onafhankelijke bur-
A1 de wapens zijn versleten.
Wal gaan de klerikalen nu nog uitvin
den om hunne kwijnende kakscholen tol
stand le houden, en de revolutie in het
land le brengen. Er blijft hun niets meer
over. Alles wat zij in hun gezegend arse
naal hadden is gebruikt. Aanrandingen
op den preekstoel, geheime werking in
den biechtstoel, opstand tegen de wetten
des lands, zaaiing van tweedracht onder
het volk en onder de leden der huisge
zinnen uitgelaten muitersgeschriften
heilige gebedjes om le doen lachen, leu
gens, bedrog, valsche streken, volksmis
leiding, stoffelijken en zedelijken dwang,
weigering der sakramenten, misbruik
van den godsdienst, excomunicalie, ban
vloeken. Al die wapens zijn versleten en
nu hebben zij niets meer. Zij hadden de
verwaandheid te denken dal zij eenen
opstand in het land zouden kunnen bren
gen. Hunne laatste hoop is vervlogen
Hel land blijft kalm en vergroot de meer
derheid der liberalen in de kamers. Zij
hebben niets verkregen dan verachting
bij het volk voor hunne walgelijke daden.
God wreekt reeds hel bloed dal ter
hunner oorzake heelt gevloeid: Zij heb
ben de tweedracht, den haal onder de
burgers willen brengen en de tweedracht,
de haat, beslaan in hunne rangen. Lees
liever Ie Journal de Bruxelles en le Cour-
rier.
Schoolenkwetit
Gisteren dezer, heeft de commissie
van hel schoolenkwesl eene eerste zitting
in onze stad gehouden. Zij was samen
gesteld uil de heer Presteen, als voor
zitter en uit de hceren De Hempline en
Jotlrand als assessoren. Zij heeft gezeten
in de zaal van hel vredegerecht van 10 f,2
ure's morgens lot I ure, en van 3 ure
'b nnmiddHge, tol 11 ure 's avonds. 8!J
heeft getuigen gehooid der gemeenten
Nieucappelle, Vinchem, Leysele, Alverin
ghem en Veurne.
De commissie was bijgestaan door den
heer De Bruiker, als sekretaris. De hei
lige schrijvers van den Veurnaar zullen
zich kunnen overtuigen hebben, welke
groote dwaasheid zij in hun laatste num
mer mededeelden met te zeggendat
niets minder getrouw de verklaringen der
getuigen weergeeft dan de processen
verbaal van hel schoolenkwesl. Die
processen-verbaal zijn integendeel mei
de grootste nauwkeurigheid en onpar
tijdigheid opgesleld, zooals iedereen, die
gisteren aan hel verhoor tegenwoordig is
geweest, zich er van heeft kunnen over
tuigen.
Gedurende geheel den dag waren de
zalen van hel vredegerecht en de aan
palende gangen eivol. Hel bisschoppelijk
collegie van Veurne vond er vertegen
woordigers van 's morgens vóór hel
openen der zalen, lot diep in den nacht
bij hel sluiten der tilling. Hel dagblad
de Patrie van Brugge was er vertegen
woordig door eenen snelschrijver. Hel is
nu dal wij de oprechte waarheid zullen
weten over hel schoolenkwesl van den
niet door de processen-verbaal zoo
zorgvuldig door den heer De Bruiker op-
gesield, maar wel door de heilige schrij
vers van de Patrie en van den Veurnaar!
Veel belangrijke getuigenissen heeft
men gehoord, en onder deze mag men de
getuigenis van den heer Deken van Veurne
noemen, door de menigvuldige en do
krachtdadige protestaliën die zij heeft
doen ontstaan.
