1
I
Dwangmiddelen.
De heilige schrijvers van den I'eurnaar
aanzien zich als onfeilbaar. Doch men-
schen die denken, dat zij al het verstand
alleen hebben en zich niet bedriegen
kunnen, vertellen dikwijls veel onnoo-
zelen praal.
Die onfeilbare groole verslanden be
weren, dat zij in zake van politiek en
onderwijs tot geencdwangmiddelen hunne
toevlucht nemen, dal zij enkel de ge-
loovigen waarschuwen, en hun aanloo-
nen, als wettige oversten, en getrouw
aan hunne zending, volgens de leering van
Christus, den weg dien zij bewandelen
moeten. Altijd de zelfde spotternij
De liberale partij is eene goddelooze
sekte, zeggen zij, en zij voegen er bij
de geesielijke overheid verbiedt van
voor de lilieralen te stemmen. Dit ver
bieden zij, inderdaad, aan kleine men
schee, en daarenboven aan lichlgelpovige
sukkelaars blazen zij in de ooien: als gij
voor de liberalen stemt gij zult in ’l onge
luk vallen, gij zult sterven gelijk een
hond, gij zult eeuwig branden. Maar aan
welhebbende geleerde menSchen verbie
den zij niemendal en wachten zij zich
wel hun, in het bijzonder, van duivel en
hel te spreken. En ofschoon zij zeer wel
welen, dat die menschen deel maken
der liberale Associalie, dagelijks liberale
gazetten lezen en altijd voor de liberalen
stemmen, gebaren zij van niets alles is
hun wel. Dil bewijst duidelijk dal, zelfs
voor onze heilige schrijvers, de nieuw in
gevoerde standregelen der kerk niets
dan uwangmiudelex zijn.
En de belgische katholieke burgers,
die over 30, 40, 50 jaar liberaal mochten
zijn, en die heden, gelijk vroeger, libe
rale gazetten lezen, voor de liberalen
stemmen en liberale scholen ondersteu
nen, zijn die menschen nu geene kinderen
der Kerk meer
Op deze twee vragen zullen de heilige
schrijvers neen antwoorden zij moeten,
natuurlijk in hunne rol blijven; maar
hunne eigene handelwijze laat blijken,
dat zij zelven zeer weinig eerbied hebben
voor de zoogezeide nieuwe wetten der
kerk, die zij in schijn zoo hoog verheffen.
Met genoegen hebben wij vernomen
dal twee onzer jonge studenten, namelijk
de heeren Cli. Verhelst en Em. Galloo,
hun eerste examen voor de plaats van
Conducteur van Bruggen en Wegen met
den besten uitslag hebben afgelegd. Onze
jonge Veurnaars inderdaad hebben zich
schitterend uil den slag getrokken, want
op 48 mededingers bekwam de heer
Ch. Verhelst de 3d* en de heer Em. Galloo
de 81” plaats. Bravo! en goede conti
nuatie.
België bezit 257B gemeenten en volgens i
de statistische opgaven, waren er op 31
December 1878 slechts 825 statiën. Dus
meer dan de twee derden der belgische
gemeenten bezitten geenc stationsgebou
wen. Dal hel wenschelijk ware dien toe
stand te wijzigen heelt de wetgever zelf
erkeji Aanoeer bij door do er lell^KS
van 9 Juli 1875, niet alleen de concession -• 1
van tramways in de sleden heeft veror
dend, maar ook heeft getracht om de
buurt-ijzerenwegen lot stand te doen
komen.
Hel is tijd, zoo dunkt ons. dat de hand
aan ’l werk worde gelegd om lot de ver
wezenlijking dier wenschee te komen.
Zijn nu de priesters, die verdraag
zaam gebleven zijn gelijk zij hel vroeger
waren, in opstand tegen den waren gods
dienst? Zij zijn niet meer getrouw aan
hunne zending, volgens de leering van
Christus
Verdediging der onderwijzers.
Wij vernemen dat een comiteil van
advocaten te Gent is tot stand gekomen,
voorde verdediging der ofliceele onder
wijzers en onderwijzeressen die zich
zouden gekrenkt achten in hunne rechten
door de tegenstrevers der wel op hel
lager onderwijs.
Do klachten der belanghebbenden zullen
ontvangen worden den eersten en derden
zondag van elke maand, van 10 lire’s mor
gens lol 's middags, in het lokaal der
liberale Associatie te Gent.
Het comiteil zal zijne eerste zitting
houden óp zondag 17 October.
