I
i
I
c.
1 I
Eene mededeelinjj uit Hou them, moeion
wij tol ons aanslaande nummer ver
schuiven.
De student der universiteit van Leuven,
die op dendieer Pirsoul heeft geschoten,
is in vrijheid gesteld. In plaats van voor
het hof van assisen, zal hij enkel voor de
correctioneele rechtbank van voornoemde
slad worden vervolgd. De klerikalen had
den gerekend op eene schitterende vrij
spraak voor de jurij, op eene schitterende
eereherstelling van eenen martelaar. In
deze hoop zijn zij te leur gesteld hun
moedige strijder zal enkel als een be
lichte van kleinen rang voor hel gerecht
moeten verschijnen.
De correctioneele rechtbank van Gent,
heeft itr hare zitting van 19en dezer, zich
bezig.gehouden mét de vervolging tegen
de drie onderwijzers des pastoorsschool
van Sleydinge. Deze zachtmoedige en wel
opgevoede' onderwijzers hadden in hunne
school, met toestemming hunner zwarte
meesters, de straffen ingevoerd van den
ouden tijd, en, als berisping, sloegen zij op
hunne leerlingen met roede en martinet.
Doch de policie en de prokureur des
konings hebben zich met de 'zaak be
moeid, en de driu zachtmoedige onder
wijzers, namelijk Mariens, Van Daele
en Otten hebben ondervonden, dal de
wereldlijke wel boven de geestelijke
slaat; want, ondanks ai de pogingen hun
ner advokaten om de beschuldiging te
verkleinen, zijn zij veroordeeld, de eerste
tot 15, de tweede tot 55 en de derde tot
De school met God blijft altijd in den-
zelfdcn ellendigen staat. Hel getal leer
lingen is met den paaschtijd niel ten
minste aangegroeid. Dil is builen alle
verwachting geweest van pastoor en
kapelaarf: met dezen heiligen, geweldigen
lijd hebben die brave heeren gedacht
gansch de gemeenteschool ie ontvolken
en hunne ezelschool van een zestigtal
leerlingen te doen aangroeien.
Reeds trachten zij naar eenen bekwamen
onderwijzer, maar, ongelukkiglijk, heb-
In de zitting van donderdag, 15 dezer,
der korrcclionuele rechtbank van Brugge,
zijn de hoeren advocaat Lauwers, pastoor
Boom en brouwer Dewulf, vrijgesproken,
de sclirifivervalsching hun ten laste ge
legd, niet genoegzaam gebleken zijnde.
Hel laatste wapen, waarop de klerika
len gerekend hadden, om de kinderen uit
de normale scholen te trekken, was de
weigering der absolutie aan de ouders.
Dit wapen is hun geheel ontvallen of om
beter te zeggen, hel heeft zich tegen hen
gekeerd.
Te Brugge, even als te Gent, heeft
GEEN LEERLING, de normale school
verlaten uil hoofde der weigering van de
absolutie, en nochtans zijn in de normale
scholen van Brugge en Gent, voor het
grootste gedeelte leerlingen van land
bouwers, waarop dé geestelijkheid altijd
een zoogroote invloed uitoefende.
Men ziet dat hunnen banvloek, even als
hunnen grooten slag: hel weigeren der
absolutie, ter gelegenheid van den paasch
tijd, een fiasco hebben gemankt, waaraan
zij zichzekcrniel zullen verwacht hebben.
Ilravo! Bravo!
Naar liet voorbeeld der gemeenteraden
van Ramscappelle en van Veurne, heeft
de gemeenteraad van Isenberghe, in zijne
zitting van 17* dezer maand, de beslissing
genomen, dat, te beginnen met 1"' mei
e. k. het onderwijs en de schoolbehoeften
kosteloos zullen gegeven worden aan al
de leerlingen der gemeenteschool zonder
onderscheid. Er is ook beslist, dat de on
kosten hier uil voort te spruiten zullen
afgedragen worden door de gewone in
komsten der gemeente, zonder de minsts
vsrhooging der gemeentelasten.