De heer Deken bood zich aan ais de
zachtmoedigste man der wereld, hij wilde
niemand beschuldigen, hij wilde niemand
namen, maar intusschen sprak hij van de
kozakken proclamatie van hel gemeente
bestuur, van de geweldige drukking der
dichheeren die als dwangmiddel lot de
daken der woningen doen aftrekken»
en bracht hij de ongegronuste beschul
digingen uil tegen de hoofdonderwijzeres
en den hoofdonderwijzer. Doch deze
laalsten hebben beide bewezen, dal zij
zich op de teenen niet laten trappen door
den heer Deken, dat zij hem kunnen ant
woorden en op zijne plaats zetten, hoe
geweldig hij ook is in zijne aanvallen.
Er was ook een vrije klerikale getuige
dezen, die hun brood moeten gaan bede
len, en dal nog onder de bedreiging dal,
indien zij niet geven, zij ook nergens iets
meer zullen krijgen.llewél, burgers
die nog eerlijk en treffelijk zijl, rijzen u
de haren op bet hoofd niet, als gij dal
hoort?Ja, dal gaal lever!!! Hel is
waarlijk eene schande!!!
Doch, dal is nog niet genoeg, dal is nu
slechts lecren geven wat ge doetMochtel
gij cens het ongeluk hebben de katholie
ken met uwe stem weêr boven te helpen,
dan zou het niet meer zijn van willen
maar van moeten betalen voor hunne
scholen. Zij zwijgen het niet: dan zullen
zij eene wel maken waardoor gij verplicht
zult zijn hunne scholen te onderhouden.
Wij welen thans nog niet of die wet u
zal verplichten jaarlijks het tiende van al
uwe vruchten aan de Kerk te geven, ge
lijk hel eerlijds nog is geweest, ofwel
men ccnc zekere som per hoofd zal doen
betalen, of iets dergelijks; doch wat wij
weten, is, dat gij zult betalen op de eene
manier of op de andere; gij kunt er niet
van tusschen.
Werkt en slaaft, spaart en vergaart gij
maar, burgers, heden zullen zij uwe
beurzen weten te snijden en later:....
Ha? later zullen zij zich de moeite niet
meer geven le huis uw geld le komen
vragen; maar gij, gij zelve zult met ge
bogen hooide uwe beurs mogen dragen,
zooniet naarde pastorij, toch aan den
eenen of anderen hunner aanhangers, die
zij daartoe zullen weten aan le stellen.
Maar, zult gij mij vragen, kunnen wij
zulks niet meer ontkomen? Wel ja,
burgers, cn daartoe hebt gij een gemak
kelijk en eenvoudig middel, dal gij ge
bruiken kunt, zonder er zelfs een haantje
naar kraait, en dal middel is: de stembus.
Vooruit dangeen lafaards, geen achter
uitkruipers meer!! Uwe eigene belangen
zult gij ter harte nemen; uw geluk en dal
van uw geliefd nakomelingschap zult gij
verzekeren door altijd en overal te stem
men voor de liberalen, die van u geen
sla ven, maar vrije en onafhankelijke bur
gers maken willen
ATgezct.
De kerkelijke wereld en de klerikale
partij in België zijn in jubclalie.
Mgr. Dumont is, bij pauselijke brevie
van Leo XIII, afgczel als bisschop van
Doornijk.
De klerikale bladen deden deze brevie
mede.
Dus, Mgr. Dumont, die men eerst,
onder voorwendsel dal hij zot was, het
bestuur van zijn bisdom had ontnomen,
neemt men thans zelfs zijnen titel van
bisschop af.
En noglans heeft men ons altijd ge
leerd, volgens den Godsdienst, dal de
wijding van een bisschop zooveel is als
een huwelijk tusschen hem en de zooge
naamde 11. Kerk, en dal een huwelijk
nooit kan worden ontbonden dan door
den dood
Maar wij zien den dag van heden in
de religie dien winkel, volgens hel
zeggen van een onderpasloorken, in hel
schoolenkwesl zulke rare dingen, dal
ons niets meer inoel verwonderen.
