f
I
M. de substituut De Poortere, beeft
krachtdadig de beschuldigingen staande
gehouden.
De rechtbank heeft de zaak voor de
uitspraak van hel vonnis uitgesteld.
Dwangmiddelen en brood-
rooverijen.
De Veurnaar durft spreken van dwang
middelen en broodrooverijen
Zijn er wel ooit grootere dwangmid
delen gebruikt, om de kinderen naar de
tapscholen te doen gaan, dan de drukkin-
gen welke de geestelijken hedendaags in
werke stellen! En zijn het dan geene
broodrooverijen, als klerikale groote en
kleine proprielarissen aan de menschen
zeggen durven uwe kinderen naar de
katholieke scholen, of uw land kwijt, uw
huis kwijl, uw werk kwijt.
Dat men de Veurnesche burgers en
werklieden ondervrage, en algemeen zal
er gezegd worden, dat de klerikalen op
eene schandalige wijze le werk gaan.
Spreekt dus, o heilige opstellers, van
geene dwangmiddelen en broodrooverijen
want uw eigen volk berispt u en keurt
u af.
De Veurnaar bespreekt eindelijk de be
slissing van onzen gemeenteraad ten ge
volge derwelke het onderwijs in onze
lagere scholen volkomen kosteloos is.
Bij den eersten oogslag, zegt hij,
schijnt dit besluit nog al toelachend,
doch wanneer men overweegt en ondcr-
zoekt, is hel heel wat anders.
En welk is hel groot bezwaar, dal hel
heilig blad legen het kosteloos onderwijs
weel in le brengen? Eene vermeerdering
van uitgaaf voor de gemeentekas en
niets anders.
De bekentenis van ons pasloorsgazelje,
dat het genomen besluit aangaande het
kosteloos onderwijs aan de inwoners toe
lacht, doel ons genoegen; doch, in tegen
strijdigheid met hetgene de gezalfde op
stellers beweren, zeggen wij, dal hoe
meer dit besluit gekend is, hoe meer men
het overweegt en het onderzoekt, hoe
meer het toelachten hoe gunstiger liet
bij onze bevolking wordt onthaald.
Ja, ter uitzondering van eenige baat-
zuchtigen, die zich zeer weinig over bot
welzijn der burgerklas bekreunen, keurt
iedereen het genomen besluit goed, zelfs
de klerikalen en de gedwongens kleri
kale^, die openlijk zeggen wij moeten
er niet spijtig om zijn, want nu loeit
zal men zich in de tapscholen in acht
moeten nemen, nu toch zal men er wei
gedwongen zijn het schoolgeld en de
schoolbehoeflen aan genadige prijzen te
stellen, want men begon daar een beetje
te vet te rekenen.
De beslissing door hel gemeentebestuur
genomen is dus voordeelig, enkel onder
het geldelijk opzicht beschouwd, a»n de
groote meerderheid der ingezetenen, en
diensvolgens is de vermeerdering der uit
gaven er door veroorzaakt volkomen ge
wettigd.
Wat de zedelijke voordeelen van het
kosteloos onderwijs betreft, deze zijn
katholiek gesticht, cn gij zult de voor
spraak hebben van Monseigneur, gij en
moet door voor geen religieuse zijn, mijn
lief kind, maar gij zult daar konnen leeren
voor eene treffelijker vocatie, als die van
onderwijzeresse in eene school zonder
God!Want ik weet, mijn lief kind, dat
gij vele bekwaamheid hebt, ik heb het
reeds gezien toen gij leerdel voor uwe
1,U! Communie.
Het meisje. Ik zal mij wel wachten, eer
waarde vader, van zulk een vqorstel aan
mijne ouders te doen, zoo veel te moer,
om dal het ook mijn gedacht is van voort
le leeren voor bel officieel onderwijs.
De biechtvader. Welnu, mijn liefkind,
vooraleer gij mij zult beloven, dal gij
niel zult voortgaan in hel onderwijs der
geuzen, zult gij geen absolutie kunnen
bekomen.
Het meisje. Hel is mij volstrekt onmo
gelijk, eerwaarde vader, u deze belofte
te doen.
f Zij kreeg het plankje.)
