hel beheer der
tol hoe hoog beloopt heden dit verlies?
gansche jttar, met de gemeentebesturen loonei' wal hij kon.
1
Wie handelen er in België als ware
krankzinnigen? Zijn hel niet onze poli
tieke priesters, die twist en tweedracht
De Frurnanr beweert dat de ontuchtig
heid en de eerloosheid bijzonderlijk in
het liberaal kamp te vinden zijn. Gij be
driegt u, o heilige gazelle, die ondeugden
Wie zijn de krankzinnigen?
De gezalfde schrijvers van den oolijken
Veurnaar plaatsen in hun blad het vol
gende laatste nieuws in de Vlaanderen
en in Brabant in vollen omloop», nieuws
dat wij hier verkort mededeelen.
Een grondeigenaar van omtrent Brus-
sel gebiedt aau zijnen pachter nevens
de bestaande stallen van zijne hofstede
eene nieuwe stalling te bouwen, en
twee stalknechten te huren voor het
bezorgen der beesten, die er zich zullen
in bevinden. De boer doel aan zijnen
eigenaar bemerken, dat bij die stalling
Nog één
en die knechten geenszins noodig heeft.
-
eigenaar, gij moet gehoorzamen, al i
hadt gij in uwe nieuwe stallen maar I
een kalt en een konijn in te plaatsen;
en wal de onkosten betreft, alles, ge- i
Aan het hoofd zijner eerste kolom be
veelt de Veurnaar zijn blad aan. Hij heeft
ook reeds bekend gemaakt, dal hij P'f.?
mien aan zijne abonnenien schenkt. "U
doen zulks niet. En waarom doen wij bet
niet? Omdat wij hel onnoodig achten,
omdat wij ondersteuning vinden bij onze
politieke vrienden, en ook bij de hoofden
der klerikale partij, namelijk, bij de gees
telijken. Die mannen preêken legen ons
blad, waarover wij hen rechtzinnig dank
baar zijn, want telkens dal zij ons diet die
gunst vereeren, zien wij liet getal onze*
lezers vergrooten.
Op zondag lest waren het sermoe
nen op sermoenen tegen de liberale ga
zellen «van bieren van elders Arme
raas! Maar die raas mag er zijn, verre
van ons er over te willen klagen.
Wij vertrouwen dal de pater, die tegen
woordig in onze stad preekt, de liberale
gazetten van bier en van elders» ook
niet zal vergeten, en hij onlvange h*®1
voor op voorhand onzen hartelijkendank-
In zitting van woensdag heeft M. Frère
zijne prachtige redevoering voortgezet i
en hel kaartenhuisje, welke de rechler-
xijdc had opgebouwd om haren Paus te
verdedigen, met den top van den vinger
in duigen doen vallen.
De talentvolle redenaar had hel Vati-
caan beschuldigd van bedriegerij in de
onderhandelingen. Dat kon de rechter
zijde niet slikken; maar M. Frère heeft
zijn beweeren krachtdadig staande ge
houden.
Na hein heeft 51. Woeste beproefd uit
leggingen te geven over de bekijvingen
die hij nu en dan van Mgr. Dechamps
heeft gekregen. Hel manneken bad beter
gedaan te zwijgen, want hij heeft zich
zelven nog meer in den zak gestoken.
Het is niet M. 51alou maar M. Jacobs
die beproefd heeft te antwoorden op do
redevoering van M. Frère. Hij heeft maar
herhaald wat de vorige klerikale sprekers
hadden gezegd, te welen: dat de Pausen
de bisschoppen altijd hetzelfde lijntje heb
ben getrokken en de II. Vader nooit dub
belzinnig is geweest of kazak gekeerd
heeft in de schoolkwestie.
Toch bekende hij, dal in die zaak de
nuncius, Mgr. Vanulclli, wel wat licht
zinnig is geweest, maar hij heeft die licht
zinnigheid op zijne manier uilgelegd.
Om den Paus te redden werpt men den
nuncius over boord.