Maakt er iemand deel van eene maat
schappij of van eene gilde, zeggen zij, hij
moet zich gedragen aan de reglementen
dezer maatschappij en gehoorzamen aan
hare overheden, zoo met, hij wordt ge
straft, en zelfs verbannen. Hewcl, voegen
zij er bij, de Kerk is ook eene sociëteit,
en die er wil deel van maken, moet
onderdanig zijn aan hare wellen en ge
hoorzamen aan de geestelijke overheden,
of hij is geen christen meer, en hij stelt
zich bloot aan Goddelijke straffen door de
priesters, natuurlijk, als wettige plaats
vervangers van Christus, toe te passen.
Gemakkelijke redencering. Maar, wan
neer iemand deel maakt van eene maat
schappij, van eene gilde, hij weel aan
welke reglementen hij gehoorzamen moet,
on het is aan de oversten dier maatschap
pij niet toegelaten deze reglementen te
veranderen en hunne grillen in de plaats
te stellen. En de wellen der Kerk, wie
kent ze? Zij veranderen volgens de lijden
en do omstandigheden, men breekt ze af,
men maakt er nieuwe, en iedere priester
heeft de zijne, die ook al veranderen
volgens de plaatsen en de personen
Niemand zal betwisten dat, heden, de
belgische geestelijken gansch andere
wetten willen toepassen dan in 1830.
Alsdan eerbiedigden de geestelijken in
hel openbaar de doen- en denkwijze van
eenieder. Men zag zelfs priesters, die
openlijk in hel Congres hel gedrag be
rispten der geenen die beletselen aan het
prediken van eenen nieuwen godsdienst
hadden willen toebrengen. Alsdan waren
zij verdraagzaam; alsdan vielen zij nie
mand openlijk aan omdat men liberale
gazellen las, omdat men zijne kinderen
naar liberale scholen zond; alsdan liet de
Kerk toe liberaal te zijn.
Wal gebeurt voor de politiek, voor de
kiezingen, grijpt ook plaats voor het
onderwijs, voor de scholen. Aan ouders,
die in Hchtgeloorigheid opgebracht zijn,
zullen de zielenherders de gemeente
scholen als allerverdei ffelijkst voorstellen,
rlnnr •/ii i ntnrrnnrlnol hnenlpiniDil '/rvnrlmj
zijn zulks te doen bij geleerde menschen.
Hier is nogmaals hunne waarschuwing,
hunne vieesaanjaging, niets anders dan
een uwaxgmiouei..
Dal de heilige schrijvers zwijgen over
drukkingen en afzettingen van wege de
liberale bestuurders. En inderdaad, dat
men in acht neme wat er te Brugge ge
beurt alsook in alle andere sleden en
dorpen waar de geestelijken meester zijn,
en men zal in volle rechtzinnigheid moe
ten bekennen, dal do liberalen waarlijk
geen ongelijk hebben van zich legen de
klerikale drukkingen en afzettingen te
verdedigen.
winstgevend zouden zijn, reeds beslaan,
en het is zonder tegenspraak bewezen
dal, indien in deze laatste jaren de ex
ploitatie onzer ijzerenwegen een deficit
heeft opgeleverd in plaats van de vroegere
winsten, hel feil alleen mag loegeschre-
ven worden aan de in de jongste lijden
verwezenllijkte overneming van in be
nauwde zaken verkeerende concession.
Doch een middel schijnt te beslaan om,
zonder verlies, eene voordeelige uitbrei
ding van ons spooi wegnct te verwezen
lijken. Dit middel is de aanlegging van
liniën met eene breedte van 0"75, waar
van de kosten zoo van eerste inrichting
als van exploitatie merkelijk gei ingerzijn.
Hier bevindt men zich overigens en
gelukkiglijk niet meer op het terrein der
zuivere theorie en der berekeningen in de
lucht; eene merkwaardige en gelukkige
ondervinding is gedaan geworden, die in
ruime male voor een gunstigen uitslag
verantwoordt. In 1879 namelijk werd
door den heer Zaman een dergelijke
ijzerenweg aangelegd tusschen Taviers en
Embresin, en de exploitatie is buiten alle
verwachtingen gunstig geweest.
