I J I 2,280 2,269 1,135 1,156 1,114 delbare school eenen marsch gezongen met gymnaslieke oefeningen, die zeer veel bijval heeft, gehad. ’s Avonds hoorde men overal met lof spreken over dit liefdadig feest, over de welwillende medewerking der leden van S.te Cecilia en Rhetorika, en men kon niet begrijpen hoe de geestelijken deze volkslievende en zedelijke plechtigheid hadden durven tegenwerken. Men viel ook lievig de lafherlige schrijvers van den wuzEii aan, zij, de ruslsloorders en tweedrachlzaaiers, maar die beschaamd voor hun eigen werk, zich verduiken, en zoodanig gevreesd hebben gekend te zijn, dat zij hun grof en lasterend schrift te Veurne ni :l hebben lal en durven drukken. Lasteren in hel donker, dal is de doen wijze der klerikalen. Een leeken dat zij handelen uit kwaadwilligheid en uil baalzuchligheid. Iemand, inderdaad, die handelt in het belang van hel algemeen welzijn verduikt zich niet, want, zoo als het spreekwoord zegl, Weldoen doel niet vreezen. Zie hier de alleszins merkwaardige rede voering van den heer De Hoon. Heeren en Dames, Deze schoone plechtigheid, welke de voornaamste onzer overheden en de voor treffelijkste onzer ingezetenen met hunne tegen wootdigbeid vereeren, hebben wij aan de loffelijke popingen van het Be- haeghels Genootschap te danken, en het is als voorzitter van dit genootschap, dat het mij vergund is hier hel woord te voeren. Het is u niet onbekend, Heeren cn Dames, dal erop den 2e" October van het verleden jaar, door het toedoen vancenige cdelhartige personen, cene maatschappij in onze stad tol stand is gekomen, welke zich voor laak heelt gesteld ondersteu ning te verleeneu aan weinig begoede, doch brave en ijverige leerlingen ot oud- leerlingen onzer Middelbare school en Gemeente scholen, en aan die leerlingen, welke wenschen builen de stad hunne studiën voort te zetten, of zich in hun ambacht ,te volmaken, studiebeurzen ot hulpgelden te verschaffen. Deze maatschappij, die op den 30'" juni jongstleden den naam van Behaeyhels Genootschap heeft aangenomen, ter ver- eerlijking van den weldadigcn en nog altijd diep betreurden man, die twee giften ten voordeele van hel volksonderwijs binnen deze.slad heeft nagelaten, mag dus aanzien worden als cene maatschappij van bescherming der leerlingen van de daar even genoemde scholen, en, bijge volg, van deze scholen zelven. Het zal dan niemand verwonderen, dat, in doze tijden van kwaadwillige en on-, .rechtvaardige aanvallen, die legen onze wereldlijke onderwijsgestichten zijn ge richt. hel besturend Comileil onzer nieu we maatschappij, reeds van in den be ginne barer Stichting, cene gelegenheid wenseble te baat te nemen om aan hare beschermlingen cene openbare buide te bewijzen. De verhoopte gelegenheid bood zich welhaast aan. Eene gift van duizend,frank gedaan aan het Armbestuur dezer stad, voor hel aankoopen van kledingstukken voor de behoeftige kinderen onzer beide gemeentescholen, werd, onder gemelde verplichtingter beschikking van ons Comileil gesteld; andere aanzienlijke giften lot het zelfde doelwit bestemd kwamen loegevloeid; de geschonken sommen wer den mei vijf honderd frank, in de kas onzes genootschaps geput, vermeerderd, dusdanig dat de noodige geldmiddelen gevonden waren om aan al de behoeftige kinderen der gemeente scholen, ten ge- talle van 206, een volledig nieuw cosluum te verschaffen; een voorstel van wege ons genootschap betrekkelijk hel inrichlen van een openbaar plechtig schoolfeest met stoel, luisterlijke zitting, feestmaal voor 400 schoolkinderen en koslelooze looneelverlooning voor de behoeftige ouders en de oudste der .leerlingen, werd .door bel