Dusdanige misrekeningen bestaan in
een groot getal gemeenten. En wat voor
onze zwarte meeslermakers nog eene
diepere hartsteek zijn moet is, dat zij
ondervinden dat het officieel onderwijs
overal veld wint, en dal zij moeilijk, in
veel plaatsen, hunne pastorsschooltjes
zullen kunnen recht houden. En die toe
stand zal voor onze tegenstrevers nog
lastiger worden naarmate de ouders nicer
en meer de overtuiging zullen bekomen
dat men in de geestelijke scholen onder
wijst voor het geld, en geenszins voor het
welzijn der kinderen. En hel is wezenlijk
zoo: alle hunne groole woorden over de
schoont ziel van 't kind zijn niets
anders dan een uithangbord. Wat zij
beoogen is de Kerk te verrijken en de
menschen van hunne kinderjaren af aan
hare slavernij te gewennen. Hierin zullen
onze politieke priesters niet gelukken
wij zijn in de XIX eeuw en wij zullen lot
de XVI eeuw niet achteruit wijken.
Is het geene krankzinnigheid van tc
denken dat er geene andere treffelijke
lieden zijn dan paters en nonnen en dat
men een geestelijk kleed moet dragen om
een goed onderwijs te kunnen geven? Is
hel geene zinneloosheid le beweren, dat
de onderwijzers en de onderwijzeressen
der gemeente scholen, dal de bescher
mers dezer gestichten, dat de leerlingen
der normaalscholen, alsmede de jongelin
gen en jonge dochters die zich voor hel
oflicieel onderwijs voorbereiden, slechte
menschen zijn geworden onwaardig van
biecht en communie?
Moet men niet als van kiankzinnfgheid
geslagen zijn om zich in te beelden, gelijk
de priesters doen, dal de burgers aan alle
hunne grillen zullen gehoorzamen? En
moeten de geestelijken niet de gezonde
rede verloren hebben om niet le bemer
ken, dat hel groot getal kinderen, welke
naar de gemeente scholen gaan, scholen
die zij onophoudelijk vervloeken on ver-
wenschen, een klam bewijs is, dal zij,
door hunne eigene schuld, allen zedelij-
kea invloed op hel volk verliezen.
Misrekeningen.
Als er eene nieuwe olficicele school
wordt gesticht, de geestelijken roepen al
tegelijk: welke zottigheidwelkt* geld-
verkwisling! die school zal ledig slaan!
Maar hoe dikwijls misrekenen zij zich
niet
Als men in onze stad de wereldlijke
meisjesschool inrielille, waren er hier
geestelijken die beweerden en dan
nog welwelers dal er geene veertig
leerlingen zouden geweest zijn. En van
den eersten dag waren er MO, heden zijn
er 230, en wanneer de nieuwe klassen
zullen gemaakt zijn, on bel meisjes
onderwijs op eenen velledigen voet zal
ingerichl wezen, zal dit getal nog merke
lijk vergrooten.
Als de geestelijken zelve eene school
openen denken zij, dal alle ouders zich
De heilige schrijvers slaan den
bal mis.
Do heilige schrijvers van den Veurnaar
zijn verheugd en ncgepralcml oiridnt de
hoeren Van Hollebeke, De Nobele en
Heremans, in den gemeenteraad van Gent,
het programma van hel lager onderwijs,
onderleckend door den Minister Van
Humbeek, in zekere zijner deelen hebben
afgekeurd.
Wal moet men uil die afkeuring be
sluiten
Dal de beer Van Humbeek, zoo als de
Fcurnaar hel le kennen geelt, een ezel
is?.... Geenszins, maar wei, dal gemeld
programma voor verbeteringen vatbaar
is; maar wel, dal de liberalen onafhan
kelijk zijn en over alles in hel openbaar
vrij hun gedacht durven zeggen, zelfs de
zienwijze van eenen minister, aan den-
welken zij echter voor zijne moedige
pogingen zoo veel dankbaarheid ver
schuldigd zijn, ronduit durven aanvallen.
Vrij hun gedacht zeggen, dal durven de
klerikalen niet als de bisschep spreekt,
als de pastor spreekt, dan moeten de
klerikalen gehoorzamen en zwijgen gelijk
visschen.