Zie daar, lezers, boe de politieke pries
ters de kinderen de plichten jegens hunne
ouders aanleerer.. Is het dan te verwon
deren dat men somtijds kinderen aantreft
die alle achting, allen eerbied voor hunne
ouders verloren hebben? Is het dan le
verwonderen dal men somtijds kinderen
vindt, die hunne ouders durven beleedi-
genja mishandelen? Zekerlijk neen,
want na dergelijke aanbeveling uil den
mond ecus biechtvaders gehoord le heb
ben, moet men zich aan alles verwachten.
En zeggen dal zulke dweepzuchtige
priesters zouden willen dal men hun gods
dienst en de biecht eerbiedige, en dal een
ieder als een nedrige slaaf voor hunne
voeten zou kruipen, omdat, volgens zeker
sermoen, hun godsdienst eene goddelijke
instelling is die altijd zal blijven beslaan
en nooit kan veranderen!...
Ja, predikant, de godsdienst, in zijnen
waren zin genomen, is eene verhevene
instelling, doch hoe is hij veranderd en
wie heeft hem veranderd, tenzij gij alleen,
politieke priesters, die er een winkel, een
comediespel van gemaakt hebt. Christus
predikte eertijds de gelijkheid, en gij, o
politieke meestermakers, verdeelt de men
schen op eene snoode wijze. Eertijds was
er voor alle zonden vergiffenis, men zag
zelfs den priester de grootste moorde
naar tot op hel schavot vergezellen om
hem troost aan le bieden, en hedendaags
versloot en verbant men menschen, die,
in hunne beschavende loopbaan geen
ander kwaad bedreven hebben, dal hunne
plichten van eerlijk mcnscli en van tref-
felijken burger vervuld te hebben!... O
comedie!...
Doch, dat men maar voorlga, bet
spreekwoord zegtdie winden zaait, zal
stormen inoogsten, en zulks zal zich ver-
wezcnllijken. Hel volk begint de oogen le
openen en in al die kwijnkslagen klaar le
zien. Niet vei is, de dag verwijdert dat,
dank aan hel volksonderwijs, de verlich
tende zon der beschaving overal zal schit
teren. Alsdan, maar alsdan alléén, zal hel
uur der priesterheerschappij voor altijd
geslagen zijn. Het zij zoo.
doorslaande. Daar echter de heilige op
stellers van ons pasloorsgazelje deze
kwestie niel aanraken, zullen wij er ons
voor het oogenblik ook niel mede bezig
houden en ons vergenoegen le zeggen,
dal onder de volkslicvenste bestuurlijke
schikkingen of verordeningen bel koste
loos onderwijs voorzeker de eerste plaats
verdient.
De Veurnaar geelt le verslaan dal onze
gemeentebestuurders voor de kiezing van
October 1881 beducht zijn, en alle nieuwe
verbeteringen, in zake van officieel onder
wijs, lot na dit tijdstip zullen uitstellen.
Dit kan de wensch zijn van onze kleri
kale kopstukken, maar die wensch, wij
zijn er van overtuigd, zal niel verwezen
lijkt worden. Een gemeentebestuur hoeft
de kiezers niel te vreezen wanneer het
hun diensten bewijst; en welken groole-
ren dienst kan men hun bewijzen dan te
zorgen voor de goede, gezonde en goed-
koope opvoeding der kinderen
Wij hebben dus hel volle vertrouwen,
dal onze stadhuismannen zonder op
de maand October 1881 acht le geven,
nog dikwijls en hoe eerder hoe beter
al hun versland zullen bijeenvergaderen
zoo als de VERSTANDIGE Veurnaar
hel zoo geestig zegt om beslissingen
te nemen cn maatregelen in te voeren
strekkende om het openbaar onderwijs in
onze stad meer en meer te volmaken.
Zaak Lauwers advokaat te Brugge,
Doom en Dowulf, pastor en brou
wer te Ruysselede.
