van
Te Vwas de onderwijzer de
beste vriend van pastoor en onderpastoor,
hield de boeken van liet kerkfabriek, was
aan de tafel van don bisschop toegelalen
die hem als een schal, een geluk voor de
gemeente noemde. Nu is hij een ver
doemde.
liet parlementair onderzoek zal ons
dingen leeren die ieder rechtschapen hart
zullen van verontwaardiging doen walgen
voor de verhevene klerikale zedeleer.
Nogtans durven de klerikalen nog schrij
ven dat hel volk door hen niet is be
drogen.
HOE RIJMEN WE DAT TE ZAAM
Ilecliterlijke kronljk.
Sieur Lelorrainonderpastoor van
Aulre-Eglise, canton van Geldenaken, is
door hel tribunal van Nijvel, voor dracht
van verboden wapens, lot eene geldboete
van 26 fr. veroordeeld. Deze zachtmoe
dige zielenherder had eenen inwoner
zijner parochie, die hem voorbij trok
zonder hem te groeten, met eenen revol
ver bedreigd. El. lib.j.
Panchen.
Paschen is voorbij. Waartoe heeft nu
de weigering der absolutie gediend Wie
heeft er nu in Veurne voordeel getrokken
uit al liet politiek geweld der geestelij
ken? Zijn het de pastoorsscholen? Zijn
het de klerikalen? Neen, maar hel zijn
integendeel gelijk wij het voorzegd
hebben de gemeentescholen en de libe
ralen. De gemeentescholen, inderdaad,
hebben een groot getal leerlingen ge
wonnen, en de verbittering tegen de
geestelijken is zoo algemeen, dal, indien
er heden eene gemeentekiezing moest
plaats hebben, de zwarte kiesdravers in
menige huisgezinnen, waar zij vroeger
wel onthaald werden, zeer slecht zouden
gekomen zijn.
Welaan', heeren geestelijken, zet maar
uw geweld voort, weigert maar altijd de
absolutie, slaat de menschee maar altijd
in den ban van uwe politieke kerk,
dal alles is olie in de liberale lamp.
verdoemd. De doodzonde beslaat ja of
neen zoo wei bij de eene als bij de andere.
De eene pastoor weigert u de absolutie
omdat uwe kinderen naar de gemeente
school gaan en zegt dat gij geëxcomulii-
ceerd zijl; een ander pastoor zegt u in
den biechtstoel dat hetzelfde feil geene
doodzonde is. Hoe rijmen we dat te zaam!
Te A.... werd de onderwijzer bij den
pastoor gevraagd, die hem wilde gebieden
zijn ontslag te geven. De onderwijzer
zegde dat hij weldra door eenen anderen
zou vervangen worden. Ziehier het ant
woord van den pastoor, dat getuigt van
de verhevene klerikale zedeleer: «Wij
zullen hem overal zoeken en zelfs feiten
ten laste leggen die hem gauw zullen doen
vertrekken.
Voor *t ;;eloove
In de gemeente W.... vindt men, zoo
men ons verteld heeft, van die domme,
onnoozele kwezelaars die, opgcmaakl
lie Kamer.
De werkzaamheden der Kamer zijn
dinsdag hernomen geworden.
Bij het aanvangen der zitting heelt M.
Janson hel gouvernement ondervraagd
over de mijnramp te Anderlues. Hij ver
langde te weien hoe ver de zaken stonden
der Commissie, welke gelast is een onder
zoek te doen over de mijnramp van Em
meries, en dal hel gouvernement de
verslagen zou laten openbaar maken,
welke door de ingenieurs der mijnen over
deze ramp zijn ingezonden.
M. Saincleietl.e, minister van openbare
werken, heeft geantwoord dat de bestuur
lijke waakzaamheid in de mijn van Ander
lues nauwkeurig volgens de beslaande
reglementen werd uilgeöefeud; hel onder
zoek heeft nog niet doen ontdekken, door
welke oorzaak de laatste mijnramp is
ontstaan.
Eene Commissie is aangesleld, die een
programma zal opstellen voor hel doen
van proefnemingen, die de oorzaken der
ontploffingen in algemeen zullen bekend
maken. Binnen drij maanden zal dit ver
slag verschijnen.