Neen, het zijn de liberalen niet die
plat op den buik liggen voor hunne
overheden, maar wel de tjeefs; en zij leg
gen zich plat, vooreerst, omdat zij man
nen zijn zonder karakter, en ten tweede,
omdat zij moeien.
Bekwamen, bij voorbeeld, de klerikalen
de overhand in onzen gemeenteraad
wal nooit, vertrouwen wij, zal gebeuren
hel zou onze paslor-deken zijn die er
zou bevelen, en de zoo genaamde bestuur
ders zouden zich voor dien grrrrooien
meester plat op den buik leggen en
als slaven gehoorzamen.
Dat de heer deken Affenaar de opper-
baas is der Veurnesche tjeefs is voor nie
mand een geheim: ook weigeren de kle
rikalen, die nog een weinig onafhanke
lijk bloed in de aderen voelen stroomen,
zich als kandidaten voor den gemeente
raad le laten voordragen, omdat zij wel
welen dat, werden zij gekozen, zij er
hoegenaamd niets zouden te zeggen heb
ben, en er tol polichinellen zouden moe
ten dienen van den grrrooten meester en
van zijne kleine knechten.
Burgerlijke begravingen.
De burgerlijke begravingen zijn ge me
zeldzaamheden meer en worden lalrijker
en lalrijker. Is dit le verwonderen als
men nagaat hoe de geestelijken zich ten
opzichte der liberalen gedragen!
Als dus de katholieke priesters betreu
ren, dal hunne keik meer en meer ver
laten wordt en dat men min en min hu uie
hulp noodig heeft, dal zij hel aan ben
zelven toewijlen, want zij zelven zij» e*’
de schuld van.
Te Bainscappellc ging de kapelaan cens
Er gingen geene
twintig kinderen in de gemeenteschool
bijven! Hij kocht een groot huis, en
bij, uitstekend versland, en de koster,
die gebreveteerd is voor het uilviuden
eener nieuwe leerwijze, stelden zich aan
als onderwijzers. Het spel begon alle
z mdagen werd er geweldig gepreekt
legen de school zonder God en legen de
onderwijzers zonder geloof; geenen dag
ging voorbij of er werden bezoeken ge
daan in de huisgezinnen door pastor,
kapelaan, kwezelaars en kwezels om
schoolkinderen aan te werven,.... maar,
hel spel ging niet. Heden lelt hel kleri
kaal schooltje va i Bamscappelle 20 leei-
lingen en de gemeenteschool 80!
zaaien onder de menschen, in plaats van
vrede en liefde, zoo als zij hel zouden
moeten doen, en die duizenden en dui
zenden katholieken uil de kerk jagen, in
plaats van ze er naar toe le roepen, zoo
als het hunne plicht is? Zijn bel niet die
genen die zich discipelen van Christus
noemen en die gedurig in opstand zijn
legen de leer van Christus? Zijn het niet
die hoogmoedigen. welke verblind door
bunnen heerschzucbl zich boven hel
wereldlijk gezag willen plaatsen, wan
neer zij, als priesters, de eersten zouden
moeten zijn om dit gezag te eerbiedigen
Te Popcringhe bestond er ook geene
ofïicieele school voor de meisjes. Hel
gemeentebestuur werd aanzocht er eene
te stichten. Doch hel gemeentebestuur
weigerde aan dit aanzoek te volkomen,
onder voorwendsel, dat de wereldlijke
meisjesschool er geenszins noodig was,
dal zij geene tien kinderen zou geleld
hebben en dat dit klein getal leerlingen
gemakkelijk plaats Ikon vinden in de
gemeenteschool voor knechtjes. Het mi
nisterie gaf niet toe en te Poperinglie
kwam er, van ambtswege, eene officicele
meisjesschool lot stand. Welnu, niettegen
staande al de pogingen der geestelijken
en der gemeentebestuurders, om die
school te doen ledig staan, zijn er reeds
boven de 130 kinderen, en zij is nog maar
sedert eenige maanden geopend
In zekere nonnenschool van het omlig
gende leert men aan de knechtjes breien
voor hun welzijn. Onder de wel van 1842
moesten, in zekere aangonomene gemeen
teschool van Weslvlaanderen, de knechtjes
speldenwerken. T Was ook voor hun wel
zijn, maar de uonnekens, die hel spelden
werken bestuurden, trokken er profijt uil-
Voor hel smeer,
Lekt de kal de kandelcer.