Waarom nu die afzetting?
Dat is gemakkelijk om raden. Mgr.
Dumont cischl voor de rechtbanken de
betaling zijner jaarwedde en steunt zijne
vraag op het behoud van zijnen titel.
V roezende dal het gerecht hem zou gelijk
geven, verhaast men zich hem dien titel
af le nemen, opdat Seigneur Durousseaux
die gelden zou kunnen wegscherren.
Leo XIII wacht zich wei dal te zeggen,
maar ieder zal ’t wel voelen, üm allen
argwaan weg le nemen, verklaart de
Paus dal de afzetting van Mgr. Dumont
eene bestraffing is.
De 11. Vader veroordeelt echter zich
zelf. Door zijne eerste brevie van 22 No
vember 1879 ontnam hij Mgr. Dumont
hel bestuur van zijn bisdom, omdat hij
zinneloos was. Welnu, als de gewezen
bisschop van Doornijk zot is, waarom
bestraft men hem dan? Geene rechtbank
ter wereld heeft ooit iemand durven ver-
oordeelen die in de hersens gestoord was.
De maatregel, welke Leo XIII thans
neemt, levert derhalve hel meest door
slaande cn klinkende bewijs, dal Hij telf
nooit geloofd heeft aan de zinneloosheid
van Mgr. Dumont, zoodat men thans
klaar laat zien, dal alles, wal men sedert
twee jaren tegen den kluizenaar van
Villers-Perwin heeft uilgestrooid en ge
daan, wis en wezenlijk niets anders is,
zooals hij hel reeds menigmaal geschreven
heeft, dan het gevolg van lage en schan
dalige kuiperijen, eene echte wraak.
Tijdgebrek laat ons niet loc in verdere
bijzonderheden te treden.
Uit Ramscappelle.
Ze maken de kerk afschuwelijk.
Ze maken de Kerk afschuwelijk, da(
is eene erge zinsnede, welke door geene
hunne eigenaars vermoorden cn de hoe
ven ui brand steken. Wilt gij dal ook in
België, tjeefkens, zult gij weigeren be
lastingen te betalen om des anderendaags
nog verder le gaan
Bezint eer gij begint. Had de geestelijk
be.zind eer zij den oorlog in de huisge
zinnen aanblaasde, gewis zou zij lieden
haar gedrag niet beklagen, cn niet de
oorzaak zijn geweest dat zoo menig
schandaal de kerk treft en Paus en bis
schoppen en hooggeplaatste mannen met
schande en smaad overladen. Nog dage
lijks verschijnen brieven van Mgr. Du
mont, bisschop van Doornijk, die zaken
en dingen kenbaar maken welke de ont-
zaggelijkste verwarring cn vrees in hel
klerikaal kamp werpen. De maskers
worden afgerukt, wat een gruwzaam
schouwspel aan de wereld geeft.
Maar ziet-gc, de klerikalen zullen nu
de boeren ophitsen geene belastingen
meer le betalen. Het ware veel beter dal
de landbouwers cens weigerden de tien
den te betalen, die de pastoor van hen
eischen. Dan zouden zij gerust en geluk
kig leven, want de geestelijkheid slaat
de boeren met hun eigen. Indien de pas
toors hel zoo gemakkelijk niet kregen
zouden zij zich wel gerust houden.