Na deze uitleggingen hebben verschei
dene representanten hel woord gevoerd
over hel budjet van openbare werken.
Volgens gewoonte moet ieder een deel
van den koek hebben.
Waar zullen ze het halen?
Verleden dinsdag heelt de eerste zitting
plaatsgehad van In t bisschoppelijk comi-
leil der kalliolijke scholen van Henegou
wen, in hel bisdom van Doornijk, ge
houden onder hel voorzitterschap van
Mg. Du Rousseaux.
Het verslag van deze vergadering meldt,
dat er in hel bisdom Doornijk, 447 katho
lieke scholen zijn, verdeeld in 300 paro
chiën; 148 zijn er sinds de nieuwe wet
opgericht.
Men heeft 2 miljoen uitgegeven voor do
gronden, liet bouwen, meubelden, enz.,
als men 2 onderwijzers per school rekent,
dat maakt ongeveer 900, aan 1000 frank
jaarwedde, dan komt men tol eenr som
van ongeveer 900,000 fr., ie voegen bij
de twee miljoen.
Er ontbreken nog 176 scholen in hel
bisdom; daarvoor zijn nog twee millioen
noodig. Vervolgens zullen de jaarwedden
en hel onderhoud, alle jaren een budjet
van twee miljoen franks eischen.
Als men mi rekening Mioudt, dat de
geestelijken alles in het werk gesteld
hebben, wat in hunne macht is, om die
twee eerste miljoenen te bekomen, on
volgens de verklaringen van hel verslag,
er met veel moeite in gelukt zijn, wat zal
het nu zijn, als men opnieuw eenen op
roep tot de katholieke beurzen zal doen,
met hel vooruitzicht alle jaren terug te
zullen keeren
Iedereen, zoowel katholieken als ando
ren, weel, hoe spoedig geven tegensteekt
en men mag er dus zeker van zijn, dal
men weldra de katholieke scholen zal
zien smelten als de sneeuw voor de zon.
Kicskronljk.
Dinsdag hebben de verkiezingen
Hoei en van Namen plaats gehad.
Tc Hoei waren 523 stemmers opgeko
men; er waren 48 nietige stembrieljes.
M. de Lhoneux werd senaleur gekozen
met 450 stemmen.
M. Warnant werd lot lid der Kamer van
volksvertegenwoordigers gekozen met
448 stemmen.
Te Namen werd M. de Montpellier,
kandidaat der klerikalen, zonder worste
ling als volksvertegenwoordiger gekozen.
Hoe dom is toch de Veurnaar opge
steld Heeft men wel ooit iels gelezen dat
dwazer is dan de artikels van zijn laatste
nummer icisje naar Duinkerke en
de correspondentie uil I.oo aan Mijn-
heere de Veurnaere? En met zulke vod
derijen is die pasioorsgezct opgevuld
Waarlijk, men doel penitentie mol zulk
prullcnbladje te moeien lezen. De geeste
lijken weten liet ook wel, en welhaast
zullen zij in den biechtstoel aan de grdote
zondaars zeggen leest nu voor uwe
zalige penitentie de zeven zalmen, drie
maal do litanie van alle heiligen, en weke
lijk^ den I’eui naar Ja, lot zoo verre zal
hel komen, dat men hel lezen van ons
pasloorsgazelje als penitentie zal moeten
opleggen.
Wie zou op deze vraag bevestigend
durven antwoorden?.... Waar zijn zij, de
belgische priesters, die om hel even
in welk vak van geleerdheid oenen
roemrijken naam hebben verworven
Waar zijn zij, die uitmunten door kundig
heden, door wetenschap? Waar zijn de
pastoors en de kapelaans, die hooggeacht
worden voor hunne wijsheid en hunne
bekwaamheid? Waar zijn zij, wier geest
vermogens zich boven het middelmatige
verheffen
Wij zullen ons dus veroorloven te zeg
gen, dal men in de geestelijke onderwijs
gestichten zeer weinig leert, Jat die ge
stichten geenszins aan te bevélen zijn, en
dal zij voor de wereldlijke scholen, waar
uit zoo veel geleerde professors, advo
caten, docloors en bekwame staatsamb
tenaren komen, onder alle opzichten
moeten onderdoen.