Wie zijn de krankzinnigen? Zijn hel
onze ministers die de wel uitvoeren door
de Kamers en den Koning goedgekeurd?
Of zijn hel onze pristers, die zich boven
Ministers, Kamers en Koning plaatsen?
zijn bijzonderlijk le vinden in de mannen
kloosters, bij de gezalfde parochiebazeu
en in de geestelijke jongenspensionaten.
Huizende veroordeelingen en onder andere
de gene van pater Arstnius, van paster
Pieter Vanden Bogacrde en van den
directeur Knops en den surveillant Benard
leveren daarvan het onlegensprekelijk be
wijs. Deze twee laatste priesters schreven
tegen do gemeentescholen, zij noemden
die scholen zedeiooze scholen, en zij
zelven waren de verdervers der studenten
van hel collegie van S.‘ Truien, want zij
stonden 's nachts op om zich met die
jongelingen aan ontuchtige, eerlooze
smeerlapperijen over le leveren. En als
men van den eenen kant denkt, hoe groot
het getal geestelijken is, die voor zulke
wandaden voor hel gerecht moeten ver
schijnen, en van den anderen kant in
neemt, hoe groot de bezorgdheid der
priesters is om de misdrijven van ge
zalfden en van kortgebroekten te ver
duiken en de juslicie te misleiden en te
bedriegen, dan komt men lot de gevolg
trekking dal de verdorvenheid onder de
geestelijken wel groot moet zijn, en staal
men verbaasd over de schaamteloosheid
der heilige schrijvers van den Veurnaar,
die onophoudelijk de liberalen van al wal
oneerlijk en onzedelijk is beschuldigen.
liet is maar van 'nen vullen pot dat men
wordt zwart gemaakt.
Afschaffing der vrijstelling voor de
geestelijken in militiezaken.
Vermindering van het budget van cere-
dienslen, ten einde liet cijfer van de jaar
wedde in verhouding worde gebracht met
de bewezene diensten.
Streng nazicht over
kerkfabrieken.
Kosteloos en verplichtend onderwijs.
Dit programma werd door de meerder
heid warm toegejuichl, terwijl de. rech
terzijde protesteerde.
De heer Janson, men ziet het, kent
volkomen de geestelijkheid ’-Hij weel
waar hunnen zwakken kant is, dat is
hunnen zak.
Heel de zitting van dinsdag werd inge
nomen door eene schitterende redevoe
ring van M. Frère, die het woord heeft
genomen omdat er geen enkel redennar
der rechterzijde meer was ingeschreven.
De heer Minister van buitenlandsche
zaken beeft van naaldeken lol draadje
heel de gedachten wisseling met hel Vali-
caan ontleed on duidelijk bewezen dal de
Paus tweezakkerij heeft aan den dag
gelegd.
Aan den rechterkant hebben in vroe
gere zittingen sprekers gezegd, dal M.
Frère de slaaf der radikalen was gewor
den. De lalentvolle redenaar heeft doen
zien dal dit verwijt ongegrond was; reeds
38 jaren geleden vroeg hij in dc Gemeen
teraad te Luik de afschaffing der wet van
1842 en wat de terugroeping belieft van
onzen gezant in hel Vaticaan, hij was hel
ook die, eenige jaren geleden, reeds uit-
riep dat een gezant bij den Paus eene i
spotternij was.
Hel is ons ónmogelijk M. Frère in zijn
merkwaardig verloi g te volgen; men
moet liet lezen, omdat elk woord er zijne
beteekenisen zijn gewicht in heeft.
Nogtans willen wij niet vergelen aan
le halen, dat hij M. Malou eene kostelijke
bekentenis heelt afgedwongen, namelijk
dat hij een der medeonderteekenaars is
van den brief, naar Rome gezonden, om
aan den Paus te zeggen dat het gevaarlijk
was de scholen in massa te veroordeelen,
omdat men aldus de Kerk en de religie
hatelijk zou maken.