Scliepeiiencollege gunstig ont haald, hetwelk ons Comileil, onder toe voeging van vier leden, met de inrichting van het .feest gelastte en ons daartoe .een hulpgeld geliefde te verleenen. Deze inleiding, Heeren eu Dames, heeft mij ooodzakelijk gescheuen om te ant woorden op kwaadwillige aantijgingen van klerikale smaadschriften, die valsche- lijk hebben beweerd, dal de onkosten van dit feest door de openbare besturen wor den afgedragen. Nu ik mij van deze taak heb gekweten, verhaast ik mij eenen gewichtigere!) plicht te vervullen en hel Schepenencol- iege, alsook het Armbestuur vurig te bedanken, voor het vertrouwen, dat zij in ons Comileil hebben gesteld. Ik bied levens mijne warme erkentenis aan alle bijzonderen, die zich ten opzichte van de inrichting dezer plechtigheid welwillend hebben getoond en ons ter zijde hebben gestaan. Onder deze laalsten moet ik bij zonderlijk melding maken van de edel moedige begiftigers, cn, vooral, van den voornaamste» begiftiger, die de behoef- lige leerlingen onzer gemeente scholen indachtig zijn geweest; van de heeren Voorzitter en Leden der koninklijke maat schappij S.‘" Cecilia, die zoo bereidwillig dit leegst helptm opitiisleren; van deheeren Voorzitter en Leden der maatschappij van Kheioiica, die er in loegestenid hebben, hel programma der plechtigheden door eene looneelverlooning te sluiten; van Madame Herrcboudl, die liet vervaardigen der meisjescoslumefi heeft willen bestu ren, en, gedurende maanden, dagelijks zoo veel uren aan dit liefdadig werk beeft besteed; van den ijverige» en bekwamen toonkundige», den heer Steyaert, aan wien wij de schoone koren door de kin deren gezongen verschuldigd zijn en, eindelijk, van de oudste der leerlingen der meisjesschool, die met de welwil lendste vriendelijkheid, en voor zoo veel als hare studiën hel loelieten, zoo naarstig de kleederen harer gezellinnen hebben helpen voltooien. Wal mij echter voornamelijk ter harte ligt is hulde te brengen, in deze uitge lezen» vergadering, aan de voornaamste onzer openbare Besturen, voor de aller- loftëlijksle wijze, waarop zij zich van hunne plichten, ten opzichte van de uitvoering der nieuwe schoolwel, hebben gekweten. Men weel met welke moeilijkheden zij hebben te worstelen gehad; hoe hardnek kig zij door de geestelijken werden aan gevallen; welke geweldige pogingen deze laatste» hebben aangewend om te belet ten dal hel otliciëel onderwijs in onze stad op eenen goeden voel zou ingerichl wor den, en welke boosaardige middelen zij hebben ingespannen om pnze gemeente scholen te ontvolken. Doch, dank aan de krachtdadige en levens volkslievende maat regelen door onze bestuurders genomen, dank aan hniincn moed en hunne volhar ding, zijn al die vuige pogingen verijdeld. Ja, Heeren en Dames, onze achtbare be stuurders verdienen lof en erkentelijkheid van allen vrijen burger, die een broeder minnend en vaderlandsch hart in zijne borst voelt kloppen, want hel is uil liefde voor het algemeen belang, hel is voor de verdedigingder burgerlijke rechten en der nationale wellen, dal zij niet geaarzeld hebben zich bloot le stellen en niet aar zelen blootgesteld te blijven aan de venij nige schichten en aan de snoode'vervol gingen van allerkwaadaardigslc vijanden, die des te gevaarlijker zijn daar zij als samenzweerders, als staalsomweiilelaars te werk gaan. Hoeft hel nog bewezen te worden, dat de politieke geestelijken opslaan legen de burgervrijheid, opslaan legen onze vader- landsche instellingen! Wal betrachten de politieke geeste lijken! Hel meesterschap, de heer schappij in alle besturen, in alle zaken. Zij alleen willen heerschcn, willen gebie den, en al de