Waarom nu zou eene dergelijke onder
neming niet beproefd kunnen worden op
andere gedeelten van hel land, voor den
dienst van andere voorname gemeenten
die lol heden niet deelachtig zijn aan de
algemecne voordoden van het nationaal
spoorwegnet
De heilige opstellers hebben ondervon
den dat hunne gebenedijde sermoenen
tegen onze gemeente scholen geenen in
vloed uitoefenen op de Veurnesche
ouders, dal zij niemand bekeeren, nie-
mands hert raken, dal hel al boter aan
de galg is. Daarom gaan zij een nieuw
middeltje probeertm, en, in plaats van in
proza, gaan zij nu de. gemeente scholen
in rijm aanvallen. Saperlol! Nu gaan er
mirakels gebeuren I
De heilige opstellers hebben ons reeds
een staaltje gegeven van hun diepgrondig
vernuft: zij hebben eenen fabel geschre
ven de kat en de muizen Een nieuwe
fabelwant hel zijn toch zulke uitvinders,
die heilige opstellers I
De muizen komen in de fabel in de
plaats van de bedrogene ouders, die
hunne kinderen, de meisjes naar de
gemeenteschool zenden; de kal gij
begrijpt lezers, dat bet eene onderwijzeres
is. Welnu, volgens de fabel, worden op
zekeren dag de meisjes aangelokt door
de listige jufvrouw kat met huid en
hair opgesmuld, lol groole wanhoop der
ouders.
De heilige schrijvers rekenen op het
girrool effekt dat hunne fabel zal te weeg
brengen, en betrouwen dat, met nog twee
a drie zulke schoone vertellingen in
rijm, de gemeentescholen gansch zullen
ontvolkt zijn.
Wat men al doen moet om de geeslc- (]iiar zjj integendeel beschaamd zouden
lijke opvoeders aan te bevelen zijn zulks te doen bij geleerde menschen.
Buurt-ijzercnwegen.
Het internationaal handels- en nijver-
heidscongres, dal in Brussel dezer dagen
vergaderde, had op haar programma ge
schreven de bespreking der stichting van
buurl-ijzcrcnwegen, doch gelijk heldoor-
I gaans in dergelijke vergaderingen ge
beurt, was tijdgebrek eene hinderpaal tot
grondig onderzoek.
De zaak is nochtans van een overwe
gend belang en zal, liet is onze stellige
overtuiging, zich allengs meer en meer
der algemeene aandacht opdringen. Daar
om aarzelen wij niet er eenige woorden
over te zeggen.
Wij begrijpen zeer wel dat men twijfcle
of bel nuttig kan zijn, dat België nog
nieuwe ijzerenwegliniën aanlcgge. Het
is immers bekend dat België van de gan-
sche wereld het land is dat, in evenredig
heid van zijne uitgestrektheid, ’t grootste
getal kilometers van ijzerenwegen bezit.
Dal getal is niet minder dan 1354 kilo
meters voor 10,000 vierkante kilometers
grond.
Op 31 December 1879 hadden wij in
exploitatie 3929 kilometers van wegen,
die tusschen de spoorslaven l'"50 breedte
hebben, slechts B0 kilometers met eene
breedte van 1"‘15 cn niet meer dan 10
kilometers met eene breedte van O'"7B.
Daarenboven is nog de aanlegging van
800 andere kilometers met breedte van
1-50 ontworpen en in studie gelegd cn
zelfs gedeeltelijk aangevangen.
En nochtans is de saamgedrongen be
volking, die op den belgischen bodem
woont, nog niet te vrede en hoort men
nog gedurig, van alle kantennieuwe
ijzerenwegliniën eischen.
Hel is niet te betwijfelen dat, in geval
de regeering aan deze eischen gehoor
moest geven door de stichting van ge
wone liniën met breedte van PBO, de
zaak allernadeeligst voor de Staatsfinan
ciën zou uitloopen. Men mag vrij getuigen
dal alle dergelijke liniën, waarvan het
eenig^zjns verwacht kan wordeu dat ze
Al^omeono tijdingen.
Bij koninklijk besluit van 21 September
is de decoratie van l,u klas voor iand-
bouwwerkers verleend aan Hendrik De
Croo, meesterknecht ten hoeve van M.
Van Itaele, te Veurne, en van 2a" klas aan
Karei Vanmaldeghem, landbouw werker,
te Caeskerke.
Te rekenen van 20 september, zijn
dienst, aan de bijzondere korrespondentie
geopend te Poelcapelle, Weslroosebeke
en Zarren in de spoorwegstation.
De heer Charles Missu, geboren te
Veurne den 2 november 1807, wonende
te Lichtervelde, pastoor van Poelcapelle,
krijgt een pensioen van 1153 frank.
Zaterdag inorgend was de genaamde
Jan Schreurs, omtrent de haven te Oos
tende met zijn bootje ter garnaalvangst,
toen eensklaps een hevigen rukwind het
vaartuigje omver sloeg, met het schrik
kelijk gevolg dat Schreurs in de golven
verdween code dood vond inde di< pc
zee. Zijn lijk is in den namiddag aan den
oostkant der haven aan liet strand ge
spoeld. Hel slachtoffer is 31 jaar oud.
