgaan.
Doch ondank» al mjju geloof, wat veranderingen
er ook mogen gebeuren, zal ik nooit nalaten
mijne kinderen te zenden naar do gemeente
school, bij den katholieken moester .1
Een katholiek vader des huisgezins.
V’ - - - -