overige burgers willen zij voor hunne voelen in het slof doen knielen en doen «gehoorzamen gelijk kin deren». En, om hun doelwit le bereiken pogen zij de beginselen van burgerlijke vrijheid en gelijkheid, die ons door onze schoone grondwet worden gewaarborgd, omver le werpen, le vernietigen. Hunne pogingen zijn dus legen hel vrije Belgi sche volk gericht, tegen ’s lands politiek beslaan, en zijn, bijgevolg, oproerig! En waarom willen de geestelijken voor al meester zijn van hel onderwijs, waarom voeren zij dien heiige», dien uitzinnige» oorlog legen de wereldlijke scholen! Waarom trachten zij, met zoo een buiten sporig geweld, de geestelijke scholen tal rijker en talrijker te maken en meer en meer le bevolkenOmdat deze laatste scholen hun het beste middel verschaften om hunne heerschappij te vestigen; om dat hel in die scholen is, dal men, ofschoon bcdeklelijk, onophoudend de volksverlichting en de volksvrijheid be strijdt, de scheiding bewerkt liisschen de standen, den haal opwekt tegen de libe ralen, tegen de ware vaderlanders; omdat liet ddar is, dat men de meest volksbe- schavende inrichtingen onder een valsch daglicht doel beschouwen en hatelijk maakt; cn bijzonderlijk, omdat het in die scholen is, dal men T best de opkomende burgers tot blinde onderdanigheid aan de priesters en lot werktuigen der klerikale beerschzuchtige politiek vormen kan. Wij aarzelen niet het le zeggen de geestelijke scholen zijn onvaderlandsche scholen, daar, integendeel, de onderwijs gestichten van den Slaat, waar broeder min en verdraagzaamheid worden inge- boezeiud, waar gelijkheid heerscht, waar men onze nationale wellen leert bemin nen, waar men gedurig naar beschaving en verzedelijking streeft, vaderlandsclie scholen zijn in den vollen zin des woords En hel is, omdat men zoo algemeen van deze waarheid overtuigd is, jdat de na tionale kleuren, in dit schoolfeest, zoo gepast op de borst prijken van onze vier honderd leerlingen, van ons verdienstelijk onderwijzend personeel, en van zoo meni ge» onder ons, die hierdoor met fierheid De klerikale» hadden veel hoop in bet welgelukkcn van bunnen kandidaat; zij hadden een invloedrijk man op de rangen gezet en alle mogelijke lokale kwesties en van stoffelijk belang geëxploiteerd. Niettegenstaande al hunne pogingen is de liberale kandidaat zegepralend uil de stembus gekomen. De klerikalen hadden reeds gerekend op hel welgelukkcn van deze kiezing om in 1882 hel ministerie ómverlewerpen. De tegenslag van donderdag zal hen alle begoocheling ontnemen. In 1882 zal Soignies, even als Gent en Verviers ge trouw blijven aan hel liberalism. Hulde aan de kiezers van Soignies Getal stemmers Geldige stemmen Volstrekte meerderheid M. Wincqz, bekwam M. Cornet, in het openbaar laten blijken, dal wij hunne vrienden en hunne beschermers zijn. Mcl volle recht mogen wij hier op fier zijn, en met volle recht ook mag ik ons onderwijzend personeel verdienstelijk noemen, verdienstelijk door eervol ge drag, door bekwaamheid, geschiktheid en nauwgezetheid in hel vervullen zijner gewichtige en menigvuldige plichten. En wal bewijst dat ik geeuzins overdrijf is, dal men schokschoudert van medelijden in Veurne, of wel verontwaardigd is, wan neer dwazen of baatzuchtige» schaamte loos slaande houden, dal de kinderen in onze wereldlijke scholen bedorven wor den, er liet christelijk geloof eu de ge rustheid van geweten verliezen en er een slecht en onvoldoende onderwijs ontvangen. Ja, Hoeren en Dames, onze ofticiëele scholen zijn goede scholen, ja ons onder wijzend personeel is allezins onberispe lijk, en onze bestuurders en onze liberale invloedhebbende ingezetenen