nen
de rechter
duizend leerlingen voor Brussel en de
voorgeborchte» alleen.
lid is onnoodig verder aan te dringen
om te bewijzen wat leugen-slalislick de
klerikalen van hunne scholen aanbieden.
plaats is.
Na hetn hoeft M. Be Bleekere, repre
sentant van Audenaerde, eene redevoe
ring gelezen, waarin hij de Deputatie
poogde te verdedigen.
T Was erbarmclijk
OnluHten te IIof»t«<Io.
Onze lezers herinneren zich, tal er
onlangs te Hotslade, een dorp dicht bij
Aalst, onlusten voorvielen. Omtrent 200
man, waaronder er ook al leerlingen der
hoogeschool gevonden weiden, hadden
willen in eene herberg bringeu die uil
booger bevel gesloten was en w iens toe
gang door zeven gendarmen bew aakl werd.
De rechtbank van Dendei inonde had
bijna allen de belichten vrij gesproken,
terwijl de meest gestraften der andere
ten hoogste acht dagen gevang bekwa
men.
Het hot van beroep te Gent komt dit
vonnis te hervormen.
Zeven der vijftien beschuldigde zijn tol
drij maanden gevang veroordeeld voor
smaad, slagen en tegenstand; vier andere
verkregen acht dagen en 2G franks boete
voor smaad; den twaalfslo werd tol 26
fr. boete veroordeeld als drager van een
degenstok; eindelijk werden er 3 vrijge-
I sproken.
Wat willen de geestelijken?
Zij willen in de wereldsche zaken het
zelve me< slerschap voeren als i i de gods
dienstige; zij w illen den bovenkant heb
ben over hel gouvernement gelijk over
de kerk, over de politiek gelijk over de
geestelijke aangelegenheden over de
mannen van hel gouvernement gelijk over
de zielen hunner schapen, over de benoe
ming lol alle ambten gelijk over de be
noeming van eenen pastoor. Zij willen
de menschen in alles overheerschen, in
zijne politieke gedachten, in zijne onder
wijzing, in zijne familie, in zijn leven van
alle dagen, in zijne belangen, in zijne
lonclien, indien hij fonclionnaris is. Zij
willen hel menschdoin op hun beeld ma
ken: men mag maar denken gelijk zij
denken, men moet gelooven het gene zij
gelooven, men mag niet lezen dan wal
zij w illen laten lezen, men mag geen ge
hoor geven aan zijne reden; aan de reden
ons door God gegeven om het goed van
het kwaad te kennen, om hel ware van
hel valsche le onderscheiden!
Met een woord, zij willen van T mensch-
dom een hoop schapen maken, door hen
met den band aan den hals geleid, een
hoop schapen die in alles voor hun zou
moeten gehoorzamen en onderdanig zijn,
in alles voor voor hun buigen en knielen!
Zij willen, om op de menschen hunne
heerschappij le bewaren, deedelslc gaven
Gods uildooven, de innigste rechten dei
menschen, met hun geboren, zoo als zijne
vrijheid, zijne vrijheid van peinzen, zijne
vrijheid der rede, zijne vrijheid van alles
le onderzoeken en le oordeelen, en zoo
willen zij, om eeuwig de heerschappij le
bezitten, hel werk van God zelf onder dc
voelen trappen en vernietigen.
Dal willen zij! en ongelukkiglijk dat
wordt nog niet verslaan
Een onderpastoor voor de recht
bank.
Vrijdag 11. werd voor dc korrektion-
neele rechtbank van Charleroi eene zaak
VIER DUIZEND ACHT HONDERD EEN
EN TACHTIG
Ja, 4881 bijzondere commissarissen
in 8 jaar
Die veropenbaring heeft de klerikale
leden op hunnen bank genageld
opgeroepen, die veel opschuddig gemaakt
beeft en herhaalde malen uitgesteld werd;
er is kwestie van eene belichting van
zedeloozc feilen ten laste van den onder
pastoor Friart, van Morlanwelz. Deze
zaak gepaard mot eene beschuldiging van
valsche getuigenis, gericht legen een der
getuigen ter ontlasting, zekere vrouw
Domiilde Van Belle, echtgenoot^ Renaut.