Den 21 juni werd zekere Desfon-
laines, sleenbakkcrsgast, verdronken in
hel kanaal van Roubaix gevonden. Men
geloofde eerst aan een ongeluk, maar een
zorg\ uklig onderzoek deed nstslelien dal
er een misdaad begaan was.
De kleederen waren gescheurd en hel
lijk droeg sporen van gewelddaden. Zijn
uurwerk en porlemoimaie waren ver
dwenen. Er vielen vermoedens op eenen
Belg, met name Mistian. Den 19 juni was
hij Desfontaines aan zijn werkhuis gaan
atwachieu, was vervolgens met hem naar
verscheidene herbergen gegaan en rond
11 uur 's avonds hadden heiden ^ich naar
de Walerloskaai begeven.
Den avond der misdaad is Mistian zijn
garnizoen ie Kortrijk gaan vervoegen.
Hel parket dier slad verwittigd zijnde,
deed hem aanhouden. Mistian heeft ver
klaard dal de misdaad bedreven werd
door zekeren De Poorter, insgelijks een
Belg. Deze werd aangehouden en hij heeft
ook bekentenissen gedaan. De misdaad
heeft den diefstal tol drijfveer gehad. Den
19 juni had Desfontaines zijn loon van 14
dagen werkens, 75 frank, ontvangen.
De Etoile Beige die, gelijk alle andere
bladen, de bovenstaande feiten beeft aan
gehaald, bevat, in zijn nummer van giste
ren, den volgenden brief van Depoorter,
dcwelken wij ons verhaasten ouder de
oogen onzer lezers te brengen.
In uw nummer van 21 wordt ik aan
geduid als den in bekentenis zijnde dader
der misdaad gepleegd te Roubaix op den
genaamden Deffonlaine. Ik werd inder
daad verdacht door de beschuldigingen
van Misliaeu, heden iu bel gevang van
Kortrijk opgesloten. Maar, wel verre van
bekentenissen te hebben gedaan, na ver
scheidene ondervragingen te hebben
onderslaan, werd ik in vrijheid gesteld
met het hel volgend certificaat door den
heer inslruclierechler van Korlrijk afge-
levert.
De Instruclierechter van Kortrijk
verklaart dal er geene redenen meer be
slaan om den soldaat Depoorter iu de
kazern opgesloten te houden.
«Ik geloof, heer Bestuurder, dal gij
met zooveel haast mijne onschuld zal laten
blijken, als gij er geloont hebt om mij
misdadig te noemen. Aanvaard, M. enz.
(get.) Depoorter.
De hotels van Brussel zijn zoodanig
opgepropt, dal de vreemdelingen nauwe
lijks nachtverblijf kunnen vinden, tegen
zeer hooge prijzen. Eenige hunner ver
trekken met den laatslen trein naar Halle
en Mechelen om daar te gaan slapen.
Niettegenstaande T slecht weder,
f
liet overige morgen doen.
A. B. C.
1
Vlt lHcnl»crf;l>e.
I hot hoofd in don gracht, Zw ni» ieu
koeren do menschen zouden dan ook ::r.-
I staan te zien! Gouw, gouw, Wytje, wij zullen
Hgstw.» iioreg'i n—i i i 111 ii m i ■■■ui n
nog nl goed! Maar zeg eens moet ik nijj niet
laten kennen, door de liberalen gedurig over
den hekel te halen! Ik moet schrijven, vrijven,
loopen, beloven, liegen, bedriegen en van den
rosten aap maken. l>e congregatie van jonge
dochters hard voren staan; daar zijn er reeds
een schoon getal, do zottinnen medegerekend;
wel is waar, men zal er waarschijnlijk eerst-
daags ééne naar Brugge doen, maar te kunt
nio' maken. 'T is alzoo, Dlndonjo schoon, dat ik
moet te werke gaan om mij te doen kennen en
om verhooging te verkrijgen; want zoo als gij
weet, t en zit er in onze keuken nog maar
mager, nio waar f
Dindon. Gansch ontroerd). Wel. wel.