Zoo moet het zijnNiets mag voor den
dienst van hot officieel onderwijs ge
spaard worden.
Hopen wij, dat alle vrijzinnigo ge
meentebesturen op de zelfde wijze zullen
te werk gaan.
Het is op hel terrein van hel onderwijs
dat de geestelijken willen doen zien, dat
zij meester zijn, dat de burgers voor hen
moeten bukken gelijk de slaven voor
hunne verdrukkers. Ehwel! op dit terrein
ook moet de vrije burgerij zich verdedi
gen. De gemeentescholen moeten in eer
bied behouden worden. De burgemeester
moet meester blijven in zijne gemeente.
En als de geestelijken zich verstouten
durven de schoonste der instellingen, na
melijk de gemeenteschool, aan te vallen,
dan is bet plicht voor de wereld lijke
overheden de wereldlijke instellingen
door alle middelen, en ten allen koste,
tegen zulke verdrukkende aanvallen te
verdedigen.
Vooruit dus, ten voordode van het offi
cieel onderwijs! Niets gespaard om hel
te doen zegepralen! Het mag niet gezegd
worden, dal de vlaamsche burgemeesters
de slaven zijn der priesters!
Ten strijde, ter. strijde tegen de zwarte
meestermakers, tegen de zwarte verdruk
kers, en altijd vooruit
20 frank boel, en gezamcnllijk tol de
kosten van T proces. Daarenboven zijn zij
zeer dringend aanzochi geweest hunne
roede en martinet van kant te leggen.
Zoo zijn de geestelijken niet alleen
willen zij den baas'spelen, maar zij be
ginnen reeds de lijfstraffen in te voeren.
De rechterlijke vervolgingen tegen de
gemelde drie onderwijzers, tegen den
pastoor Herman van Wulverghemenlegen
den onderpastoor Pieters van Pilliem,
deze beide gezalfde onlangs gestraft, zoo
als wij hel gemeld hebben, voor grove
mishandelingen op schoolkinderen zijn
er een bewijs van.
In plaats van zich te doen beminnen,
trachten de geestelijken zich te doen
vreczen, en daartoe gebruiken zij geweld
geweld legen de schoolkinderen, geweld
legen de ouders die zich niel slaafs onder
werpen, geweld tegen de onderwijzers,
die hunne burgerplichten volbrengen.
Maar geweld heeft meest altijd slechte
gevolgen, en de geestelijken ook zullen
bel ondervinden. Zij zullen de liefde van
het volk verliezen, en hel volk, wel verre
van ze te vreezeu, zal ze halen én be
spotten.
En tol slot
De korrektio mole rechtbank van Veurne,
heeft in zitting, van 16 april, twee katho
lieke onderwijzers veroordeeld voor sla
gen op kinderen.
Frederic Ackerman, onderwijzer in de
school met God te Haringhe, en Louis
Allaeys, gebenedijde onderwijzer te Rous-
brugge, werden veroordeeld, de eerste
tol 5 tr. boete en de andere tol twee
straffen van 26 fr. boete en twee id. van
5 fr., over slagen.
Nogmaals voorzeker Iwee martelaars,
slachtoffers der vervolging dier verfoeie-
lijke geuzen.
Ouders! zendt maar uwe kinders naar
de scholen mei God
Vermeerdering van bevolking
in eenige steden.
In de slad Brussel, de voorgeborchte!!
niet in begrepen, waren erin 1831,99,0(10
zielen. Heden zijn er 168,000.
Antwerpen lelde, in 1831, slechts 73,000
inwoners. Heden zij er 160,000.
De bevolking van Luik beliep, in 1831,
lol alleenlijk 59,000 inwoners, lieden
beloopt zij tol 120,000 inwoners.
In 1831, waren er er le Gent maar
85,000 zielen. Heden zijn er 130,000.
En de bevolking van Bruggq?... Die
bevolking is gebleven wat zij was. In
tegendeel, sedert 184-6 is zij van 5000
zielen verminderd. Maar, wal er leBrugge
groeit en bloeit, en op eene'verschrikke
lijke wijze toeneemt hel zijnde
kloosters en d'armoede onder de wer
kende klas.