Vrouw Van Belle, die hel gehucht La
Gruyère bewoont, beweerde hel voorwerp
te zijn geweest eenei poging tot omkoo-
perij van den kant van M. den policie-
commissaris en van M. den gemeenic-
sekretaris van Morlanwelz. Zij wilde doen
gelooven dal die heeien in hare woning
gekomen waren om haar eene som geld
aan te bieden ingeval zij legen den onder
pastoor wilde getuige.
Zoo vertelde zij ook dat zij zekeren dag
eene citatie g-kregen had, om voor de
rechtbank van Charleroi te verschijnen.
Zij zou ontvangen zijn geweest door den
policiecommissaris van Morlanwelz, bij
gestaan door eenen magistraal, waarvan
zij enkel hel signalement kan opgeven, en
die twee herren zouden haar in eene der
•zalen van liet gerechlshof geleid hebben
i en haar daar Ml eene langdurige onder-
i waging hebben onderworpen, dus op
onwettige wijze de plaals van den onder
zoeksrechter ingenomen hebben.
Bij gevolg moest de rechtbank uitspraak
doen over die zonderlinge geschiedenis.
De zitting is dan ook zeer belangrijk ge
weest; 's morgens ten 7 ure begonnen,
liep zij slechts ten 7 ure ’s avonds af, met
eene opschorsing van 2 uren.
De pleidooien en hel rekwisitorium van
hel openbaar ministerie hebben in den
namiddag plaals gehad, le midden van
i eenen groolen volksloeluop.
Ten 5 ure trad de rechtbank in beraad
slaging en twintig minuien laler keerde
zij terug meteen vonnis, waardoor vrouw
Van Belle veroordeeld werd tot eene ge
vangenisstraf van een jaar en lol de
kosten van hel proces,
Op den eisch van T openbaar ministerie
wordt vrouw Van Belle oogenblikkelijk
in hechtenis genomen.
Deze beslissing maakt eenen diepen
indruk op die vrouw; zij jammert, huilt,
trekt zich de haren uil hel hoofd en valt
door eenen zenuwaanval getroffen op den
grond; deze zenuwaanval windt op ver-
schilhge wijze besproken. De gendarmen
zijn verplicht haar op le nemen en in
eene naburige zaal te dragen, waar zij op
hel karke wachten moei dat haar naar de
gevangenis voeren zal.
Na eenige minuten opschorsing wordt
de zi*ting hernomen voor de voortzetting
der debatten over den grond der zaak,
namelijk de zedeloozc teilen, len laste
van den onderpastoor Friard.
Daar de pleidooien van den advokanl
van dezen laatslen len 7 ure nog niet
afgeloopën waren, weid de zaak tol
's anderendaags verschoven.
De debatten werden zaterdag mei ge
sloten deuren voorlgezel.
Ten 8 uie 45 's avonds weid de zitting
openbaar gemaakt. Eene massa nieuws
gierigen, die van 3 en 4 ure voor bel
gerechlshof stonden, stormde de zaal
binnen.
Ten 9 ure wordt hel vonnis uitgespro
ken de onderpastoor Friard, belichl van
feilen die kwetsend voor de $cden zijn,
werd veroordeeld lol 10 dagen gevange
nisstraf, 50 frank boelc en de kosten.
Bij hel uitspi eken van In t vonnis barst
hel publiek in toejuichingen uil. De gen
darmen en de policie drijven hel publiek
builen de zaal.
De onderpastoor, op wiens aangezicht
niel de minsic aandoening le bemerken
was, bleef alleen in de zaal met zijne twee
broeders, waarvan een tranen slortc.
Verscheidene honderdè personen slon-
I>nt ware gemalkkelijk.
De klerikale gazellen zoggen: «Onze
geestelijke overheid veroordeelt de on-
zijdige scholen en verbiedt dat de
ouders er hunne kinderen zenden of
dal iemand de ouders daartoe dwinge.»
Van niels anders als van verbod cu
dwang, droomeii de klerikale gezellen.
Maar zij vergelen dal de Paus aan onze
bisschoppen verboden heefl de openbare
scholen zonder onderscheid ie doemen
en le vervloeken. De bisschoppen heb
ben mei den H. Vader gelachen en bel
algelijk gedaan. Waarom vergelen de
klerikalen dal gewichtig punt Wij ver
geten hel niet.