Zij moeten geld hebben, de klerikalen
Altijd geld, veel geld, dat gij met wer
ken en slaven in het zweel uws aan-
schijns hebt gewonnen! Geld moeten
zij hebben, geachte medeburgers, ten
einde van ons lief België een uitgeslrekl
klooster le maken, waarin zij uwe kin
deren, niet alleen in de onwetendheid
willen opkweeken; maar zij daarenboven
tot hunne slaven zoeken te maken
Over lijd zegde men ons, dat Leo XIII
geen St-Pielerspenning meer vroeg, om
dat hij niet begeerde, gelijk Pius IX hel
gedaan heeft, eenige millioenljes te ver
garen met paus zijn. Dat hoorden wij
gaar»; wij, Belgen, hebben immers, ge
lijk alle andere volkeren, rechtvaardige
schattingen aan het Bestuur onzes lands
te betalen en dat maakt natuurlijk, dat
het ons moeielijk valt nog eene zeer aan
zienlijke som aan vreemden te betalen,
waarmede men noch aan zichzelven,
noch aan zijne medeburgers niet hel
minste goed doen kan. Helaas! men
had gerekend zonder die nieuwe scholen.
Nu hebben zij geld noodig, en dal veel;
en daarom ook is men hedendaags in
vele gemeenten bezig geld Sl-Pielers-
penning, zeggen zij, in te zamelen en
dat met meer drift dan te voren; maar,.,
raad cens waarvoor hel nu is... Voor de
scholen met God! Aldus maakt men
van St-Piclcrspcnning eenen Schoolpen
ning, en alzoo ook bedriegen zij u,
burgers.
Gij zult nu misschien zoggen Wij be
talen reeds genoeg voor die scholen,
waar de kinders weinig of niets loeren.
Welja! dal is waar; maar, wal wilt ge;
zij hebben hel toch zoo noodig, eu ik zeg
het u, woest voorzichtig: Praten inoogl
ge; maar, wilt gij den vriend van den
pastor blijven en in den ban niet vallen,
betalen moet gij, betalen zult gij!
Immers, wie met de vrije scholen niet
is, dat is wie niet betaalt cn veel be
taalt voor dio scholen, is er tegen en
bijgevolg in den ban der kerk
Welhoe! Gij zult thans de menschen
dwingen le betalen door hen met den ban
der kerk te dreigen? Dal is wetens en
willens liegen cn bedriegen
Dwingelandij der dwingelandijen! ik
haaien verfoei u uit den grond van mijn
hart1
Wilt noglans niet denken dal het
daarmede al is; neen, zij hebben menig
vuldige middelen aan de hand, om hel
geld uit uwe zakken te jagen. Heden ten
dage verdubbelen zij ook hunne vragen
voor de voortplanting des geloofs;
maar... weeral geld, dal naar die ver
maarde scholen wordt gedragen,
In vele kerken dan steek men u eene
schaal onder den neus. Waarom?
Om geld voor de pastorsscholen. in
sommige gemeenten gaat men zoo ver de
jonge dochterkens der congregatie te
verplichten elk op hare wijk maandelijk-
sche geldomhalingen le doen, ten einde
de zeer eerwaarde heeren onderwijzers
te betalen! In andere gemeenten zendt
men een paar zuslerkens rond, en dat
van de eene gemeente naar de andere,
om de menschen den hemel le beloven
en grrroole aalmoesen te vragen of liever
af te vergen... Waarvoor? Voor kak
scholen
En dal men zich nog te vreden hielde
met bij de welstellende burgers te gaan
schooien, waar de pastoors maar al te
dikwijls onbetamelijk genoeg zijn bel geld
dal men hun geven wil, te weigeren,
namelijk als de menschen niet genoeg
geven naar hunne goesting; maar ze vra
gen, wie had hel ooit kunnen gelooven
aan de arme lieden zelve», ja, aan
geus is uitgesproken, maar door den tolk
der klerikale parlementaire partij, den
Journal de Bruxelles, is geschreven.
Dal klerikaal blad, dat gestadig in
oorlog is met don tolk der fanatieke
klerikalcn.de Court ier de Bruxelles, zegde
dezer dagen van dezen laatste sprekende:
Onze confrater (de Courtier de Bru
to .telles geelt veel talent ten beste om de
KERK AFSCIll'WELUK TE MAKEN. Dal hij hel
kwaad herslelle, dal hij aan onze zaak
in Belgie heeft gedaan en wij zullen
alsdan met een goed hert zeggen, dal
hij een uitmuntend christen is.