Brussel, Antwerpen, Luik, Gent zijn
liberale steden, en zij verkeeren in den
voorspoédigslen toestand. Brugge is eene
klerikale stad, en ze verkwijnt, en ze
wordt uitgezogen door priesters, paters
en nonnen.
Volgens bel verslag aan den gemeente
raad van Gent, over de begtooiing van
uitgaven voor hel lager onderwijs binnen
voornoemde stad, beloOpen deze uitgaven
tolde aanzienlijke som van fr. 784,519-83.
De bevolking dei stad Gent wordt ge
schut op 130,000 inwoners; dicnsvolgens
beloopi dé uitgave voor hel lager onder
wijs op daaromtrent zes frank per hoofd.
In Gent is men fier, en met recht, over
de gemeentescholen; en wel verre dat
er over de uitgaven ten voordeele van het
lager onderwijs wordt geklaagd, vraagt
de meerderheid der bevolking nog altijd
nieuwe scholen, diep overtuigd, dat Gent
zijn bloei; en voorspoed aan het volks
onderwijs verschuldigd is.
ben zij er geen gevonden tot nu toe is
hel altijd dezelfde kerkuil, die de kinde
ren leert schuifelen.
Men heelt getracht zijn zoon Louis te
huis le krijgen om in j oude Faubourg de
lessen le geven; maar de jongen is slim
mer geweest; niettegenstaande alle ge
weld, alle beloften heek hij hun postje
bedankt, ja, heelt zelfs vaarwel gezegd
aan gansch hunnen winkel, en is. na een
examen ondergaan le hebben, in hel offi
cieel onderwijs getreden.
Bravo! voor zulke deftige jongelingen,
die zich op dusdanige wijze aan de sla
vernij der geestelijkheid onttrekken.
Hoe ongelukkig is dit niet voor gansch
de familie? Die verstandige jongen komt
zijne ziel le verliezen daar hij nu oflicieele
onderwijzer is. De oude Belle Moei is
verdrietig tol lei- dood, zegt men, omdat
kozijn Louis geus geworden is.
Maar hoe gaat hel nu staan met den
voornoemden kerkuil Zal hij ook het
plankje krijgen als hij le biecht gaal
Ongetwijfeld, want hij heeft eenen zoon,
die zich gansch en geheel onderwerpt aan
de wet van den l’“ Juli 1879.
Correspondentie.
omdat liet den godsdienst zooveel kwaad
doet, daar hebben wij ons niet mede le
bemoeien; maar omdal hol onze denk
wijze versterkt on ons eene groole meer
derheid in de aanstaande kiezing zal ver
zekeren, en daarbij velen doen zien, dat
de godsdienst en hel wereldlijk gezag
gansch gescheiden moeten blijven; dal
het libcralismus enkel eene politieke, in
stelling is, die met geen eeredieust iels
gemeens heeft en ze allen eerbiedigt, maar
ook dat geen godsdienst als meester over
de wetten en politieke instellingen des
lands mag heerschen.
Maar de gevaren van dit spel zijn voor
den godsdienst menigvuldig. De onver
schilligheid in zake van religie is door de
geestelijkheid in groote mate, lot stand
gebracht; én deze heeft veel van eerbied
en achting verloren. Ook gelooven wij
wal er ons een boer over eenige dagen
zegde De pastoors zijn bezig de religie
te dooden.
-----
Algemeene tijdingen.
Op zaterdag, 1* mei toekomende, zal cv
le Brugge, in het provinciaal Gouverne
ment overgegaan worden tot de openbare
aanbesteding der hersiellipgswerketi der
kalsijde van Veurne naar de Panne.
Deze werken zijn op fr. 8,840 beraamd.
’—Gedurende de maand januari brachten
de ijzerenwegen van den Staal 1,173,253 fr.
"fS"^' *lleei' ^an Seduveude januari
De poslen brachten 28,448 fr. 04
meer op.