Maar a propos van verbieden, mij
dunkt wel dal de geestelijke gazellen op
goeden weg zijn. Wanneer de geestelijk
heid spreekt, als wij moeien gehoorza
men, dan verbiedt zij veel en kan nog
veel verbieden; en ongetwijfeld zou zij
nog meer verboden hebben, indien haar
verbieden mei de scholen ei) de onder
wijzers en de ouders zoo geene aardige
gevolgen gehad had.
Waarom verbiedt de geestelijkheid niel
dal de menschen op straal wandelen, een
pintje drinken, le zamen kouten Dal
doel zij wel, maar hel gaal niet.
Onder het klerikaal ministerie moesten
de menschen in bezit zijn van een briefje
1 van den pastoor ol zij kregen geene be
diening, ambt, noch postje. Dal was een
gewenschl sijsleem voor de geestelijk
heid; had hel nog wal moeien duren dan
zouden alle rechters en magistraten,
burgemeesters en schepenen krealuren
van den pastoor geworden zijn, en op die
wijze zou de vrije burgerij gemakkelijk den op dit oogenblik op de' pleinvooi" hel
le muilbanden geweesl zijn. Verstaal gij
nu waarom de geestelijkheid zoo nijdig is
op de burgers die voorde liberalen stem
men!
Maar zegt me 'ne keer, klerikale gazet
ten, waarom vcrbiedl gij niet de lesta-
menlrooverijen. Dal is loch onrechtvaar
dig. Waarom koml gij tol ons gedacht
niel over! Gewis T is omdat gij niet tref
felijk en eerlijk zijl, omdat gij klerikaal
zijl en een klerikaal geene principe» heelt I
len zijhebben is hebben en krijgen de
kunst. Dal schoentje past u, trekt hel aan. I
In kwestie van verbieden T is nog niel
al. Ook is het burgerlijk huwelijk verbo
den, item dc vrijheid van vereeniging,
item de vrijheid van drukpers, item de
burgerlijke vrijheid, item de vrijheid van
le lezen en le welen en le kennen.
In een woord, hel stelsel der klerikale
gazellen is gemakkelijk. De pastoor al
leen meester en voor alle man de slaver
nij. Eiwel! wachl er naar, maar vasl er
niel om.
Men zou zeer wel de schoolslatislick,
door de klerikalen opgemaakt, de leugen
statistiek mogen heeten, wam het is in
hel oogspringend hoe zij de bevolking der
schooiersscholen vergrooten en die der
ollicieele schooien verkleinen.
Wij denken den een of anderen dag in
staal gesteld te worden, dc valsche sta
tistiek, wal ons arrondissement betreft,
le kunnen bewijzen; in afwachting vinden
wij in een blad van Brussel eenige inlich
tingen betreffende de statistiek op 13
december 1880 vastgesteld, betreffende
de bevolking der katholieke en ollicieele
scholen.
Volgens de berekening door de zorgen
der bisschoppen en van M. Malou, ge
maakt, telt hel arrondissement Brussel:
Katholieke scholen 43,422 leerlingen.
Ollicieele 21,435
Zooals men ziet, is de bevolking grooter
in de klerikale scholen, volgen» de sta
tistiek van M. Malou.
Ziehier wat hel oilicieel verslag van liet
gemeentebestuur van Biussel vastsielt:
De gemeentescholen van Brussel werden
bezocht door 12,154 leerlingen.
De ollicieele scholen der voorgeborchte!)
worden door 15,000 leerlingen bezocht.
Dat maak le samen, voor Brussel en de
voorgeborclilen, alleen 28,000 leerlingen;
dal is reeds een verschil van zeven
r>e klooBtorH In Europa.
In Beieren zijn de kloosters in 1803 af
geschaft. Er waren er te veel en zij be
gonnen tc hinderen. Eene enkwestcom-
missie was in 1802 ingesteld geweest. In
tiaar verslag zegde zij: Een der mach
tigste hinderpalen tot den voortgang des
lands zijn de kloosters, die zoeken onder
het volk liet bijgeloof en de verderfelijk
ste dwalingen te onderhouden, met tiet
tarzclver tijd den haat der nationale in
stellingen in le boezemen. Hun bestaan
is niel alleenlijk nutteloos, maar zeker en
vast schadelijk; daarbij, is hun bevoor
recht bedelen eene verveling voor dc
bevolking.