Donderdag werd voor de korreclion-
nele rechtbank van Brugge, eene gewich-
zaak opgeroepen, in welke de drie boven
genoemde heeren betrokken waren; zij
waren beticht van valscheid in geschrift
of medeplichtigheid van schriftverval-
sching, gepleegd in T register van beraad
slagingen der kerkfabriek van Ruysselede.
Die sein iftvervalsching had voor doel
een burgerlijk proces in te spannen tegen
den burgemeester van Ruysselede, den
achtbaren heer Vanhoutryve.
De rechtbank was samengesteld uil de
heeren De Blauwe, .voorzitter, Deschie-
lere, Herman, rechters en De Poortere,
substituut.
De debatten hebben geduurd van ’s|mor-
gens om 10 ure tot ’s avonds om 6 ure.
De belichten waren verdedigd door de
advokaten Declcrcq, Drubbel, Becrnaeri
DE HUISVRIEND,geïllustreerd maand
schrift voor Letteren en Kunst, waarvan
wij vroeger de verschijning hebben ge
meld, gaat goed zijnen weg voort. Wij
hebben nu weder om den" 2 en 3 voor
oogen. De Kerstvertelling van liaverschmidt
is in het 2" nummer geëindigd en in het 3"
begint de belangrijke novelle: Miss Camp-
belle, door Melali van Java. Deze schrijf
ster is in Noord-Nederland zeer gunstig
gekend; bel begin der ilovelle schetst ons
op zeer goed wijze de hoofd personen af.
Valt nu te zien welke rol zij verder zullen
spelen. De novelle «getrouwd wordt in
beide nummers voortgezet.
Benevens deze stukken van belang, tref
fen wij nog: gedichten, land-en-levens-
beschrijvingen lijpen van volken, natuur
lijke geschiedenis, kunstnijverheid, enz.
enz.
Wij vernemen dat verscheidene vlaam-
schc schrijvers, waaronder Mej. Loveling
en de heer G. Segers, hunne medewer
king aan hel tijdschift beloofd hebben.
Wat de platen betreft, de keuze is over
hel algemeen zeer goed. Wij bemerken
vooral de spaansche lijpen en de afbeel
dingen van schilderijen, Ernst en luim
wisselen elkander af. De plaat. Bij den
barbier is tintelend van humouristische
geest. Men leekent in bij de voornaamste
boekhandelaren des rijks; bij den
uitgever Ad. Hoste, te Gent, en ten bu-
reele van dit blad.
Sluiting van het tooneeljaar.
Verleden zondag heeft onze koninklijke
maatschappij van Rhetorika het tooneel
jaar op eene prijzenswaardige wijze ge
sloten. De schouwburgzaal was letterlijk
vol gezeten, en onze tooneelliefhebbers
voerden beide de stukken met zulk een
talent ten tooneele, dal het daverend
handgeklap der toeschouwers menigmaal
hun schoon en gevoelig spel kwam onder
breken.
Het drama de familie Dykmans dat wij
vroeger zoo krachtvol zagen opvoeren,
werd ditmaal mei de nieuwe liefhebbers,
ook niet min loffelijk uitgeoefend. Do rol
van Dykmans is gekend als eciie der beste
van onzen looneelbesluurder M. Pinte. Hij
was nog dien vlaamschen Edelman, die
door zijn bedaard, kunkig en welgepast
spel de warme toejuichingen van hel pu
bliek verwierf. M. L. Vanden Kerckhove
Een razende, predikant.
Men lecsi in de Vérité van Doornik!
Wij gingen eergisteren door een
naburig dorp van Doornik; hel was 6 ure
's avonds, de kerk stond, builen ge
woonte, open. Een zware stem hoorde
men daar binnen, die in den beuk gram
moedige lonen dreef, zoo iels als een
donderslag.
Wij traden binnen.
Een pater Recohel, met opgezwollen
rood gezicht en breede schouderen, stond
in den predikstoel; bij was hel die al
dal blikslagersgerucht maakte boven hel
hoofd van eenige boeren die hem om
ringden.