Te Brugge is een nieuw blad uitge
komen, dat tweemaal per maand zal ver
schijnen en voor titel draagt la Belgique
Maritime, tolk van den kring Brugge Zee
haven. en welke voor doel heeft hét oni-
R.
Uit Ilnrln^hc.
met uwen rim
vra-
I
I
I 1
Uit llnniscappelle.
HKechter-UJke kronijk.
I><» l^nascli-finMCO.
Haringhe, 20 April 1880.
Waarde heer Uitgever van 'I Advertentie-blad
Zoudt gij mij in uw geëerd bind niet eon
plaatskeu willen verkenen tot bet antwoorden
op het artikel uit Haringhe, dagtoekendo, 13"
dezer, in den Ve.urnaar verschonenl
Iedereen kunnende begrijpen wi n het artikel
wil aanranden en do roodo kopstukken er van
gebruik willende maken om onschuldig»» te
tergen, zoo mag ik - aan don zucht mijns har
ten niet weerstaan, het te weerleggen.
Dat ik mij aan hekelingen verwacht heb, valt
niet te twijfelen, want het rootle is niet schran
der - genoeg om te dulden dat een ander leve.
Aan den Vcumaar had ik toch niet gedacht;
deze taak wijde ik bet IJperschè vitllbladje töe.
daar Haringhe in het arrondissement l.ïporon
gelegen is. Nu, <lo Veuntaar eons anders taak
verrichtende, zullen wij maar met hem afre-
kenen.
Ik dacht, correspondent, dat het hart van
eenen Christen maar zucht naar God; do zucht
om -zijnen evenm nsch ongelijk aan te doou, is
dat geen kwade begeerte, en dan zoudt gij beter
uitroepen
3fyn hart is hert besmeurd.
Van tonden overladn;
I an droefheid is 't gescheurd,
O Heer ir.il mij nntshuin
Vervang het eerste letter van veliCre. door
M dan hebt ge Mollire, en zoo zijt ge op uw
frunsch gesmeed.
Jk ben, zegt ge, uit ’s achtbare» Ministers
vogelkooi, volière losgelaten; en nogtans,
welke pogingen heeft sulfer# niet gedaan opdat
ik in do zyne zoude willen zingen! en hoe schoon
zou zij niet geweest zijn I en wat lekkor eten en
drinken zou ik gehad hebben Hoe heeft hij het
galuk van ackelaar en alhlaai bezongen I Zoo
dat gij nog van den heer Van Humbeecks vogels
zoudt willen vangen 1
Het voorbeeld geven van goed gedrag en be
leefdheid, is dat bij u eene slechte hoedanig
heid geworden I Moet ik mij gedragen gelijk
achelaart Dat zoudt ge wel willen, heint Maar
ander karakter beu ik iugoplant geweest en de
Heer heeft mij hiten klaar zien.
Mijne zending’ is natuurlijk de jeugd verlichten
in hare bestemming; In hoogoro kringen, bij
hen die reeds iu j.aren gevorderd zijn, die grijze
hairen krijgen, toonen dat ik mij, niettegen
staande den wrok van sulfertje, weet te gedra
gen; dieno ik niet zoo mijne plichten te ver
staan i
Mijn verstand kornt uit de Chrmnque
Maar, snuftje! snuftjeg’hebt t nevetje niet
goed ingelicht, want
Ik ben noch fransch noch waal,
ife <r min mijn moedertaal.
Uit B. De klerikalen hebben het hier op
meester J... bijzonderlijk gemunt. Zij verbruiken
al hunne krachten om hem met gift en zwadder
te besmeulen, om hem bij de ingezetenen aan
den schandpaal te hechten. Noen, tjeefkens,
hiertoe zijt gij niet bestand Meester Jdoor
u op do gemeente benoemd, zal do genegenheid
en het vertrouwen der huisvaders, behalve van - -.. .- --»-■
eenige kwezels, niet onttrokken worden. Gaat verkoopt ge my gestolen goed, en dat verbiedt
maar voort in uwe beschimpingen, er wordt
hartelijk met uwen dwazen prietpraat gelachen.