Toen M. Malou bekende vroeg hem M.
Frère dat bij ook zijne brieven zou open
baar maken, die hij aan den kardinaal
van Mechelen over deze kwestie had ge
schreven. Maar M. Malou riep Vast
niet! wal doel verstaan, dat die brieven
den aartsbisschop maar in eenen aardi-
gen toestand zouden brengen, als zij in
T licht moesten worden gegeven. Kennen
wij die brieven nog niet, wij welen nu
toch dat ze bestaan.
Toeu de Minister ophield met spreken
barstte een donder van toejuichingen uil
en werd hij door al de leden der linker
zijde geluk gewenscltl. De klerikale re
presentanten trokken met bedrukte tro
nies en zeer spoedig de Kamer uit.
Dit gedeelte der redevoering van M.
Frère lag bun tc zwaar op de maag.
zullen verhaasten er hunne kinderen naa1'
Geene bemerkingen, antwoordt dc toe tc sturen. Doch hierin ook onder-
1 j vinden zij bittere misrekeningen.
Wanneer de priesters in onze stad
hunne tapschool openden, voorspeelden
zij dat de gemeenteschool hel grootste
bouw "en^knechten, is ten uwen laste, i getal harer leerlingen ging verliezen. En
afdragen. De boer zucht en zegtTol eene onbeduidend getal: vóór de
De ouders, die kinderen in de pastors
scholen hebben beginnen bitter te klageu.
T Is altijd te betalen, zeggen zij, en er
komt geen einde aan:'lis voor school
geld, 'l is voor schoolbehoeflen, is voor
centjes voor het een of ander zoogezegd
goed werk enz. enz. en dan komen de
zwarte kazakken nog gestadig schooien.
Welnu, ouders, gij moet bel maar
welen: wilt gij gepluimd zijn, zendt uwe
kinderen naar de pastorsscholen; w ilt gij.
integendeel, u van eene groole belasting
ontslaan, en tevens aan uwe kinderen
eene welverzorgde geleerdheid en opvoe
ding zien geven, zendl ze naar de ge
meentescholen.
nieuwe schoolwel waren er ’s winters in
deze bfhool 120 kinderen en nu zijn er
i 110. En wal de officieele avondschool be-
i treil, nog nooit is er de bevolking grooler
Dit historietje vertelt do Feurnaar en geweest dan heden.
zijne heilige opstellers voegen er bij i
Nog krankzinniger zijn onze ministers,
want die handelen aldus reeds een
L
van ons land te verplichten kostelijke
scholen le bouwen die ledig zullen
slaan, en waar de stalknechten van
Mijnheer niets zullen te doen hebben.»
behalve een klein deel, dal ik zelf zal
oc.h God! de man is krankzinnig!
Eenige dagen nadien zal Mijnheer in
het zothuis.
I
In hiar verhoor van donderdag 2d'“ d®z®
hoeft de korrcktlonele rechtbank van Vcuro®*
den genoemden Amand Van Eecke, pastor 1
Stavele, voordozen onderpastoor in liet
roaard S‘. Denijs, achrikkcljjker memorie
veroordeeld tot 10 franken boete voor sla?®!*
toegebracht aan een loorlingdor Grincenteschoo
gedurende de catechismusles in de kerk-
De leerling «prak eenige woorden mot e®n
zijner makkers, toen op eons de woelig®
strijdzuchtige pastor touschoot en hem zoo e®®®
geweldigen vuistslag in don nek toebracht.
het jongentje ten gronde neórstorte. Van E®$
zijne woede niet kunnende bedwingen. g«* n
dan nog eenen schop in don rug.
Treffelijk Stichtend I)jfl
Wij onthouden ons de straf te beoordeel®®
voor dergelijke wraakgierige geweldadigb®1
aan eenen priesterman van vrede en verz®
ning die in de zaken van S‘. Denijs *u'
droevige rol gespeeld hoeft en die in de reen'
ariiii i
__i i