Op dien oogenblik zweepte de spre
ker op de liberale drukpers en degenè die
er zich op abonneeren. Hij zegde:
Indien er bij u iemand binnenkomt
met eene slechte gazet om ze u aan le
bieden, dan zou hel voor u beter zijn
eenen dolk te nemen en dien persoon
dood le steken, dan zijn blad aan te
nemen.
Die woorden zijn echt, letterlijk. En
niets kan een gedacht geven van de hevig
heid waarmede de pater uitgalmde en de
uitdrukkingen zijner gebaren: met de lin
kerhand pakte hij den liberaal bij de keel,
en met de rechterband dóórstak hij
hem; dit was treffend van dramatische
waarheid en onze beste tooneelspelers
zouden de natuurlijkheid in daad hebben
kunnen besludeeren.
Die razende had Christus geheel ver
geten die achter hem, van de hoogte van
zijn kruis, aan geheel het menschdom
vergiffenis schonk.
De wetgevende kiezingen zullen plaats
hebben den 8 juni aanstaande. Vijf pro
vinciën zijn geroepen tot hel vernieuwen
hunner afgevaardigden in de Kamer der
Volksvertegenwoordigers hel zijn de
provinciën Antwerpen, Brabant, West-
Vlaanderen, Namen en Luxemburg. Deze
vijf provinciën zijn vertegenwoordigd
door 66 afgevaardigden wanof 23 behoo-
rende aan de liberale gezindheid en 43
aan de katholieke gezindheid.
Ziehier hunne namen
Leopold de Wael, lib.
Coremans, Delaet, Eng. De Decker,
Guyol-Van-PraetJacxffis, Eng. Meeus,
katholijken.
De Kerckhove, Lefebvre, Notelteirs, kath.
TURNHOUT.
Coomans, DeZérézo, Nothomb, kalb.
Provincie Brabant.
Scailquin, Bergé, Couvreur, Dansaert,
De Fré, Demeur, Paul Janson, Guillery,
Jamar, Jollrand, Orts, Van Humbeeck,
Gustave Washer, Goblel-d’Alveilla, lib.
Beeckman, Delcour, Halflants, De
Becker, Smolders, kath.
De Vrints. Le Hardy de Beaulieu,
Mascarl, Olin, lib.
E. Declercq-Jullien, Amédée Visart,
Van Oulryve-d'Ydewalle, kath.
Jules Vandenpeereboom, De Haerne,
Reynaert, Tack, kath.
De Landtsheere, kath.
L. Visart, kath.
J. Van Iseghem, lib.
Bou de Montblanc, Vicl“ de Jonghe-
d'Ardoye, kath.
Beernacrt, Mulle-de Terschuercn, kath.
1JPEREN.
Berten, Biebuyck, Eug. Struye, kath.
Provincie Namen.
Monchettr, Wasseige, De Moreau, De
Montpellier, kath.
De Liedekerke, Thiebaut, kath.
Comic de Baillel, Mineur, lib.
V. Tesch, lib.
Van Hoorde, kath.
J. Pclhy-de Thozée, kath.
NEUFCHATEAU.
Ed. Santkin, kath,
VIRTON.
De Bi iey, kath.
De vier andere provinciën Oostvlaan-
deren, Henegouwen, Luik en Limburg,
moeten maar hunne afgevaardigden voor
de Kamer der Volksvertegenwoordigers
vernieuwen in de maand Juni 1882. De
afgevaardigden dezer provinciën zijn ten
gelalle van 66, wanof 48 liberalen cn 18
katholijken.
heeft zijne rol van advokaat meesterlijk
voorgesleld; hij toonde zich een akteur
van meer dan gewoone verdienste. Even
als bij debaron de Valbonle, in zijneinoeie-
lijke rol van verleider, en Franivis, de
oud bediende, voorgesleld door de heeren
De Groote en Vanbavinchove, is bij hem
natuurlijk spel en gebaren. De. bijhoorige
róllen van Dubois cn Jan werden ook vrij
goed, door Em. Dewitte en A. Barbier
voorgedragen. De vrouwenrollen, ge
wetensvol gekweten door Mev. Apersen
Mej. Daenens. brachten toe om den goe
den samenhang van het stuk le bewerken.
Vooral in helderde bedrijf speelde Mej.