De tolk der bisschoppen, de Courtier,
wordt door de tolk der parlementaire
katholijken beschuldigd, van de Kerk
afsehuwelijk le maken.
Vooruit dan, hand in hand,
Voor vrijheid on voor recht.
Voor Vorst on' Vaderland,
En oor, on deugd, on plecht
fTiTT" iwTTr'XJV'.iwriia1 imwcEsa*. mmixzxciyi
opgekomen, die alles moest verpletteren;
en och arme hel ventje vertelde niets an
ders dan gekende beschuldigingen, reeds
tienmaal tegengesproken, en voor ecu
enkel nieuw feil van zoogezegde liberale
drukking, dal hij aanhaalde, werd hij on-
middelijk door eenen aanwezigen per
soon, die hel woord vei kreeg, op de
volledigste wijze gelogenstraft.
Do vrijo school, of <lo school mot God, is in
eenen zeer ellondlgon staat. Het getal leerlingen
vermindert van maand tot maand, zulkw is ook
niet te verwonderen, want de Directeur blijft
achter; do vermaarde Gansenlander spoelt zoo
op zijnen poot, dat moedor Just it ia zich er inodo
bemoeit. Om 't kort to maken, ware 't niet van
oenigo 'ujpfjfi ,>;ooati die hier eu daar als
briCHchendo leeuwen roudloopen om kindoron
van do gemeenteschool to onttrekkenhun
schooltje zou voorzeker naar den Oost gaan; on
nog vreezen zij grootolijks, want in doze dagen,
tor gelegenheid van den biddaghebben do
heoren geestelijken het geraadzaam gevonden
eonen vreemden predikant, met vier oogen, te
vragen om, niet als discipel van Christus hot
woord Gods te verkondigen, maar om als op<
stander tegen do schoolwet te prediken. Dio
vermaarde lawijtmaker heeft acht sermoenen
gedaan on raadt lozers, hoeveel malen hij heeft
kunnen do scholen en de schoolwet gerust laten?
Een maal, ik herhaal hetEen maal; ik herhaal
het nogeen keer heeft hij gezwegen van de
eeuwige scholen.
En wat hoeft hij daarmede gewonnen l Eene
groote O. Woensdag laatst, verzekert men ons.
zijn al do loerl-.ngon, een tachtigtal, wederom
blijmoedig naar do gemeenteschool terugge
keerd. Eoro aan u, Vaders en Moeders, die
laster cn leugentaal niet aanhooren wilt; gij zijt
misschien reeds bedrogen geweest, inaar nu
toont gij, dat gij als geen dwazen wilt geleid
worden. Mochlot uw voorbeeld van velen go-
volgd worden, dan zou de strijd wel veranderen.
Wat zal men nu zeggen! Die vreemdeling is
daar goweost, en heeft met zijnen dommen praat
niets gewonnen; zullen do klerikale partijman
nen van dat klein maar moedig Ramscappelle
beginnen hun neusje te vagen cn te zwijgen.
Het dunkt ons dat die vreemde heer beter zou
gedaan hebben het Evangelie te prediken; dan
zouden zijne sermoenen misschien meor vrucht
gedragen hebben.
R,
Eu gez.o nden Ai'tilxol».
Alveringhem, 4 November 1880.
Mijnheer de Opsteller.