Lager Onderwijs. Schoolcomi
teiten.
De Moniteur van 6‘” dezer beval de
benoemingen der schoolcoiniteilen voor
Weslvlaanderen.
Wij laten hier onder de benoemingen
volgen der comileilen voor bet school-
kanlon Dixmude.
De keus der benoemde personen schijnt
ons zeer goed te zijn en wij hebben hel
volle betrouwen dat deze heeren zich
met ijver en standvastigheid van hunne
nieuwe bediening kwijlen zullen.
Schoolcomiteiten zijn commissiën van
toezicht en bescherming van toezicht
over het schoolverkeer in hel algemeen,
en bijzonderlijk over alles wal met de
officicde lagere scholen, zooals' de dag
avond- en bewaarscholen, in betrekking
slaat; van bescherming over deze onder
wijsgestichten, bescherming die zich uit-
strekt over de onderwijzersover de
schoolkinderen en hunne ouders.
De schoolcomiteiten mogen inlichtingen
eischen van wege de gemeente- en arm
besturen, doch hunne bevoegdheid be
paalt zich eenigerwijze bij hel toezicht en
de bescherming. Zoo hebben zij geene
bevelen te geven noch aan gemeentebe
stuurders, noch aan schoohnspecteurs,
nóch aan onderwijzers. Maar, zij bezoeken
de gemeentescholen zoo dikwijls als mo
gelijk, en maken mondelingschè en schrif
telijke bemerkingen aan de overheden
over de misbruiken die dienen op te hou
den, over verbeteringen die dienen inge
voerd te worden; zij vcrwaarlooz.cn daar
enboven noch middelen, noch voorstellen
om de scholen te bevolken, om leerlingen,
ouders en onderwijzers aan te moedigen,
om dezelve te verdedigen legen alle on
rechtvaardige en kwaadwillige aanvallen
of vervolgingen.
Ofschoon de leden der schoolcomiteiten
niets Ic bevelen hebben is niettemin
hunne laak van opzichter, van bescher
mer, van voogd, hoogst gewichtig. Alle
schoolcomiteiten, inderdaad, die ernstig
hunnen plicht zullen ter harte nemen,
zullen in zake van onderwijs bij de over
heden gezag en invloed hebben, en recht
verkrijgen op de erkentelijkheid van al
wie liet volksonderwijs en de volksbe
schaving waarlijk genegen is.
Zie hier nu de namen der nieuwbe
noemd en
Schoolkanton Dixmude
1Dixmude, Heerst en Caeskerke.
MM. Dautricourl, burgmeester, Feys-
Kcsteloot, schepen, Denaux, geneesheer,
Vanduyflmijs P. en De Breyne G., ge
meenteraadsleden te Dixmude; Pollenlier
A., landbouwer te Boerst en Gambier,
schepen te Gaaskerke.
2. (Zullen later verschijnen).
3. irercArn, Handzaemc en Zarren.
MM. Lalcman-Warmoes, oud raadslid
en Macs-Swaels, koopman te Wercken;
Huyghebaert G., burgemeester en De-
grendele,oud burgemeester te Handzaemc
4. (Zullen later verschijnen).
o. NieucappelleOost kerke, Oudecap-
pelle, Sl. Jacobscappelle en Lampei nisse.
MM. Mocnaerl, landbouwer. Vereecke
A., raadslid en Huyghe C.,landbouwer te
Nieucappelle; Houtsacger G., burgemees
ter. Huyghe L., rentenier en Soelaert,
landbouwer te Ooslkerke; Rabacy, sche
pen te Lampernisse.
6. Sluyvekenskerke, Keyem en Rovekerke.
MM. De Graeve, burgemeester te Sluy
vekenskerke; Deboülte J., schepen, Facys
T. en Vandewalle C., raadsleden te Bovc-
kerke.
7. learne, Adinkerke, Moeres, Coxyde
en Steenkerke. i
MM. Ollevier L., schepen, Desmet II., I
voorzitter van wdldaadsbesluur, De
Hoon A., raadslid, Vanstaan, lid der bur
gerlijke godshuizen, Claeys, bestuurder
der middelbare school te Veurne; Van-
houtte D. schepen en Guilleman, eigenaar
te Adinkerke.