zouden wel aan hunnen plicht te kort blijven, indien zij nalielen deze scholen aan te bevelen, want hoezeer, onder opzicht van goede opvoeding en goed onderwijs, verdienen zij boven de zoogezegde vrije scholen de voorkeur niet'. Men weet, overigens, dat, noch de zedelijke verbetering, noch de wezenlijke geleerdheid nooit in de gees telijke onderwijsgestichten de hoofdzaak zijn geweest, en dat het slechts de mede- diging, de concurentie is, diedeze gestich ten, ondanks henzelven, op de goede baan medesleepl. Tot staving van dit gezegde mag men den toestand van het onderwijs in Vlaanderen aanhalen toen de geestelij ken over gansch dit onderwijs beschikten en geene concurentie te vreezen hadden, zooals dit het geval was gedurende de laatste drie eeuwen. Welnu, hel is gekend dat, sedert de middeneeuwen het vlaam- sche volk nooit onwetender is geweest dan gedurende dit tijdvak. Dit geeft de maal van hetgene het volks onderwijs worden zou, moest men de ofticiëele scholen laten ondermijnen, dit geeft de maat der diensten door bestuur ders bewezen, die moedig en zonder zwakheid hunne burgerlijke plichten welen le volbrengen. Vrienden lezers, gij allen hebt zeker het meesterstuk gelezen, dal waarschijnlijk uit hel luisterrijk Abdijslraalje komt, of wel door den groolen Ooslendschen hekeldichter is opgesteld en voor titel draagt de wijzer Ik zou er in 't lang willen over spreken, maar de moed ontbreekt er mij toe, om dat ik niet geern in de katholieke vuilig heid wroet, eenige opmerkingen zullen nogtans goed te pas komen. Eerste opmerking. Bij uitzondering, een bravo voor den drukker van den Veur- naar, die geweigerd heeft de smerige artikelen der geestelijkheid te drukken cn de papen naar Brugge gezonden heeft met hunne vuilniskar. iV. B. Wij vernemen uit goede bron dat gemelde» drukker de occasie niet heeft gehad dit schimpschrift te drukken. De heilige schrijveis waren benauwd van gekend le zijn. Tweede bemerking, maar, honni soit qui ï)e wijzer sprekende van het feest op stadsschouwburg schrijft de volgende schoone woorden Nogtans doen wij bemerken dat al de getizinneii van stad, zelfs deze met zijdene kleedsels en zonder hemd, tol hei feest toegelaten zijn. Heeren geestelijken en katholieke schrij vers, gij zijt dus gewoon onderdo rokken der jonge dochters cn jonge vrouwtjes te zitten, aangezien gij zoo wel weet le vertellen wie er een hemde draagt ol niet. Wel, we), dat moet geestig zijn voor jonge geestelijken in de congregatie» waar er zeker ook veel kwezeltjes komen zonder hemde, maar honni soit qui mal y pense, dat is goed voor pater Arsenins, want onze hedendaagsche priesters, ver achte» te veel de wereldsche vermaken... als zij de occasie niet hebben zei Ruben zaliger. Berde opmerking voor den bouquet, car après cela on lire l echelle zegl de Iransclmian, want ik moet ook zeggen dal liet de schoonste is die wij in lang ge lezen hebben en misschien nog zullen lezen. In een lied getiteld naar de hel randt de geestelijkheid de liberalen aan; of de dichter er in gelukt is, zullen wij onze lezers zelf laten oordeeleu, want nooil volgens ons is er schooner waar heid geschreven geweest door klerikalen en die juist op hunne klerikale bazen zoo goed toepasselijk is. Oogen en ooren open lieve lezers en luistert Mijnheer Van Hee wat denkt gij als gij zulke verzen van uwe vrienden leest. Noemt men dat niet zijne eigen vrienden den kop in slaan. Want, wie is er blauw cn mager te Veurne gekomen! En wat zou hel gedacht zijn van andere klerikale hoofden, zoo als Dcgraeve, B. Despot, en tutti quanti Bij wie te Veurne rijst de hoogmoed in T hoofd Is het niet juist bij al