Wijten toch, is zulks uw gedacht t Denkt gij zoo
er aan te geraken. Haar ennkeerende mommel
de sij rachtjens t schamel ongeleerd, onwe
tend, hoeveerdig lioschmanenke toch hij kent
reeds 't liedjen van den ouden Ja, vruchteloozo
hoop voor kleine verstanden zij blijven wat zij
zijn En zou ouzo soep welhaast niet nog wat
mager worden Och Deere, ik la n er bleek en
ziek al, als ik er aan denk
Lowyten (die gedurig voort werkt cn nu eens
sie). Maar zeg Dindonje gij werkt zoo vlijtig
n.et meer zulle! Gij staat als in gedachten ver
slonden
Dindon. Beste vriend Wvteu, als gij zoo
al spreekt, en zoo zult te werk’gaan: dan word
ik gansch ontsteld. Ik weet niet meer wat ik
i verricht, wanneer ik deuk dat gij u alhier zult
I doen haten en benijden. Gouw, toe dan, laat ous
naar binnen gaan, want welhaast val ik over
zoo als teu anderen
nog eens
- Verbleokcndo, bij ‘t akelig schouwtooneel
- Het zijn geraamtjes, boenderen, bekkeneel,
Versch afgeknaagd, bedekt met muizenharen,
- Dio voor het hol dor grijze kat,
Hun schrikkelijk klaar, voor de oogon open-
baren
- Hoe wreed zij hun bedrog- n had.
Samenspraak tusschen Lowytje en zijne
maarte Dlndon.
Lowyten. Mij dunkt Diudon dat wij nog
maals 't samen iets in den hof moeten verrichten;
het weder is goed cn wij moeten het to baat
nemen, nio' waart
Dindon. Ja zeker boste vriend, Wyten. Ik
werke toch zoo gaarn met u in don hof.
Lowyten. Dus, zoo gozeid zoo gedaan, cn
hand aan 't werk.
Dikdon. Maar zog mij cons Wytje, als wij
nu hier zoo aan 'twerk zijn, kan ik niet nalaten
mijne vroegere dagen te herinneren Bij u is hot
zeker ook hot zclvo geval, nio' waar vriondjo t
Lowyten. Bah 1 bah dio vroegere dagen
waaraan gij wilt denken! Zij zij» voorwaar zoo
danig fameus noch brillaat uiot geweest I Nu is
hot wat anders, heln I
Dindon. Ja, ja, 'l ia juiste danr dat ik wil
zijn «enigen tijd geleden, in den oosten stond ik
nog in korten rok, tot aan do knien besmeurd,
achter don kooijen staari. Gij, Wytje, waart al
den kant der bosschen, ook een schamel werk
manskind, gekleed in mollovel met loeren klak,
bijna dagelijks op uwe broodrondo, bij katho-
lijken en liberalen. Voorzeker in beide onze
huizen ging er weinig rook door de schouw.
Goede menschen hebben u con weinig doen
leerongij hebt mij gevonden cn wij zijn ge
lukkig. Maar onze ouders dan, hoe staat het op
heden nog al met hun I Voorzeker moeten zij
van 's morgens tot 's avonds werken en zwoegen
om hunnen dagloon zuur te verdienen. Wij, lief
Wytje, moeten ons ook nog nederig gedragen
cn ons verleden herdenken, noch niet groot
noch rijk wlilun zijn in den schijn, cn ook nog
niet te voel geen rook door do schouw laten
vliegen. Niet voel schooijen noch vragen maar
veel geven; de menschen allen gelijk achten cn
eerbiedigen, en met onze eigene zaken bemoeid
zijn. Wel Wytje toch I mogt gij dezen weg in
slagen
Lowytje. Och Heere toch I goede vriendin I
waarmede gij u al bekommert 1 vooreerst onze
ouders zijn aan al die dingen gewoonWij, wij
hebben cn moeten onze verledene armoede ver
geten; want voorzeker hebben wij nu don kop
boven 't water.
Dikdon. Och God jaI wat zijn wij geluk
kig Hoe kunnen wij niet in ruste en vrede
loven l Wat willen wij ons toch met anderen be-
moeijen, en achter do gordijntjes staan te zien
wie er in en uit de herbergen gaat; waar er rook
of geen door do schouwen gaat; dat dezen of
dien pilnarbij - r of schijnhoiligaard is, mits zij
hunne kristeiijke plichten zoo goed en beter
kwijten dan wij I Voorwaar, Wyten lief, wij
zullen hier den duivel op onze nok trekken,
wees er zeker af! Hier weet mon goed van welke
afkomst wij zijn. Gij zijl toch zoo jong en zoo
klein; niemand zal hier, door u willen geleid
worden. Vriend Wytje toch! laat u gezeggen;
wees altoos braaf eu deugdzaam, on laat hier al
dio gelukkige bravo menschen in rust eu vrede I
Wij zullen 't schoonste leven der wereld hebben
en ik zal u dan toch zoo georn zien Ja, toch j
zoo geern zien
Lowytje. Ja, ja, Dindonjegij spreekt