Veertien jaren daarna, sloot Beieren
een concordats. met Home. Hel absoluut
decreet der uitroeiing werd geheven.
Men liet toe dal eenige kloosters wierden
hersteld. Alen nam er 16 aan, vindende
dat dit genoeg was; maar reeds in 1833
telde men er 84, en men begon, grove
fout die men heden betreurt, hun liet on
derwijs der jeugd toe te vertrouwen.
In 1873 had dit land 598 kloosters, be
vallende 1094 paters en 5054 nonnen, in
het geheel 6148 op eene katholieke be
volking van 3 millioenen en een half. In
België hebben wij er 25,000 1
Beieren had geene Jezuïeten voor de
uitdrijving der eerwaardige vaders in
Duitschland; het oorloofde ze niet even
als Zwitserland, Rusland, I'ortugaal.
Saxen. Nog een land waar de Jezuïeten
niet mochten verblijven voor de uitdrij
ving uit hel keizerrijk. Saxen heeft maar
twee kloosters. Eene wet van 17 Septem
ber 1831 zegt: Noch de Jezuïeten noch
geen een nieuw klooster mogen in hel
land gesteld worden.
yVurtemberg heeft geene paters. Geen
een klooster mag er ingcsteld worden
zonder de toelating van hel gouverne
ment. Hel getal nonnen is omtrent 350.
De wel steil de orders onder de bewaking
van hel bisdom, leder gemeente heelt hel
recht zich te verzetten legen de instelling
van een klooster op haar grondgebied.
De opsluiting is verboden, de inspectie
van hel geslicht is ieder uur tocgelalen.
Geen Wurlnnbeigsche onderdaan mag
aan zijne góederen verzaken len voor-
deelc vaneen orde des lands of van den
vreemde. De Staal heeft hel recht het
fortuin der kloosters le kennen.
Groot Hertogdom Raden. De toelating
van hel gouvernement is naodig tolde
stichting van ecu klooster. Er zijn geene
paters. Dc nonnen zijn lengctalle van 349.
Groot Hertogdom Hessen. De Jezuïeten
ten getalle van 6 zijn uitgedreven. Er
blijven een twintigtal capucinen en 150
paters. Men heeft in 187 4 eene wel ge-
maakt waardoor alle aanneming van
nieuwe leden is verboden. Bijna al de
paters en reliigieusen zijn vreemden.
Elzas-Lot haringe. In 1873 waren in dit
land 418 paters en 2630 nonnen. De uit
drijving der Jezuïeten heeft aanmerkelijk
hel gezag der orden verminderd.
Pruisen had 1036 paters en 8011 non-
bij de afschaffing der kloosters. De
wel van 31 Mei 1875 zegt dal de afschaf
fing in princiep algemeen is.
Oostenrijk-Hongarië. Onder MariaThe-
resia verscheen een bevel dat dc vermeer
dering der kloosters en hunner leden ver
bood. Keizer Jozef II zegde; «Ieder
klooster is eene bui gt waai' mijne vijan
den schuilen. Hij schreel aan den aarts
bisschop van Salzburg: liet gouverne
ment heeft tot hiertoe geen enkel richt
I gehad op deze lieden die mijne gevaar
lijkste onderdanen zijn zij leggen er zich
op toe de wellen le miskennen. Ik heb
besloten de kloosters af le schaften. Men
zal te Rome veel schreeuwen, maar ik zal
standvastig blijven. In 1786 werden al
de kloosters afgeschaft uitgenomen die
welke zich bezig hielden met het onder
wijs en de zieken. Door dezen maatregel
verdwenen 738 kloosters. Over eenige
dagen heeft Oostenrijk den honderdsten
verjaardag van Jozef II gevierd. De
Weensche gazetten zeggen dat die gedeel
telijke afschaffing der kloosters een der 1
voornaamste titels dezes vorsten op de
dankbaarheid van hel nageslacht was.
Verleden jaar heeft men uit een kloos
ter van Prague eene non verdreven die
hare cel geopend had voor haren uilge-
honderden stervenden vader
In 1870 had Oostenrijk 6389 paters en
6001 nonnen.