Da een of ander krullebol of correspondent
van den Veurnaar heeft wederom do gelegenheid
laten voorbij gaan te zwijgen; maar zjj peinsden
te moeten te velde trekken tegen de voorstan
ders van do gemeenteschool, om alzoo cens te
meer van hun fanatieken ijver to getuigeu of
dachten de gelegenheid schoon gevonden om
dankbaarheid te bewijzen aan de hoofden dor
klerikalen, of, om voor den heiligen winkel een
wassen keeraje te branden, tot oogverblinding
der geestverstompten en lichtgeloovigen; en niet
tegenstaande de prijsdeeling van onze gemeente
school onder geen stoelen of banken is wegge
stoken geweest, elkeen gezien en gehooid heeft
met welke plechtigheid zij heeft plaats gehad,
wat massa volks dezelve heeft bijgowoond. tot
zooverre dat het nochtans groot lok.uil der
gemeenteschool veel te klein is geweest om do
nieuwsgierigen en vrienden derzelve te bevatten;
niet tegenstaande die ontegensprekelijke bewij
zen van do belangrijkheid, de deftigheid, <b n
luister, met welke die prijsdeeling gedaan cn
gebeurd is, toch nog durft de correspondent van
den Veurnaar van fiasco spreken; maar wat wilt
men ook verwachten vau lieden die wetens en
willens bliud en dool zijn, die ten allen tijde on
inzonderheid sedert eeuige jaren met da ongo-
hoordsto schaamteloosheid loochenen durven en
beweren dat dag nacht is eu omgekeerd; wat
wilt men nog, van mannen die bet monopolium
bezitten in 't liegen en bedriegen (de enk westen
op do schooien is daar om dit te bewijzen.O
mon had veel boter gedaan te zwijgen; maar
neen, men kon dat niet; de luister van hot feest,
do toegestroomde menigte van alle kanten, do
deftigheid der personen die do plechtigheid voor
zaten on bijwoonden, de woorden van waarheid
welke door do kommissaris-inspector, de heer
Reynaert broeder van onzen kapelaan en door
de hoofd-onderwijzer, do heer Camerlynck, met
klom zijn uitgesproken on dewelke door het
talrijk gezelschap uitbundig zijn toegejuicht ge
weest; ja, dat alles jeukte den neus van ouzo
klerikalen, en zoo komt hot dat zij die pil, zoo
bitter voor hen, niet hebben konnen slikken.
Maar van fiasco durven spreken, dat gaat te ver
men moot waarlijk aan den winkel van die
paitio toobehooren om de leugentaal zoover to
durven drijven; dit schoolfeest heeft wel hot
belangrijkste geweest dat Alveringhem ooit ge
had heeftnoch ouder M.r Lagache, uoch onder
M.r Hogaert, werd er zulk feest op den helft na
niet gevierd; eenieder die het bijwoonde is daar
om dit te getuigen; en zij zijn talrijk die dit ge
tuigen kunnen. Neen, do heer Volksvertegen
woordiger, do Geestelijken, do Burgemeester, >t j
leden dos Gomcenteraads, der Weldadigheid eu
het gewoonlijk getal steunpilaren dor dompers
partij waren daar niet aanwezig; wil heobi n
wsvvv uciv'lH’ Ui l-zun<iuri«tg nniltrili ipputl Uva
schepen M.r Henri Bruyuoghe-Rooryck, die er
aanwezig was, en alzoo aan do vrijgezindo be
volking eon bewijs geleverd hoeft hoo hij zijno
plichten begrepen heelt; neen, al do anderen
wareu er niet maar men had ze ook niet noodig;
vooraleer naar zulke feesten to gaan moeten zij
voorafgaandelijk hun weten to ontmaken van al
die slaafschheid, dio kruipends en vernoderendo
onderdanigheid dio zij in hunne partie moeten
ondergaan, eu moeten zij eerst cn vooral eerbied
weten op to doen voor de vrije rechten van den
meuach on van het burgerlijk gezag; zoolang zij
aan dio plichten niot volkomen en dio deugden
voor de hunne niot mogon tollen, hebben zij
goon recht feeston bijtowonon gelijk hetgeen
plaats gehad heeft iu onze gemeenteschool. Zij
moeten naar hunne tap» eu congregation gaan
feesten met gesloten deuren.
D/uir is hunne plaats cn niet elders.
A. G. B. V.