Volgens't schijnt zou moester J.... dagelijks
bloedige tranen woenen, omdat al do boste leer
lingen tan nu reeds zijne school verlaten hebben;
en wat staat er hem eerlang niet te wachten I1
Hij zal van verdriet bezwijken bij 't openen der
Kakschoolmochte dio kolk van bitterheden
hem toch voorbijgaan. Inderdaad vele kinder»
heeft hij reeds verloren Over zes maanden twee,
over 3 maanden eenen sterken leerling, die
vertrok voorde kostschool van meester P....;
den l’ll'n april, fellere slag: nog zes, waarondor
twee evenbeelden van... Dat hij weldra geen een
meer hebben zal valt niet te verwonderen 1‘ietjo
en Fietje zitten gansch» dagen op zoek met den
hemel in de eene en de hel in de andere hand.
De correspondent vraagt inlichtingen over de
avondschool: zou hij Kakschoolopkijker worden
dan en daarmede misschien iets verzinnen.
Howel, correspondent, dit Jaar waren 3 leerlin
gen min ingeschreven dan verleden jaar met
meester K....; hoe zulks komt is geen raadsel
Wat don duur dor bijwoning betreft, do leer
lingen zijn even naarstig gegaan als verleden
jaar, ja k mag zeggen vlijtiger, want dun word
do avondschool met 20‘W Februari, door gebrek
aan leerlingen gesloten. Correaponpent is daar
van waarschijnlijk niet bewust.
Van bij dc bruggo en van over de hruggo
moeten nopens de bezoldiging evon goed, als
meester berichten kunuon geven. Do vojle
som is hem betaald gewordenbijt u dat in
't oor misschien, tjeefkens t
Een katholiek vader der huisgesins.
En gij, boer Scltobejachl -, gij durft dc Chro
nique lezen! Dan zijt gij voorzeker een - schobc-
jacht -, en sulfertje heeft u reeds den ketel ingo-
smeten. Ik beklaag u, en kan niet nalaten snuftje
aan te sporen 't poezelig meisje dat hij zonder
rechten te betalen, over do grenzen gezonden
heeft, terug te halen, en ze nog wat te kussen tor
verlossing van 't nevetje.
Ja, ja, correspondent, ik bon ook geleerd in
don godsdienst!.... Van biecht on huwelijk kan
ik spreken Donders, dat is waar. Daarover heb
ik met sulfertje en werreklak gehandeld. Howel,
heeft Christus- ooit de oorbiecht willen instellen
of zijne discipelen verboden te trouwen I Waar
om dan do leer van den Opporleeraar veranderd
Dio gro- te Wijsgeer vóórzag wel do schandigo
misbruiken dio gij nu van do oorbiecht maakt.
Do spreuk- ge meugt op u selvcn nic boffen -,
zoo schrijft gij mij dio toe. Kunt gij wel bewij
zen dat ik inij ooit boven anderen heb verheven.
Ov»r iemand of iets sprekende, heb ik altijd, en
nog, eene algameene heteckenis aan mijne woor
den weten te geven. Wat gij ook maar ten mijnen
laste loggot, zal ik uwe laffe taal schandvlekken,
zoolang gij do lastertongen onbekend laat.
Ik weet het, zoo razen de zwartjes: zelfs,
zou ik beweren wijzer, geleerder te wez»n dan
ackelaar. Nu, ge zijt mot lastertaal gediend;
hewel, ga naar Westouter.de dibben zullen er u
wat overzetten: maar - waarheid -, daar ligt de
knoop - schrander man
Mijne schranderheid, dit woord neem ik maar
voor het oogenblik aan, zou «iet altijd onge
rijmdheden laten doordringen, maar zoo in de
herbergen van mijne neus maken, uwe
vrienden zullen het logenstraffen.
Gij weet hot wel dat ik, mij op de - diligence -
met geen boeken bezig houd, maar gjj zijt
kwaad dat ik maar van de diligence wil, die gij
wildet, ja, afschaffen; en nogtans heb ik nog
gezeten bij twee kaplaantjes. Zij lazen de gazet
en spraken over fransche deugnieten die de
jezuieten uit Frankrijk bannen, en, ’t is waar.