Hongarië had in 1870, 2270 paters en
915 nonnen.
In 1874 heelt Oostenrijk eene wel op
de kloosters gemaakt. Zij is strengen
volgens de gedachte van Jozef II. De
Staal ziet de goederen der paters na; hij
Zwitserland. In 1872 heeft de federale
u uv -j - beslo
ten leroorzake hunner betrekking met de
Jezuïeten. Hel artikel 51 dm' grondwet
van 1874 zegt: Hel orde der Jezuïeten
en de congregaties die er mede in betrek
slaan kunnen zich in geen deel des lands
vestigen.
In Italië geene kloosters meer. Zij zijn
eerst afgeschaft geweest in 1866 en te
Romein 1873. Het getal der verdwenen
kloosters is 4244 met 54,000 leden en een
fortuin van een milliard frank. Toen dc
kloosters in Italië bloeiden, noemde men
hel, hel land der dooden.
Vervolg later
In zitting van woensdag h.ielï de Minis- 1
ter van Binnenlandsche zaken zijn ant
woord aan de rechterzijde voorlgezel, om
de daden van zijn bestuur tc verdedigen.
Van de kwestie der bezondere commissa-
lissen, door de klerikalen zoo uitgebuit,
heeft M. Rolin Jaequemyns zich een
wapen welen te maken, waarmede hij
zijne tegenstrevers meer dan ecus en
deerlijk geslagen heeft.
In den lijd van M. Delcour krielde hel
van commissaires speciaux. Opeen enkelen
dag zond die klerikale Minister er niel
minder dan 43.
43 op ëónen dag, en dal nog al in den
tijd toen iedereen gehoorzaamde aan de
wel, loen de geestelijken er. klerikalen
nog niet in openlijken opstand waren!
En dan durven de klerikalen beweeren
zij die van 1870 lol 1878, zoo wat
4881 bezondere commissarissen hebben
moeten zenden dal deze ambtenaars
eene uitvinding der liberalen zijn
Zal er in die partij dan nooit of voor
niets schaamte en eergevoel beslaan?
Geene, kwestie, opgeworpen door de
klerikale redenaars, is door den Minister
onverlet gelaten.
Onder anderen bad M. Jacobs, in zijnen
aanval legen hel Gemeenle-bestuur van
Brussel, hel feit aangehaald eener houd
ster van een publiek huis, die een legaal
van twee huizen aan een policiecommis-
saris had gedaan.
M. de Minister heeft doen zien dal die
commissaris die reeds zijn ontslag
had gegeven dal legaal niet heeft aan
genomen.
De heei’ Jacobs had echter vergeten tc
melden, dat die zelfde vrouw door de
geestelijkheid van hare parochie met
groole ceremonie wei d begraven en dal
in haren lijkdienst twee broediuschappen
tegenwoordig waren.
Voor geldriep M. Bergë uit, en de
rechterzijde had geen lust om te lachen.
Wij begrijpen helzulke feilen moeten
hooren, wanneer men beweert de partij
der zedelijkheid le zijn
Het mag gezegd worden
zijde heeft een slecht oogenblik beleefd.
Maar zij heeft zoo gewild.
Dit slot der redevoering van M. Rolin
heeft niel minder dan 2 1/2 uren geduurd.
Hij eindigde met te verklaren dat hij zich
niel beschouwd als vrij van zonden, maar
dal bij zijn best doet en lol hel einde zal
voorlgaan, ondersteund door de gene
genheid zijner vrienden en zelfs door de
gramschap zijner tegenstrevers.
Deze kloeke verklaring werd warm toe
gejuicht, en M. Rolin heeft eens te meer y*--'
getoond dat hij op de gansche hoogte inspecteert'hunnegestichten.
zijner taak en de rechte man op de rechte Zwitserland. In 1872 heeft de ft
Raad de uitdrijving der Urnibinen
cn» wwiKftg u1 y f i^aeg©.
-'«'BI
gerechtshof. Ouder de menigte zijn vele
vrouwen en kinderen, die op de komst
van den onderpastoor wachten en uitjou-
wingen laten hooren.
-hnnnnr hntrp.kkincr