8. Alveringhem, Geren, Hoogstaede en
St. Ilicquiers.
MM. Morlion, brouwer, De Gae H.,
In ons voorlaatste nummer zegden wij,
dal er voor onze biechtvaders maar ééne
doodzonde meer bestond, namelijk de
schoolzonde. Gelijk mostaard heeft deze
bemerking in den neuze gebeten van
zekeren groeten biechtvader, en sedert is
hij vuur en vlam tegen hel Advertentie
blad. Wij bedanken hem voor d'eerc en
T profijt Sedert paaschmaandag zijn er
nu twee doodzonden doch alleenlijk
twee namelijk de schoolzonde en de
gazetzonde. Alle andere zonden, gelijk
godslasteringen, faamschendingen, vuil-
lappcrij, ontvreemdingen, enz. vallen ge
lijk dagolijksche zondekens door den
trachler. Maar.... zijne kinderen naar do
gemeente- of normaalschool zenden
Maar..... het Advertentie blad lezen
Brrr.... 't schuifken T schiiifkrn
Hel doel ons veel plezier dal onze
gemeentescholen alsook het Advertentie
blad zoo aangevallen worden, want ze
varen er wel bij.
Gaal dus maar voort in uwe boosheid,
o grootc en verstandige biechtvaders
Ons antwoord aan den Veurnaar.
De heilige opstellers van ons pasloors
gazelje plaatsen zich op een zeer gemak
kelijk terrein. Alle onzedelijke of weinig
treffelijke lieden doen ze als liberalen
doorgaan. Wordt een hunner mannen
rechterlijk vervolgd en veroordeeld, het
is, omdat hij de goede leering, vroeger
ontvangen, niet heeft willen iu werke
stellen het is omdat hij de onafhan
kelijke liberale zedeleer heeft beginnen
volgen Daarenboven, om de liberale
partij als ten volle slecht, als een samen
raapsel van gespuis te doen aanzien,
zeggen zijEn als wij spreken van
schoeljes, wij verstaan daardoor niet
alleenlijk deze die daden plegen die
door de burgerlijke wel gestraft wor-
den, maar ook wel en bijzonderlijk die
godsdienshaters, die goddeloozen, die
Kerk en priesters en al wal heilig is
vervolgen Schoeljes, dus, de bestrij
ders der heb- en heerschzucht onzer
politieke priesters; schoeljes, de voor
standers van het oflicieel onderwijs;
schoeljes, de verdedigers van ’s lands
wetten en burgerlijke vrijheden.
Ware dit wezenlijk zoo, de vrijzinnige
partij zou, wij bekennen hel, een over
groot getal schoeljes lellen.
Hoe jammer voorde gezalfde schrijvers
van ons pasloorsgazelje, dal hunne ge
zegden geene Evangelie zijn 1
Eu wat moet men denken van hunne
bewering dat, de princiepen, de leerin-
gen die men in de geestelijke scholen in
plant en aanlcert goed en onberispelijk
zijn dal deze die ze later vol
gen en in werke stellen nooit schoe jes
worden
Die bewering is evenmin Evangelie, en
niets is gemakkelijker dan hel te be
wijzen. Inderdaad.
De broèrkens en de priesters komen
allen uil de geestelijke scholen, en heb
ben in de seminariën, of in gestichten
van zelfden aard, de princiepen en leerin
gen, die men hun vroeger heeft ingeplant
blijven volgen, en ook later, onder goed
keuring en aanmoediging hunner over
heden, die princiepen en die leeringen
blijven in werke stollen.
Zijn nu al die heeren, die van klerikale
goede leeringen en princiepen doorkneed
en doorspekt zijn, voorbeelden van irelïe-
lijkheid en zedelijkheid?
Duizendmaal neen! want de gazetten
slaan vol van veroordeeiingen ten laste
van pastoors en kapelaans, ten laste van
paters en broei kens!