1 'k heb za onderbroken, zeggende hadden ze
nog den krommen er bijgevoegd, en het waren
1 juist zijne kozijntjes. Pardonatus es»
Ten andren zijt gij niet gelijkredig. Kerst
1 schrijft ge mij zulke schoonc hoedanigheden toe,
en dan, go durft hot zoo niet zeggen, maar daii
wilt ge mij voor een onbeschofterik doen door
gaan. Dat bewijst dat ge niet schrandor zijt. zoo
God.
Al wat ik zeg on hou staan is:
Dat ik de school van Haringhe in eenen so-
beren staat gevonden hebdertig ruiten gebro
ken, al de poorten der speelplaats gebroken,
hot schoollokaal tweo vingers dik van 't land, de
kamers gelijk paardestallcu, twee b»zaaid met
kromme vogeleiers enz.
Dat d«- vordering der leerlingen armzalig was,
hoef ik niet te zeggen, nooit één heeft in du wed
strijden 40 punten bekomen.
Dat gaat u ook niet dat ik leerzuchtig zou zijn
on door beschavingsgeost bezield. Zoo toont gij
goed genoeg dat ge een leuvensche kortbroek
zijt, een paster, of een paster zult worden, want
wie weet niet dat zulke heerkuns - maar ver
langen, rond hunne wtjntafels gezoton, van hun
ne parochianen te mogen uitroepen:
't Zijn altijd dc brave schapen.
Die bedeesd daar staan te gapin
Als ik tot hen richt het woord,
En se dansen rond mijn koord.
En nu, waarom zoo verlangen aan uwe lozers
nieuws te vsrtellenl Allcwetcrzal het zeggen.
Omdat al do pogingen van sulfrrtje oni mijn
leerlingen te onttrekken niet gehikt a«ju, „i.
schoon werreklak ook zijn best gedaan heett
en om ’t leger nog te versterken, hebben Zo nog
mannen van den, hoe noemt men de dieren
dio - miauwen-, die berg draagt zoo no naam,
geloof ik, ter hulp geroepen. Ja, allsioetcr heeft
ze gezien, den zaterdag voor belonken Paschen
Pater Pier
Kwam alhier
l’it sijn sel
Met een gesel
In duivelsvel.
En nog niet gelukt 111 Too dan,
ram in den Veurnaar; vecht maar tegen uwe
schaduw, hut venijn dat go spouwt, zal u nog
vergiftigen.
1 we recommandation heb ik niet vandoen,
mijnheere, mijne vrienden zijn overtuigd mijner
gehechtheid en openhartigheid; zij weten dat ik
met uw lokaas niet te vangen ben, het venijn
zit van binuum Ook Is le t gjj niet dio mij in
hunne vriendschap zoudt kunnen doen stijgen!
Vervang in uwo verzen - erven door - der
ven pn dan zullen uwe grooootverstanden u
boter verstaan. Toch - gen bent’t schrijven in
'tgeheelonie gewend - zegt go.
Mij aanrandeu, zoo ge wilt, beledigen, in het
Vrui-naarlje, dat, heel wol, ge zult mij zelf-, er
door aangenaam wezen; 'k zal zorgen dat uwo
roodo spaansche furio nooit brein waarheid ver
vatte.
Ik eindig, voor - alleweter - de toelating
gunde, u oenen raad te mogen geven
Hoe goed uw handteoken gekozen zij, weet hij
uog een schoon passende voor elk ecu van uwo
collectie
Wenscht gij den naarn van desen vent 1
Doorbladcr 't boek dsr wijsen.
Daar staat dn man al lang bekend;
Zijn naam s» i u afgrijsen.
En nu een nieuw banket in het huis van het
Roushrugsch kaphaantje! Smul goed, maar
wacht u dan van de grauwe katjes, ofwel het
nachtegaaltje te doen fluiten!
Arme bloed.
Wees gegroet.
P. Alderweireldt.