de katholieke gaais, tegenwoordige en toekomende. En gij heeren geestelijke opstellers van den Veurnaar, erkent gij ook uw eigen niet in die schoone verzen. Is het waar, ja of neen, dat zoo gauw een koeipoestcr eene driepinne op zijn hoofd heeft, hij denkt geheel de wereld le zijn. Wie zijt ge heeren schrijvelaars, koeipoesters en domphoorns! gaal in uw zonder onderscheid en nauwelijks in Veurne, of gij zoudt in uwen zotten (>n belachelijke» hoogmoed Eenige bemerkingen mal y pense. Moet hel voor alle ouders eene zoele voldoening zijn hun volle vertrouwen in onze wereldlijke scholen te mogen stel len, hoe troostend moet hel niet wezen voor de kleine burgers cn werklieden te zien met welke bezorgdheid er hunne kinderen behandeld worden, te weten, dal, heden, al de leerlingen dezer scholen hel zelfde onderwijs ontvangen, dal zij allen franscli leeren, dat allen iu de school op eenen gelijken voel zijn ge plaatst en dal er de achting voor de leerlingen geevenredigd wordt, niet naar den welstand der ouders, maar naar de verdiensten der leerlingen zelven. Doch de bezorgdheid veor deze kinde ren, welke zich door leerzucht cn goed gedrag onderscheiden, strekt zich nog buiten de school uil, want de liberalen helpen die kinderen voorwaarts, zoodanig dal tegenwoordig het kind van den ge ringste» werkman van Veurne onderwij zer of onderwijzeres kan worden, of meer andere schoone plaatsen kan bekomen. Veurnesche ouders, zulke bezorgdheid is voorzeker wel hel werk uwer ware vrienden. Luistert dus naar hunnen raad en gelooft diegenen niel die beweren dat, de liberalen uwe vijanden, uwe beulen zijn; gelooft ze niet, Veurnesche ouders, want zij bedriegen u, zij bedriegen u uil heersch- en baatzucht. Ik eindig Heeren en Dames, met het vertrouwen uil le drukken, dal ons acht baar en volkslievend Magistraal op het ingeslageti pad moedig zal vooruitgaan, en aan het onderwijs, bron van alle wel vaart, ganseb zijne zorg zal blijven toe wijden; dat onze verlichte liefdadigheids besturen zullen blijven medewerken, in de maai hunner bevoegdheid, lol de uitbrei ding onder hel volk van zedelijkheid en geleerdheid, beste behoedmiddelen tegen armoede cn ellende; dat de Veurnesche liberalen de volksbeschaving en de volks- verhefling zullen blijven bevorderen en openlijk zullen blijven toonen, dat zij voorstanders zijn van hel wereldlijk on derwijs, van hel Behaeghels genootschap, van den liberalen schoolpenning; dal, ondanks onophoudende en kwaadwillige aanvallen, dc bloeiende toestand onzer ofticiëele scholen zal blijven toenemen, en dat de edelmoedige pogingen onzer poli tieke vrienden, in hunnen strijd voor hel goede onderwijs en voor de burgerlijke onafhankelijkheid, meer en meer goed keuring zullen vinden bij alle ware Veur- naars, bij alle ware Vaderlanders. De kiezing van Soignies die donderdag lest plaats had, is ecu nieuwe zegepraal I uvuipnuui nsi gaat m voorde liberale denkwijze. M.T Wincqz, eigen: gij allen, zonder onderschf libel ale kandidaat, is tol lid der Kamer komt van achter den stcert der koe, van Volksvertegenwoordigers gekozen met cene meerderheid van 52 stemmen. I I UITSLAG DER STEMMING: Vciirnc aan deuren uitgedcehl. Blauw en maffer aangekomen. Van liet noodig, schier beroofd, En toch nauwlijks ataud genomen Of de hoogmoed rijst in 't hoofd Die zoo groote mannen willen Dat elk plooie naar hun zin; Dat elk hand’lo naar hun grillen; Heeft dat niet den duivel in I bij het lezen van het schimpschrift door de geestelijken geschreven, te Brugge gedrukt en te Veurne aan de beide kerke- Kieskronijk.

HISTORISCHE KRANTEN

Het Advertentieblad (1825-1914) | 1880 | | pagina 2