Ja, dusdanige veroordeeiingen zijn dage
lijks nieuws; en bijna nooit hoort men
spreken van veroordeeiingen ten laste
van andere personen van aauzien, zoo als
advokaten en docloors, ofschoon hel
grootste getal dezer laalsten hunne stu
diën, ten geheelcof ten deele, in liberale
onderwijsgestichten hebben gedaan.
Het bovenstaande levert dus het klaar
cn duidelijk bewijs, dal de heilige opstel
lers, wel verre van Evangelie uil te
brieven, grove prullen vertellen, en aan
hunne lezers, over de vooideelen en de
gelijkheid der geestelijke leeringen en
princiepen, knollen voor citroenen ver-
koopen.
Komen wij tol de bewering van den
Icurnaar, dal de leerlingen der geeste
lijke gestichten, iu alle prijskampen, de
eerste en schoonste plaatsen bekomen, en
dal zij beter onderwijs ontvangen dan de
leerlingen der geusche gestichten
Wal de prijskampen betreft, de heilige
opstellers hadden dit potje mogen gedekt
laten, want hel is gekend, dal hel groot
ste deel der geestelijke collegiën zoo
als 'I collegie van Veurne aan de alge-
meeue wedstrijden geen deel durven
nemen. Hel is ook gekend, dat in de
geestelijke scholen, welke zich aan de
kampstrijden met de wereldlijke niet
kunnen onttrekken, men zich bijzonderlijk
met de beste studenten bezig houdt en de
flauwste gansch verwaarloost. Het is
daarenboven eene leugen, dal de geeste
lijke scholen in al de prijskampen de
eerste en schoonste plaatsen bekomen.
Indien hel wel wezenlijk waar is, zoo
als onze Veurnesche gezalfde schrijvers
hel verzekeren, dal men in de geestelijke
schooien zóó wel leert, dal hel onderwijs
er zóó uitmuntend is, dan moeten voor
zeker de priesters, die lot den ouderdom
van ten minste 20 jaren deze goede
scholen hebben gevolgd en vervolgens
vier a vijf jaar in het seminarie hebben
doorgebrachl, wel hoog- en wijsgeleerde
mannen zijn
Is het wel zoo?....
eigenaar en Clerinckx, accissiaan te Al
veringhem Roloburgemeesteren
Beesau 11., raadslid te Hoogstaede.
9. Loo en Pollinchove.
MM. Winne G., schepen, Debacnst G.,
raadslid, Rouzée, brouwer, Dewilte L.,
landbouwer, Dehongere H., leertouwer te
Loo; Debruyne, burgemeester en Breyne
P. schepen, te Pollinchove.
10. Avecappelle, Pervyse, Roitshoucke,
Eggewaarlstappelle en Zoutenaey.
MM. Joncheere P., burgemeester, De
Vos S., schepen en Kelders P., raadslid
te Pervyse; Willekens D., schepen te
Eggewaarlscappelle.
11. (Zullen later verschijnen).
12. Rulscamp, Vinchem en iVulverin-
ghem.
MM. De Crop, burgemeester, Degomme
P., schepen en Degomme G., landmeter
te Bulscamp; Verfaille D., burgemeester
i en Pillaert A., raadslid te Vinchem; A.
Cornille, burgr en Catnbier-Peeren, land
bouwer te Wulveringhcm.
13. Hout hem Gyverinchove en Isen-
berghe.
MM. Dedeysterc G., burgemeester. Van
Veuren H., landbouwer en Terlinck J.,
secretaris te Houtbem; De Gae C., notaris
te Ghyverinchovë; Rooryck N., burge
meester, Rooryck 11., seciclaris en Moe-
nechiey, raadslid te Isenberghe.
11. Sieuport Oostduinkerke, Ramscap-
pelle, Sl. Joris en IVulpru.
MM. Vandamme-De Jaegher, eigenaar,
Dcswarte, raadslid, Ruyssen, conducteur
bij den waterstaat en De Bl auwere F.,
lid van’l bureel van weldaad te Nieuport;
Prévosl E., hotelier te Oostduinkerke;
Vcrslraete D., schepen te Ramscappelle
cn Legein-Portier, burgemeester te Si.
Joris.
TWEEDE ARTIKEL