Daenens met zulk een dramatisch gevoel,
dal wij menige tranen, zoo bij hel man
nelijk als vrouwelijk geslach, hebben
zien afdroogen.
De indruk die de zoo roerende taferee-
len van hel huisgezin Dykmans hadden le
weeg gebracht, werden welhaast ver
dreven hij de opvoering van het blijspel
Pompier en Hi/leman. Dit stukje, voor de
eerste maal voorgesleld, genoot veel bij
val en werd goed door onze jonge aktcurs
vertolkt. Mafiermans was vol leven in
zijne rol. Waterlings, de Pompier, toonde
zich zeer luimig en dapper nevens Siska
deslimme en qnverbelertijke keukenmeid.
Isidoor en Kliza speelden goed en met
bijval hunne wederztjdsche licfdcrollen.
Eene merkelijke verbetering hebben wij
bij de heer Sobry bestaligi. De dapper
John Makintosch, was Goddam een echt
Scitolschen Rifleman. Hel publiek heeft
harlelijk gelachen bij de voorstelling der
drie echte engelsclie lijpen aan den keus
van Magermaus dochter.
Dit stukje, alhoewel hel maar weinig
om hel lijf heeft, werkt altoos op de
lachspieren en mag nog gegeven worden.
Bij hel eindigen der stukken zijn ai de
uitoefenaren met geestdrift terug geroe
pen geweest. Tol slot hief hel muziekge-
noolschap S.*' Cecilia de Hrabaiiconne
aan, en de menigte verliet de zaal met een
jubelgeroep die hare hoogste tevreden
heid kenleekeiide.
Wij sturen hier oi.zen harlelijken dank
aan den heer Voorzitter en de leden der
koninklije Harmonie, over de blijken van
warme toegenegenheid die zij aan onze
moedige Rhetorika beloonen. liet i& voor
waar schoon dal zij zich zoo broederlijk
aansluiten, om die nuttige en aantrekke
lijke avondfeesten op le luisteren. De
eensgezindheid onder de verschillige
vooruitstrevende maatschappijen, kan
niets dan bijbrengen lol hunnen voort
gang en lol den bloei der stad Veurne.
x.
IkCNluIteii en benoemingen.
De kiezingen voor de provinciale raden
van Belgie, zijn bij koninklijk besluit va.-l-
gcsteld op maandag 24 mei aanslaande.
Moeten in onze provincie gekozen wor
den: le Brugge 11 leden; Ruissclede 1;
Avelghem 2; Harelbeke 2; Iseghem 2;
Meenen 3; Meulebeke 2; Rousselare 2;
Rousbrugghe-llaringhe 2; Nieuporl I;
IJ per 5; Passchendale 2; Pópermghe 1;
samen 36 provinciale raadslieeren voor
Westvlaanderen.
Een koninklijk besluit van 4 april
verleent de volgende pensioenen: 7!i3 fr.
aan Frans Willyuck, geboren le Adin-
kerke den 22 november 1818, 713 fr. aan
Karel Coopman, geboren te Wulverin-
ghem den 22 september 1820, beide be
dienden der douanen.
Bij ministerieel besluit van den 3
april is er een bureel van depot der post
ingcrichl le Adiukerkc, te Leysele en te
Clcrcken.
Mg;nrrTjj.r'KT;w:xL-,ajrjjxaji.iaagt3irnli~Mr=xsJs
en Socnen, zonder te rekenen dal de beer
Lauwers begonnen bad met zich zelvett
le verdedigen.
KowtelooH onderwlj».
■tunwt cn I.olIcrnictiwH.
Kiezingen van M Juni IMMO.
Provincie Antwerpen.
ANTWERPEN.
MECHELEN.
BRUSSEL.
LEUVEN.
NIJVEL.
Provincie Westvlaanderen.
BRUOOE.
KORTRIJK.
DIXMUDE.
VEURNE.
OOSTENDE.
ROUSELAERÈ.
THIELT.
NAMEN.
DINANT.
i PHIL1PPEVILLE.
Provincie Luxemburg.
ARLON.
BASTOONE.
MARCHE.
